Morgunblaðið - 23.03.1973, Blaðsíða 16

16
MORGU'NBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. MARZ 1973

Útgefandi
Fra m kvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóri og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 300,00 kr.
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10-100.
Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
á mánuði innanlands.
I lausasðlu 18,00 kr. eintakið.
T málefnasamningi stjómar-
flokkanna var ýmislegt
tekið fram um það, sem þeir
ætluðu að gera og mundu
ekki gera. Þannig kváðust
þ>eir aldrei mundu drýgja þá
synd að lækka gengi krón-
unnar en líka sögðust þeir
mundu taka hækkun áfengis
og tóbaks inn í vísitöluna.
Nú hafa þeir lækkað gengið
og gert ítrekaðar tilraunir til
þess að taka áfengi og tóbak
út úr vísitölunni. Hins vegar
hafa fulltrúar stjórnarflokk-
anna, sem sömdu málefna-
samninginn áreiðanlega ver-
ið svo sannfærðir um, að þeir
mundu aldrei lögfesta kjör
einstakra stétta með laga-
setningu á Alþingi, að þeir
hafa ekki einu sinni séð
ástæðu til að geta þess í mál-
efnasamningi, að slík höfuð-
synd mundi að sjálfsögðu
aldrei drýgða af „stjórn hinna
vinnandi stétta". En nú hef-
ur-þetta gerzt.
Ríkisstjórn „hinna vinn-
andi stétta“ hefur beitt sér
fyrir því, að ákveða með lög-
um kjör yfirmanna á togur-
um. Sá sem mælir fyrir laga-
setningunni er enginn annar
þeim, sem greiddu frumv.
atkvæði er núverandi forseti
ASI, Björn Jónsson, sem hef-
ur ekki síður verið andvígur
íhlutun ríkisvaldsins í deilu-
málum sem þessum. Enn má
nefna Eðvarð Sigurðsson,
formann Dagsbrúnar, svo að
helztu verkalýðsleiðtogar
stjórnarflokkanna séu nefnd-
ir. Einhvern tíma hefði það
þótt saga til næsta bæjar, að
þessir þrír menn hefðu for-
ystu um að leysa vinnudeilu
með lagasetningu og þá hefði
það líka þótt fréttnæmt, að
hið svonefnda Alþýðubanda-
lag, sem telur sig hinn eina
og sanna málsvara verkalýðs-
stéttanna á Íslandi tæki þátt
í að drýgja slíka synd. Það
fer að verða fátt eftir af hin-
um heilögu boðorðum núver-
andi stjórnarflokka. Þeir
hafa nánast gert sig seka um
standa í tvo mánuði. Það er
auðvitað reginhneyksli á
sama tíma og brezkir togar-
ar skarka meira og minna að
vild sinni á fiskimiðunum við
landið og hælast um yfir því
þegar heim kemur, að þeir
veiði svo vel og græði svo
mikið. En ástæðan fyrir þessu
langa togaraverkfalli er ekki
sú, að útgerðarmenn togar-
anna vilji ekki borga sjó-
mönnunum mannsæmandi
laun. Ástæðan er þvert á
móti sú, að verðbólgustefna
ríkisstjórnarinnar hefur leitt
til þess, að enginn rekstrar-
grundvöllur er fyrir hendi
hjá togurunum, eins og Sverr-
ir Hermannsson benti á í um-
ræðum á Alþingi í fyrradag.
Það ér ríkisstjómin, sem
hefur ekki fengizt til að taka
ákvarðanir, sem tryggt gætu
öruggan rekstur togaranna
HVAÐ EIGA ÞEIR EFTIR
AÐ GERA - SEM ÞEIR
ÆTLUÐU ALDREI AÐ GERA?
en fyrrverandi forseti ASÍ,
Hanibal Valdimarsson, sem
um áratuga skeið hefur stað-
ið í fremstu fylkingu verka-
lýðsleiðtoga og ekki sízt bar-
izt harðri baráttu gegn hvers
konar íhlutun ríkisvaldsins
um kaup og kjör. Einn af
allar þær syndsamlegu at-
hafnir, sem þeir voru einna
stóryrtastir um í garð fyrr-
verandi ríkisstjómar. Og allt
er þetta gert undir því yfir-
skini, að þeir séu að vinna í
þágu „hinna vinnandi stétta“.
Togaraverkfallið er búið að
og þess vegna hefur togara-
verkfallið dregizt svo mjög á
langinn. Er það ófagur vitn-
isburður um frammistöðu
Lúðvíks Jósepssonar í emb-
ætti sjávarútvegsráðherra,
að slíkt hneyksli skuli gerast,
að togararnir liggja bundnir
við bryggju mánuðum sam-
an, eins og ástatt hefur ver-
ið.
