Morgunblaðið - 10.01.1975, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. JANUAR 1975
21
mní

• *
11 f
1|| ■ : ■ :
& . ■.
aenmrao Kussa l Uelsingfors. Þar eru lögð á ráðin um hvernig eigi að beina þróuninni f
finnskum innanlandsmálum í „æskilega átt“.
Refskák Rússa
í Finnlandi
Sovézki sendiherrann f
Helsingfors, Vladimir
Stepanov, hefur um það
skýr fyrirmæli frá Moskvu
að skipta sér af finnskum
innanlandsmálum og
beina þróun þeirra f „æski-
lega átt“ frá sjónarmiði
Rússa. Þetta kemur fram f
leyniskjölum sem Svenska
Dagbladet hefur komizt
yfir. Þessar uppljóstranir
hafa áður komið fram f
fréttum Mbl„ en hér
birtist f heild grein blaðs-
ins sem fjallar um það
hvernig sovézkum sendi-
herra er ætlað að starfa f
litlu landi scm hefur kapp-
kostað að eiga góð sam-
skipti við voldugt grann-
ríki.
KEKKONEN Finnlandsforseti
kallaði árið 1973 „vináttuár"
Finna og Rússa í siðustu nýárs-
ræðu sinni. Þess hafði verið
minnzt á árinu að 25 ár voru
liðin frá undirritun vináttu-
samnings þjóðanna.
Samningsins var minnzt með
ýmsu móti og Kekkonen notaði
jafnan tækifærið til þess að
veitast að þeim sem sökuðu
Rússa um afskipti af finnskum
innanlandsmálum. Hann hélt
því þvert á móti fram að Finn-
land væri fullvalda ríki og
sagði að sambúðin við hinn
volduga granna f austri væri
óvenjulega góð.
Einni viku eftir að Kekkonen
flutti nýársboðskap sinn gekk
nýr sendiherra Sovétríkjanna á
hans fund og afhenti honum
embættisskilrfki sín. Aðalverk-
efni hins nýja sendiherra er að
vinna á virkan hátt að þvf að
breyta valdahlutföllunum í
Finnlandi.
Nýi sendiherrann heitir
Vladimir Stepanov. Hann er frá
þeim hluta Kyrjálahéraðs sem
nú heyrir til Rússum. Hann tal-
ar reiprennandi finnsku og hef-
ur oft verið túlkur á fundum
sovézkra og finnskra ráða-
manna. Það hlutverk hans hef-
ur vakið tortryggni margra.
Finnsklundaður
Stepanov hefur áður starfað
við sovézka sendiráðið f
Helsingfors og á marga finnska
kunningja. Hann er talinn mjög
finnskur í háttum og stundar
þannig veiðar og sauna-böð.
Hann er ekki venjulegur at-
vinnumaður í sovézku utan-
ríkisþjónustunni. Hann er
kallaður „Brezhnev-maður“.
Hann er líka fulltrúi sovézka
kommúnistaflokksins f
Helsinki ekki síður en sendi-
herra lands síns.
Framtíðarmarkmið þeirrar
stefnu, sem Rússár fylgja gagn-
vart Finnlandi, er að gera land-
ið að sósfalistísku þjóðfélagi.
Tilraunir þær sem Rússar hafa
gert, síðan heimsstyrjöldinni
lauk, til þess að stjórna finnsk-
um innanlandsmálum hafa
hingað til mistekizt í aðalatrið-
um.
Þessi grein er meðal annars
byggð á frumheimildum frá
þeim aðilum sem hér koma við
sögu. Þar á meðal er skjal sem
er merkt algert trúnaðarmál og
var ætlað afar þröngum hóp
einstaklinga.
„Aðlögun“
1 leyniskjalinu er um það
rætt að beina verði þróuninni i
Einnlandi inn í farveg „sem
leiði til aðlögunar að sósialisma
á síðari helmingi aldarinnar."
Það liggur því ljóst fyrir að það
er ekki ætlunin i næstu framtíð
að koma af stað einhvers konar
byltingarástandi.
