Morgunblaðið - 06.06.1973, Blaðsíða 16

16 MORGÖNBLAÐIÐ, MIÐVIK'IDAGU’R 6. JÚNl 1973
}||*f$ttttirfafrifr
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthlas Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúl Þorbjðrn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóri og afgreiðsla Aðalstræti 6, slmi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, slmi 22-4-80.
Askriftargjald 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasðlu 18,00 kr. eintakið.
ENDURSKOÐUN
VARNARSAMNINGS
F Ttaniríkisráðherra hefur
skýrt frá því, að íslenzka
ríkisstjómin muni í þessum
mánuði óska eftir því við ráð
Atlantshafsbandalagsins, að
endurskoðun fari fram á þörf
fyrir bandaríska varnarliðið
á Keflavíkurflugvelli, sam-
kvsemt 7. grein varnarsamn-
ingsins. Þetta þýðir, að eftir
sex mánuði, frá því að þessi
ósk er formlega sett fram,
getur ríkisstjómin sagt upp
vamarsamningnum og verð-
ur þá varnarliðið að hverfa
úr landi innan tólf mánaða.
Þegar núverandi ríkisstjórn
kom til valda lýsti Einar
Ágústsson, utanríkisráðherra,
yfir því, að engin ákvörðun
yrði tekin um endurskoðun
eða uppsögn vamarsamnings-
ins fyrr en íslenzk stjórnvöld
hefðu lokið könnun á stöðu
og hlutverki varnarliðsins
hér á landi. Þessi könnun hef-
ur nú staðið yfir í eitt og
hálft ár án þess að nokkrar
upplýsingar hafi verið gefnar
um það, hverjir hafi unnið að
henni, hvort henni sé lokið
eða hverjar séu niðurstöður
hennar.
Enginn grundvöllur er til
þess að taka afstöðu til end-
urskoðunar samkvæmt 7.
grein meðan niðurstöður
könnunar utanríkisráðherra
hafa ekki verið birtar opin-
berlega. Þá verður einnig að
krefjast þess, að utanríkis-
ráðherra skýri opinberlega
frá viðræðum sínum við
ráðamenn í Bandaríkjunum í
janúar sl. um varnarmálin.
Meðan hvorki hefur verið
gerð grein fyrir þeim viðræð-
um né niðurstöðum könnun-
ar ráðherrans em engar for-
sendur fyrir því, að óska eft-
ir endurskoðun samkvæmt 7.
grein vamarsamningsins.
Ráðherrar Framsóknar-
flokksins og Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri manna hafa
margsinnis lýst yfir því, að
ekki yrði hafizt handa um
framkvæmd á því ákvæði í
málefnasamningi ríkisstjórn-
arinnar, er fjallar um endur-
skoðun og/eða uppsögn varn-
arsamningsins, fyrr en land-
helgismálið væri komið heilt
í höfn eða því sem næst. Nú
gerist það hins vegar, að ut-
anríkisráðherra boðar, að
ráðuneyti hans muni leita eft-
ir endurskoðun vamarsamn-
ingsins einmitt á sama tíma
og alvarlegustu átökin í land-
helgisdeilunni fram til þessa
eiga sér stað. Hvað hefur
breytzt, sem veldur því, að
ríkisstjórnin telur sér kleift
að standa í slíkum stórræðum
á tveimur vígstöðvum? Oft
var þörf, en nú er nauðsyn,
að íslendingar einbeiti sér að
landhelgismálinu.
Almenningur verður að
gera sér ljóst, að með þessari
ákvörðun um endurskoðun
samkvæmt 7, grein varnar-
samningsins hefst sex mán-
aða frestur, en að honum
liðnum er hægt að segja
samningnum upp með 12
mánaða fyrirvara, þannig
að varnarliðið yrði að hverfa
úr landi að þeim tíma liðn-
um.
Mjög viðsjárverð staða er
því að koma upp í varnar-
og öryggisn.álum landsins.
Ráðherrar Alþýðubandalags-
ins hafa nú sem fyrr sterk-
ustu ítökin í ríkisstjórninni.
Fram til þessa hafa þeir
teymt samráðherra sína á
eftir sér. Nú ríður á, að þjóð-
in rísi upp gegn þeim fyrir-
F'yrst eftir að Bretar fóru
* með herflota sinn inn í
íslenzka landhelgi til þess að
trufla löggæzlustörf varð-
skipanna, létu talsmenn allra
stjórnmálaflokka uppi það
álit, að rétt væri að óska eft-
ir aðstoð Atlantshafsbanda-
lagsins og athuga bæri mögu-
leika á því, að skjóta málinu
til öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna. Ríkisstjórnin hefur
þegar óskað eftir því, að
Atlantshafsbandalagið beiti
áhrifum sínum til þess að
Bretar kalU herskip sín til
baka. Það var rétt ákvörðun.
En hún hikar enn við að
skjóta málinu til Öryggis-
ráðsins.
Öryggisráðið er sá aðili,
sem koma á í veg fyrir að
þjóðir fari með ófriði eða Of-
beldi hver gegn annarri. Að-
ildarríki Sameinuðu þjóð-
anna hafa veitt öryggisráð-
inu heimildir til þess að gera
sérstaka-r ráðstafanir í þeim
tilgangi að koma í veg fyrir
átök milli þjóða. Öryggisráð-
ið er því eina alþjóðastofn-
unin, sem hefur raunverulegt
vald til þess að stuðla að
lausn þeirrar deilu, sem við
eigum nú í við Breta vegna
ætlunum að gera landið varn-
arlaust. Það eitt getur komið
í veg fyrir hin afdrifaríkustu
mistök í öryggismálum þjóð-
flotaíhlutunar þeirra.
