Morgunblaðið - 11.03.1973, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MARZ 1973
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsineastjóri
Ritstjóri og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 300,00 kr.
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Biörn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
lausasölu 18,00 kr. eintakið.
í tökin milli ríkisstjómar-
innar og verkalýðshreyf-
ingarinnar fara harðnandi
með degi hverjum. Frásögn
Björns Jónssonar, forseta
ASÍ, af 8 tilraunum stjórnar-
innar til að breyta eða skerða
gildandi kjarasamninga hefur
vakið almenna athygli, sömu-
leiðis einróma áskorun mið-
stjórnar ASÍ á Alþingi að
fella frumvarp ríkisstjórnar-
innar um vísitölumál. Ríkis-
stjornin hefur nú hafið gagn-
sókn, eins og skýrt var frá í
Morgunblaðinu í gær, með
samræmdri áróðursherferð
stjórnarblaðanna gegn Birni
Jónssyni. En fleiri dæmi má
nefna.
Fyrir nokkru var haldinn
fundur í Alþýðubandalaginu
í Reykjavík. Þar var fram-
sögumaður Þröstur Ólafsson,
einn helzti aðstoðarmaður
Magnúsar Kjartanssonar og
túlkar vafalaust dyggilega
skoðanir ráðherrans um þess-
ar mundir. Á þessum fundi
uppnefndi Þröstur Ólafsson
Eðvarð Sigurðsson, formann
D-agsbrúnar og kallaði hann
formann „kröfugerðar-
sambandsins11 og Jón
Snorra Þorleifsson nefndi
hann „fulltrúa uppmælinga-
aðalsins“. Þá lýsti ræðumað-
ur yfir því, að „kröfugerðar-
menn“ (en svo nefndi hann
verkafólk) ástunduðu „sjálfs-
arðrán“. Mikil reiði er með-
al verkalýðsforingja Alþýðu-
bandalagsins vegna þessara
ummæla Þrastar Ólafssonar.
sem talin eru túlka skoðanir
ráðherra Alþýðubandalagsins
og „hirðar“ þeirra, þ. e.
þeirra fræðimanna í marx-
isma, sem Lúðvík og Magnús
hafa sankað að sér í ráðu-
neytum sínum. Hefur þessi
ræða Þrastar Ólafssonar orð-
ið til þess að skerpa ágrein-
inginn milli verkalýðsarms
Alþýðubandalagsins og ráð-
herranna Magnúsar og Lúð-
víks. Hinir síðarnefndu halda
því fram, að á tímum vinstri
stjórnar eigi verkalýð'urinn
að hafa hægt um sig og
treysta á góðvild valdhaf-
anna. Slíkt traust hafa Eð-
varð og Jón Snorri ekki enn
viljað sýna Lúðvík og
Magnúsi.
Annað dæmi um hin harðn-
andi átök milli ríkisstjómar
og verkalýðshreyfingar er
grein, sem Ólafur Hannibals-
son, skrifstofustjóri ASÍ, rit-
ar í nýtt tölublað af Verka-
manninum á Akureyri. í
grein þessari ræðst skrifstofu
stjóri Alþýðusambandsins
harkalega að ríkisstjórninni
og segir það „pólitískt sið-
leysi“ hjá henni að „kasta
fram“ í þinginu vísitölufrum-
varpi, sem kjararáðstefna
ASÍ var búin að lýsa sig and-
víga og sem gengur gegn
þeirri stefnu, sem ríkisstjóm-
in markaði á fyrstu vikum
valdaferils síns.
Ólafur Hannibalsson segir í
grein sinni, að það sé „frá-
leitur málatilbúnaður“ hjá
stjórninni að „gogga í eitt eða
tvö atriði“ gildandi samninga.
