Morgunblaðið - 09.07.1974, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. JULI 1974
23
LANGLÍFI
2. HLUTI
ÖLDUNGASKÓLINN
Söngurinn fjallaði um fegurð
Azerbaijan, fjallatinda, sem
minntust við léttar skýjaslæður,
friðsæla skóga og skoppandi læki.
Kona söng þennan seiðandi söng
og aðrir tóku af áfergju undir í
viðlaginu. Hún hafði hlýja og
sterka altrödd. Prófessor
Shukyur Gasanov hallaði sér að
mér og hvislaði:
„Myndirðu trúa því að hún er
82 ára görnul?"
„Heldurðu að hún verði hundr-
að ára?“ hvíslaði ég á móti.
„Efastu um það?“
Það gerði ég á þessari stundu,
en síðar um daginn var ég ekki
svo viss. Ég fylgdist með honum
um hinn svonefnda heilsugarð
Bakuborgar, og á milli þess, sem
hann skoðaði dvalargesti eða bar
saman bækurnar við aðra starfs-
menn, töluðum við saman.
„Við endurhæfum fólk,“ sagði
hann, „á sama hátt og bifreiðir
eru gerðar upp. Við fyllum það
nýrri orku, en hins vegar
ábyrgjumst við ekki ævilengd
þess, það er hið eina, sem við
gerum ekki.
Skurðlæknar ykkar geta bætt
útlit manna, en sú bót er varla
raunhæf. Við sjáum til þess að
litur færist aftur í' kinnarnar og
glampi f augun, þannig að fólk
lítur út fyrir að vera, og finnst
það vera, mörgum árum yngra en
það raunverulega er.
Við álftum, að þær aðferðir,
sem við notum í dag, bæti að
minnsta kosti átta til tíu árum við
ævi hvers einstaklings, árum, sem
nýtast þeim til fulls. Þegar stofn-
unin stækkar og við tökum nýjar
aðferðir f notkun, aðferðir, sem
við höfum fullreynt nú þegar,
ættum við að geta lengt lff fólks
enn meira.
Aðferðir okkar eru alls ekki
byltingarkenndar. Við göngum út
frá því, að fólk geti lifað miklu
lengur en það gerir sér grein
fyrir, jafnvel sjúklingar, og hver
er algerlega laus við sjúkdóma?
Við þjónum hinum sjúku til
þess að þeir geti líka notið þeirra
lífdaga, sem þeim voru ætlaðir.
Baku stendur á strönd Kaspía-
hafs og eru fbúar borgarinnar alls
ein milljón, tvö hundruð og sextíu
þúsund. Erindi okkar þangað var
að hitta að máli ættingja Shirali
Mislimovs, elzta manns f heimi,
sem þá var nýlega látinn. Við
hittum þá og sömuleiðis Shukyur
Mamedovich Gasanov. Hann er
sjötugur að aldri en í fullu fjöri
og minnti helzt á herforingja, þar
sem hann stýrði hersveit gamal-
menna yfir þröngan húsagarðinn
og inn í skólastofu, sem hann
stoltur kallaði „öldungaskólann
sinn“. Skólahúsin voru svo sem
ekkert sérstök: tvær langar raðir
lágreistra kofa, sem málaðir voru
í þægilegum grænum lit. I skóla-
stofunni sátum við á eldhús-
kollum og í einu horninu stóð
píanógarmur, sem auðsjánlega
mátti muna sinn fífil fegri.
Ahugi gamalmennanna orkaði
sterkt á mann. Söngtíminn stóð f
um það bil eina klukkustund, og
söngur þeirra fyllti herbergið.
Hefðirðu lokað augunum hefð-
irðu svariö, að þetta væru raddir
ungs og hrausts fólks. I bekknum
voru liðlega fjörutíu menn og
konur, enginn var yngri en sjö-
tugur og flestir voru um áttrætt.
„Þið hefðuð átt að sjá þau er
þau komu fyrst,“ sagði Gasanov
og brosti drýgindalega.
Hann sagði, að þessi hópur færi
eftir viku og hefði þá lokið sex
vikna námskeiði. Lengur dvelur
fólk ekki á heilsugarðinum. Söng-
tfmarnir eru aðeins hluti af
„rythma — lækningakerfi"
Gasanovs. Aðrir hlutar kerfisins
eru rythma öndun, rythma ganga,
líkamsæfingar niðri á strönd og
sund.
