Morgunblaðið - 18.03.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. MARZ 1973
17
Ágúst Einarsson skrifar frá Þýzkalandi:
Heimsókn til Bremerhaven (IV):
„ísland er brautryðjandi66
LUDWIG Jansen, ræðismaður Is-
lands í Bremerhaven, er vel þekktur
heima. Hainn er umboðsmaður is-
lenzku togaranna og síldveiðiskip-
anna, sem selja aifla sinn í Bremer-
haven. Lúðvík er þriðji ættliðurinn,
sem innir þessi störf af hendi í þágu
íslendimga. Bæði faðir hans og afi
voru íslenzkir ræðismenn og jafn-
framt umboðsmenn íslenzku skip-
anna.
— Hvernig hafa 1anda?iir íslenzku
togaranna gengið eftir útfærsluna?
— Það hefur allt gengið mjög vel,
en ekkert varð úr hótuninni um að
setja löndunarbamn á íslenzku skip-
in. Uppboðsverðin voru mjög há, og
ég held, að bæði útgerðarmenn og
sjómenn séu mjög ánægðir með ár-
angur unctanfarinna mánaða.
Því miður ríkir verkfali á is-
lenzka togaraflot'anum um þessar
mundii' og harma ég það, því að fisk-
verðið er mjög hátt og helzt senni-
lega svona hátt að minnsta kosti
fram að páskum. Það lítur vel út fyr-
ir nýju islenzku togarana, ef þeir
sigla á Þýzkaland.
— Hefur útfærslan engin áhrif haft
á atvínnuUfið í Bremerhaven?
— Nei, ekki enn sem komið er.
Þýzku togararnir veiða enmþá innan
50 milnanna. En eiinn góðan veður-
dag verður 50 mílma landhelgin viður-
kennd, en ég held ekki að stórfellt
atvinnuleysi verði í Bremerhaven af
þeim orsökum, eins og mvkið er skýrt
frá í þýzkum fjölmiðl'um. Þetta er að-
eins áróður þýzku togarafélciganma,
sem er skiijanlegur út frá þeirra sjón-
arhorni.
— Telurðu að beinar viðræður milli
Reyk.javíkur og Bonn séu líklegri til
árangurs en Jiriggja ianda fundir?
— Ég álit, að beinar viðræður væru
árangursrikari. Ég sikil ekki, hvers
vegna Þjóðverjar, sem hafa allt anm-
arra hagsmuna að gæta en Englend-
ingar, hafa gengið í lið með Bretum
á móti íslendingum. Við höfum
áhuga á að veiða karfa og ufsa, en
ekki smáþorsk eins og Englendi'ngar.
Ef teknar yrðu upp beiinar viðræð-
ur milli Islendinga og Þjóðverja um
þeirra hagsmunamiál, þá væri mjög
sennilegt að samkomulag næðist milli
þessara tveggja þjóða.
— Álítur Jiú, að núverandi land-
helgisdeila sé eins konar prófmál, er
skipta muni aði-ar þ.jóðir, sem eru
í útfærsluhugleiðingum, miklu máli?
— Já, ég myndi álíta það. Það
kom til að mynda vel fram i atikvæða-
greiðsluinmi um landgrunnstillöguna
hjá Sameinuðu þjóðunum að ísland
er að mörgu leyti brautryðjandi á
þessu sviði.
Ef a'Ilit heppnast hjá Islendingum,
þá hefði það í för með sér, að land-
helgin yrði færð út hjá íjölmörgum
þjóðum.
— Hefur útfærslan leitt til minnk-
andi framboðs af fiski í Þýzkalandi?
— Nei, það er að vísu minina magn
boðið fram, en það á eng'ar rætur að
rekja til útfærslunnar. Það veiðist
minna um þessar mundir. Fiskverð í
Þýzkalandi hefur farið hækkandi
vegna skorts á fiski. Það er ekki
hægt að kenna Islendingum um það.
— Hver eru viðbrögð Bremerhav-
enbúa við útfærslunni?
— Við verðum að gera greinarmun
á mil'li opinberrar stefnu Bremerhav-
ens og skoðana aimennings. Aimenn-
ingur hefur því miður enga skoðiun
i þessu máli og er áhugalitill um
framgang þess.
Hims vegar er hin opinbera stefna
boðuð í blöðum og öðrum fjölmiðlum.
Þar hafa þýzku togaiafélögin hönd
í baigiga. Það, sem kemur því fram í
fjölimiðlum, er' dálítið litað af áróðri
gegn útfærslunni.
Þessar tvær þjóðir, íslendingar og
Þjóðverjar, þyrftu að geta litið hlut-
laust á málið og ættu að reyna að
setja sig inn í vandamál hins aðilans.
— Hvað finnst þér um Jiá ákvðrð-
un íslenzku rikisstjórnarinnar að
senda engan fulltrúa til Haag?