í umræðunum á Alþingi í
fyrradag, vakti Pétur Sig-
urðsson athygli á því, að ekki
var borin fram sáttatillaga í
deilu útgerðarmanna og yfir-
manna heldur var farin sú
leið að lögfesta óskalista ann-
ars aðilans. Sagði þingmaður-
inn, að það hefði ekki áður
gerzt í þingsögunni, að slík
leið væri farin, þegar leysa
þyrfti viðkvæma deilu. Þá
hefði deilan annað hvort ver-
ið sett í gerðardóm eða sátta-
tillaga verið lögfest.
í viðtölum í Morgunblaðinu
í gær lýstu talsmenn útgerð-
armanna og yfirmanna ó-
ánægju sinni með vinnubrögð
ríkisstjórnarinnar í þessu
máli. Talsmaður togaraút-
gerðarmanna sagði, að „þetta
frumvarp væri fyrir neðan
allar hellur", talsmaður Öld-
unnar, sagði, að það væri
aldrei gott að leysa vinnu-
deilur með lagasetningu og í
sama streng tók formaður
Vélstjórafélags íslands, sem
kvaðst almennt vera andvíg-
ur afskiptum hins opinbera
af málum sem þessum. En
ríkisstjóm „hinna vinnandi
stétta" hafði gefizt upp. Hún
taldi sig ekkert geta gert
nema lögfesta kjör yfir-
manna. Sú athöfn verður
einn af eftirminnilegri minn-
isvörðum, sem þessi ríkis-
stjórn hefur reist sjálfri sér.
—TTn—57?------------------------
, 'v $&*# /
iNeitr IJark Stmeií c. l. suizberger

• / # \ ^
Nútíð og framtíð
Yanucaeyju, Fiji.
ÞEGAR dvaiizt er á jafneinangruð-
um og fallegum stöðum og eyjunum
á Kyrrahafi, sem eru ósnortnar af
eiturmettaðri þoku og óbærilegu
fjölbýli, gefst nógur tími til þess að
hugleiða í ró og næði þá röskun, sem
hefur orðið i náttúrunni og svipt hef-
ur ljómann af þe'm heimi, sem flest-
ir hrærast i.
Hérna hafa menn skjól frá verstu
einkennum „siðmenningarinnar" í
framtíðarsýn Oswald Spengiers: borg
um með tuttugu miiljónum íbúa sem
þenja sig yfir stórar og blómlegar
sveitir, ástandi sem er óðum að verða
að veruleika annars staðar. Hér eru
menn meira að segja ennþá lausir
að mestu leyti v ð mengu nog ótt-
ann við að kafna í sístækkandi mann-
hafi jarðarinnar.
1 allri þessari náttúrufegurð, fugla-
söng, öldugjáifri og skrjáfi laufsins
á trjánum verður manni hugsað til
þess, hvað því olli að mannkynið
komst í þá hættu af inrí.lokunar-
kennd, sem það er statt í. Þvi miður
er aðeins eitt svar: framfarir. Þar
sem stórstríð hafa ekki geisað og
stórstigar framfarir hafa orðið í
heilsugæzlu, hefur mannkynið sveigt
inn á braut, sem jafnt og þétt getur
leitt til sjálfstortímingar.
Enginn maður með fullu viti ger-
ir það að tillögu sinni, að gert verði
að Jifsvenju afturhvarf til tortiming-
arstyrjalda, óhollustu og farsótta, til
þess að snúa við með hrottalegum
og árangursríkum ráðum þeirri þró-
un, sem stefnir til offjölgunar og
þess sem henni fylgir: óhóflegrar íðn
væðingar, óhóflega þéttbýlis, óhóf-
legrar mengunar og óhóflegar nýting
ar náttúruauðlinda.
Þrátt fyrir gífurlegt mannfall í
tveim ir heimsstyrjöldum og gífur-
leg dauðsföll af völdum sjúkdóma,
sem hefur mátt rekja til efnaskorts
og óeðlilegra aðstæðna, hefur íbúa-
tala jarðar nnar að minnsta kosti tvö
faldazt á þessari öld. Þótt stríðslöng
un hafi verið mönnum í blóð borin
frá ómunatíð eins og sumum maura
tegundum, má halda því fram að ger
eyðingarstríð með vetnissprengjum
geti aðeins um stundarsakir snúið
við óumbreytanlegri göngu mann-
kynsins til hægfara kyrkingar.
Það er alkunna að ekki er aðeins
ein „nútíð“ heldur þrjár: nútiðin sem
er tengd fortíðinni, nútíðin eins og
hún er að gerast og nútíð'n sem er
tengd framtíðinni. Allar dýrategund-
ir, þar á meðal mannkynið, verður
að skoða út frá þessum þremur sjón-
arhornum.
