Morgunblaðið - 15.04.1973, Page 17

Morgunblaðið - 15.04.1973, Page 17
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. APRÍL 1973 17 Lárus Jónsson alþm.: Stórfelldur viðskiptahalli og erlendar lántökur FRAMKVÆMDA- og fjáröíluinar- áætlun rikisstjórnarinn'ar er nú til umræðu á Aiþingi. Þitnigimenn neðri deiildar fengu í henduir skýrsliu fjár- málaráðherra, seim fylgjia ber frum- varpimu, 1 til 2 dögum áður en þaö vair aifgreitt af stjómarliðinu úr deildinini. Þessi siöbúna skýrsla, þótt sturtt sé, hefur að geyma fróðleik, sem á erimdi til alþjóðar. SXÓRFELLDUR VIÐSKIPTAHALH 1 skýr.stu fjármáiaráðherra kemur í ljós, að viðskiptahalli við útlönd nemur nálægt 2500 núUjónnm króna árin 1971 og 1972, þegar dregin eru frá innflutt skip og flugvélar. Tii við- miiðunar var hamn hagstæður um 1550 milljónir króna 1970, ©f tekið er á sama háitt tilllit tffi skipa og flug- véla. Þesisar tölur aifhjúpa alligerlega þá marg itrekuðu fuiiyirðámgu Lúð- viiks Jósepsisomar og fteiri ráðherra, að v iðiskiptahallinin undamtfarim ár statfi af iminfliutmingi skipa og flttg- véta, h'amn er 2500 miiljómir króna uimfram inmifliutt skip og fiuigvéiar árim 1971 og 1972. Við höfum með öðrum orðum slegið framfærsluvíxia erlendiis á þessum valdatima núver- andi ríikiisstjámar, þ.e.ajs. í naun hag- að okkur eins og eimstakMingur, sem drýgir kaupið siitt með þvi að siá mámaðarlega vixil í bankia til eyðslu. Auðvitað getum Við hækkaið „kaui>- mátt iauma“ með þessu ráðslagi í biii, en hvað verður, þegar kemur að skuldadögumum og þarf að borga víxlama? Anmars er það svo, að fuil- yrðimgar stjórnarsinma uim að kaup- mábtur lauma hafi aldred hsekkað meira en á árimu 1972 eru alramgar, bæði vegna þesis, að sá „kaupmáttur liavna" er fatekur sem þeir miiða við árið 1972 og svo hiitt, að kaupmátt- ur raumveruilegra launa hækkaði meira árið 1970 heldur en föteku töl- unnar fyrir 1972. „GlFURLEGAR ERLENDAR LÁNTÖKUR“ Framkvæmdaáætfliumim bólgnar i höndum rikis&tjórmarimnar engu að síður en fjárlögim. í skýrsliu fjár- máiaráðherra stendiur orðrétt um þertta: „Svo sem væmta má, leiöir hin miifcla aulining áætliunarinnar fyrst og fremst til aukinnar lántöku erlendis, þótt ekM liggi enin að fuillu fyrir hvemig sumar heimiidanna verða notaðar." Hér er um að ræða ekki siðri ófögnuð en upplýisimgamar um viðskiptaihailanm, þegar þetta er tesið í samhemgi við aðra skýrslu, sem ríikisstjórniim hefur gefið út og „valkostanefndim“ saimdi í nóvember sd. Þar stendur orðrétt: „Lántökur íslendinga erlendis hafa verið gífur- lega miklar á árunum 1971 og 1972, og hafa heildarskuldir við útlönd aukizt á þessum tveimur árum um nærri 6000 milljónir króna eða um 53%.“ Siðan segir uim iámtökur á ár- inu 1973: „Þegar teMð er tilflit ttfl annarra erlendra lána, sem tekijn- verða á árimu 1973, þar á meðal vegna togarakaupa, er ekki rúm nema fyrir 700 milljón króna lán- töku tiil að mæta umræddri fjárvönt- un vegna opinberra framkvæmda og fjárfesrtimgalámasjóða, ef skulda- auknimgin á ekki að fara út fyrir him serttu mörk.