Alþýðublaðið - 09.10.1930, Blaðsíða 2

2
ALÞVÐUBLAÐIÐ
Snndrnð sveit
eða meginher?
í stéttastríðinu milli auðvalds
ðg alpýðu líkiist sumt pví, er á
3ér stað í venjulegri orrustu, of
þá fyrst það, að ekki tjóir áb
tuistra meginhernum.
Þegar orrustan hófst á Stiikla-
st-c/bum (en Norðmenn voru ab
halda 900 ára minningu hennar í
sujmar) var Dagur Hringsson, er
stjómaði nokkrum hluta hersins,
ekki kominn á vettvang með lið
sitt, pví hann hafði farið nokkuð
aðra leið en Ólafur konungur.
Hafði Ólafur verið ofurliði borinn
og var fallinn áður en hann gæti
notið liðsmanna Dags. Og þótt
Oagur gerði allísnarpa árás á
bændaherinn, varð hann fljótlega
frá að hverfa, en óvíist er hvernig
farið hefði á Stiklastöðum, ef Ól-
afur konungur hefði getað lagt
öllu liði sínu í einu til orrustu.
Þarna í viðureigninni á Stikla-
stöðum var 15 ára gamall pilt-
ur, Haraldur Sigurðsson, hálf-
bróðir Ólafs konungs. Iiann varð
sár í orrustunni, en var komið
undan og varð löngu seinna kon-
lungur í Noregi. Og 36 árum eftir
Stikiastaðaorrustu fór hann með
herlið til Englands til pess að
vinna það undir sig. Við Stan-
forða-bryggjur í Austur-Englandi
hitti hanin fyrir Harald Guðina-
son, er þá var konungur í Eng-
Landi. Hófst orrusta áður en alt
lið Norðmanna var gengið af
skipum, og var Haraldur Sig-
urðsson fallinn þegar Eysteinn
orri mágur hans kom með hina
hluta liðsins og gerði svo snarpa
árás á landsmannaherinn að litlu
munaði að Norðmennirnir :sigr-
uðu. Hafa flestir talið víst,
Haraldur Sigurðsson myndi hafa
sigrað við Stanforða-bryggjur,
hefði alt lið hans verið gengið
af skipum, þegar orrusta hófst.
Ótal dæmi þessu lík mætti til-
færa úr isögunni. Sá her, sem
getur isigrað alt, þar sem hann fer
fram í einu lagi, bíður ósigur,
þar sem 'hanjn í tvennu lagi mætir
óvinunum.
Það ætti ekki að vera erfitt
að skilja, að eina leiðin til þess
að alþýða íslands geti unnið
landið undir sig, er að hún fari
fram sem einn meginher, og að
engin tvískifting eigi sér stað
milli pólitískrar starfsemi og
verklýðsstarfsemi.
Fram isamemuð alþýða! Að
fara að stofna verklýðssamband
við hliðina á Alþýðusambandi ís-
lands er að leika Stiklastaði eða
Stanforða-bryggjur.
Ölafur Fridriksson.
Tryggvi Helgason fundinn
og horfinn aftur.
1 fyrra dag um miðjan dag var ,
drengur nokkur að smala norðan .
til í Súgandafirði í nánd við
sumarbústað Jóns Grímssonar,
Gilsbakka [eða Gilsbrekkuj. Sá
drengurann, að útihurðin á Gils-
bakka stóð í hálfa gátt og gekk
þvi heim að húsiniu. Kom þá
maður út í dyrnar og gaf sig á
tal við hann. Var það Tryggvi
Helgason. Þegar drengur kom
heim sagði hann frá fundi þeirra
Tryggva. Var svo hreppstjóra ;
gert aðvart og fór hann þegar |
með nokkra menn til Gilsbakka
og hugðist að handsama
Tryggva. En hann var þá allur
á bak og burt. Sáust merki þess,
að hann hefði sofið í húsinu, en
vel var um alt gengið og ekkert
tekið eða skemt. nema útidyra-
lásinin; hann hafði verið stunginn
upp, en hurðin vandlega fest
aftur með niagla, þegar Tryggvi
fór. — Frá ísafirði til Gils-
bakka er h. u. b. 4 klukkustunda
gangur.
