Morgunblaðið - 12.04.1975, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. APRlL 1975
Frumvarp til laga:
Leiklistarskóli
ilands
varps (hljóðvarps og sjónvarps)
að því leyti sem stofnanir þessar
geta stutt hver aðra i starfi.
Eigi er gert ráð fyrir að leik-
listarskólinn verði fjölmenn
stofnun. Skólastjórinn einn yrði
fastur starfsmaður, en að öðru
leyti annist stundakennarar
kennsluna. Um nemendafjölda er
ekki unnt að fullyrða neitt, en
ekki virðist fráleitt að gera ráð
fyrir 8—12 nýjum nemendum á
ári eða 24—36 nemendum samtals
í skólanum þegar hann væri full-
setinn. 1 leiklistarskóla leikhús-
anna eru í vetur (1974—75) 12
nemendur og i leiklistarskóla
SÁL eru 43 nemendur.
Um einstakar greinar frum-
varpsins þarf ekki að fara mörg-
um orðum. Frumvarpið miðar að
þvi að lögfesta megindrætti starf-
seminnar, en hið innra starf mun
mótast af reynslunni og þvi nauð-
Framhald á bls. 18
MÞMGI
Albert Guðmundsson
alþingismaður.
Albert Guðmundsson:
STÖNDUM EINS AÐ
VEGAFRAMKVÆMDUM OG
ORKUFRAMKVÆMDUM
LAGT hefur verið fram í neðri
deild Alþingis stjórnarfrumvarp
um Leiklistarskóla tslands. Hér
er um mjög athyglisvert mál að
ræða, sem lengi hefur verið á
döfinni, og þykir því rétt að birta
frumvarpsgreinarnar í heild sem
og greinargerð með frumvarpinu.
LAGAFRUMVARPIÐ
1. gr. Stofna skal í Reykjavík
Leiklistarskóla íslands. Hlutverk
skólans er að veita nemendum
sínum þekkingu og þjálfun til
flutnings leiklistar.
2. gr. Skólinn skal vera þriggja
vetra skóli og starfa sem næst 8
mánuði á ári. Um námsefni, inn-
töku nemenda, hæfnismat (próf)
o.fl. skal ákveða i reglugerð.
3. gr. Við skólann starfi skóla-
stjóri, sem settur skal eða skipað-
ur að fenginni umsögn skóla-
nefndar. Um starfskjör hans fer
eftir hinu almenna launakerfi
starfsmanna ríkisins. Að öðru
leyti starfa við skólann stunda-
kennarar, sem skólastjóri ræður,
eftir því sem fé er veitt til í fjár-
lögum.
4. gr. Skólastjóra til ráðuneytis
um málefni skóians skal vera sjö
manna skólanefnd, er mennta-
málaráðuneytið skipar samkvæmt
tilnefningu eftirgreindra: Þjóð-
leikhússráðs, leikhússráðs Leik-
félags Reykjavíkur, Bandalags ís-
lenskra leikfélaga, Rikisútvarps-
ins og Félags islenskra leikara.
Ráðherra skipar formann nefnd-
arinnar án tilnefningar. Sjöunda
ÞJÓÐLEIKHUSIÐ hóf leiksýn-
ingar 20. aprfl 1950 og hefur þvf
senn starfað ( aldarfjórðung.
Gildandi löggjöf um Þjóðleikhús
er frá 5. júní 1947, en reglugerðir
um framkvæmd laganna frá árun-
um 1949, 1951, 1953 og loks 1958.
Á þessu starfstfmabili hefur
fengist mikilsverð reynsla um
rekstur þess, sem lögð hefur verið
til grundvallar við gerð þessa
frumvarps. Frumvarp til nýrra
Þjóðleikhússlaga var fyrst lagt
fram árið 1971, á 91. löggjafar-
þingi þjóðarinnar, en varð þá eigi
útrætt. Það var á ný lagt fram á
92. löggjafarþingi en varð þá
heldur ekki útrætt.
I nefndinni, er samdi frum-
varpið, áttu sæti: Birgir Thorla-
cius, ráðuneytisstjóri, Ba'dvin
Tryggvason framkvæmdastjóri og
dr. Þórður Eyjólfsson, fv. hæsta-
réttardómari. Frumvarpið er nú
lagt fram nokkuð breytt. Nú er
miðað við að sameinað þing kjósi
fulltrúa Alþingis í ráðið hlutfalls-
kosningu í stað þess að þing-
flokkarnir tilnefni þá. Gert er þó
ráð fyrir því sem áður að allir
þingflokkar eigi fulltrúa í ráðinu.
