Morgunblaðið - 29.05.1975, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. MAI 1975
Skýrsla um
Spilverk
þjóðanna
Til forstjóra Slagsíðunnar hf ,
menningar og skemmtideildar:
Samkvæmt beiðni yðar hef ég
undirritaður tekið saman skýrslu
um hið svonefnda ..Spilverk þjóð-
anna", en liðsmenn Spilverksins
hafa gerzt sekir um að raska
sunnudagsró þinni gróflega, svo
sem þér tjáðuð mér. Rannsóknin
beindist fyrst að aðgerðum Spil-
verksins, sem svo röskuðu rónni
og spilltu friðnum. en slðan fór
fram tviþætt vettvangsrannsókn
til nánari gagnaöflunar.
1. Röskun á sunnudags-
rónni:
Þér kváðust hafa kippzt til, er
flutningur á spilverki Spilverksins
hófst i þætti Jóns B. Gunnlaugs-
sonar, A listabrautinni, i hljóðvarp
inu sunnudaginn 18. maí sl. Snart
spilverkið ýmsar taugar i tilfinn-
ingakerfi yðar og fór svo að lokum
að þér tókuð upp simtólið og
hringduð i mig þeirra erinda að
óska þess. að ég rannsakaði fyrir-
bærið, þ.e. Spilverkið.
Niðurstöðurnar urðu m.a. þess-
ar: Spilverkið flutti tvö tónverk af
fjórum, sem hljóðrituð voru í
London i febrúarmánuði si. á veg-
um Á.Á.hljómplötufyrirtækisins.
Verkin voru ætluð á stóra olötu
ásamt verkum ýmissa annarra
listamanna og skyldi platan verða
arftaki safnplötunnar HRIF, sem
út kom á sl. vetri. Útlit er fyrir, að
útkomu plötunnar seinki verulega,
að þvi er Spilverkið taldi. Við upp-
tökuna naut Spilverkið aðstoðar
Jakobs Magnússonar, sem ómíss-
andi virðist vera við allar upptökur
islenzkra tónlistarmanna þar i bæ.
Auk hans koma aðrir tónlistar-
menn við sögu, allir enskir.
Verkunum, sem flutt voru á
listabrautinni, er illgjörlegt að
lýsa, og þó skal reynt: Annað var
hressilegt „blue-grass"-rokklag,
með fiðluleik og banjóspili, og
texta, sem skírskotaði (uppáhalds-
orð gagnrýnenda) til islenzkra
Darnavisna og þjóðkvæða:
„Gekk ég yfir sjó og land,
sagði svo og spurði svo:
Vakna þú min Þyrnirósa.
Jabbdabbdabbdibbdibbírúbbdei,
jabbdabbdabbdibbdibbirúbbdei,
vaknaðu nú Rósa min!"
Hitt lagið var jasslegt mjög. þó
á poppgrunni byggt. með söng,
sem er ólíkur öllum söng, sem
undirritaður hefur heyrt á íslenzk-
um plötum.
2. Tónleikar í Norræna
húsinu:
Til að afla nánari upplýsinga og
gagna fór ég ásamt tæknimanni
með myndavélar á tónleika Spil-
verksins i Norræna húsinu sl.
laugardagskvöld kl. 20.30. Voru
þar samtals um 174 áheyrendur
og mun það mesta aðsókn að
einum menningarviðburði i sal
Norræna hússins undanfarin fjög-
ur ár. að sýningum frátöldum.
Framan af vissi ég vart hvort ég
átti að hlæja eða vera alvarlegur,
þvi að Spilverkið blandaði saman
0 HÚRRAI Slagsiðan hefur
eignast systur! Ástir foreldra Slag-
siðunnar, hinna samlyndu hjóna
islenzkrar blaðamennsku. hafa
borið ávöxt! Þau voru svo ánægð
með frumburðinn. þ.e. Slagstð-
una. að þau ákváðu að slá til og
reyna aftur. Systir Slagsiðunnar,
mun vagga fyrstu reikulu sporin
sin opinberlega á laugardaginn.