Forvaxtahækkun i Þýzkalandi ?
Lundúnum, (UP.), 9. okt. FB.
Frá Berlín er símað: Miðstjórn
Ríkisbankans kemur saman á
fund í d,ag til þess að ræða um
hækkun forvaxta, úr 4o/0 í 5<>/o,
vegna þess, hve mjög hefir fjarað
út gullforði bankans og erlendur
gjaldeyrir.
Peseann spánski feílur.
Lundúnum (UP.), 8. okt., FB.
Frá Madrid er símað: Pesetinn
komst niður í 48,40 á sterlings-
pund í dag og hefir eigi hrapað
eins mikið áður um langt skeið.
Enn um loftslysið mikla.
Lundúnum (UP.), 8. okt., FB.
Frá Beauvais er símað: Látiinn
er í sjúkrahúsi maður að nafni
Church, isem var eiinn skipsmanna
af „R-101“. Eru þá alls látnir
48 af 54, sem í loftskipinu voru.
Togararnir. „Kári“ kom af veið-
um i morgun með 1100 körfur ís-
fiskjar eftir að eins fjögurra sólar-
hringa veiðiför. Kom hann svo
fljólt aftur vegna vélarbilunar. í
morgnn kom einnig hingað togar-
inn „Rán1, frá Hafnarfiröi til að fá
ís og fer hann bráðlega á veiðar.
Óflugfœrt er í dag.
" mmm^mm^^mt^ ——————— n...
Er flugvél hepplleg tll
stldarleltar?
iii.
Er þá til að taka þar, sem
siðast var frá horfið, um kostn-
aðarhliðina á .síldarleit með flug-
vél. I byrjun síldveiðitímans 1929
var frá iTugfélagsins hálíu safnað
loforðum frá útgerðarmönnum
um greiðslu fyrir síldarleitun. Var
sú upphæð, er útgerðarmenn áttu
að greiða, 4<>/o af brúttóverði sild-
araflans. Ekki veit ég hvort aliir
eða hve margir síldarútvegsmenn
hafa lofað þessum greiðslum. f
staðinn fyrir þær átti svo flugfé-
lagið að hafa flugvél við síldar-
leit allan veiðitímann. Að líkind-
um hefir fengist það miikið af
Ioforðum, að flugfélaginu hefir
þótt fært að. leggja út í það að
hafa flugvél við starfann, því
eins og kunnugt er, þá var hún
við þetta allan veiðitímann 1929.
Setjum nú svo, að allir útgerð-
armenm hefðu lofað þessum
greiðslum og efnt þær, þá myndi
sú upphæð hafa numið í sumar,
eftir því, sem ég hefi komist
næst, um 150 þúsuind krónum.
Að líkindum hafa' þó efndir ekki
orðið góðar á þessium loforðum,
þvi á þingi 1930 eru siamin lög,
sem skylda alla síldarútvegsmenn
til að greiða ákveðna upphæð af
hverri tunnu og máli síldar í salt
og bræðslu til flugfélagsins, en
þó koma þau lög ekki til fram-
kvæmdar fyr en næsta ár. Sam-
komulag mun þó hafa náðst um
að greiðsla til flugfélagsins á
þessum grundvelli fari fram fyr-
ir sildveiðitímann síðast liðinn.
Sú upphæð mun nema um 60
þúsund krónum. Mér virðist það
vera niokkuð mikið í kostnað
lagt, saman borið við þann ár-
angur, sem hingað til hefir fens-
ist. Má vera, að ekki sé komin
full reynsla enn og að sleifarlagi
á framkvæmd verksins sé um að
kenna, hvernig reynsla undanfar-
andi tveggja sumra er. Ekki get
ég heldur talið það vítalaust af
frumkvöðlum og stjórnendum
þessarar nýjungar, ef betur væri
hægt, en gert hefir verið, og
ekki spáir það heldur góðu um
framtíð þessa fyrirtækis, að ótrú
skuli vera komin á fyrirtældnu
á meðal almemnings, jafnvel og
því var tekið í fyrstu.