“ Markið var, að skulda- auknimgin færi ekM yfir 70% á ár- unum 1971 til og með 1973. í frv. að framkvæmda- og fjáröflumaráætl- uninmi er á hinn bóginn gert ráð fyr- ir nálægt 1350 miUjón króna heim- ildum til erlendrar lántöku í stað 700 milljóna króna, sem sérfræðimg- arnir töldu algert hámark, ef ekki ætti að stefna út í ófæru á þesisu miiMilvæga sviði. Þvi er sýnt, að er- tendar lántökur, m.a. vegna eyðslu, hækka alflt að 80% á eimumgis þrem- ur árum og greiiðslubyrðin fer að nátfgast 15% af útfiutniingi okkar á vörum og þjónustu. Lárus Jónsson DÆMIGERÐ FJÁRMÁLASNILLI Það er mál út af fyrir sig, hvemig ríkiisstjórniin mær saman endum í fraimikvæmdaáætlun sinni fyrir 1973. EkM er nóg að gert sé ráð fyrir mikflu hærri ertendum lántökum ttil fjárfestimgaflánasjóða en nokkru sirnní fyrr, né heldur að spariskírteimi ©igi að selljast fyrir hærri fjárhæðir en nokkur von er til, heldur er Seðflabamkamum ætlað að prenta 160 milljómir króna í nýjum seðflum tiil að ná endum saman! Þetta er dæmigert fyrir tök rikiisstjórnarinmar á efna- hagsmálum og ekki von að vel fari, þegair þcunmig er á málum hald'ið. Cr skýrslu fjármálaráðherra (millj. kr.) : ViðsMptajöfnuður Imnflutninigur skipa og fflugvéla 1970 + 651 900 1971 -^3860 2252 1972 -f-2000 1120 Jöfnuður án skipa og fflugvéla + 1551 -f-1608 880 islenzka flotann, Bjarnarey YE ureyri. Skipið er 150 lestir að ar í Reykjavík h.f. Skipstjóri er aldsson. ustu samningar um fiskverðið skýrt dæmi.“ Mælirinn fullur Þetta sýnishorn af hugleiðing- um Jónasar Haralz ætti að nægja til að vekja forvitni á Eimreiðarviðtalinu i heild, enda er það öllum mönnum holl lesn ing, ekki stfzt þeim lýðræðissinn- um, sem s.l. tæp tvö ár hafa starfað með kommúnistum að því að efla miðstjórnarvald, en þrengja hag einstaklinga, stofn- ana, fytrirtækja og sveitarféiaga og verið svo stórvirkir, að á tveim árum hefur hlutdeild rík- isins í heildaraflafé landsmanna, þjóðartekjunum verið aukin úr 20% i 30%, eins og Geir Hall- grimsson, varaformaður Sjálf- stæðisflokksins, vék að í útvarps umræðunum s.l. fimmtudags- kvöld. Raunar er ekki að furða, þótt kommúnistar séu ánægðir með þessa rikisstjórn og gangi lang lengst í vörn og sókn fyr- ir hana, og telji flest til heilla horfa, sem hún hefur aðhafzt. Við Islendingar erum nú á hiraðferð þráðbeint út i of- stjórnarfenið, og sem betur fer gera fleiri og fleiri sér grein fyrir þessu. Borgararnir þola ekki lengur ofríki miðstjórnar- valdsins, hvorki hér á iandi né í öðrum þeim ríkjum, sem vel- ferðajrríki eru nefnd. Þess sjást nú hvarvetna merki, að hinn al- menni borgari er að gera upp- reisn gegn því fargi, sem ríkis- valdið er orðið. 