Svokölluð lýðræðisfylking á
breiðum grundvelli undir
forystu finnska kommúnista-
flokksins er talin mikilvægur
áfangi á þessari braut. Áður
hefur alltaf verið talað um að
sameina verkalýðsstéttina. t
framtíðinni á ekki einvörðungu
að efla samvinnuna við flokk
sósíaldemókrata og verkalýðs-
hreyfingu þeirra heldur einnig
við Miðflokkinn og æskulýðs-
samtök borgaraflokkanna. Hins
vegar á slíkt samstarf að vera
undir forystu kommúnista og
því á að haga samkvæmt skil-
málum þeirra.
Stuðningur
Að dómi Rússa getur slik þró-
un ekki átt sér stað án virks
stuðnings sovézka kommúnista-
flokksins. 1 þvi sambandi gegn-
ir sendiherra Sovétrikjanna i
Helsinki lykilhlutverki.
Stepanov sendiherra hefur
fengið fyrirmæli um að leggja
fram sinn skerf bæði með
diplómatiskum og öðrum ráð-
Eftir
Göran
Albinsson
Þeir taka þátt í finnsku ref-
skákinni: Vladimir
Stepanov, sendiherra Sovét-
ríkjanna, Aarne Saarinen,
leiðtogi þjóðlegra
kommúnista, Taisto
Sinisalo, fyrirliði Moskvu-
kommúnista og Ele Alenius,
foringi fólkdemókrata.
um. Með öðrum ráðum er átt
við það að hann eigi að nota
persónuleg sambönd sín við
finnska stjórnmálamenn til
þess að ryðja úr vegi þeim
hindrunum, sem standi i vegi
fyrir kommúnistum. í þeim
skjölum, sem þessi grein bygg-
ist á, er um það talað að það
verði að velgja þeim mönnum
undir uggum, sem standi i
veginum fyrir samvinnu við
sósíaldemókrata. Þess er einnig
getið að „góð og raunhæf
reynsla" hafi fengizt af fyrri
tilraunum til þess að hafa áhrif
á stefnumótun sósialdemó-
krataflokksins.
í áætlunum ráðamanna í
Moskvu um að ná undir sig
Finnlandi „innan frá“ hefur
finnska kommúnistaflokknum
verið ætlað hlutverk storm-
sveita. Vegna mikils klofnings i
flokknum hefur Stepanov
sendiherra átt i mörgum erfið-
leikum á fyrsta ári sínu í þvi
starfi sínu að samræma „finn-
landiseringuna", sem stefna
Rússa er kölluð. Klofningurinn
í flokknum hefur aukizt,
sundrungin magnazt. Innbyrðis
barátta ólikra flokkshópa hefur
í auknum mæli verið háð fyrir
opnum tjöldum.
Klofningur
Kommúnistaflokkur Finn-
lands er i aðalatriðum klofinn i
meirihluta endurskoðunar-
sinna, sem eru meiri þjóðernis-
sinnar en andstæðingar þeirra,
og i minnihluta stalinista sem
standa í sterkum tengslum við
ráðamenn i Moskvu. Foringi
fyrrnefnda armsins er Aarne
Saarinen en foringi þess siðar-
nefnda er varaformaður flokks-
ins, Taisto Sinisalo. I landsmál-
unum eru kommúnistar sem
kunnugt er aðili að mjög
vinstrisinnuðum felusamtök-
um, sem ganga undir nafninu
fólkdemókratar, og hafa þar
töglin og hagldirnar. Þrátt fyrir
það er formaður fólkdemó-
krata, Ele Alenius, eins konar
vinstri-sósialisti. Staða hans
byggist á miklum vinsældum,
sem hann nýtur meðal vinstri-
sinnaðs fólks.
A fundum með Stepanov
hafa báðir skoðanahóparnir
jafnan átt fulltrúa. I fylgd með
Saarinen hefur oftast verið
Olavi Hánninen, sem fer með
verklýðsmál í stjórn flokksins.
Við hlið Sinisalos hefur setið
fyrrverandi ritari flokksins,
Ville Pessi.
