Morgunblaðið - 24.05.1975, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. MAl 1975
11
Afram með smérið!
Svar við opnu bréfi Ingu
Fanneyjar Jónsdóttur
BRÉFRITARA er mikiö niðri
fyrir og spyr margs. Auk þess er
bréfiö kryddað yfirlýsingum og
hugleiðingum, sem ég leiði hjá
mér eftir föngum.
Spurt er hvað sé Félag
einstæðra foreldra. Þau samtök
voru stofnuð í nóvember 1969 og
eru félagar nú tæplega þrjú þús-
und. Auk þess eru félagsdeildir,
sem vinna sjálfstætt á Isafirði og
á Suðurnesjum. Tilgangur félags-
ins er ,,að bæta uppeldisaðstöðu
þeirra barna sem ekki njóta sam-
vista við báða foreldra og gæta
réttar þeirra gagnvart opinberum
aðilum og öðrum, sem um mál
þeirra fjalla“ eins og segir i lög-
um félagsins. Þar er og fjallað
allitarlega um stefnumál og
hvernig að skuli staðið og er bréf-
ritara velkomið að koma á skrif-
stofu félagsins og fá þar ítarlegar
upplýsingar um allar hliðar á
téðu áhugamáli hans.
Áfram með smérið:,Sami réttur
er hjá báðum kynjum í félaginu.
Konur eru i miklum meirihluta,
en allmargir fráskildir feður og
ekkjumenn, sömuleiðis nokkrir
ókvæntir menn með forræði
barna sinna eru i félaginu, senni-
lega um 150. I stjórn FEF sitja
tveir karlar og sex konur og er því
hlutur karla býsna góður miðað
við höfðatölu. Þá hafa ýmsir frá-
skildir menn sem ekki hafa
forræði barna sinna sýnt félags-
starfinu þann áhuga að ganga í
félagið sem styrktarfélagar og
njóta þar allra réttinda, nema
þeir hafa ekki atkvæðisrétt á aðal-
fundi. Hafa þessir feður sýnt
jákvæðan áhuga á íramvindu
félagsstarfsins enda hljóta vel-
ferðarmál barna að vera báðum
foreldrum jafn hugleikin.
Tekið skal fram vegna
afdráttarlausra ummæla bréf-
ritara að FEF hefur aldrei lýst
yfir stuðningi við rauðsokka-
hreyfinguna, né heldur fordæmt
hana á neinn hátt. Hvort félags-
menn í FEF starfa innan rauð-
sokkahreyfingarinnar er að sjálf-
sögðu ekki mál undirritaðrar, en
skal þó bent á að ég hef aldrei
starfað í hreyfingu þeirri, þótt ég
Ferming
Fermingarbörn í Eyrarbakka-
kirkju, sunnud. 25. maí kl. 2.
Agúst Eiríksson Búúargorúi.
Kristjana Kjartansdúttir, Blátúni.
Magnús Jónsson. Mundakoti.
Margrút Bragadúttir, Austurvolli.
SigurðUr Nilson, Sæbúli.
Vigfús Markússon, Ásgarúi
Vilborg Bonodiktsdúttir (jötuhúsi.
hafi jákvæða afstöðu til ýmissa
baráttumála hreyfingarinnar.
Bréfritari hefur misskilið ýmis-
legt, m.a. telur hann, að ég, svona
persónulega eg út af fyrir mig
vilji að meðlagið væri 12 þús. kr.
á mánuði. Skoðun mín á sann-
gjarnri upphæð kom ekki fram,
heldur var sett fram prósentu-
hækkun, sem stjórn FEF og
félagsfundur hafa samþykkt. Var
þar gert ráð fyrir að meðlag yrði
9.145 kr. á mán. Reikningsdæmi
mitt, samanburður á dagvistunar-
gjöldum og barnalífeyri/meðlagi
síðustu ár, hefur kannski verið of
flókið fyrir bréfritara en dæmið
sém hann býr síðan til, stenzt
auðvitað ekki.
Það er fánýtt að setja upp dæmi
sem á að gefa raunsanna mynd af
,,kúgun“ karla, með því að telja
upp kostnaðarliði mannsins, en
færa síðan allt til tekna hjá kon-
unni og virðist hvorki hún né
börnin þurfa að borða, klæða sig
hvað þá heldur meira. Gleðilegt
er ef bréfritari telur að einstæð
móðir með þrjú börn sé svo
aflögufær af þrótti og dugnaði að
hún geti unnið úti hálfan daginn.