Séð frá fyrsta sjónarhorninu ræð-
ur mannkynið nú yf'.r nægri þekk-
ingu til þess að horfa aftur til þess
tíma, þegar forfeðrum þess stafaði
hætta frá tigrisdýrum með sverðtenn
ur, risaskriðdýrum og risatórum ís-
breiðum. Allar þessar aðstæður
breyttust og við það hvarf Cromagn
onmaðurinn, sem var áreiðanlega
hæfari til þess að lifa slíkar hættur
en afkomendur hans.
Séð frá öðru sjónarhorninu hafa
menn með ýmis konar litarhátt og á
ólíkum stöðum talið sig hæfasta til
þess að móta heimimn í sinni mynd.
Og séð frá þriðja sjónarhominu hef-
ur oft ríkt bitur ágreiningur um,
hvað gera verði til þess að láta nútið
þróast i framtíð.
Eng'n föst og ákveðin lögmál
stjóma varanlegu og æskilegu um-
hverfisjaf'nvægi. Risaeðlam, mammút
inn og dúdú-fuglinn hurfu af yfir-
borði jarðar, þegar þetta j^fnværí
breyttist. Alilir veiðimenn vita hvað
ýmis konar efni hafa gert fuglalífi
og allir fugiafræðingar vita hvað
fjöldatortím'ng skordýra í nafni holl
ustu getur gert fuglalífi.
Maðurimn stjórnast fyrst og fremst
af sjálfsbjargarviðleitni. Þær grund-
vatUiaraðferðir, sem hefur verið stung-
ið upp á til þessa, hafa verið hömlur
á vexti iðnaðar og takmörkun fólks-
fjölgunar samkvæmt formúlum, sem
gera ráð fyrir að þróunin standi í
stað og almennt verði beitt getnað-
arvörnum. En þegar öllu er á botm-
inm hvolft er líklegt að þessi ráð
hrökkvi skammt og sáralítil bót verði
að þeim. Þeim má helzt líkja við
veiðibönn og friðlýsingu svæða tii að
bjarga dýrategundum frá útrýmingu.
Nema því aðeins að sett verði á
laggirnar alheimsstjóm — sem er
afar ósennilegt nema í kjölfar al-
gerrar styrjaldar — er jafn ósenni-
legt að mörg háþróuð riki og jafn-
vel vamþróuð sætti sig við takmark-
anir á stærð fjölskyldna og hömlur
á vexti iðnaðar.
Oft má leaa kvartanir um að auð-
ug lönd eins og Bandarikin eða Sov-
étríkin sólundi föðurarfi sínum í
rannsóknir á geimnum í stað ranm-
sókna á jörðinni, að unigir menn muni
srvifa á braut og skilja jörðina eftir
á valdi gamalla manna og hugmynda.
Því er haldið fram, að ef þessum
upphæðum væri varið til þess að út-
rýma fátækt og sjúkdómum á jörð-
inni, mundu menntun og getmaðar-
varinir breiðast út og færri menn
mundu framleiða meiri matvæli. En
Oswald Spengier
þettia fær ekki staðizt ef lemgra er
horft fram á veg. Sannleikurinn er
sá, að hægt er að gera Sahara, Suð-
urskautsliandið, Ástralíu, mikið af
frumskógum Afrlku og rómönsku
Ameríku byggileg og lífvæmleg svæði
með tilstyrk kjarnorkunnar og áburð-
arefna, sem verða fundin upp í fram-
tíðinni. Othöfin getia gefið af sér upp-
skeru þegar búskapur neðansjávar
kemst nógu langt á veg.
Vaxandi fólksfjöldi gæti þannig
fengið olnbogiarými, og enn mundu
líða margii' áratugix þangað til sú
banvæna innilokunarkennd, sem
Malithus spáði, yrði áþreifamlegur
veruleiki. Og þá munu uppgötvanir
í geimmum, farartæki framtíðarinn-
ar og vísindalegar aðferðir til þess að
breyta loftslaginu leggjast á eitt um
að ljúka upp fyrir mönnum ókönnuð-
um og ókortlögðum svæðum, þar sem
þeir geta numið nýtt land.
Þessa formúlu verður að undir-
strika, ef eitthvert sa.mræmi á að fást
í tengsi nútíðar viC framtíðina. Vaxt-
arstöðvun og getnaðarvarnir eru
ófuJlikomnar hugmyndir. Með þeim
vseri mannkynið meðhöndlað eins og
hópur dýra, sem útrýming vofir yfir,
en í miklu stærri stíl og fáránlega
stórum. Mannkynið yrðd meðhöndlað
eins og dýr, sem væri hægt að stjórna
með rígbundnu eftirliti, stærð þess
mætiti ákveða og venjum þess ráða.