— Þetta er stefna íslenzku ríkis-
stjórnarinnar. Ég veit ekki hvaða
ástæður liggja til gruindvallar þessari
stefnu, en ég get ímyndað mér af
hverju enginn fulltrúi er sendur til
Haag. Ég vil hins vegar hvorki taka
jákvæða né neikvæða afstöðu til
stefnu islenzku ríkisstjómarinnar.
— Hverja te.lur þú verða líklegustn
lausn á þessari deiln?
—■ Ég vona, að fullnægjandi lausn
fyrir báða aðiia náist. Ég ímynda mér
þá lausn þannig, að Þjóðverjum verði
Ludwig Jansen
leyft að veiða ákveðið magn á ákveðn
um veiðisvæðum innan 50 míinanna.
Hins vegar ætti þýzka ríkisstjórnin
að auðvelda framboð íslenzks inn-
flutnings í Þýzkalaindi með tollaíviin-
unum og öðrum ráðstöfunum.
Ég vil að lokum skila hjartanlegum
kveðjum til allra vina og kunningja
minna á fslaridi og óska þeim góðs
gengis á yfirstandaindi vértíð.
•iinum þremur í upphafi þingfundar sl. fimmtudag, er samtalið
J|>ji>ðadómstólinn í Ilaag, birtist i Morgiinblaðinu.
Þetta eru augljósustu rökin
fyrir því, að við sendum mál-
flytjanda, en auðvitað áttu þau
alveg nákvæmlega jafnt við um
aðgerðir af okkar hálfu, áður en
þeir tveir úrskurðir voru upp
kveðnir, sem þegar hafa fallið.
Or því að ríkisstjórnin tók þá
ákvörðun að segja upp sam
komulaginu frá 1961 og reyna
að fá það úr gildi fellt, átti hún
auðvitað að láta fylgja málinu
eftir með málflutningi og taka
alla þá fresti, sem tii þurfti. Ef
það hefði verið gert, væri enn
langt í land, að Alþjóðadómur-
inn kvæði upp úrskurð sinn um
lögsöguna, og augljóst, að eng-
inn efnisdómur gæti fallið, fyrr
en eftir að hafréttarráðstefnu
lyki.
Því miður hefur í landhelgis-
málinu flest það verið vitlaust
gert, sem vitlaust var hægt að
gera. En látum það, sem liðið
er, liggja á milli hluta. Nú er
mest um vert að tryggja loka-
sigur i málinu, sem allra fyrst.
Það gerum við með þeim hætti
að hefja öfluga sókn á öllum víg
stöðvum. Við eigum að beita til
hins ítrasta öllum þeim sérfræð-
ingum, sem við eigum í alþjóða-
rétti, og ráða þeim til aðstoðar
erlenda lögfræðinga. Við eigum
að beita utanríkisþjónustunni
um heim allan til að vinna fylgi
málstað okkar í landhelgismál-
inu, áður en hafréttarráðstefn-
an er haldin. Sendimenn ættu að
fara til allra þeirra ríkja um
víða veröld, sem einhver von er
um stuðning frá — og þá hæfir
menn en ekki óhæfir. Það má
ekki horfa í neinn kostnað, og
það má einskis láta ófreistað til
þess að tryggja sigur.
En meginatriðið er, að vel
verði á málum okkar haldið fyr-
ir Alþjóðadómnum. Þvi miður hef
ur það mjög skaðað orðstír okk-
ar erlendis, og þar með málstað
okkar, að við skyldum sýna Al-
þjóðadómnum þá óvirðingu að
senda ekki málflytjanda. Or
þessu verður nú væntanlega
bætt, og þá verður líka auðveld-
ara um vik fyrir sendimenn okk
ar um víða veröld að afla máls-
stað okkar samúðar.
Engum dettur lengur í hug, að
nein hafréttarráðstefna muni
ákveða 12 mílur sem fiskveiði-
takmörk. Og flestir, sem til
þekkja, eru raunar þeirrar skoð
unar, að 200 mílna fiskveiðiland
helgi muni njóta mests fylgis. En
þau ríki, sem aðhyllast víðáttu-
mikla fiskveiðilandhelgi, hafa
enn ekki samræmt sjónarmið sín
nægilega. Þess vegna eigum við
að leggja okkur alla fram um að
tengja þau sem traustustum
böndum, svo að sigur vinnist, en
ekki komi upp glundroðt i liði
samherjanna.
Eitt tækifæri höfum við nú til
þess að nálgast þessar þjóðir.
Við eigum að vinna að því, að
þær gerist aðilar að máli okkar
i Ilaag, ef nokkur kostur er, en
allar þær þjóðir, sem hagsmuna
hafa að gæta, geta gerzt slíkir
aðilar. 1 Haag mundu þá skap-
ast gullvæg tækifæri til að sam-
ræma sjónarmiðin, jafnframt því
sem allur málarekstur drægist á
langinn. Ekki er vitað til þess,
að ríkisstjórnin hafi fram að
þessu sinnt þessum þætti máls-
ins fremur en öðru því, sem mik-
ilvægast er í sambandi við all-
an rekstur þess. En nú verður
ekki lengur unað við þann sof-
andahátt, aulahátt væri kannski
réttara að segja, sem ríkt hef-
Ur í málinu.