í öðru lagi er rétt að benda
á, að öryggisráðið er ákjós-
anlegasti vettvangurinn til
þess að vekja athygli um-
hedmsins á baráttu okkar fyr-
ir viðurkenningu á stækkun
fiskveiðilögsögunnar. Um-
ræður í öryggisráðinu vekja
jafnan heimsathygli og þær
ættu því að geta styrkt stöðu
okkar í þessum efnum til
mikilla muna.
Þrátt fyrir þessar augljósu
staðreyndir hikar ríkisstjórn-
in enn við að skjóta málinu
til öryggisráðsins. Sameinuðu
þjóðimar eru þó sá alþjóðlegi
vettvangur, sem íslendingar
hljóta að setja traust sitt
fyrst og fremst á í þeirri
hörðu baráttu, sem við eig-
um nú í. Ríkisstjómin verður
því að gefa skýr svör við því,
hvers vegna hún hikar við
að óska eftir aðstoð öryggis-
ráðsins. Það hlýtur að verða
okkur til tjóns að draga
ákvörðun í þessu máli á lang-
inn. Því verður ekki trúað
að óreyndu, að ríkisstjórnin
treysti sér ekki til þess að
vinna að framgangi málsins
á vettvangi Sameinuðu þjóð-
anna.
arinnar.
Hvers vegna hikar
ríkisstjórnin?
Sr. Bernharður Guðmundsson skrifar frá Addis Abeba;
Áfram veginn ....
Við fórum í ökuferð.
Kannski er það vegna þess hve
náttúran er skrælnuð og litlítil, að
við vðldum lj ósfagurgrænam bíl, þeg
ar við keyptum okkur farartæki um
daginn. Það var líka betra að hafa
hraðar hendur, dýrtíð er mikil og
vaxandi svo sem víðar. Næsta bíla-
sending átti að hækka um 300 dali.
Á hlaðinu stendur billinn og hef-
ur sannarlega orðið til andlegrar örv
unar vegfarendum, þvl að mörg
snilliyrðin hafa fallið um útlit hans.
— Hvemig er að aka í grasmaðki?
— Þú felur þig ekki svo auðveld-
lega fyrir „pólitiinu í þessum sjálf-
lýsandi gæðing. —
Allt um það. Við erum ánægð. Bíll
er bíll og ef hann kemur manni frá
einum stað til annars er allt fengið,
segir starfsbróðir minn á Þingeyri og
það er satt. Við finnum til vissrar sam
úðar með þessu fól’ki sem ekur í dauf
gráum eða móskubrúnum bílum, það
hlýtur að vera dapurlegt fyrir sál-
ina.
En það er betra að vera í sæmi-
legu formi, þegar lagt er hér út i
umferðina. Göturnar eru nefnilega
engin einkaeign bíla eða bílstjóra,
og umferðarreglumar eru greinilega
geymdar i bókum. Hvemig er ltka
hægt að kenna þeim ferfættu þær?
Það eru gjarnan hópar af múlösnum,
sem rogast með bagga sína eftir göt-
unum og ef rekstrarmaður þeirra viU
að þeir beygi til hægri beygja þeir,
hvort sem það neyðir gljáfægðan
Mercedes Benz til að snarhemla eð-
ur ei. Múlasnar eru helztu burðar-
dýrin hér, fyrir utan konur. Það er
algeng sjón að sjá rúmlega 2 metra
hrísbindi þversum á baki gamallar
konu, og af henni sér maður ekki
annað en tvo granna brúna fætur,
sem tifa undir byrðinni. Stundum
gengur bísperrtur karl í grennd við
hana, farangurslaus og með sólhlíf.
En hvemig þær þola við berfætt-
ar á brennheitu malhi’ki, er illskilj-
anlegt. Iðulega ber fyrir litla blá-
málaða Fiata, þar sem bílstjórtnn
kal’lar í sífellu stóryrði út um glugg-
ann. Þeir eiga það til að stanza
skyndilega, hvemig sem allar aðstæð
ur eru. Þetta eru nefnilega leigu-
bíl-ar. En þeir hafa önnur „princip“
en i Evrópu. Bílstjórinn ákveð-
ur sem sé, hvert hann ætlar.
Sé honum veifað, lastur
hann vita, hvert hann er að fara og
ef það hentar vegfaranda, sezt hann
inn. Síðan endurtekur sagan sig, bill
inn bætir við sig farþegum meðan
inn má troða manni, sem ætílar sömu
leið og bilstjórinn! Það versnar hins
vegar í þvl, ef menn þurfa að fara
leið, sem engum bílstjóra hefur hug-
kvæm/.t að fara!
Mönnum þykir Mka gaman að taka
stórar og glæsilegar beygjur, þess
vegna fara menn á hægri akrein, ef
þeir ætla að beygja til vinstri, svo
beygjan verði sem íburðarmest. Bezt
er, ef hemlaískur, flaut og formæl-
ingar hinna ökumannanna punta
upp á ökudáðina.
Við förum út á þjóðveginn. Stund-
um finnst okkur hæðótt landslagið
minna á Borgarfjörðinn. Hér er
nefnilega eldfjallaland, vonandi eru
þau öll útdauð. En gamlir gigir eru
algengir og heitar laugar. Víða er
trjágróður, annars skrælnað gras-
lendi og bóndabýlin, 3—4 strá-
kofar, kúra undir skugga akasiu-
trjánna. Það eru merkileg tré, eins
og risastórar útspenntar sólhlífar.
Eþíóparnir segja, að Guð hafi senit
þeim tréð til vamar gegn sólinni. Og
víst er um það, að þau vaxa á óliíkleg
ustu stöðum, en ef maður reynir að
planta þeim í garðinn sinn
deyja þau.
Af og til ókum við í gegnum litil
þorp. Húsin eru svipuð og
FramhaW á bls. 23