Lýsir hann því yfir, að verka-
lýðshreyfingin hljóti að
standa „einhuga gegn slíkum
vinnubrögðum“. Þessi harka-
lega árás Ólafs Hannibalsson-
ar, birtist í málgagni Björns
Jónssonar á Akureyri og fer
ekki á milli mála að greinin
er birt með vitund og vilja
hans.
Sá mikli ágreiningur og sú
tortryggni, sem nú einkennir
samskipti ríkisstjómarinnar
og Alþýðusambands íslands
er án efa örlagaríkasti póli-
tíski atburðurinn á valdaferli
þessarar ríkisstjórnar. Sam-
bandsleysi við verkalýðs-
hreyfinguna getur vinstri
stjóm ekki staðizt, hvað þá
ef um alvarlegan ágreining
er að ræða. Þeir menn, sem
nú sitja í ráðherrastólum
hafa ýmist gert eða búið sig
undir að gera nánast allt það,
sem þeir áður töldu helgi-
spjöll gagnvart verkafólki.
Þeir hafa „rænt“ vísitölustig-
um (svo að notuð sé þeirra
eigin lýsing frá fyrri árum),
lagt fram tillögur um að taka
kauphækkun af verkafólki,
banina verkföll, binda kaup-
ið, skerða vísitölunia, beita
lögþvingunum eða gerðar-
dómi til þess að leysa verk-
föll. Segja má, að ekkert af
því, sem núverandi ráðherrar
áður gagnrýndu harðast, hafi
verið undanskilið í aðgerðum
þeirra eða tillögugerð nú.
Þess vegna þarf engan að
undra, þótt skrifstofustjóri
ASÍ lýsi slíkurn umsnúningi
sem „pólitísku siðleysi“.
Gagnrýni þeirra Alþýðusam-
bandsmanna er skiljanleg.
Vinstri stjórnin lýsti því yfir,
að, hún væri „stjó.rn hinna
vinnandi stétta“ og mundi
hafa samráð við verkalýðs-
hreyfinguna um meiriháttar
ákvarðanir í efnahagsmálum.
Það loforð hefur verið svik-
ið. Á 13 ára valdaferli Við-
reisnarstjórnar kastaðist oft i
kekki milli hennar og verka-
lýðshreyfingarinnar. En
smátt og smátt skapaðist
traust milli forystumanna
Viðreisnarstjórnar og ASÍ,
sem hafði verulega þýðingu
við lausn erfiðleikanna miklu
1967—1969. Þess konar traust
og gagnkvæm virðing ríkir
ekki milli núverandi ríkis-
stjórnar og forystumanna
ASÍ. Segir það sína, sögu.
VERKALYÐSHRE YFIN GIN
TORTRYGGIR STJÓRNINA
Reykjavíkurbréf !
-----Laugardagur 10. marz_)
Hitnar í kolunum
Heldur betur hefur hitnað í
kolunum í íslenzkum stjörnmál-
um á undanförnum vikum,
og háværar raddir heyrast nú
um það, að ríkisstjórnin leggi
upp laupana, áður en í enn meira
óefni er komið.
Stuðningsblöð stjómarfiokk-
anna skamma svo „stjórnarand-
stöðuna" og velja henni ýmis
ófögur orð, en hver er þessi
stjórnarandstaða, sem blöðin
áfellast? Þar er svo sannarlega
ekki einungis um að ræða Sjálf-
stæðisflokks- og Alþýðuflokks-
menn. Nei, stjórnarandstæðing-
amir eru mikiu fleiri en þessi
blöð gera sér grein fyrir, en
þó ættu þau að vita um suma
þeirra. Einn þingmaður hefur
opinberlega hætt stuðningi við
ríkisstjómina og a.m.k. þrír
aðrir hafa opinberlega
greint frá andstöðu sinni við
áform ríkisstjámarinnar i kaup
gjaldsmálum. Um þær fvrirætlan
ir stjórnarinnar fjallaði Tíminn
í ritstjórnargrein s.l. fimmtradag
og þar segir:
„Stiómarandstaðan neitaði
öllum slíkum stuðningi og Mbl.
byrjaði fyrirframáróður gegn
því að hann yrði veittur Það
stafaði af þessari synjun stiórn-
arandstöðunnar, að ekki tókst
neitt að draga úr þeirri hækk-
unarskriðu, sem varð hér um s.l.
mánaðamót.
