Morgunblaðið - 10.01.1975, Blaðsíða 16

10 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. JANUAR 1975
Framkv;
Útgefandi
amdastjóri
Ritstjórar
hf. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Matthfas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn GuSmundsson.
Björn Jóhannsson.
Arni GarSar Kristinsson.
ABalstrasti 6, stmi 10 100.
Aðalstrasti 6, slmi 22 4 80.
Áskriftargjald 600,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 35,00 kr. eintakið.
Ritstjómarfulltrúi
Fróttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiBsla
Auglýsingar
Athygli hefur vak-
ið að talsmenn allra
stjórnmálaflokka nema
Alþýðubandalagsins virð-
ast hafa gert sér grein fyr-
ir þeim hrikalegu efna-
hagsörðugleikum, sem
framundan eru. Þannig
hafa forystumenn beggja
sjórnarflokkanna og
beggja lýðræðisflokkanna í
stjórnarandstöðu lýst því
yfir skýrt og skorinort, að
eins og sakir standa séu
ekki fyrir hendi aðstæður
til almennra lífskjarabóta,
en á hinn bóginn verði að
leggja kapp á að bæta
stöðu þeirra, sem lægst
hafa launin. Talsmenn
Alþýðubandalagsins halda
því fram, að efnahagsað-
gerðum núverandi ríkis-
stjórnar sé stefnt gegn
launafólki í landinu, þó að
flestum sé ljóst, að þær
miða einvörðungu að því
að treysta atvinnulífið og
atvinnuöryggi í samræmi
við meginkröfur Alþýðu-
sambandsins.
Nú er Alþýðubandalagið í
stjórnarandstöðu og virðist
telja það skyldu sína að
stuðla að sem mestri upp-
lausn og ringulreið.
Ábyrgðarleysi forystu-
manna þess kemur gleggst
fram, ef litið er á aðgerðir
þeirra og tillögur í efna-
hags- og kjaramálum á síð-
asta ári. Þá kemur í ljós, að
ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins hugðust standa að
aðgerðum, sem haft hefðu i
för með sér miklu víðtæk-
ari kjaraskerðingu en orð-
in er.
Á sl. vori lögðu Magnús
Kjartansson og Lúðvik
Jósepsson fram hugmyndir
og tillögur um, að allar
kjarabætur, sem samið var
um í febrúar og færu yfir
20%, yrðu afnumdar með
lögum. Þetta hefði komið
hart niður á stórum hópum
láglaunafólks m.a. I fisk-
vinnslu. Þeir lögðu til, að
vísitöluuppbætur á laun
yrðu afnumdar um ákveð-
inn tíma, og sú tillaga varð
að veruleika með bráða-
birgðalögum, sem vinstri
stjórnin gaf út í maí. Þeir
lögðu til, að vanda útflutn-
ingsatvinnuveganna vegna
aukins tilkostnaðar og
lækkandi útflutningsverðs
yrði m.a. mætt með gengis-
lækkun. Þegar Magnús
Kjartansson og Lúðvík
Jósepsson reyndu sem
ákafast sl. sumar að haida
ráðherrastólun sínum
ítrekuðu þeir enn fylgi sitt
við 15% gengislækkun.
Þá er einnig athyglis-
vert, að ráðherrar Alþýðu-
bandalagsins hreyfðu eng-
um andmælum gegn
þeirri tillögu, sem
fram kom innan vinstri
stjórnarinnar, um að
engir kjarasamningár
væru gildir nema þeir
hefðu áður hlotið smþykki
ríkisstjórnarinnar, en slíkt
skerðir að sjálfsögðu veru-
lega frjálsan samningsrétt
aðila vinnumarkaðarins.
Auk afnáms vísitölubóta
stóðu ráðherrar Alþýðu-
bandalagsins að því, að
söluskattshækkunin sl. vor
kom ekki inn í vísitöluna
og áður höfðu þeir látið
taka stóra liði út úr vísi-
tölugrundvellinum.
Meðan Magnús Kjartans-
son og Lúðvík Jósepsson
gerðu allt hvað þeir gátu
eftir alþingiskosningarnar
í júní til að halda ráðherra-
sólunum voru þeir reiðu-
búnir auk gengisfellingar-
innar að standa að jafn
mikilli söluskattshækkun
og núverandi ríkisstjórn
ákvað. Þeir voru eindregið
fylgjandi hækkun bensín-
skattsins og Magnús Kjart-
ansson flutti sjálfur frum-
varpið um verðjöfnunar-
gjald á raforku, en snerist
síðan gegn því um leið og
hann missti ráðherrastól-
inn. Þá hefur verið upp-
lýst, að í tíð vinstri stjórn-
arinnar fylgdu ráðherrar
Alþýðubandalagsins alveg
sömu stefnu að því er varð-
ar hækkanir á landbúnað-
arvörum og nú hefur verið
gert.