I fyrri gerð frumvarpsins stóð að
menntamálaráðherra ákveði
þóknun þess, en nú er mælt svo
fyrir um að ráðið skuli vera
ólaunað. Felld eru niður ákvæði
um stofnun leiklistar-, sögulistar-
og listdansskóia en lagt fram sér-
stakt lagafrumvarp um slíkan
skóla (sjá frétt á öðrum stað á
þingsíðu). Einnig er fellt burtu
ákvæði um að Þjóðleikhúsið skuli
koma upp öðru leiksviði til efl-
ingar starfsemi sinni, þar eð það
hefur verið gert siðan frumvarpið
var samið. Loks er fellt niður
ákvæði til bráðabirgða, sem ekki
eiga lengur við.
I greinargerð með frumvarpinu
segir svo um þær breytingar, sem
það felur í sér frá núgildandi
lögu:
„1 frumvarpi þessu felast marg-
háttaðar breytingar frá gildandi
fulltrúann tilnefna nemendur
skólans úr sínum hópi til eins árs
í senn, en skipunartími annarra
nefndarmanna skal vera fjögur
ár. Nefndin er ólaunuð.
5. gr. Allur kostnaður við rekst-
ur skólans greiðist úr rikissjóði.
6. gr. Menntamálaráðuneytið
fer með yfirstjórn skólans og get-
ur i reglugerð sett nánari ákvæði
umstarfsemi hans.
7. gr. Þjóðleikhús og önnur leik-
hús i landinu sem ríkisstyrks
njóta, svo og Rikisútvarp (hljóð-
varp og sjónvarp) skulu veita
Leiklistarskóla Islands aðstoð i
starfi hans eftir því sem um semst
milli aðila hverju sinni og við
verður komið.
8. gr. Lög þessi öðlast þegar
gildi.
Ákvæði til bráðabirgða.
Nemendur þeir, sem veturinn
1974/75 stunda nám í leiklistar-
skólum leikhúsanna og samtaka
áhugamanna um leiklist (SAL),
skulu eiga kost á inngöngu i Leik-
listarskóla Islands, að undangeng-
inni hæfniskönnun, sem skóla-
stjóri og skólanefnd ákveða.
Greinargerð með frumvarpinu.
Leiklistarkennsla hefur að und-
anförnu farið fram i einkaskól-
um, skóla á vegum Þjóðleikhúss
og Leikfélags Reykjavíkur og
skóla á vegum Samtaka áhuga-
manna um Ieiklist (SAL) með
fjárhagslegum stuðningi ríkisins.
Eru veittar í þessu skyni 2.3 millj.
löggjöf um Þjóðleikhús og eru
þessar helztar:
1. Kveðið er skýrar á um það en
áður, að þótt flutningur leikrita
sé aðalhlutverk Þjóðleikhússins,
beri því einnig að flytja viðfangs-
efni sérstaklega ætluð börnum.
2. Skipan þjóðleikhúsráðs er
gjörbreytt. Starfstímabil þess er
tímabundið og fulltrúum i því
fjölgað til þess að það geti orðið
vettvangur sem flestra þeirra, er
leikhúsreksturinn varðar.
3. Myndað er fimm manna
framkvæmdaráð, þ.e. 4 auk þjóð-
leikhússtjóra.
4. Þjóðleikhússtjóra skal ráða
til fjögurra ára í senn og má
endurráða sama mann einu sinni,
þannig að enginn getur gegnt
þessum starfa samfellt lengur en
átta ár.
5. Ráða skal leikhúsinu bók-
mennta- og leiklistarráðunaut
(dramaturg), listdansstjóra
(balletmeistara) og tónlistarráðu-
naut.
6. Miða skal við, að svo margir
leikarar, söngvarar og listdans-
arar starfi við Þjóðleikhúsið, að
það geti jafnan leyst af hendi þau
verkefni, sem því ber að sinna.
7. Lögfest sé, að blandaður kór
starfi við Leikhúsið.
8. Leikárið verði framvegis frá
1. september til 31. ágúst, en eigi
frá júlíbyrjun til júniloka eins og
nú.
9. Þjóðleikhúsi og sjónvarpi er
ætlað að koma á fót leikmuna-
safni, er Leikfélag Reykjavikur
og önnur leikfélög geta gerzt
aðilar að, en safnið leigi búninga,
leiktjöld og annan sviðsbúnað til
leikfélaga.
10. Lögð er áherzla á aukið sam-
starf Þjóðleikhússins við leik-
félög áhugamanna, t.d. með þvi að
láta þeim í té Ieikstjóra og gisti-
leikara.
11. Árlega skulu farnar leik-
ferðir um landið á starfstíma
Þjóðleikhússins.
