Morgunblaðið - 21.03.1974, Qupperneq 4

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. MARZ 1974
Fa
/7 /Í//. I i./ tf. t \
4 iAjm
22*0*22*
RAUDARÁRSTÍG 31
LOFTLEIÐIR
BILALEIGA
CAR RENTAL
n 21190 21188
LOFTLE/ÐIR
14444 • 25555
PHF/l
BÍLALEIGA car rental
OAM-mmTAL’
fHverfisgötu 18
SENDUM 86060
HVER ER
SINNAR
/£5bílaleigan
felEYSIR
CAR RENTAL
*24460
í HVERJUM BÍL
PIONEER
ÚTVARP OG STEREO
KASSETTUTÆKI
HOPFERÐABILAR
Til leigu í lengri og
skemmri ferðir 8 — 50 far-
þega bílar.
Kjartan Ingimarsson
Sími 86155 og 32716
Afgreiðsla B.S.Í
Sími 22300
FERÐABÍLAR HF.
Bílaleiga. — Sími
81260.
Fimm manna Citroen G.S. stat-
ion. Fimm manna Citoen G S
8 — 22 manna Mercedes Benz
hópferðabílar (m bílstjórum)
SKODA EYÐIR MINNA.
SHODO
LEIGAH
AUÐBREKKU 44-46.
SÍMI 42600.
Verðbólgufyllirí
Það er háttur manna að gera
sér dagamun á stórum stund-
um, halda veizlu og margir fara
á fyllirí. Og vissulega var
stundin stór og langþráð, hjá
vinstri flokkunum sumarið
1971, þegar þeir höfðu sigrað í
kosningum og fengið meiri-
hluta á Alþingi, eftir 12 ára
setu viðreisnarstjórnarinnar.
Vonbrigði margra ára voru
gleymd, sigurvíman tekin við
og það skyldi haldin veizla.
Það voru líka til nægilega
gildir sjóðir til að unnt yrði að
halda upp góðu fyllirfi með
þjóðinni um nokkurt skeið. Það
var heldur ekkert sparað til að
gera mætti veizluna sem veg-
legasta. Ausið var úr öllum
sjóðum á báðar hendur brosað
og sagt: „Skál bróðir, njóttu
meðan endist."
En það gleymdist í þessari
veizlu, sem svo oft vill gleym-
ast, þegar menn hefja gleðskap-
inn, að timburmennirnir fylgja
jafn óhjákvæmilega og nótt
fylgir degi. Að vfsu reyndi rík-
isstjórnin að framlengja fyllirí-
ið, eins og kostur var með því
að kynda undir verðbólgunni,
afla meiri tekna, ausa meiru út
og fresta þannig timburmönn-
unum. En nú er svo komið, að
ekki verður lengur komizt hjá
því að horfast f augu við raun
veruleikann. Timburmennirnir
eru að skella yfir. Þjóðarbúið
rambar á barmi cfnahagslegs
hruns og þolir ekki nein áföll,
þrátt fyrir að mesta góðæri í
sögu þjóðarinnar hafi verið á
undanförnum 3 árum.
Magnús Óskarsson, hrl., lýsir
þessu ástandi ágætlega í grein-
arstúf, sem hann ritar hér í
blaðið í gær. Hann segir:
,JÞegar ný rfkisstjórn tók við
völdum 1971, hún hafði þann
einkennilega húmor að kalla
sig „stjórn hinna vinnandi
stétta“, var eins og hendi væri
veifað, komið á eitt allsherjar-
ríkisstjórnarfyl lirí. Sjóðum var
ausið í allar áttir, ráðherrafrúr
fluttar ókeypis á fyrsta farrými
landa á milli, ekki átti að vinna
nema 40 tíma á viku (raunveru-
iega 37), samt áttu allir að fá
20% meira af lífsgæðum í sinn
hlut. Til að sanna hvað óhætt
væri að vera flott á því, var
reist raflína milli landshluta,
þótt rafmagn væri á hvorugum
enda hennar. 1 leiðinni átti að
slást samtímis við Breta og
Bandarfkjamenn og reka horn-
in f aðrar vinveittar þjóðir, þ. á
m. Norðurlöndin.“
Og síðar segir Magnús:
„Þrátt fyrir stórhöpp í þjóð-
arbúinu, loðnuveizlu og met-
hækkun á öllu fslenzku verð-
lagi erlendis, gat fylliríið ekki
farið nema á einn veg. Það
hlaut að enda með timbur-
mönnum á æðra stigi. Nú er
málið að nálgast þetta stig.
Þessi orð eru ekki rituð til að
koma með neina patent lausn.
Þó rifjast upp að lokum, að
stundum, þegar allt hefur um
þrotið, hefur ekki verið annað
eftir að gera, en „taka menn úr
umferð“.“
Hvorki geta,
vilji né vald
Þetta er hverju orði sannara.