Stuttsíðan heitir hún, elsku
skinnið. Slagsiðan hyggur gott til
samlifsins með henni. Stuttsiðan
ætlar að hjálpa eldri systur sinni
við að sinna hinum fjölþættu þjóð-
þrifaverkefnum sem á herðum
hennar hafa hvílt þau tæpu tvö ár
sem hún hefur slagað á þessari
jörð. Stuttsiðan ætlar að reyna að
rétta Slagsíðuna svolitið af á þvf
sviði sem hún hefur sannast sagna
vanrækt i vetur — eins og hún af
alkunnri hreinskilni hefur sjálf
viðurkennt. Stuttsiðan ætlar að
fjalla um popp, og hún mun birtast
á laugardögum. Slagsiðan sjálf
verður hins vegar áfram á sunnu-
dögum i opnuformi, en fimmtu-
dagssíðan leggst niður. Þær
systurnar munu vinna saman i
sátt og samlyndi á innilegu kær-
leiksheimili foreldra þeirra. Ef þær
fara að rifast, þá munu þær að
sjálfsögðu gera út um málin með
Slagsmálum.
af mikilli snilld smá- og stórskritn-
um kynningum. þ.e. i „absúrd"
stíl, og spilverki bæði af léttara
taginu og alvarlegu.í upphafiblasti
við. auk liðsmanna Spilverksins,
stórt hnattlikan uppi á píanóinu,
skreytt með peysufatahúfu, og á
veggnum hékk kjólgopi, i ætt við
peysuföt lika. Steig þá fram Egill
Ólafsson spilverkamaður og las úr
stílabók tvo leiki, annan nr. 4 og
hinn nr. 53. Inntak þess fyrra fór
fram hjá mér. en sá seinni var á þá
leið, að vefja ætti handklæði utan
um bók, heimsækja slðan góðan
granna og rétta honum orðalaust
handklæðisbókina. Kynni hann þá
að halda, að þvottavél manns væri
biluð og þvæði þvi handklæðið en
læsi bókina!
Hófst spilverk Spilverksins sið-
an og i fyrstu þremur verkunum
lék enginn spilverkamannanna
tvö lög í röð á sama hljóðfærið.
Kontrabassinn var þó greinilega
vinsælastur, því að allir þrir tóku i
bara ótrúlega margir hafa áhuga á
búlgörskum þjóðlögum!" — Mik-
III hlátur áheyrenda. — Enn eitt
dæmi: „Við ætlum hérna að gera
aðför að lagi . . .".
Seinni hluti tónleikanna var
með alvarlegra yfirbragði,
kynningar færri og styttri, en tón-
listin meiri og flóknari. Ekki er
unnt að lýsa henni, nema hvað
nauðsynlegt verður að teljast að
geta lags, sem hét annaðhvort
„Stiginn" á frönsku. eða „Stiginn
á frönsku". Lagið var sungið af
Agli Ólafssyni og lék hann sjálfur
undir á planó. Rólegt, jafnvel
drungalegt lag, en þó mjög sterkt.
Sllka tónlist hef ég vart heyrt
framda af Íslendingi áður. En þar
sem erfitt er að lýsa spilverki Spil-
verksins, er einfaldast að ráð-
leggja þér, herra forstjóri, og öðr-
um að fjölmenna á næsta spilverk
Spilverksins!
3. Yfirheyrslur
í Hliðunum:
Ég hef nú gerzt langorður um
tónleika og útvarpsflutning Spil-
verksins og þar með stolið plássi
Valgeir
hann, hver á eftir öðrum. Að öðru
leyti voru gitarar mest notaðir, en
einnig leikið á pianó og dulcimer,
sem er „amriskur" frændi lang-
spilsins.
Kynningarnar voru sérstæðar og
minntu á Combó Þórðar Hall, þeg-
ar það gerði garðinn frægan um
árið, með Egil Eðvarðsson I farar-
broddi. Oæmi: „Á meðan hann er
að stilla gitarinn væri kannski rétt
að segja nokkrar kimnisögur!" —
Mikill hlátur áheyrenda og svo
biðu menn i ofvæni — en engin
kom sagan. Loks sagði ein spil-
verkamaðurinn: „Nokkrar kímni-
sögur!" — Annað dæmi: „Viðfór-
um auðvitað út i þetta spilverk
með hálfum huga, en það virðast
Egill
frá lýsingunni á yfirheyrslunum,
sem ég hóf yfir spilverkamönnun-
um þremur, Agli Ólafssyni, Val-
geiri Guðjónssyni og Sigurði Bjólu
Garðarssyni á heimili eins þeirra i
kjallara i Hlíðunum. En ástæðan.
herra forstjóri, var einfaldiega sú,
að ég tel, að menn eigi eftir að
heyra það mikið frá Spilverkinu á
næstunni — og þá jafnframt að
fyllast slíkum áhuga á spilverka-
mönnunum, skoðunum þeirra og
skemmtilegheitum, — að Slagsið-
an eða nýfædda systirin hennar
eigi eftir að gera efninu itarlegri
skil. Þetta er aðeins frumskýrsla
að þinni ósk, herra forstjóri.
En I Hlíðarnar fór ég og frétti
margt.
Spilverk þjóðanna er ættað úr
Sigurður Bjóla
Menntaskólanum við Hamrahlið.