Eftir að núverandi ríkis-
stjórn var mynduð birti
Alþýðubandalagið tillögur
sínar um launajöfnunar-
bætur í stað vísitöluupp-
bóta. Þessar tillögur gengu
miklu mun skemmra en
þau lög, sem núverandi
ríkisstjórn setti um
þessi efni. Samkvæmt
tillögum Alþýðubandalags-
ins eins og Lúðvík
Jósepsson gerði grein
fyrir þeim áttu launa-
jöfnunarbæturnar að ná
til miklu færri aðila en
raun hefur orðið á og þeir
settu engar tillögur fram
um hækkun elli- og örorku-
lífeyris eða fjölskyldubóta
í þessu sambandi.
Ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins stóðu í maímánuði
að bráðabirgðalögum, er
lögðu bann við fiskverðs-
hækkun. Á Alþingi lýsti
Lúðvík Jósepsson yfir því,
að koma yrði í veg fyrir, að
kaupið, eftir einhverjum
vísitölureglum eins og
þeim, sem við höfum búið
við, æddi upp á eftir verð-
lagi, því að það kippti vit-
anlega fótunum undan
eðlilegum rekstri eins og
hann orðaði það. Þegar á
þessar staðreyndir er litið
má öllum vera ljóst, að
Alþýðubandalagið ætlaði
sér að standa að efnahags-
aðgerðum, sem haft
hefðu mun meiri kjara-
skerðingu í för með sér en
raun hefur orðið á.
Nú geysast forystumenn
Alþýðubandalagsins fram
og tala hástöfum um kjara-
skerðingu og ofsóknir rík-
isstjórnarinnar á hendur
launafólki. Fátt lýsir betur
því tvöfalda siðgæði sem
mótar afstöðu þessara
stjórnmálamanna til mál-
efna hverju sinni. Þeir
skáka í þvi skjólinu, að al-
menningur hafi gleymt og
því sé óhætt að bera hvaða
ósvinnu sem er á borð fyrir
hann. Hér vaða þeir reyk,
því að fólkið í landinu sér
það ábyrgðarleysi, er ligg-
ur að baki þessum yfirlýs-
ingum í ljósi þess, sem á
undan er gengið, svo ekki
sé dýpra í árinni tekið.
Hið tvöfalda siðgæðismat
Gunnar G.
Schram
prófessor;
Gervi-
hnatta-
samband
og litasjónvarp
Dr. Gunnar G. Schram
Þegar Alþingi kemur aftur
saman til funda að loknu jóla-
leyfi mun væntanlega eitt
fyrsta verk þess verða að kjósa
nýtt útvarpsráð í samræmi við
tillögur í þeim efnum, sem
fram komu á haustþinginu. Hið
nýja útvarpsráð mun standa
andspænis þremur megin við-
fangsefnum, sem hér skulu
nokkuð gerð að umtalsefni, þar
sem öll eru þau þýðingarmikil.
H ið fyrsta varðar dagskrá
hljóðvarps og sjónvarps. Sam-
kvæmt útvarpslögunum frá
1971 er það útvarpsráð sem
tekur ákvarðanir um hversu út-
varpsefni skuli haga I höfuð-
dráttum, og Ieggur fullnaðar-
samþykkt á dagskrá áður en
hún kemur til framkvæmda.
Ákvarðanir útvarpsráðs eru
endanlegar, segir ennfremur í
lögunum. Hér er það skýrt fram
tekið, sem raunar flestum er
kunnugt, að ábyrgðin á efni og
gæðum dagskrárinnar hvílir
fyrst og fremst hjá útvarpsráði,
það ritstýrir hljóðvarps- og
sjónvarpsdagskránni, ef svo má
að orði komast og ákvörðunum
þess verður ekki áfrýjað. Það
er því eðlilegt að dagskráin
endurspegli viðhorf skoðanir
og stefnu útvarpsráðs eins og
það er skipað hverju sinni.
Hlýtur því óhjákvæmilega að
koma til endurskoðunar þeirra
stefnu, sem ríkt hefur í dag-
skrármátum, er nýtt útvarpsráð
kemur til skjalanna, og á það
kannski ekki sízt við um sjón-
varpsdagskrána. Mörgum mun
þykja hið erlenda efni sjón-
varpsins i ýmsu ábótavant og af
vanefnum gert og valið. Iðulega
leitað til fanga a.m.k. kynslóð
aftur í tímann í kvikmyndavali
og fræðslumyndirnar sumar
helzt til þess fallnar að koma
óorði á mannlega þekkingu.
