Morgunblaðið - 10.01.1975, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 1975
13
Islandssaga a—k
Bókmenntir
eftir JON Þ.
ÞÓR
Útgefandi: Menningarsjóður
Bókaútgáfa Menningarsjóðs
hefur sent frá sér nýtt bindi í
Alfræði Menningarsjóðs og fjall-
ar það um tslandssögu. Eins og
titill bókarinnar ber með sér er
hér ekki um að ræða íslandssögu-
rit i hefðbundnum stfl. Hér er á
ferðinni uppflettirit, þar sem
fletta má upp á ýmsum atburðum
og atriðum í sögu Islands. Rit sem
þetta hafa löngum tíðkast með
öðrum þjóðum og hafa þau sézt
hér í bókaverzlunum endrum og
sinnum. Slik rit eru talin hið
mesta þarfaþing og ekki leikur
vafi á, að þessi bók bætir úr
brýnni þörf.
Ýmsir gallar eru þó á bókinni
og er hún langt frá því að vera
tæmandi. Fyrst skal nefna, að
eins og titillinn ber með sér, er
hér aðeins getið þeirra uppfletti-
orða, sem hafa upphafsstafina a
— k. I bókinni er sá háttur hins
vegar hafður á, að sumsstaðar er
getið uppflettiorða, en siðan vísað
til annarra orða, sem vafalítið
munu birtast í 2. bindi. Sem dæmi
má nefna: Hólavallarskóli —
latínuskóli, Hegranesþing —
vorþing. Hér er um að ræða mjög
vafasamt fyrirkomulagsatriði, en
Reykiavík í 1100 ár
Reykjavík í 1100 ár.
Útgefandi: Sögufélagið.
Á síðastliðnu vori gengust
Sögufélagið og Reykjavíkurborg
fyrir ráðstefnu um sögu Reykja-
vikur, þar sem ýmsir merkir
fræðimenn fluttu fyrirlestra; nú
hefur Sögufélagið gefið út bók,
sem ber heitið: Reykjavík í 1100
ár, og eru þar prentaðir allir fyr-
irlestrarnir, sem flutt.ir voru á
ráðstefnunni.
I bókinni eru ýmis efni tekin til
meðferðar: jarðsaga Reykjavíkur-
svæðisins, fornleifafræði, byggða-
saga, atvinnu- útgerðar-,
verzlunar- og bókmenntasaga, svo
eitthvað sé nefnt. Ritgerðirnar
eru allar samdar af virtum fræði-
mönnum, en engu að síður eru
þær mjög misjafnar að gæðum.
Flestar eru unnar af vandvirkni,
en aðrar eru næsta ómerkilegt
rabb. Enginn vafi leikur á, að
langmerkasta ritgerðin í bókinni
er eftir Lýð Björnsson og fjallar
um sögu Innréttinga Skúla
fógeta. Höfundurinn varpar nýju
ljósi á ýmsa þætt í sögu þessa
merka fyrirtækis og leggur nýtt
mat á aðra. Sem dæmi má nefna,
að hér kemur í fyrsta skipti fram,
svo ég viti til, að í Reykjavík var
smíðað haffært skip til fiskveiða
og vöruflutninga um miðja 17.
öld. Einnig kemur skýrt fram, að
ýmsar stofnanir á vegum Inn-
réttinganna störfuðu af mun
meiri krafti en áður hefur verið
talið, og síðast en ekki sizt ber að
geta þess, að hér er leitast við að
taka fjárhagslega afkomu Inn-
réttinganna til endurmats. Fram
til þessa hefur jafnan verið talið,
að verulegt tap hafi verið á
rekstri Innréttinganna, og að það
hafi valdið þvi, hve skamman
tíma þær störfuðu.
Lýður Björnsson leiðir hins
vegar rök að hinu gagnstæða,
mörg fyrirtæki á vegum Inn-
réttinganna báru sig allvel, tapið
á pappírnum stafaði fyrst og
fremst af þvi að afskriftir voru
ekki reiknaðar af stofnkostnaði.
Fleiri mjög athyglisverðar rit-
gerðir má nefna, þótt ekki sé rúm
til þess að gera þeim nákvæm skil
hér. Þorkeil Grímsson skrifar um
fornleifauppgröft á hugsanlegu
bæjarstæði Ingólfs Arnarsonar,
Helgi Þorláksson um Hólms-
verzlun, Ölafur Einarsson um
upphaf íslenzkrar verkalýðsbar-
áttu, Ölafur Ragnar Grímsson um
þróun Reykjavikur sem mið-
stöðvar íslenzka stjórnkerfisins.
Loks skal nefna ritgerð Björns
Teitssonar um byggðasögu Sel-
tjarnarneshrepps hins forna. Þar
er tekið til meðferðar efni, sem
skammarlega lítið hefur verið
sinnt af íslenzkum sagnfræðing-
um til þessa. Höfundur leiðir
ýmislegt nýtt fram i dagsljósið og
fjallar um efni sitt á mjög lipur-
legan og aðgengilegan hátt.
Frágangur flestra ritgerðanna
er vandaður, en nokkrir höfund-
anna gera sig þó seka um ófyrir-
gefanlega vanrækslu, þeir birta
hvorki heimildaskrá, né visa til
heimilda. Slíkt er með öllu óþol-
andi í riti sem þessu.
í bókinni eru sem fyrr segir
eingöngu birtir fyrirlestrar þeir,
sem fluttir voru á áðurnefndri
ráðstefnu, sumir allmikið auknir
og endurbættir, aðrir næsta
óbreyttir. Því miður voru fyrir-
lestrarnir ekki fleiri, en mjög
gaman hefði verið að fá í bókinni
ritgerðir um fleiri efni, t.d. um
sögu reykvískrar blaðaútgáfu.