1 Danmörku og Noregi brjótast þessi átök út í stofnun nýrra flokka, sem hafa á stefnuskrá sinni stórlækkun skatta, en í Bretlandi hef- ur þetta tekið á sig kát- legt form. Tiunda febrúar s.l. flutti Har- old Wilson, leiðtogi brezkra jafnaðarmanna, mikla stefnu- ræðu, þar sem hann réðst af hörku gegn miðstjórnarvaldi rík isins, sem fiokkur hans hafði raunar áður átt hvað drýgstan þátt í að byggja upp. Hann taldi, að brýnasta verkefnið i brezk- um stjómmálum væri að dreifa þessu valdi, auka frjálsræði og umsvif héraða og sveitarstjórna með margvislegum hætti og fá fólkinu meiri völd til áhrifa á framgang eigin málefna en hugsanlegt væri í þjóðfélagi mik ils miðstjórnarvalds. Öðru vísi mér áður brá, hef- ur sjálfsagt einhverjum dottið í hug. En forimgjar brezkra jafn- aðarmanna eru sýnilega sniðug- ir stjórnmálamenn, þeir sjá hvar skórinn kreppir, og skilja, að brezkur almenningur er í upp- reisnarhug gegn miðstjórnar- valdinu. Þess vegna venda þeir sínu kvæði í kross og saka nú íhaldsmenn um, að þeir beri ábyrgð á óheillaþróuninni. Skerum upp herör Frá fyrstu tíð hefur það ver- ið stefna Sjálfstæðisflokksins, að umsvif ríkisvaldsins bæri að takmarka og borgurunum og sam tökum þeirra ætti að eftirláta þau verksvið, sem þeir gætu sinnt. Jafnframt hefur ver- ið lögð áherzla á sjálfstjóm sveitarfélaga og sjálfstæði stofn ana og fyrirtækja. Það má þvi kannsM segja, að ekki sé um neina stefnubreyt- ingu af hálfu Sjálfstæðisflokks ins að ræða, þegar hann nú sker upp herör gegn því ofurvaldi ríkisins, sem borgaramir eru staðákveðnir í að brjóta á bak aftur. — Og þó. Sannleikurinn er sá, að svo gífurlega hefur verið þrengt að frjálsræði þegn- anna með skattpíningu, nefnda- fargani og fjármagnstilflutning- um, að miklu róttækari aðgerða er nú þörf en nokkru sinni áð- ur. Það er þess vegna sem sjálf- stæðismenn vinna nú kappsam- lega að þvi að marka í einstök- um atriðum þá heildarstefnu að hverfa af braut ofstjórnarvalds og skattpíningar og til meira sjálfræðis þegnanna, héraðanna og fyrirtækja. Á landsfundi Sjálfstæðis- flokksins í byrjun maí mun án efa verða gerð samþykkt um þá heiidarstefnu, sem fylgja beri í þessu meginmáli, og síðan mun hún nánar túlkuð í undirbún- ingi þeirra þingkosninga, sem væntanlega eru á næsta leiti, og loks framkvæmd, er Sjálfstæð- isflokkurinn fær á ný tækifæri til að ráða mestu um framvindu þjóðmálanna. Eftir þessari stefnumörkun bíður fólkið, og þá stefnu mun það bera fram til sigurs. Lögfræðingur eða framsóknar- maður Mönnum er það enn í fersku minni, er Ólafur Jóhannesson lýsti því fjálglega, að smáþjóð yrði ætíð að halda þannig á mál um, að hún væri reiðubúin að leggja þau undir dóm alþjóða- dómstóls. Þar talaði lögfræði- prófessorinn Ólafur Jóhannes- son, en síðan kom pólitíkusinn upp í honum og hann hélt fram þveröfugri skoðun. Lærisveinn- inn, lögfræðingurinn Jón Skaftason, virðist ætla að feta í fótspor meistarans. Eftir honum hefur Tíminn eftirfarandi um af stöðuna til Haagdómstólsins: „Alveg sýnist mér ósannað, að það að senda málflytjanda til Haag þurfti að leiða til lengri frests á dómsuppkvaðningu en hin aðferðin að senda engan mál flytjanda." Og síðar: „Þá er því haldið fram, að við munum vinna efnisdóm í málinu. Engin fullmægjandi rök fylgja þessari fullyrðingu, og mér finnst a.m.k. lítið samræmi vera í því að halda þessu fram og jafnframt því, að einn aðalávinn ingur okkar við að mæta fyrir Haag felist 1 þvi að fá sem lengst an frest. Hví skyldu þeir, sem trúa á efnisdóm okkur hagstæð- an í málinu, vilja fresta honum?