Nefndin hefur ekki gert áætlun
um kostnaðarauka þann, er af
frumvarpinu myndi leiða. Fer
kr. í fjárlögum ársins 1975. I
frumvarpi til laga um Þjóðleik-
hús, sem lagt var fyrir 91. lög-
gjafarþing (1970—1971), en
hlaut eigi afgreiðslu, var í 20. gr.
mælt fyrir um stofnun sértaks
leiklistar-, sönglistar- og listdans-
skóla rikisins. Um þetta segir í
greinargerð þess frv.: „Um 20. gr.
Hér er kveðið á um að komið
skuli á fót sérstökum leiklistar-,
sönglistar- og listdansskóla rikis-
ins. Þetta er mjög aðkallandi
framkvæmd. Þjóðleikhúsið hefur
á undanförnum árum rekið leik-
listarskóla og ballettskóla, en
sjálfsagt virðist, að slíkur skóli sé
sjálfstæð stofnun. Nefndin taidi
rétt að setja i þetta frumvarp
ákvæði um stofnun sliks skóla,
þótt reynslan kynni að leiða i ljós
að réttara væri að setja um hana
sérstaka löggjöf siðar.“
Þótt fyrirhugað sé, að frumvarp
til laga um Þjóðleikhús verði lagt
á ný fyrir Alþingi, sem nú situr,
er hér fjallað um leiklistarskóla í
sérstöku frumvarpi. Stafar þetta
m.a. af því, að æskilegt er og
aðkallandi að veita umrædda
fræðsiu, enda tekur rikissjóður
nu þegar verulegan þátt í kostn-
aði við hana með fjárveitingum,
og þeim aðilum, sem kennsluna
annast nú, er fjárhagslega ofviða
að haga henni á þann hátt, er þeir
kysu sjálfir og nemendum og leik-
listarstarfinu i landinu er nauð-
synlegt. Ætlast er til að samstarf
verði milli Leiklistarskólans,
Þjóðleikhússins og annarra leik-
húsa í landinu, svo og Ríkisút-
mjög um það eftir því, hve ört
breytingarnar koma til fram-
kvæmda og hvernig starfsemi
leikhússins er hagað. Öllum er
væntanlega ljóst, að Þjóðleikhús
verður aldrei rekið nema með all-
miklum kostnaði, þótt gætt sé
hinnar mestu hagsýni. Hitt
verður fjárveitingavaldið að vega
og meta hverju sinni, hve miklum
fjármunum það vill verja til leik-
hússins. En nefndin hefur leitazt
við að marka með frumvarpinu þá
stefnu, sem hún telur að myndi
verða Þjóðleikhúsinu og þeim
listgreinum, sem því eru tengdar,
til eflingar og þroska."
ER vegaáætlun var til fyrstu um-
ræðu I sameinuðu þingi á dögun-
um gerði Albert Guðmundsson at-
hugasemdir við þau atriði i fram-
sögu samgönguráðherra er vörð-
uðu fjármögnun framkvæmd-
anna. Athugasemdir Alberts voru
efnislega á þessa leið:
1. Útboð happdrættisskulda-
bréfa er dýr og varasöm lánsfjár-
útvegun, sem gengur um of á
veltufé (vinnufé) þjóðarinnar og
þrengir möguleika peningastofn-
ana til eðlilegrar lánsfjárfyrir-
greiðslu við atvinnu- og þjónustu-
fyrirtæki, hvort heldur sem um er
að ræða opinberan eða einka-
rekstur.
2. Standa ber að stórfram-
kvæmdum i vegagerð, ekki sízt
gerð varanlegra vega, á sama hátt
og staðið er að stærri fram-
kvæmdum í orkumálum, þ.e. að
bjóða vegagerð hér út á sama
markaði, sama peningamarkaði
og sama vinnu- og verktakamark-
aði. Vinna þarf skipulega að þess-
um málum, hafa ákveðin verkefni
í framkvæmd í öllum Iandsfjórð-
ungum í einu, annað hvort á veg-
um eins stórs verktaka eða t.d.
fjögurra minni verktaka og að ís-
lenzkir verktakar starfi þá sem
undirverktakar eins og þeir hafa
gert í orkuframkvæmdum.
3. Ég vil, sagði þingmaðurinn,
miða endurgreiðslu slíkra lána
við þær upphæðir, sem sam-
kvæmt fjárlögum hverju sinni
eru ætlaðar til slikra fram-
kvæmda. Ef þann veg er staðið að
málum tel ég, að við séum að nota
viðráðanlegan hluta eigin ráðstöf-
unar fjármagns til að ná sem
mestum árangri á sem hagkvæm-
astan hátt i vegagerð okkar.
Að lokinni loðnuvertíð
Skipverjar á Guómundi RE ganga frá ýmsu um borð
að lokinni loðnuvertíðinni.
Lagafrumvarp um Þjóðleikhús:
Þjóðleíkhúsið hefur
starfað í aldarfiórðung