Hins vegar er afkáralegt að halda
því fram að kona fái 30 þúsund
fyrir hálfs dags vinnu — þegar
talað er stöðugt um launamisrétti
kynja og það kemur víða fram —
ef maðurinn hefur 41 þúsund
fyrir heiís dags vinnu. Auk þess
býður mér i grun að vinnudagur
konu með þrjú börn og hálfs dags
vinnu sé snöggtum lengri en við-
komandi verkamanns þvi að inni i
þessari upphæð er ekki reiknað
nema dagvinna og vitaskuld er
þessi upphæð heldur ekki rétt. Þá
ber og að geta þess að viðkomandi
verkamaður gæti varla verið
skattpíndur ofan á allar aðrar
hans þrengingar, ef hann hefur
ekki nema 41 þúsund á mánuði.
Aftur á móti verður konan að
greiða skatt af mun hærri upp-
hæð, sé nokkuð að marka þessar
sérkennilegu tölur.
Það viróist vera mjög nærtæk
lausn á öllum vanda einstæðra
mæðra, að þær giftist aftur og nái
sér í fyrirvinnu og þar með eiga
skuldbindingar föður gagnvart
börnum sínum að falla niður. Sú
hugsun er að sjálfsögðu röng, sem
í þessu felst, þar sem foreldrum
er lögum samkvæmt skylt að
framfæra börn sín sameiginlega.
Auk þess vill nú svo einkennilega
til að ekki giftast allar frá-
skildar/ógiftar mæður, og
ástæður marglitar og sumar
einkar skiljanlegar. Svo má gera
ráð fyrir því að verði nú einstæð
Framhald á bls. 27
Messur á morgun
DÓMKIRKJAN Messa kl. 11 árd.
Séra Öskar J. Þorláksson.
ÁSPRESTAKALL Messa að Norð-
urbrún 1 kl. 11 árd. Prestur séra
Garðar Svavarsson. — Sóknar-
nefnd.
GRENSÁSSÓKN Messa kl. 11 árd.
Séra Halldór S. Gröndal.
LAUGARNESKIRKJA Messa kl.
2 síðd. Séra Garðar Svavarsson.
NESKIRKJA Guðsþjónusta kl. 2
síðd. — Séra Frank M. Halldórs-
son. Kvenfél. Neskirkju hefur
kaffisölu í félagsheimilinu eftir
messu.
DÓMKIRKJA KRISTS KON-
UNGS LANDAKOTI Lágmessa
kl. 8.30 árd. Hámessa kl. 10.30
árd. Lágmessa kl. 2 síðd.
FELLA- og HÓLASÓKNIR Séra
Lárus Halldórsson flytur kveðju-
messu í Fellaskóla kl. 2 síðd. Safn-
aðarnefndin.
HALLGRÍMSKIRKJA Messa kl.
11 árd. Séra Karl Sigurbjörnsson.
Messa kl. 2 síðd. Séra Ragnar
Fjalar Lárusson. Kór Keflavíkur-
kirkju syngur, organleikari Geir
Þórarinsson.
LANGHOLTSPRESTAKALL
Messa kl. 2 síðd. Messu annast
séra Kristján Valur Ingólfsson. —
Séra Sigurður Haukur Guðjóns-
son.
FRlKIRKJAN Reykjavík. Messa
kl. 2 síðd. Séra Þorsteinn Björns-
son.
FlLADELFlA Almenn guðsþjón-
usta kl. 8 síðd. Ræðumenn: Gunn-
ar Bjarnason ráðunautur og
Daniel Glad. — Einar J. Gíslason.
ÁRBÆJARPRESTAKALL Guðs-
þjónusta í Árbæjarkirkju kl. 11
árd. Séra Guðmundur Þorsteins-
son.
BREIÐHOLTSPRESTAKALL
Messa í Breiðholtsskóla kl. 11 árd.
Séra Hreinn Hjartarson prédikar.
Sóknarprestur.
BÆNASTAÐUR
Fálkagötu 10. Samkoma kl. 4 síðd.
Þórður Jóhannsson.
HÁTEIGSKIRKJA Lesmessa kl
10 árd. Séra Arngrímur Jónsson.
Messa kl. 2 síðd. Séra Jón Þor-
varðsson.
BÚSTAÐARKIRKJA Guðsþjón-
usta kl. 11 árd. Athugið breyttan
messutíma. Séra Ólafur Skúlason.
KIRKJUVOGSKIRKJA Messa kl.
2 síðd. Séra Jón Árni Sigurðsson.