Orka og stóriðja [
I erindi, sem Jóhanníis Nor
dal, Seðlabankastjóri, flutti ný-
lega og birtist hér í blaðinu,
komu fram athyglisverðar upp-
lýsingar. Hann benti á, að verð
á raforku hefði mjög farið hækk
andi að undanförnu, gagnstætt
því sem menn álitu fyrir tiltölu
lega fáum árum. Þá var talið, að
kjarnorkan mundi lækka verð á
raforku og jafnvel koma í veg
fyrir, að hagkvæm vatns-
orka yrði nýtanleg. Tæknilegir
erfiðleikar við byggingu kjarn-
orkuvera hafa reynzt miklu
meiri en menn álitu. En auk þess
hafa umhverfisverndarsjónarmið
valdið því, að ýmis orkuver, sem
áður var talið að mundu rísa,
verða aldrei byggð. Á það bæði
við um kjarnorkuver og
olíuknúin raforkuver — og sið-
ast en ekki sízt vatnsaflsvirkj-
anir, því að nú verða ekki heim-
ilaðar virkjanir, sem náttúru-
spjöllum valda, og takmark-
ar það mjög byggingar raf-
stöðva, t.d. bæði í Noregi og á
vesturströnd Bandaríkjanna.
Vel kann því svo að fara, að
orkuverð hækki enn, og vera má,
að það geti von bráðar orðið
tvöfalt hærra en það var, þeg-
ar samningar voru gerðir við
Svisslendinga um byggingu ál-
bræðslunnar. Ef þær spár ræt-
ast, er ljóst, að við íslendingar
eigum gífurleg auðæfi í fallvötn-
unum, jafnvel enn meiri en við
hingað til höfum álitið. Norð-
menn, sem verið hafa okkar
helztu keppinautar um sölu raf-
orku, munu naumast gera samn-
inga um nýjan orkufrekan iðn-
að, því að þeir þurfa orkuna til
annarra hluta. Og sama er að
segja um Bandaríkjamenn.
Helztu keppinautarnir yrðu þá
vanþróuðu ríkin, en þar er við
margháttaða erfiðleika að etja,
sem erlendir fjármagnseigendur
hljóta að setja fyrir sig. Þess
vegna er ljóst, að okkur gefast
margvísleg tækifæri til þess að
nýta orkuna hér á landi, bæði
vatnsaflsorkuna og hverahitann.
Verður það áreiðanlega meg-
in málefni næstu ára að koma
þeim málum fram.
Þáttur Magnúsar
Ráðherrarnir bera Morgun-
blaðinu það á brýn, að
það skatnmi þá fyrir alla skap-
aða hluti. Og víst verður að játa,
að hér í blaðinu hefur sitthvað
verið gagnrýnt, sem af ríkis-
stjórnarinnar hálfu hefur verið
gert eða látið ógert — og lái
hver sem vill blaðinu það. En
að þessu sinni er þó a.m.k. ekki
hugmyndin að skamma iðnaðar-
ráðherrann, heldur þvert á móti
að hæla honum — m.a.s. að hæla
honum upp i hástert.
Magnús Kjartansson hefur lát
ið halda áfram ósleitilega að
vinna að samningum við erlenda
fjármagnseigendur um að þeir
byggðu hér á landi iðjuver, og
hefur þá einna mest verið talað
um málmblendiverksmiðjur, en
raunar hefur einnig verið rætt
við Aiusuiss um byggingu nýrr-
ar álbræðslu. Raunar hefur ráð-
herrann haft orð á því, að hér
þyrfti að verða iðnbylting og
hefur þá tekið alldjúpt í árinni.
Iðnaðarráðherra hefur haft
einstaklega gott samband við
forráðamenn ISALs og Alu-
suiss. 1 fyria þáði hann
boð þeirra um dvöl í Svisslandi,
þar sem mikið var um dýrðir. Að
vísu var það ámælisvert, að hann
skyldi láta hinn erlenda auð-
hring greiða fyrir sig jafnvel
ferðir fram og til baka, en látum
það liggja á milli hluta. Hitt er
vissulega mjög mikilvægt, að út-
lendingarnir hafa nú séð, að
jafnvel á tímum vinstri stjórnar
gengur allt snurðulaust í sam-
skiptum við Islendinga, og þar
að auki eru vinstri menn á ís-
landi einstaklega skemmtileg-
ir og alúðlegir í samkvæmum.
Magnús Kjartansson hefur
þvi unnið mjög merkt starf við
að undirbúa þá samvinnu við er-
lenda fjármagnseigendur, sem
sjálfsögð er á næstu árum og
tryggja, að þeir treysti íslend-
ingum til að halda gerða samn-
inga. Þetta verður þungt á met-
unum, þegar setzt verður að
samningaborði. Þökk sé
Magnúsi.