Ekki er um annað að ræða fyrir
þjóðina en að taka rfkisstjórn
Ólafs Jóhannessonar úr um-
ferð. Hún hefur enga getu til að
takast á við vandann framund-
an. i>ar að auki hefur hún ekki
lengur starfhæfan meirihluta á
þinginu til að gera þær ráðstaf-
anir, sem hún þrátt fyrir allt
kynni að vilja gera. Það verður
því að efna til kosninga hið
bráðasta til að gefa þjóðinni
kost á að segja til um, hverjum
hún treystir bezt til að fást við
þann gífurlega vanda, sem
framundan er f efnahagsmál-
unum. Rfkisstjórn Ölafs Jó-
hannessonar verður að gera sér
grein fyrir að veizlan er afstað-
in og blákaldur raunveruleik-
inn blasir við. Og hún þarf
einnig að átta sig á, að hún
hefur eins og Geir Hallgrfms-
son komst að orði, hvorki getu,
vilja né vald til að taka afleið-
ingum gerða sinna og gera þær
ráðstafanir, sem nú eru nauð-
synlegar til að forða þjóðarbú-
inu frá algeru hruni. 4 ár eru of
langur tími fyrir ríkisstjórn
sem þessa, því ef hún fær að
sitja svo lengi, verður ekki
forðað stóráföllum. Henni ber
því að verða við kröfum fólks-
ins f landinu um að efnt verði
til kosninga, svo að ný rfkis-
stjórn geti tekið til við að
bjarga því, sem bjargað verður.
1
spurt og svarad 1 Lesendaþjónusta MORGUNBLAÐSINS1 Hringið í síma 10100 kl. 10—11 frá mánudegi til föstudags og biðjið um Les- endaþjónustu Morgunblaðs- ins.
Q Póstútibúið
lokar of
snemma
Erla Tryggvadóttir, Suður-
götu 20, spyr:
Pósthúsið hefur fyrir nokkru
opnað útibú á horni Nesvegar
og Hofsvallagötu, Vesturbæing-
um til mikilla þæginda.
Sá er galli á gjöf Njarðar, að
útibú þetta lokar kl. 17.00, eða á
sama tíma og fyrirtæki þau 1
Vesturbænum, sem þurfa að
skipta við það.
Spurning mín er: Hvers
vegna getur póstþjónustan ekki
haft útibú þetta opið til kl.
17.30 eða 18.00, svo að það komi
að fullu gagni fyrir áðurnefnd
fyrirtæki, sem þurfa að koma
frá sér póstsendingum strax við
lokun kl. 17.00?
Póstmeistarinn f Reykjavík,
Matthías Guðmundsson,
svarar:
Aðalpósthúsið í Reykjavík er
opið til kl. 18.00 og strax við
lokun þess er safnað saman öll-
um pósti, sem fara á út á land
eða til útlanda, og gengið frá
honum til sendingar með fyrstu
ferðum, sem gefast. Þess vegna
er útibúunum lokað kl. 17, svo
að hægt sé að safna saman
öllum þeirra pósti og koma hon-
um niður á aðalpósthús áður en
því er lokað, til að hægt sé að
afgreiða þann póst einnig til
útlanda eða út á land með
fyrstu ferðum. Útilokað er að
hafa útibúin opin jafnlengi og
aðalpósthúsið og koma samt öll-
um þeirra pósti á fyrstu ferð-
irnar. Hins vegar er alltaf opið
eitt útibú til kl. 19.30 alla daga
nema sunnudaga, það er úti-
búið í Umferðarmiðstöðinni, og
þangað getur fólk komið með
póst eftir að hin útibúin og
aðalpósthúsið loka, en þó getur
fólk ekki búizt við því, að sá
póstur, sem berst 1 útibúið í
Umferðarmiðstöðinni að kvöld-
lagi, komist alltaf áfram með
fyrstu ferðum, eins og hinn
pósturinn.
□ TRYGGINGA-
BÆTUR
VESTMANNA-
EYINGA
Helgi Pálmarsson, Bólstaðar-
hlíð 48, Reykjavík, spyr:
Skýrt var frá því i Eyjapistli
nýlega, að framvegis yrðu
tryggingabætur greiddar í
Vestmannaeyjum til þeirra.
sem heimilisfang áttu þar, þeg-
ar gosið hófst. Nú er ljóst, að
ekki eru nærri allir komnir aft-
ur til Eyja, og mun ætlunin
vera sú, að þeir fái trygginga-
bætur sínar sendar þaðan. Væri
ekki möguleiki að semja við
sjúkrasamlagið eða Trygginga-
stofnunina um að annast út-
borgun þessara bóta?
Hjá Sjúkrasamlagi Vest-
mannaeyjum í Hafnarbúðum
fengust þær upplýsingar, að
hinn 15. marz fluttist starf-
semin að öllu leyti til Vest-
mannaeyja. Ef fólk, sem átti
lögheimili f Eyjum við upphaf
goss, en er enn ekki flutt út
aftur, vill ekki fá bæturnar
sendar, getur það fengið þær
greiddar út í Tryggingastofn-
uninni með því að flytja heimili
sitt til Reykjavíkur um stundar-
sakir.