Slík er þjóðhollusta stjórnar-
andstöðunnar á þeim tíma hegar
meiri erfiðleikar sækja bjóðina
heim af völdum náttúruhamfara
en gerzt hefur um langt skeið.
Vissulega er erfitt að hugsa sér
öllu meira ábyrgðarleysi."
Ekki eru þeim vandaðar
kveðjumar „stjómarandstæð
ingunum", sem ekki vildu hjálpa
ríkisstjórninni til „að draga úr
þeirri hækkunarskriðu, sem
varð hér um sl. mánaðamót".
Tíminn segir þá Björn Jónsson,
Karvel Pálmason og Eðvarð Sig
urðsson ábyrgðarlausa menn,
sem enga þjóðhollustu sýna.
Svona er nú samkomulagið orð
ið á stjórnarheimilinu.
Lúðvík skælir
Björn Jónsson segir, að ríkis-
stiórnin hafi átta sinnum gert
tilraun til þess að breyta kaup-
gjaldssamningum, og hann spá-
ir því, að verkalýðshreyfingin
þurfi á næstu mánuðum að berj
ast ,.með kjafti og klóm“, ekki
fyrir auknum k.jarabótum held-
ur fyrir þvi. að ríkisstjórninni
takist ekki að rýra kjör launa-
manna. Karvel Pálmason talar í
þátíð um ríkisstjórn „hinna
vinnandi stétta“, og Eðvarð Sig-
urðsson lýsir fullri andstöðu við
stiórnarfrumvarp til að hindra
vísitöluhækkanir.
En ráðherramir. hvað
gera þeir? Jú, forsætisráðherr-
ann er farinn að tala um nauð-
syn þess, að „breikka" stjórn-
ina og lýsir eftir úrræð-
um stjórnarandstöðu. Hann er
leiðtogi Framsóknarflokksins og
talar væntanlega í hans nafni.
Hannibal Valdimarsson
kveinkar sér undan stjórnar-
andstöðunni þótt kjarkmaður
hafi löngum verið, og segir að
hún sé ofsafengin, ofstæki.sfull
og hávaðasöm. Hann talar þó
líklega ekki fyrir aðra en sjálfan
sig og Magnús Torfa Ólafsson,
hví að Bjarni Guðnason er horf
inn úr flokki frjálslyndra og
vinstri manna, og Björn Jóns.son
og Karvel Pálmason gagnrýna
ákaft ýmsar gerðir og aðgerða-
leysi vinstri stjórnarinnar, svo
að þá verður í raun réttri að
telja í hópi stjórnarandstæðinga.
En aumkunarverðastur er þó
Lúðvík Jósepsson. í útvarpsum-
ræðunum s.l. mánudagskvöld,
skældi hann allan þann
tíma, sem hann hafði til umráða.
Hann hóf mál sitt á þessum orð-
um:
„Herra forseti, góðir hlustend
ur.
Líklega hefur aldrei ver-
ið jafn ófyrirleitin og ábyrgðar-
laus stjómarandstaða á íslandi
og sú sem nú er. Ég átti sæti í
vinstri stjórninni á árunum 1956
—‘58 og heyrði þá eins og fleiri
sitthvað litið fagurt úr stjórn-
arandstöðuhorni íhaldsins. En
stjórnarandstaðan þá var hrein
asti barnaleikur hjá því, sem
hún er nú, og á ég þá sérstak-
lega við áróður stjórnar-
andstöðublaðanna.
Nú eru líka komnir nýir herr
ar að blöðunum, menn með nýj-
ar siðareglur, ef siðareglur
skvldj þá kalla."