Stundum sýnist það gleymast
að önnur aðaldeild sjónvarps-
ins ber nafnið lista- og
skemmtideild, ekki sfzt þegar
athugað er val afþreyingarefn-
isins, en þar eru þó allir kostir
tiltækir að viða að því vinsæl-
asta og bezta úr sjónvarpsdag-
skrám annarra landa.
Hér skal ekki kveðinn upp
dómur um það hvort slík gagn-
rýni er í alla staði réttmæt eða
sanngjörn. Víst er um það að
dagskrárfólk sjónvarpsins
hefur t.d. iðulega unnið stór-
virki á sviði innlends efnis. En
það fer varla milli mála að ein
ástæða þess að 17.000 íslend-
ingar skrifuðu nýlega undir
áskorun um að varnarliðssjón-
varpið yrði aftur opnað, er
óánægja með dagskrárgerð
hins íslenzka, enda beinlínis að
þvi vikið í áskorunarskjalinu.
Það má þó ekki gleymast i
þessu sambandi að dagskrár-
gerðin öll hlýtur auðvitað að
mótast af þeim fjármunum,
sem til hennar eru veittir á
hverjum tíma. Á síðasta ári var
varið 60 millj. króna til dag-
skrárgerðar sjónvarpsins, 26
millj. kr. til frétta og fræðslu-
deildar og 34 millj. kr. til lista-
og skemmtideildar. Sambæri-
leg tala hjá hljóðvarpinu var 49
millj. kr. Ætla verður að með
rýmri fjárhag gæti tekizt að
gera dagskrá sjónvarps og
hljóðvarps bæði vandaðri og
f jölbreytilegri en nú er.
Annað atriði, sem hér skal
drepið á, er nauðsyn þess að
sem allra fyrst verði tekin
ákvörðun af stjórnvöldum um
stofnun gervihnattasambands
við Island. Um miðjan desem-
ber lýsti póst- og símamála-
stjóri því yfir að könnun hefði
leitt i ljós að fjarskiptasamband
við gervihnött væri hagkvæm-
asta leiðin fyrir Island. Slík
tæknileið er ekki einungis
nauðsynleg til þess að leysa
þann vanda, sem að steðjar
vegna talsambands við útlönd,
heldur myndast þá möguleikar
til þess að taka daglega á móti
erlendu sjónvarpsefni um
gervihnöttinn. Þarf ekki að
fjölyrða hvilíkur búhnykkur
það yrði við alla dagskrárgerð
sjónvarpsins og myndi raunar
gjörbreyta starfsaðstöðu frétta-
og fræðsludeildar. Hér er um
að ræða móttöku efnis frá
gervihnettinum INTELSAT en
kostnaður við rekstur hans og
þjónustu myndi að mjög litlu
leyti falla í hlut Islendinga, þar
sem greiðsluhlutfall okkar er
einungis 0,8%. Hinsvegar er,
eins og póst- og simamálastjóri
benti á, eftir að leysa fjárhags-
hlið málsins að þvi er varðar
byggingu jarðstöðvar til mót-
töku á sendingum frá gervi-
hnettinum. Sú stöð yrði reist
hér í nágrennni Reykjavikur og
er kostnaður við þá fram-
kvæmd 430 milljónir króna og
framkvæmdatími tvö ár.
Eigandi stöðvarinnar, Lands-
siminn, myndi hafa verulegar
og vaxandi tekjur af jarðstöð-
inni allt frá byrjun, og eins og
fyrr segir myndi gervihnattar-
sambandið gera íslenzka sjón-
varpinu kleift að taka daglega á
móti dagskrárefni, sem sent er
viða um heim með atbeina IN-
TELSAT fyrir tiltölulega væga
þóknun. Er þvi full ástæða til
þess að hraða ákvarðanatöku í
þessu máli og er ekki ofmælt
þótt sagt sé, að það sé eitt
stærsta hagsmunaatriði ís-
lenzka sjónvarpsins í dag.
Þriðja atriðið er Islenzkt lit-
sjónvarp. Sú ákvörðun var á
sínum tíma rétt og sjálfsögð að
hefja sendingar islenzka sjón-
varpsins í svörtu og hvítu. Nú
eru átta ár liðin síðan sjónvarp-
ið tók til starfa og ýmis atriði
kalla á endurskoðun þeirrar
ákvörðunar og vekja upp
spurninguna um það, hvort
ekki sé timabært að taka sem
fyrst ákvörðun um islenzkt lit-
sjónvarp.
Á það hefur verið bent, að
senn líður að því að endurnýja
þarf sjónvarpstækjakost lands-
manna, ef miðað er við að
meðai endingartími sé einn ára-
tugur. Skiptir það þá vitanlega
verulegu máli að fyrir liggi
ákvörðun um það að útsending-
Framhald á bls. 24.