P
Olafur Olavíus
FAlR menn sýndu jafn brenn-
andi áhuga fyrir framfaramál-
um á íslandi á seinnihluta 18.
aldar, sem Ölafur Ólafsson eða
Ólavíus eins og hann skrifaði
sig að hætti lærðra manna á
þeirri tíð, sem latínuseruðu
stundum nöfnin sín. Garðyrkju-
menn minnast Ólavíusar vegna
þess að hann skrifaði og gaf út
fyrstu garðyrkjubókina sem
gefin var út á íslenzku.
„islendsk Urtagarðsbók" var
prentuð i Kaupmannahöfn 1770
og með tilstyrk Jóns Eiriksson-
ar tókst Ólavíusi að fá stjórnina
til að kaupa 1000 eintök af bók-
inni og dreifa ókeypis til
íslenzkra bænda. Ekki studdist
Ólafur í samningu bókarinnar
við eigin ræktunarreynslu,
enda fara engar sögur af rækt-
unar viðleitni hans, nema hvað
sagt var að hann hafi gert sér
garðholu f Hrappsey á Breiða-
firði vorið 1776 er hann sáði í
rófum, en gaf sér síðan aldrei
tíma til að líta frekar á, eða
skyggnast um eftir uppskeru.
Gengu þar um skopsögur eins
og vænta mátti vegna þeirra
skrifa er Ölafur hafði sent frá
sér á prenti um garðyrkju. Öll
hans skrif voru byggð á er-
lendri reynslu sem vonlegt var
og það var því ekki óeðlilegt að
menn eins og Magnús Ketils-
son, sem nokkra reynslu hafði,
gerði lítið úr fræði Ólavíusar er
teldu þó: ,, — að þar sem ekkert
hefði verið til um þetta áður,
mætti það vera mjög íllt, svo
vér tækjum því ekki með þökk-
um,“ eins og Magnús sýslumað-
ur kemst að orði um Urtagarðs-
bókina. En Ólavíus Iét karp og
skop ekkert á sig fá. Árið 1772
fær hann danska Landbúnaðar-
félagið til að kosta útgáfu á riti
er hann sneri á íslenzku og var
eftir danskan prest Jakob
Kofed Trojel, „stutt ágrip um
Jarðeplanna Nytsemd og
Ræktun“. Var þessu kveri út-
býtt ókeypis hér á landi og mun
vafalaust hafa haft töluverð
áhrif á menn i þá átt, að hefja
kartöflurækt til heimilisneyslu.
En Ölavíus lét sér fátt óvið-
komandi, sem til framfara
horfði. Hann var upphafsmað-
ur að stofnun prentsmiðju f
Hrappsey á Breiðafirði eins og
kunnugt er, en sú saga verður
ekki, rakin hér. Vért er einnig
að minnast þess, að hann lét
fyrst prenta Njálssögu og gerði
hana að almennri lesningu hjá
alþýðu, en auk þess skrifaði
hann og lét prenta fjölda rit-
gerða um náttúrufræði, land-
búnað og sjávarútveg, sem
sjálfsagt hafa haft miklu við-
tækari áhrif, en menn gera sér
almennt ljósa grein fyrir, með
því að sjaldnast hafði verið
fjallað um þessi málefni I að-
gengilegum ritum áður. Merk-
ast er nú talið af ritum Ólavíus-
ar, hin mikla Ferðabók, sem
fyrst kom út á íslenzku 1964 og
1965 í þýðingu Steindórs Stein-
dórssonar frá Hlöðum, á kostn-
að Bókfellsútgáfunnar. Segir
þar frá ferðum Ölafs um norð-
vestur-, norður- og norðaustur
sýslur landsins á vegum
stjórnarinnar sumurin
1775—1777, en til þeirrar ferð-
ar var efnt, i þeim tilgangi að
kanna landshagi og gera gagn-
legar tillögur um búnað og
sjávarútveg.
Ólafur Ólafsson var fæddur
og uppalinn á Eyri i Seyðisfirði
við Isafjarðardjúp, árið 1741.
Hann er ungur sendur til náms
í Skálholtsskóla og dvaldist að
þvi loknu um sinn hjá Bjarna
Pálssyni, landlækni áður en
hann hélt utan til Hafnarhá-
skóla, en þar hugðist hann fyrst
leggja stund á guðfræði, en
snýr brátt að náttúruvísindum,
búfræði og heimspeki. Lauk
Ólafur þó aldrei neinu
embættisprófi, en hafði strax í
háskóla færst í fang mikil rit-
störf og fræðistörf. Naut hann
snemma mikils álits hjá stjórn-
völdum fyrir þekkingu og álit-
legar tillögur. Ölafur lézt á
bezta aldri i Danmörku 1788.