Morgunblaðið - 28.12.1974, Side 31

31
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. DESEMBER, 1974
Mikil ófærð
víða á landinu
Frá æfingu fyrir Desembervökuna í Hamrahlfðarskólanum f kvöld.
Ljósmynd Mbl. Emilía.
Þjóðtrú og siðir í Mennta-
skólanum í Hamrahlíð
MIKIL ófærð var á vegum víða
um land, þegar Mbl. hafði sam-
band við Arnkel Einarsson hjá
vegaeftirlitinu f gærkvöldi. Var
stórhrfð á Suður- og Austurlandi
og þeir fáu vegir sem þar voru
færir voru að lokast.
Nokkrir bilar brutust yfir Mýr-
7,5 milljónir kr.
í snjóflóðasöfnun
FJARSÖFNUNIN vegna snjóflóð-
anna f Neskaupstað nam f gær kr.
7.458.000,— samkvæmt bráða-
birgðayfirliti. Gefendur, sem
gáfu stærstu gjafirnar, eru Þór-
hallur Þorvaldsson f.h. Marco h.f.
1.000.000,— krónur, Ásbjörn
Ólafsson, stórkaupmaður
1.000.000,— krónur, söfnunarfé f
Vestmannaeyjum á vegum Rauða
krossins þar 1.000.000,— krónur
og Sigurður Olafsson lyfsali
100.000.— krónur. Vitað er um
margar miklar gjafir, sem ekki
hafa bprizt enn.
Tekið er á móti framlögum í
snjóflóðasöfnunina á gíróreikn-
ing RKl númer 90003 og Hjálpar-
stofnunar kirkjunnar númer
20003. Framlögum til Norðfirð-
ingafélagsins má koma á gíró-
reikning nr. 90004. Auk þess er
tekið á móti framlögum í skrif-
stofu Hjálparstofnunarinnar og
Rauða krossins og á afgreiðslum
dagblaðanna.
Þá hefur Mbl. fregnað, að er-
lendis sé byrjað að safna fé handa
Norðfirðingum, t.d. mun söfnun
byrjuð f Eskilstuna i Svfþjóð.
Róleg jól hjá
lögreglunni
MJÖG rólegt var hjá lögreglunni í
Reykjavík yfir jólin. Sagði Bjarki
Elíasson, yfirlögregluþjónn, að
ekkert umtalsvert hefói gerst,
hvorki slys né annað: Sömu sögu
er að segja frá öðrum stöðum á
landinu, sem Mbl. hafði samband
við, Hafnarfirði, Keflavík, Akur-
eyri, Akranesi, Vestmannaeyjum,
Isfirði og Selfossi: Alls staðar liðu
hátíðirnar óhappalítið.
dalssand í gærkvöldi en færð var
þar afar slæm. Þá komust bílar
yfir Breiðamerkursand en óvist
var hvort hann yrði fær miklu
lengur. Sæmileg færð var í
nágrenni Hornafjarðar en Lóns-
heiði lokuð og allir vegir þar fyrir
austan, nema hvað fært var milli
Reyðarfjarðar og Eskifjarðar.
Reynt var að moka Fagradal i gær
og vegi í nágrenni Egilsstaða, en
þeir lokuðust jafnharðan.
Norð-austanlands var færð yfir-
leitt slæm, og var t.d. búist við því
að vegurinn milli Húsavíkur og
Akureyrar lokaðist í gærkvöldi.
Öxnadalur var mokaður í gær, en
snjór var svo mikill, að hann opn-
aðist ekki fyrr en undir kvöld.
Þokkaleg færð var í Skagafirði
allt til Siglufjarðar. Þá var þokka-
leg færð í Húnavatnssýslum og á
Holtavörðuheiði, svo og i Borgar-
firði og á Snæfellsnesi. A Vest-
fjörðum voru allir f jallvegir ófær-
ir. Suð-vestanlands var værð
nokkuó góð en mikil hálka á veg-
um.
12 ávísanaeyðu-
blöðum stolið
ÞEGAR Hermann Guðmundsson
framkvæmdastjóri Iþróttasam-
bands Islands kom f húsakynni
sambandsins laust eftir hádegi á
annan f jólum blasti við honum
ófögur sjón. Oboðnir gestir höfðu
verið á ferð f Iþróttamiðstöðinni f
Laugardal, líklega að kvöldi jóla-
dags, og unnið stórfelld skemmd-
arverk á öllum þremur hæðum
eldri skrifstofubyggingarinnar,
auk þess sem þeir stálu ávfsana-
eyðublöðum frá lSl og ýmsu öðru.