Og í niðurlagi ræðu sinnar,
spurði hann kjökrandi:
„En hvað mundi taka við, ef
gömlu viðreisnarkempurnar
Gylfi og Jóhann tækju við
stjórnartaumunum í dag . . . það
er satt að segja ótrúlegt, að
rnargir landsmenn vildu í raun
og veru viðreisnarpostulana aft
ur til valda í landinu eftir þá
dýru reynslu, sem fyrir liggur af
stjórnarstörfum þeirra."
Punktum basta.
Mega vel við una
Geir Hallgrímsson, vara-
formaður Sjálfstæðisflokksins,
gat þess í umræðunum um van-
traust á vinstri stjórn, að stjórn
arandstaðan mætti vel við una
þá einkunn, sem ráðherrarn-
ír gefa henni. Raunar er ástæða
til að vekja athygli á því, að
fyrst eftir að þessi ríkisstjórn
var mynduð, var hún í heild hin
montnasta, sem um getur, og þá
höfðu ráðherrarnir um það mörg
orð, að stjórnarandstaðan væri
aum og léleg. En.nú er sem sagt
komið annað hljóð í strokkinn.
Nú er stjórnarandstaðan ráð-
herrana lifandi að drepa,
og þeir kveinka sér i hvert sinn,
sem þeir taka tii máls.
En satt bezt að segja, þá er
stjórnarandstaðan hvorki harð-
ari né linari nú en hún var
fyrstu mánuðina eftir að vinstri
stjórnin var mynduð. Stjórnar-
andstaða Sjálfstæðisflokksins
hefur frá hinu fyrsta byggzt á
því, að vinstri stjórnin ætti rétt
á því að sýna hvað hún gæti
gert. En henni væri þó veitt
fullt aðhald og fólkið í landinu
fengi upplýsingar um það, sem
hverju sinni væri að gerast, svo
að það sjálft gæti dæmt.
Bn ásitæðiuinia til þess, hve
mjög ráðherrana svíður undan
orðum stjórnarandstæðinga nú,
er að finna í þeirri stað-
reynd, að þjóðin öll veit nú, að
þau eru sönn og rétt. Þeir finna,
að störf þeirra og stefna hefur
mistekizt, vinstri stjórnin er orð
in hræ. Enginn treystir henni
lengur né ber snefil af virðingu
fyrir henni.
Stjórnarandstaða
Sjálfstæðis-
flokksins
Þegar litið er yfir rúmlega
hálfs annai's árs stjórnarand-
stöðu Sjálfstæðisflokksins, get-
ur hann og forustumenn hans
vel við unað. Ekki er unnt að
benda á eitt einasta dæmi þess,
að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
leitazt við að hindra framvindu
mála með óheiðarlegum úrræð-
um. Þegar núverandi stjórnar-
flokkar voru í stjórnarand-
stöðu, beittu þeir verk-
föllum skefjalaust til þess að
reyna að grafa undan efnahags-
lífinu. En Sjálfstæðisflokkurinn
tók sér fyrir hendur seint á ár-
inu 1971 að leysa þá sjálfheldu,
sem ríkisstjórnin hafði komið
launamálum í. Það voru sjálf-
stæðismenn, bæði í röðum laun-
þega og vinnuveitenda, sem
beittu sér fyrir því, að á þann
hnút var höggvið, enda vofðu þá
yfir geigvænlegustu verkföll í
sögu þjóðarinnar.
Ríkisstjórnin hafði í málefna-
samningi sínum með raunveru-
legu valdboði sagt launþegum og
vinnuveitendum, hvemig semja
bæri, bæði að því er vinnutíma-
stvttingu varðaði og kaupgjalds
hækkanir. Forustumenn verka-
lýðsfélaganna gátu að sjálf
sögðu ekki gert minni kröfur en
ríkisstjórnin hafði sagt eðlileg-