KÓPAVOGSKIRKJA Guðsþjón-
usta kl. 11 árd. Séra Þorbergur
Kristjánsson.
FlLADELFlA
Selfossi. Almenn samkoma kl. 4
síðd. Ræðumaður Willy Hansen.
— Hallgrímur Guðmannsson.
Eftir 3ja ðra tilraunaveiðar á
loðnu á Nýfundnalandsmiðum
hófu Norðmenn 1973 hagnýtar
(commercial) loðnuveiðar með þvi
að senda Norglobal á miðin og
með verksmiðjuskipinu 8 veiði-
skip. Þetta ár veiddu svo Norð-
menn um 40 þús. tonn (eða 470
þús.hl.) og var sú veiði öll fengin á
suðaustur grunninu (Southeast
Shoal) eða undirsvæði ICNAF —
3N um 44 n.br. Á næstliðnu ári,
1974, ákvað ICNAF-
kvótaskiptingu milli helztu veiði-
þjóðanna, Rússa, Kanadamanna
og Norðmanna og var sú kvóta-
skipting byggð á veiðunum 1973
og komu í hlut Norðmanna tæp
43 þús. tonn á suðursvæðinu,
það er á svæðinu sunnan
49°15°n.br. en um 10 þús. tonn
norðan þeirrar breiddar, en á þvi
svæði veiddu svo i reynd ekki
aðrir en Rússar. Veiðar Norð-
manna 1974 gengu svo fyrir sig
sem hér segir frá og eftir og end-
ursagt er úr Fiskets Gang 10. apr.
1975.
Þreifað fyrir sér
Norglobal lét úr höfn 8. mai
1974 og var komið á Nýfundna-
landsmiðin þann 16. mai. Þá var
þac að veiðum rússneskur floti á
47 n.br. og 52 50 v.l. og á þeim
slóðum byrjaði Norglobal að leita
fyrir sér, ásamt fiskiskipinu
Melöyvær. Næstu daga var loðn-
an i þunnum flekkjum og veiðin
var mest smáloðna. Þann 18. mai
komu fiskiskipin Æge, Triplex,
Trönderbas og Torris á miðin og
voru það allt nótaskip, sem gátu
einnig veitt i vörpu. Fyrsta aflan-
um var landað i Norglobal þann
20. mai.,Sá afli var um 60 tonn
enda voru skipin enn að þreifa
fyrir sér og höfðu þau fengið
þessa veiði á 47 n.br. og 51 20
v.l. eða aðeins austar en þau byrj-
uðu.
Þessi afli fyrstu dagana var
fenginn i vörpu.
Veiðisvæðin suður af
Cape Race og á
Suðausturgrunninu
Þann 21. mai flutti Norglobal
sig suður og vestur á bóginn á
miðin suður af Cape Race og þar
voru Rússar að veiðum með flot-
vörpu en norsku bátarnir voru
með nót á þessu veiðisvæði og
veiddu þar allvel, þeir af þeim sem
höfðu heppilega gerð af nótum, en
sumir þeirra voru með nætur, sem
ekki hentuðu vel (Þess er ekki
getið i greininni i hverju munurinn
er fólginn. Likast til dýptinni?)
Eftir fyrstu þrjár vikurnar var þó
aflinn ekki orðinn nema um 3 þús.
tonn eða um þúsund tonn á viku
og enn flutti Norglobal sig og nú
I suðaustur átt eða á svæðið 44°
24 n.br. og 50° 19° v.l.
(Southeast Shoal — Suðaustur
grunnið)-Á þessu svæði var um 50
skipa rússneskur togarafloti að
veiðum. Norðmennirnir veiddu
einnig með vörpu að þessu svæði.
Þó að afli norsku bátanna væri
þarna fyrstu dagana litill þá benti
margt til að loðnugengd væri að
aukast á svæðinu og kæmi hún
inná það úr ýmsum áttum, til þess
benti hegðun hnúfubakanna, sem
voru þarna mikið á ferð. Síðari
hluta júnimánaðar tók aflinn að
aukast og var frá 5—10 þús.
tonnum á viku hjá norska flotan-
um. Mest var veiðin vikuna
24.—30. júni (10 þús. lestir) og
fyrstu vikuna i júli (11 þús. lestir).
Þann 14. júli höfðu Norðmennirn-
ir veitt uppi kvóta sinn á suður-
svæðinu og þá hættu allir bátarnir
veiðum.