Sem fyrr segir er talið líklegast,
að menn þessir hafi verið á ferð í
húsinu að kvöldi jóladags. Fóru
þeir aðeins um eldri skrifstofu-
byggingu Iþróttamiðstöðvarinnar
en ekkert um nýrri bygginguna. 1
eldri byggingunni eru til húsa
skrifstofur ISI, IBR, Getrauna,
ýmissa sérsambanda ÍSl og
Endurskoðunarskrifstofa Sveins
SÚ NVBREYTNI verður tekin
upp í Menntaskólanum við
Hamrahlíð að halda Desember-
vöku. Hafa nemendur og kenn-
arar lagst á eitt við undirbúning
og skreytingar. Verður vakan að
Jónssonar. Gífurleg skemmdar-
verk voru unnin á öllum hæðum
hússins en þrjótarnir heimsóttu
hverja einustu skrifstofu í hús-
inu. Voru 12 hurðir meira og
minna skemmdar i átökunum,
hirzlur sprengdar upp, skjölum
og munum dreift út um gólf. Má
segja að öllu hafi verið umturnað
í byggingunni.
Úr skrifstofu ÍSl var stolið 12
ávisanaeyðublöðum frá Verzl-
unarbankanum no. 227189—
227200. Þær voru undirrit-
aðar af gjaldkera ISl Gunn-
laugi Briem og stimplaðar með
stimpli ISI en að öðru leyti óút-
fylltar. Er fólk sérstaklega beðið
að gæta sín á þessum ávísunum.
Þá var stolið litlu segulbandstæki
af Sony-gerð, sem er i eigu út-
breiðslustjóra ISI og úr endur-
skoðunarskrifstofunni var stolið
dýrum Parker blekpenna og
nokkrum kúlupennum.
Rannsóknarlögreglan hefur
rannsókn þessa máls með hönd-
um.
þessu sinni helguð Þjóðtrú og
siðum.
Margt kunnra manna mun
koma fram. Má þar sem dæmi
nefna Kjartan Hjálmarsson sem
kveður rimur, Óskar Halldórsson
lektor, Þorvald Helgason, Guð-
mund Arnlaugsson rektor auk
nemenda og kennara.
Veróur m.a. flutt tónverk eftir
nemanda i skólanum og er það
kammerverk fyrir fiðlu og gítar
eftir Pál Torfa Önundarson.
Vakan hefst kl. 10.30 í kvöld í
Menntaskólanum við Hamrahlið.
Öllum er heimill aðgangur.
Kostnað við vökuna mun
Nemendafélag skólans bera.
Aðgangseyrir er frjáls, og mun
hann allur renna i snjóflóðasöfn-
unina.
LEIT var haldið áfram að litlu
flugvélinni alla jóladagana, en án
árangurs. 1 gær flaug þyrla frá
varnarliðinu meðfram Snæfells-
nesi í góðu skyggni, en varð
einskis vör. Þar höfðu menn orðið
varir við jarðrask í norð-
vestanverðum Snæfellsjökli, en
það reyndist vera snjóflóð. Ekki
Reynt að
sökkva bát
r 1 • •£ • •
i hoimnni
í Vogum
AÐ MORGNI aðfangadags barst
Keflavíkurlögreglunni tilkynning
um að báturinn Skarphéðinn GK
35 væri að sökkva í höfninni í
Vogum. Fór hún strax á staðinn
ásamt slökkviliðinu i Keflavík,
sem dældi sjó úr bátnum, sem er
50 tonn að stærð. Þegar báturinn
var athugaður nánar kom í ljós,
að botnlokar voru opnir og auk
þess var búið að skera á hosur í
kælikerfi, og átti sjórinn því
greiðan gang í bátinn. Þá upp-
götvaðist nokkru síðar, að miklar
skemmdir höfðu verið unnar á
bíl, sem var í eigu bátseigandans.
Lögreglan i Keflavík hefur rann-
sókn málsins með höndum.
Fiskverð ekki
fyrir áramót
VERÐLAGSRÁÐ sjávarútvegsins
hefur setið á fundum að undan-
förnu og rætt nýtt fiskverð, sem
taka á gildi um áramót. Sam-
kvæmt þeim upplýsingum, sem
Mbl. hefur aflað sér, þykir sýnt,
að fiskverð verði ekki tilbúið
fyrir áramót, enda mun ráðið
ekki enn hafa fengið í hendur öll
umbeðin gögn frá Þjóðhagsstofn-
un. Þykir líklegast, að verð-
ákvörðun verði vísað til yfir-
nefndar Verðlagsráðsins, og hún
ljúki störfum einhverntíma eftir
áramót.
hefur enn verið hægt að leita á
norðanverðum Vestfjörðum.