“ Haagdóm-stólilinn hefur ákveð ið, að Bretar eigi að skila skrif- legum málflutningi i ágúst- mánuði n.k., en við í janúar 1974. Ef við tilkynnum, að við ætlum hvorki að sinna skrifleg- um né munnlegum málflutningi, verður málið tekið til dóms strax í ágúst. Samt segir þessi lög- fræðingur, að það sé „ósannað", að tengri frestir fáist með því, að við tökum þátt i málflutn- ingi. En svo þykist Jón Skafta- son vera sniðugur. Hann spyr: Hvers vegna að fresta efnisdómi, ef við getum unnið málið? Auðvitað er Jón ekki svo skyni skroppinn, að hann viti ekki mætavel, að þróunin vinn- ur með okkur, og þess vegna fer það saman að æskja frests og treysta á sigur. En hann er meiri framsóknarmaður en lög- fræðingur, þegar út í stjórnmál- in er komið. Stóra hættan er einmitt sú, að Alþjóðadómstóllinn télji sig knú inn til að kveða upp dóm, áðuir en hafréttarráðstefnan er hald- in, vegna þess að ekki er óskað neinna fresta. Að vísU standa til þess miklar vonir, að við vinn- um málið, án þess að úrslit ráð- stefnunnar liggi fyrir, einkum ef við sækjum það af þrótti. En hins vegair er eima áhættan sú, sem ríkisstjórnin virðist stað- ákveðin í að taka af þrákelkni, að halda þannig á málinu, að dómur verði upp kveðinn fyrir hafréttarráðstefnu og það án þess að okkar málstaðar sé gætt. Þetta veit Jón Skaftason jafnt og allir aðirir, en engu að síður telur hann sér, eftir því sem Tím inn upplýsir, sæma að vera með stráksskap á borð við þann, sem að framan getur að líta. Leikurinn að lækkun — og síðan hækkun Eins og kunnugt er lækkaði rikisstjórnin landbúnaðarafurðir í janúarmánuði með því að auka niðurgreiðslur. Þetta var gert, vegna þess að Hagstofan miðar útreikninga visitölu hinn 1. marz við verðflag 1. febrúar, og nú átti að „falsa“ visitöluna. Siðan kemur visitalan 1. marz og um leið dregur rikisstjórnin á ný úr niðurgreiðslum, sem verð ur til þess, að landbúnaðairvör- ur hækka gifurlega. Spurningin er nú sú, hvort sami leik- ur verði leikimn á ný, að niður- greiðslur verði auknar um næstu mánaðamót, þannig að áhrif hafi á vísitöluna 1. júní og síðan lækkaðar strax og fram í maímánuð er komið. Reynt hefur verið að halda því fram, að mótmæli húsmæðra byggðust á andstöðu við hags- muni bænda. Samnleikurinn er auðvitað sá, að þau byggjast á andstöðu við verðbólgustefmu rikisstjórnarinnar og þær aðferð ir, sem hún notar til þess að „falsa vísitölu". Með þeim að- gerðum hefur verið vegið jafnt að hagsmunum neytenda sem bænda, og þess vegma eiga þeir nú sem fyrr samleið, en hafa ekki andstæðra sjónarmiða að gæta.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.