Gasanov tjáði okkur, að
söngurinn væri afar heppileg
lækningaraðferð. Þegar nám-
skeiðunum lyki væru brjósthol
sjúklinganna hrein, og því hefðu
þeir mikið mótstöðuafl gegn
lungnakvefi og lungnabólgu, en
þeir tveir sjúkdómar reynast oft
hættulegir öldruðu fólki.
„En við læknum einnig hugar-
far þeirra með því að beita hóp-
lækningum, sem byggjast helzt á
því, að fólk, sem býr við sömu
vandamál: hrakandi heilsu, elli
og áhyggjur af börnum sínum,
hittist. Skilyrði þess, að þessi
lækningaraðferð hafi einhver
áhrif, er, að sjúklingarhir opni
hug sinn. Til þess höfum við ein-
falt ráð. Þau fá aldrei að syngja
leiðinlega eða þunglyndislega
söngva. Ef stungið er upp á ein-
hverjum slíkum segist undir-
leikarinn ekki kunna hann.
Söngvarnir, sem við syngjum
eru fullir af lffi og fjöri, líkt og sá,
sem þið heyrðuð áðan um Azer-
baijan. Söngvarnir hafa komið að
tilætluðum notum, sjúklingarnir
hressast í bragði og þegar tím-
anum lýkur eru þeir glaðir og
reifir, fullir lífsorku og sjálfs-
trausts."
Eg heyrði Gasanovs fyrst getið
er ég var enn í Moskvu í upphafi
ferðarinnar. Sovézk blaðakona lét
svo um mælt, að ég myndi ef til
vill hafa gaman af því að hitta
„lækninn f Baku, sem yngir fólk
upp með því að láta það lykta af
blómum og hlýða á söng
hafsins". Hún þekkti ekki
nafn hans og virtist raunar
ekki hafa mikla trú á lækn-
ingaraðferðum hans. En hún
var ung að árum og þurfti
ekki að hafa áhyggjur af þeim
vandamálum, sem elli kerling
hefur f för með sér. Ég nefndi
þetta við Rasim Agayev, aðstoðar-
mann Kyucharants í Baku, og
hann var strax með á nótunum.
„Prófessor Gasanov," sagði hann,
„sumir telja hann vera skottu-
lækni, en þeir, sem hafa notið
hjálpar hans eru á annarri
skoðun, og sama er að segja um
forráðamenn læknadeildar
háskólans. Lýðveldi okkar hyggst
byggja nýja og glæsilega rann-
sóknarstofnun handa honum í
stað þess húsnæðis, sem hann
hefur nú. I nýju stofnuninni
verður allt, sem hann þarfnast,
rannsóknarstofur, skemmtigarðar
til lækninga og nýtízku heilsu-
hæli. En hvað sem þvf líður, þið
eigið að fara f heimsókn til hans á
morgun."
Fundur minn með prófessor
Shukyur Gasanov hafði sem sagt
verið undirbúinn fyrirfram. Hins
vegar hafði ekki verið gert ráð
fyrir komu minni til hins gamla
tyrkneska virkis, þar sem hann
hafði sjálfur aðsetur sitt. Ur
virkinu var gott útsýni yfir
Kaspfahafið og í einu homi þess
var hinn skuggsæli garður, þar
sem söngtfmi stóð yfir, er mig bar
að garði. Gasanov hló hjartanlega
þegar ég sagði honum, hvaða með-
mæli hann hefði fengið í Moskvu.
„Segðu stúlkunni, að ég láti
fólk ekki hlusta á söng hafsins, en
hins vegar lækna ég það með
því að láta það lykta af blómum.
Það er hin svokallaða lyktarlækn-
ing, sem er stórkostlega gagnleg
fyrir fólk, sem þjáist af svefn-
leysi. Blómið, sem ég nota í þessu
einstaka tilfelli, heitir geranium".
Hvar og hvernig fer lækningin
fram?