Fyrstu sporin steig það á tónlistar-
hátiðum nemenda og var mun fjöl-
mennara þá en nú, allt upp i átta
meðlimir. Eitt sinn hét það Árni
Villa og félagar, næsta ár nefndist
það Egils, og þriðja árið og æ
siðan Spilverk þjóðanna (lengi vel
með þremur ennum!). Fer ýmsum
sögum af framleiðslu þess og
frammistöðu fyrstu árin, m.a. er
það i minnum haft, er innihald
kaffikönnu lék liðsmennina grátt
(sbr. „Að fá sér einn gráan") á
einum tónieikunum. Nú eru spil-
verkamennirnir þrir og þeir hafa
nú ákveðið að helga sig spilverk-
inu og reyna að draga fram lifið af
tekjunum. Þeir semja alla tónlist-
„Þá er það vatn á línuna," sagði Spilverkið
ina sjálfir og textana lika að mestu
leyti. Tónlistin er margbrotin, en
grunnurinn er þó rokktónlist —
og eru ekki margar hljómsveitirn-
ar sem flytja slíka tónlist á tvo
kassagitara og kontrabassa.
En nú er skýrslupappírinn á
þrotum og ég læt nægja að bæta
hér við brotum úr framburði spil-
verkamannanna við yfirheyrslurn-
ar í Hliðunum:
— Um sviðsframkomuna sér-
kennilegu:
„Þegar við flytjum músikina,
reynum við með orðum og athöfn-
um að búa til stemningu, skapa
óvenjulegar tilfinningar hjá áheyr-
endum. Við tökum sjálfa okkur
mátulega hátíðlega, teljum okkur
enga súperkalla, sem séu að gera
eitthvað gifurlega merkilegt, en
fyrir tónlistinni berum við miklu
meiri virðingu. Það eru engar
meiningar i orðagjálfrinu á milli
laga, bara orð. Það er tvennt ólíkt
sem við segjum og sem við spil-
um. Tónlistin er fasti punkturinn.
Hitt er bara gert til að koma fólki
til að hlusta með einhverju mark-
miði. — Þetta er því sem næst
óundirbúið hjá okkur. eins konar
„happening". Við teljum mikil-
vægt að gera okkur mat úr andar-
takinu, að gripa stemninguna. Það
verður að skapa spennu, svo að
áheyrendur hlusti af athygli.
Vandamál popptónlistarmanna er,
að ekki er hlustað á það sem þeir
flytja. þótt áhugavert sé. Þessi
aðferð að beita „absúrdisman-
um", fær fólkið vonandi til að
hlusta."
— Um áheyrendur:
„Þessi tónlist höfðar til mun
stærra hóps en popptónlistin gerir
yfirleitt. það höfum við orðið varir
við. Það er ekki takmarkaður hóp-
ur sem við getum spilað fyrir.
miklu frekar er það takmarkað
ástand áheyrenda. sem verk okkar
þrífast við. Þess vegna er það
vandamálið, á hvaða stöðum við
eigum að spila. Við getum ekki
yfirgnæft skarkalann á vínveit-
ingastöðum með órafmögnuðum
hljóðfærum. Við erum engir sér-
fræðingar i hljóðfæraleiknum og
þess vegna leggjum við áherzlu á
einfaldleikann og beitum röddun-
um míkið."
— Um framtíðina:
„Okkur langar til útlanda með
þetta efni. Við teljum okkur hafa
eitthvað nýtt að bjóða sem aðrar
islenskar hljómsveitir hafa ekki
verið með. Við teljum það ekkert
óraunhæft að vera bjartsýnir i
þessum efnum i Ijósi þeirra við-
takna. sem við höfum fengið að
undanförnu. Við eigum nóg af
efni, þurfum bara að fá tima til að
vinna það."
Þá er þessari skýrlu um Spilverk
þjóðanna lokið, en þess skal þó
getið, herra forstjóri, að verið er
að taka upp sjónvarpsþátt með
Spilverkinu og fyrirhuguð er gerð
stórrar plötu á næstunni. Er það
„auðhringur i bænum", sem
stendur að þeirri útgáfu að sögn
Spilverksins.
Og þó ég gleymdi einu:
— Hvað þýðir Spilverk þjóð-
anna!
„Það er ekkert á bak við það,"
segir Spilverk þjóðanna, „nema
að þetta er eitt stórkostlegasta
hljómsveitarnafn sem til er. Það
gæti raunar allt eins staðið i þol-
falli, samanber „að vera með ill-
kynjaðan spilverk"."
Reykjavik i mai 1975.
Ljósmyndir Friðþjófur
XRiAttKPWAi
— sh.
Nýir borgarar — Nýir borgarar — Nýir borgarar — Nýir borgarar
Fjölgar á
kærleiksheim ilinu:
Stuttsíðan kemur í
heiminn á laugardag