Eins og fram hefur komið í
fréttum, er þetta eins hreyfils
sænsk flugvél, sem var á leið
hingað frá Grænlandi s.l. sunnu-
dag, en kom ekki fram. 1 vélinni
er danskur flugmaður, 26 ára
gamall.
Skemmdarverk unnin
á Iþróttamiðstöðinni
Arangursiaus leit
að litlu flugvélinni
— Oft er þörf . .
Framhald af bls. 5
varðandi virkjun þessara stór-
fljóta. En geta má þess, að Jakob
Björnsson, núverandi orkumála-
stjóri, og Haukur Tómasson jarð-
fræðingur voru aðalupphafsmenn
hugmyndanna um virkjun
nefndra fallvatna, sem þeir
nefndu Austurlandsvirkjun.
Telja þeir hana vera langhag-
kvæmustu stórvirkjun, sem hægt
er að ráðast i hér á landi. Vtarleg-
ar lýsingar á þessum virkjunar-
möguleikum er að finna í júní-
hefti Orkumála 1969 eftir Jakob
Björnsson og svo í Morgunblaðinu
26. júlí og 6. ágúst 1970, eftir
Elínu Pálmadóttur blaðamann og
J.H.B. Sigurður Thoroddsen hefir
einnig gert tillögu um dálítið
öðruvísi tilhögun á Austurlands-
virkjun, sem sýnist miða að
nokkru meiri orkunýtingu
nefndra fallvatna. Man ég nú ekki
i svipinn, hvar eða hvenær sú
tilhögun birtist. Báðar umgetnar
tilhaganir gera ráð fyrir 600
metra fallhæð niður í Fljótsdal og
báðar gera ráð fyrir, að nokkru
vatnsmagni, eingöngu jökulvatni,
verði veitt úr Kreppu, sem er
þverá í Jökulsá á Fjöllum, vegna
þess að það vatnsmagn gæfi af sér
tvöfalt meiri orku i orkuveri i
Fljótsdal, heldur en ef það væri
virkjað norður frá, þar sem fall-
hæð er a.m.k. helmingi minni
Enda þótt það yrði gert, er eftir
sem áður hægt að virkja stórvirkj-
un í Jökulsá á Fjöllum við Detti-
foss. Einn kostur við Austurlands-
virkjun er, að henni má skipta í
2—3 áfanga og er fyrsti áfanginn,
virkjun Jökulsár i Fljötsdal tal-
inn mjög hagkvæmur.
Svo furðulegt sem það er, hefir
hin ráðgerða Austurlandsvirkjun
ekki enn vakið þann almenna
áhuga hjá landsmönnum, sem
búast hefði mátt við,
og að það sem enn undarlegra
virðist, ekki heldur hjá
hefði mátt vænta, að hefðu áhuga
á þessu langstærsta velferðar- og
framfaramáli Austfirðinga og
raunar allra landsmanna, sem séð
hefir dagsins ljós til þessa. Skýr-
ing þessa er vafalitið sú, að for-
ustumenn Austfirðinga, alþingis-
menn Austurlandskjördæmis,
tóku þessu máli með furðulegu
fálæti, að einum aðeins undan-
teknum, Sverri Hermannssyni.
Einn þingmaðurinn lýsti strax
andstöðu sinni við þessar fyrir-
ætlanir og einnig varamaður hans
á þingi. Hinir þögðu eða lýstu ótta
sínum og hræðslu við þessar ráða
gerðir. Ég veit alls ekki hvað er að
hræðast. Bezt að þessir hræðslu-
gjörnu menn segi sjálfir hug sinn
í því efni. Vegna þess að nauðsyn-
legar rannsóknir á Austurlands-
virkjun hafa að mestu legið niðri
3 siðustu árin, er enn mik-
ið verk óunnið á þessu sviði.
Mér hefir þó skilizt, að tals-
verðar upplýsingar liggi þeg-
ar fyrir varðandi fyrsta áfanga
virkjunarinnar, nl. Jökulsár
i Fljótsdal. Endanleg áætlun
um þann áfanga ætti að geta legið
fyrir eftir eitt eða tvö ár, ef hend-
ur verða látnar standa fram úr
ermum. Rétt er að geta þess hér,
að Austurlandsvirkjun öll er talin
munu gefa af sér u.þ.b. 1.600.000
kilóvött. Fyrsti áfangi Jökulsár i
Fljótsdal er gert ráð fyrir að gefi
af sér 300.000 kilóvött, sem myndi
nægja tveimur stóriðjuverum af
svipaðri stærð og álverið i
Straumsvik, en það notar nú um
140.000 kílóvött.
Margt bendir til þess, að mikil-
væg timamót séu nú framundan á
ævibraut íslenzku þjóðarinnar.