„I gróðurhúsi heilsugarðsins,
en þar er ákveðið hita- og raka-
stig. Sjúklingarnir koma í
fjögurra til sex manna hópum og
sitja umhverfis borð, sem
geranium planta stendur á. Við
biðjum þá um að tala ekki, heldur
einungis að anda eðlilega í tíu
mínútur. Plantan gefur frá sér
sterkasta lykt á meðan blómið er
grænt. Síðar um daginn, þegar
hlé var gert á lyktarlækningunum
fór Gasanov með mig til gróður-
hússins. I gróðurhúsinu var
ekkert að sjá, nema stóla, borð og
blómahaf. Hann hafði auðsjáan-
lega talið, að við mundum valda
sjúklingunum óþægindum, ef við
kæmum á meðan á læknismeð-
ferðinni stæði.
„Geranium kemur að gagni á
margan hátt. Það er mjög gott
gegn taugaþreytu og migrene, og
það hefur góð áhrif á minni eldra
fólks,“ sagði Gasanov, og nam
staðar við eina plöntuna.
Ég spurði, hvort hann væri
sjálfur höfundur þessara læknis-
aðferða.
„Ég byrjaði að rannsaka læknis-
aðferðir alþýðu á árunum kring
um 1925, og þá vaknaði fljótlega
áhugi minn á jurtum. Ég varð svo
hrifinn af grasalækningunum,
sem þjóð okkar hefur stundað um
aldaraðir, að ég ákvað að sérhæfa
mig á þessu sviði. Síðar hóf ég að
sinna heilsugæzlu almennt og var
þá gerður forstjóri heilsulinda
lýðveldisins."
Heilsugarður Gasanovs, sem á
engan sinn lfka I veröldinni, var
stofnaður árið 1952. Fyrst voru
gerðar tilraunir með ýmsar að-
ferðir, sem koma mættu að gagni
við endurhæfingu eldra fólks. Á
árunum 1952 til 1961 reyndi
Gasanov allar aðferðirnar á
sjálfum sér. „Ég var sjálfur til-
raunadýrið,“ sagði hann. Stofn-
unin tók formlega til starfa 17.
júní 1961. Bakuborg fékk honum
til afnota röð gamalla kofa, sem
höfðu verið notaðir til þess að
rækta kanínur sem gæludýr
handa börnum í barnaskólum
borgarinnar. Með aðstoð stúdenta
I læknisfræði tókst Gasanov að
‘losna við kanínurnar, rífa kofana
Sg reisa þær tvær raðir bygginga,
sé'm heilsugarðurinn hefur nú til
afnota.
Gasaþov sagði: Við erum
fremur stoltir af stofnun okkar,
þótt húsnæðið sé fremur lélegt.
Við teljum, að starfsemi okkar
muni marka tímamót f sögu
læknisfræðinnar. Ekki aðeins í
Sovétríkjunum, heldur í
heiminum öllurn." Hann dró fram
heljarmikla gestabók, þar sem
skrifað var í á öllum hugsan-
legum tungumálum, allt frá
ensku og frönsku til swahili og
japönsku. „Ég er mjög þakklátur
landa yðar, prófessor Walter
McKain við háskólann í
Connecticut," sagði Gasanov,
„hann og kona hans hafa verið
hér hvað eftir annað, og hafa
reynt aðferðir okkar á sjálfum
sér. Prófessor McKain elskar að
vera hér.“
Við höfum nú flutt okkur til
skrifstofu hans, sem var í stóru
herbergi. I einu horninu var
skrifborð, en veggirnir voru
þakktir kortum og uppdráttum
arkitekta, sem undirbjuggu bygg-
ingu nýja heilsugarðsins, en
framkvæmdir við hann áttu að
hefjast á sumri komanda.
Ég spurði Gasanov, hvort hann
gæti nefnt mér þá sjúkdóma, sem
hefðu verið teknir til meðferðar í
heilsugarðinum? Hann yppti
öxlum og svaraði:
„Við höfum fengist við allt frá
taugaveiklun til móðurlífssjúk-
dóma, hjartasjúkdóma, æða-
kölkun, asthma, liðagigt, liða-
Framhald á bls. 24.
Hinn 124 ára gamli Mikha Dzhopua,
er ógleymanlegur f „cherkesska", kósakka
búningnum, sem allir Kákasusbúar klæðast
Kamachic Kvichenya, 130 ára eða
meira, horfir f spegilinn rétt eins og hún vilji
ráða I dulrúnir framtíðarinnar.