Það mál sem hefur borið
einna hæst í haust hefur verið
17. flokksþingið, sem kemur
sennilega saman i maí í vor.
Margt bendir til þess að ákveð-
ið verði að flýta þingkosning-
um, sem samkvæmt áætlun
eiga að fara fram i ársbyrjun
1976, vegna launadeilna. Flest-
ir hallast að því að kosið verði i
september. Flokksþingið getur
þvi orðið þýðingarmikið ef það
markar upphaf kosningabarátt-
unnar.
„Blástakkar“
Bræðraflokkurinn i Sovét-
rikjunum hefur lagt á það
áherzlu á þessu ári að reyna að
sameina finnska kommúnista
og stjórna þeim. Miðstjórn
kommúnistaflokksins fór i
heimsókn til Moskvu í febrúar.
Fyrir sovézku viðræðunefnd-
inni var enginn annar en aðal-
hugsjónafræðingur sovézkra
kommúnista, Mikhail Suslov.
Auk þess voru skipulögð
hátíðahöld á þrjátíu ára afmæli
finnska kommúnistaflokksins.
Fjöldasamkomur i því sam-
bandi voru notaðar i innbyrð-
is valdabaráttu finnskra
kommúnista. Til þess að leggja
áherzlu á mátt sinn og megin
lét Moskvu-armurinn unglinga
í „sinum“ æskulýðssamtökum
klæðast bláum skyrtum að
austur-þýzkri fyrirmynd. Meiri-
hlut endurskoðunarsinna svar-
aði með því að klæða unglinga
sína í grænar skyrtur. Þetta
reyndu stuðningsmenn Sini-
salos að koma í veg fyrir með
setuverkföllum i verksmiðjum,
sem framleiddu skyrturnar.
Hugtakið „blástakkar" hefur
siðan fest rætur og er notað
sem heiti á Moskvuhollum
kommúnistum.
1 sumar gerðu ráðamenn
sovézkra kommúnista aðra til-
raun til þess að tala um fyrir
finnskum kommúnistum. I júli
var haldinn í Sovétrikjunum
fundur með þátttöku valins
hóps starfsmanna beggja
flokka. Eins og venjulega voru
fulltrúar finnskra kommúnista
úr báðum örmum flokksins.
Valdatöku-
adferðin
Mestur tími fór i langa rúss-
neska fyrirlestra um hvernig
bezt mætti koma til leiðar
valdatöku kommúnista í Finn-
landi. Nefna má eftirfarandi
fyrirmæli:
0 Auk baráttuna í hernum og
lögreglunni, meðal annars með
því að lauma kommúnistum i
áhrifastöður.
0 Sjá til þess að kommúnistar
fái varanleg yfirráð yfir frétta-
miðlum (orðalagið bendir til
þess að útvarp og sjónvarp séu
undanskilin enda eru áhrif
vinstrimanna þar mikil).
0 Gagnrýna eins oft og mögu-
legt er formann fólkdemókrata,
Alenius.
0 Koma til leiðar samvinnu
við sósíaldemókrata og Mið-
flokkinn og efla slika sam-
vinnu.
0 Efla baráttu gegn öllum til-
hneigingum til þjóðfélagslegra
umbóta þar sem þær veikja
stéttabaráttuna.
Að visu get ég ekki skýrt það
hvernig Rússar telja kleift að
vinna með sósíaldemókrötum
og efla baráttuna gegn félags-
legum umbótum samtímis. Hér
vantar mig skjal i safnið.
Hætta á
árekstri
Þeir sem rannsaka innbyrðis
væringar finnskra kommúnista
utan frá hljóta að velta þvi fyr-
ir sér hvort ekki er hætta á
harkalegum árekstri „endur-
skoðunarsinna" og „stalinista".
Endurskoðunarforinginn
Saarinen vill efla samvinnuna
innan sambanda fólkdentó-
krata. Hann berst fyrir finnskri
leið til sósíalisina með sem
minnstum erlendum afskipt-
um.
Aftur á móti sagði „stalinist-
inn" Sinisalo helztu stuðnings-
Franihald á bls. 33