Norðursvæðið
Norglobal fór ekki á norður-
svæðið,það er norður fyrir 49° 15
n.br. til að veiða uppi þann kvóta,
sem Norðmenn höfðu þar, vegna
þess að loðnuleitin 1973 á þvi
svæði hafði ekki gefið vonir um
eftir ASGEIR
JAKOBSSON
Loðnu-
veiðar
Norð-
manna
áNý-
fundna
lands-
miðum
1974
hagstætt aflamagn og is-
aðstæðurnar voru einnig mjög
slæmar sumarið 1974 á þeim
slóðum. Það voru aðeins Rússar,
Sem veiddu loðnu á norður-
svæðinu og héldu sig á Hamilton
Inlet bankanum og suður á bóginn
til norðurstrandar Nýfundnalands.
Ástand loðnunnar
og veiðanleiki
Við Cape Race var meira um
litla karlloðnu eða hængloðnu en
á Southeast Shoal svæðinu og
loðnan hagaði séreinnig með mis-
munandi hætti á þessum svæðum
tveimur. Við Cape Race var hún í
hnapp eða torfum likt og útaf
Finnmörkinni við Noreg, en á
svæðinu Southeast Shoal lá hún i
þéttri dreif eða flekk við botninn á
daginn en lyfti sér á næturnar og
dreifði sér þá um allan sjó.
Veiðarnir fóru þvi fram meðan
bjart var á daginn. Þó sáust Rúss-
ar vera að toga einnig á næturnar
stundum.
Loðnan útaf Cape Race var ekki
komin eins nálægt hrygningu og
loðnan á syðra svæðinu. Siðustu
dagana var loðna, sem var um það
bil að hrygna eða rétt búin að
hrygna i langmestu magni i afl-
anum. í köldum árum er ekki ólík-
legt, að hrygning fari ekki fram að
verulegu leyti fyrr en fyrstu dag-
ana í ágúst. Fitumagnið féll jafnt
og þétt frá mailokum, að það var
yfir 11%, þar til það var orðið um
3% i byrjun júli.
Afli Rússa á norðursvæðinu var
mest ókynþroska loðna mjög feit.
Fitumagnið um 20% og hún hefur
sennilega verið á leið til vetrar-
heimkynnanna i Notre Dame
flóanum. Það er ekki líklegt að
hrygning eigi sér stað á Hamilton
bankanum þar sem hitastig, dýpi
og botnlag eru ekki velfallið til
hrygningar.
Hagstæð vísbending,
— en hvernig verður
hún notuð?
Veíðar Rússanna á ókynþroska
loðnu á Hamilton bankanum gefur
óneitanlega til kynna, að sömu
möguleikar kunni að vera til
staðar hér norður af landinu, þar
sem ókynþroska loðnan heldur sig
á sumrum. Haf rannsóknamenn
hafa látið þau boð út ganga, að
þeir hyggist rannsaka möguleika á
sumarveiðum þarna norðurfrá, en
ekki veit ég hvenær það á að
verða.
Þetta er góðra gjalda vert, en ég
vona, að þeir ágætu menn taki
það ekki sem neitt vantraust á þá,
að ég hefði haldið að okkur lægi
meira á en svo að fá úr þvi skorið.
hvort þarna væru verulegir veiði-
möguleikar — að við gætum
beðið eftir hentugleikum Haf-
rannsóknamanna. Það gæti heldur
ekki orðið nægjanlega mikill kraft-
ur í tilraunum þeirra á einu skipi
ef tilraunirnar eiga ekki að taka
mörg ár, áður en reynsla fæst.
Eðlilegast virðist að senda með
hafrannsóknaskipinu eins og tvö
eða þrjú góð veiðiskip, sem gætu
veitt bæði i vörpu og nót. Þegar
eingöngu er um veiðitilraunir að
ræða, þá held ég að það sé mis-
skilningur að hafrannsóknaskip sé
einhver algild forsenda fyrir
tilrauninni. Ég held, að þvi sé
þveröfugt farið. Hins vegar verður
að kosta veiðiskip með sama
hætti og rannsóknaskipið, það er,
að rikið standi undir úthaldinu likt
og um rikisrekið rannsóknarskip
væri að ræða. Það eira engir fiski-
menn við tilraunir, ef þeir eiga að
byggja afkomu sína og aflabrögð á
tilraununum. Það er sjaldgæft að
rannsóknaskip, ekki sizt nokkurra
ára gamalt, sé eins vel búið til
tiltekinna veiða og nýtízku fiski-
skip sérhæft til þeirra sömu veiða.