Svo virðist, að hún eigi þess nú
allt í einu kost, að selja orkuþyrst-
um nágrannaþjóðum sinum í
austri og vestri orku þeirra fall-
vatna, sem hingað til hafa um
aldur og ævi runnið í skaut ægis
engum til gagns. Allt til þessa
dags hafa þessi stórvötn verið tal-
in til verstu farartálma á landi
hér, ógnandi lifi manna og skepna
og valdið tjóni í stórum stil á
nytjalandi. Fyrir atbeina mann-
legs hugvits og verkkunnáttu
geta nú þessi stórfljót, sem áður
voru talin skaðræðisótemjur kom-
ið þjóðinni til bjargar í efnahags-
erfiðleikum líðandi stundar og
það sem enn meiru varðar, skipað
henni í hóp efnuðustu og mennt-
uðustu þjóða jarðarinnar á næstu
áratugum.
XXX
Oss er þvi bráð nauðsyn, að
byrja tafarlaust í sórum stíl hag-
nýtingu þessara stórkostlegu
orkulinda, sem fallvötnin og jarð-
lögin hafa að geyma. Við getum
þvi miður ekki fyrst um sinn
breytt þessari orku yfir í neitt það
form, sem hægt er að flytja og
selja til annarra landa á sama hátt
og olíu, kol og jarðgas, en miklar
líkur benda þó til þess, að svo
kunni að verða fyrr en varir.
Vegna þessa þurfum við óhjá-
kvæmilega, i samvinnu við er-
lenda aðila, að efna til orkufrekra
stóriðjufyrirtækja hér innan-
lands, til hagnýtingar þessara
miklu orkulinda, sem hér hefir
verið um rætt og fyrir hendi eru.
En þessi kostur er einmitt mjög
álitlegur. Þjóðinni eða ein-
staklingum hennar fjölgar ört,
unga fólkið vex upp og þarf um
fram allt á fjölbreyttri og arð-
samri atvinnu að halda. Við erum
líka þegar búnir að stiga fyrstu
sporin á þessari braut, þótt hægt
hafi gengið til þessa. Nokkur stór-
iðjuver eru þegar komin til sögu,
en hafa, raunar að nokkru leyti af
eðlilegum ástæðum, raðast upp á
suðvesturhorni landsins í ná-
grenni höfuðborgarinnar. Þau
eru: áburðarverksmiðja, álverk-
smiðja og sementsverksmiðja sem
þegar hafa séð dagsins ljós. En á
næsta leiti eru járnblendiverk-
smiðja I Hvalfirði og sjóefnaverk-
smiðja á Reykjanesi. Slík stóriðju-
ver þurfa einnig að risa á legg í
öðrum landshlutum, svo fljótt
sem verða má.
Og vikjum nú að byggðastefn-
unni, sem báðir núverandi stjórn-
arflokkar sverja og sárt við
leggja, að þeir aðhyllist. Fram-
sóknarflokkurinn segist allaf
hafa borið þessa stefnu fyrir
brjósti og Sjálfstæðisflokkurinn
hefir einnig þetta mikla mál á
sinni stefnuskrá. Hvað er þá til
fyrirstöðu? Þessir tveir flokkar
hafa yfirgnæfandi meirihluta á
Alþingi, landið býr yfir orkulind-
um, sem hafa þann ómetanlega
kost fram yfir oliulindir, kola- og
gasnámur, að þær þorna aldrei og
gefa þar að auki af sér ódýrustu
orku í veröldinni, a.m.k. eins og
sakir standa, orkuverin greiðast
upp á einum einustu 40 árum og
islenzka þjóðin stendur til að
verða ein auðugasta þjóð í heimi
ef forustumenn hennar bregðast
ekki. Með því, að dreifa um land-
ið, með þeim hætti, sem lýst hefir
verið, stórum iðjuverum, sem
veitt geta þvi fólki, sem þar kýs að
eiga heima i framtiðinni, vel borg-
aða atvinnu árið um kring, fær
byggðastefna stjórnarflokkanna
loksins verulega fast undir fótum
og svifur ekki lengur í lausu lofti
sem marklitið kosningahjal. Og
komist byggðastefnan til fram-
kvæmda á þennan hátt, fær hin
islenzka menning, sem menning-
arvitarnir okkar virðast jafnan
hafa haldið að gæti svifið i lausu
lofti, sinn nauðsynlega og eðlilega
efnahagsgrundvöll til að fóta sig á
og þjóðerni íslendinga, tungu
þeirra og farsæld verður borgið
um margar aldir. Hér er um engar
skýjaborgir að ræða, þær geta ris-
ið á traustum grunni, ef þjóðin
þekkir sinn vitjunartíma og for-
ustumenn hennar hafa nú einu
sinni manndóm og þor til þess að
gera stóra hluti.
G.J.