Einnig hefði mátt gefa sögu
Reykjavíkur á 20. öld meiri gaum,
en auðvitað verður saga Reykja-
víkur ekki tæmd á einni ráð-
stefnu og vonandi gengst Sögu-
félagið fljótlega fyrir annarri,
ekki bara um sögu Reykjavíkur
heldur um sögu Islendinga. Þá
fáum við sennilega aðra svona
góða bók.
n
Deildar-
hjúkrunarkona
Staða deildarhjúkrunarkonu við Lyflækninga-
deild Borgarspítalans er laus til umsóknar.
Staðan veitist frá 1. febrúar 1 97 5.
Upplýsingar um stöðuna eru veittar á skrifstofu
forstöðukonu Borgarspítalans.
Umsóknir, ásamt upplýsingum um nám og fyrri
störf sendist til stjórnar sjúkrastofnana Reykja-
víkurborgar Borgarspítalanum fyrir 15. janúar
n
Reykjavík, 8. janúar 1975.
Stjórn sjúkrastofnana Reykjavíkurborgar.
© Notaðir bílar til sölu O
Volkswagen 1 200 árg. '71 —'74
Volkswagen 1 300 árg. '65—'74
Volkswagen 1302 árg. '71 —'72
Volkswagen 1303 árg. '73
Volkswagen fastbach árg. '67—'73
Volkswagen Passat station bíll árg. '74.
Volkswagen sendiferða árg. '69 — '72
Landrover disel árg. '70—'74
Landrover bensin árg. '62—'74
Range Rover árg. '71 —'74
Austin Mini árg. '74
Ford Cortina árg. '67—'70
Bronco sjálfskiptur árg. '74
Góðir bílar. Góð þjónusta. Tökum bíla í um-
boðssölu. Rúmqóður sýninqarsalur.
HEKLAhf
laugavegi -170—172' — Sirru 21240
HUGSIÐ VEL UM
YKKUR SJÁLF
k5-'m/'vr -
úr þvi þessi háttur var á hafður
hefði helzt þurft að gefa allt verk-
ið út i einu.
Mörg uppflettiorð eru skýrð
mjög ýtarlega og í löngu máli.
Þetta er einnig mjög umdeilan-
legt, stutt skýring ásamt tilvísun
til frekari upplýsinga hefði vafa-
lítið hentað betur í mörgum til-
vikum. Þá hefði það einnig unn-
izt, að fleiri atriði hefði mátt taka
með í ritinu.
Þá er loks að kvarta undan þvi,
sem vantar í ritið. Engum dettur í
hug að rit sem þetta geti orðið
tæmandi, til þess er það alltof
lítið. Engu að siður verður þó að
gagnrýna að ýmsum þáttum sögu-
legum virðist vera sleppt að
miklu eða öllu leyti. Má þar nefna
t.d. staðfræðileg heiti, áhalda- og
verkfæraheiti og ýmis stöðheiti.
Sömuleiðis vantar tilfinnanlega
skýringar á ýmsum hugtökum,
einkum þó úr miðaldasögu, en
einmitt vegna skorts á skýringum
margra slíkra hefur islenzk mið-
aldasaga vafist fyrir mörgum um
dagana.
Hér hafa nú verið tind til ýmis
atriði, sem betur mættu fara, en
engu að síður er mikill fengur að
Einar Laxness.
þessari ágætu bók. Höfundinum,
Einari Laxness, ber sérstaklega
að þakka, hann hefur unnið mikið
og gott starf. Bókaútgáfu Menn-
ingarsjóðs ber að þakka fram-
takið, en engu að síður ættu þeir,
sem þar ráða að taka til
athugunar, hvort ekki væri betra
að vinna slíkt verk i hópvinnu.
Það er gert í útlöndum.
Judo
Judo
Innritun er hafin. Getum bætt við byrjendum í
alla flokka. Þeir byrjendur sem voru skráðir á
biðlista vinsamlegast hafið samband við skrif-
stofuna strax. Væntanlegur er 16. þ.m. pró-
fessor N. Yamamoto . Dan. Ekki er þörf að
kynna hann nánar því hanh er öllum júdómönn-
um af góðu kunnur frá fyrri árum. Hann mun
kenna hjá félaginu næstu 2 ti! 3 mánuði.
Nánari uppl. í síma 83295.
Júdodeild Ármanns, Ármúla 32.
1 Kodak i Kodak $ Kodak n
H Litmqm á(& ;odak dir dðgum o
HANS PETERSEN H/f. BANKASTR. 4 SÍMI 20 313 GLÆSIBÆ SÍMI 82590
Kodak ; Kodak 1 Kodak 9 Kodak 1 Kodak
Hin fullkomna hressingardvöl undir tryggri um-
sjón lækna Möguleikar á áframhaldandi lækna-
meSferð.
Megrunarkúrar undir læknisumsjá.
Sauna og leikfimissalur í mearunardeildinni.
Nýtizku herbergi meS salerni og baSi (Lyftur).
Fullt fæSi. 18 holu golvvöllur og reiSskóli í
nágrenninu og hin óviSjafnanlega náttúrufegurS
Silkiborgar fyrir utan dyrnar.
GóSur árangur öruggur.
G/. Skovridergaard
SILKEBORG • DANMARK
TLF. (06) 821155 ■ POSTBOX105
Nerdens færende kuranstalt.