Ég tel því, ef dæma má eftir
reyn&lu undan farandi ára, að
flugvél geti ekki komið að þeim
notum, isem þyrfti við síldarleit,'
af þeim ástæðum, sem ég þegar
hefi ,skýrt. Hins vegar tel ég það
mjög áríðandi fyrir sildveiðiskip- i
in, að þau fái sem nákvæmastar
fregnix u;m hvar helzt er síldar-
voni, þegar um trega síldveiði er
að ræða, og hvar mestrar sildar
er að leita, þegar sæmileg síld-
veiði er. Hvorttveggja getur þetta
orðið til að auka veiðina og
mir’kíi útgerðarkostna’ðinn. Vanda-
mál þetta tel ég betur leyst á
þann hátt, sem ég nú skal greina,.
heldur en með flugvél.
Tillögur mínar eru í aðalatrið-
unum þessar: Síldarútvegsmenn
myndi með sér sjóð, sem ein-
göngu sé notaður í þeim tiigangi
að leita að síld fyrir síldveiði-
skipin. Fyrir penniga sjóðs þessa
skulu útgerðarmenn kaupa mótor-
skip (eða gufu), 40—50 smá-
lestir að stærð, sem gangi ekkí
minna en 16—17 mí.lur á vöku.
Skip þetta skal útbúið með full-
komnum tal-útvarpstækjum, svo
það geti sent út síldarfnegnir,
hvar sem það er statt á vedöi-
svæðinu. Skip þetta skal ein-
göngu notað til síldarleitar.
Síðar, þegar sjóðurinn er orðinn
nægilega stór, mætti svo hafa
skipin 2, sem skiftu með sér
veiðisvæðinu, væri það betra
vegna þess, hve stórt það er.
Sjóð þennan ætlast ég til að
útgerðarmenn myndi þannig, að
einhver ákveðin prósentuupphæð’
,af verði aflans á hverjum veiði-
tima sé látin renna í sjóðinn.
Þetta kann að verða dýrara í
svip eða fyrsta árið, ef skip í
þessum tilgangi væri keypt strax,
heldur en ef flugvélin væri not-
uð, en í framtíðinni yrði þetta
ódýrara i rekstri. Ég veit að
vísu ekki hvað svonia skip myndí
kosta; geri ráð fyrir 70—80 þús-
und krónur. (eins og flugvélin
eitt sumar). Reksturskostnaður á
því færi aldrei yfir 30 þúsund
krónur yfir veiðitimann. Manna-
hald á slíku skipi yrði aldrei
mikið. Geri ég ráð fyrir skip-
stjóra, sem sæi um síldarleitina,
stýrimanni, 2 vélstjórum, 2 há-
setum og matsveini eða alls 7
möninum. Að minu áliiti hefir
þetta fyrirkomulag tvo höfuðbosti
fram yfir flugvélina: 1. Á slíku
sikipi má leita að síld, þótt
þokuslæðingur sé á hafxnu, sem á
flugmannamáli er kallað dimm-
viðri. 2. Frá slíku skipi er hægt
,að greina hvort um sild eða ufsa
er að ræða. Loks má nefna 3.
kostinn, sem ekki er hvaö minst-
ur, að slíkt skip yrði miklu ó-
'dýrara í rekstri heldur en flugvél,.
með því fyrirkomulagi, sem nú
er.
Ég læt nú hér staðar nuitnið í
bili, en ég býst við að ég fari
frekar út í þetta mál við tæki-
færi. Væri vel, ef þessi orð mín
yrðu til þess, að máli þessu væri
meiri gaumur gefinn hér eftir en
i verið hefir hingað til. Vel má
vera að til sé heppilegri lausin, á
þessu vandamáli en ég hér hefi
bent á og væri vel, ef einhverjir
vissu aðra betri, að þeir bentu á
hana. Að endingu vil ég taka
það fram, að ég hefi ekki skrifað
greinar þessar af óvild til Flug-
félagsins eða til að ríra traust