Alþýðublaðið - 21.09.1958, Qupperneq 7

Sunnudagur 21. sept. 1958
AlfcýSublaðiB
f 7
|S
S
;S
Mynd þessi var nýleya tekin af utanríkisráðherra, Guö-
mundi í. Guðmundssyni, konu hans. Rósu Ingóli’sdóttur,
og sonum beirra fimm. Drengirnir eru. taldir frá vinstri :
Ævar, Grétar, Örn, Ingólfur og Guðnrundur I.
f>AÐ var ys og þys á breiðum
göngum Kristjánsborgarhallar
einn dag í maímánuði síðast-
liðnum. Embættismenn flýttu
sér hljóðlega fram og aftur með
möppur og skjöl, en urmull
Waðamanna reyndi að stöðva
þá til að spyrja: Hvað er að
gerast?
Fundur utanríkisráðherra
Atlaiitshafsbandalagsins hafði
staðið yfir í höllinni í tvo daga,
og augu heimsins hvíldu á hinu
danska þinghúsi. Skyndilega
liafði aðalritari bandalagsins,
hinn gildvaxni Belgíumaður,
Paul Henri Spaak, tilkynnt
lokaðan ráðherrafund. Blaða-
menn fengu ekki að vera við-
staddir, aragrúi ritara og ráðu-
heim nokkrum dögum síð'ar,
lofaði hann félögum sínum í
ríkisstjórninni að sjá ræðuna,
enda þótt þeir þekktu auðvit-
að efni liennar fyrirfram. Þeir
létu sér vel líka, nema hvað
einn þeirra lét í liós séi'staka
hrifningu. Sá var Lúðvík Jó-
; sefsson, sjávarútvegsmálaráð-
herra, sem lýsti ánægju sinni
með ræðu Guðmundar og starf
hans í hevranda hljóði.
Síðan þetta gerðist hefur ut-
anríkisráðherra mátt bggja
undir einhverri ljólustu her-
ferð rógs og svívirðinga, sem
, menn m:.ma, fyrir. afskioti sín
| af landhslgismálinu. Blað Lúð-
víks Jósefssonar, Þjóðviljinn,
hefur bsitt allri sinni snilld
nauta varð að halda sig utan: á sviði persónulegra árása og festu, sem hefur vakið aðdáun einstaklega ódrengilegar. Kom-
dyra. RáSherrarnir voru einir
með Spaak.
Það var raunar ekki óvenju-
legt, að ráðherrarnir héldu
einn lokaðan fund á ráðstefn-
um sínum íil að fjalia í ein-
rúmi um ýms vandamál. Æ
þessu sinni hafði lokaði fuiid-
urinn ekki staðið lengi, þegar
ófrægingar gegn maniíinum, j um allan heim og r.tyrkt stór- múnistar vissu, að vegna starfs
sem Lúðvík þakkaði sérstak-! lega málstað íslands. Þáð eru síns mátti Guðmundur ekki
iega fyrir framkomu hans í ]ar,d ákvarðanir Hermanns Jónas- skýra frá því, sem var ao ger-
helgismálinu. Svo furðulegir
eru krákustígar hinna komm-
únistísku bardagaaðferða.
Fundurinn í Kaupmanna-
höfn var engan veginn byrjun-
in á afskiptum Guðmundar í.
sonar, sem hafa ráðið því, að ast — gat ekki borið hönd vfir
ekki hefur komið til mann- böfuð sér.
skaða í átökum á miðunum1 Sendimenn ræddu við ríkis-
síðustu vikur. stjórnir, sendiherrar voru kall-
Hlutverk Guðmundar í. var aðir fyrir, ritlingar gefnir út, |
þó að ýmsu leyti lang erfiðast. skeyti send, bréf send. Mót-;
iltanríkisráðherra Breta, Sel-, af landhelgismálinu. Strax og Það er augljóst, að útfærsla mæiaorðsendingar bárust og
ivyn Lloyd, kvaddi sér hljóðs , hann tók við embætti utanrík- j landhelginnar .kemur okkur voru hraðorðar. Guðmundur
og tók að í’æða um fyrirætlan- isráðherra, byrjaði hann að ekki að fullu gagni, fyrr en hafnaði óskum um, að setzt
ir íslenzku ríkisstjórnarinnar | vinna að því máli. Þá vildi aðrar þjóðir viðurkenna hana væri að samningaborði við
um útfærslu fiskveiðilandhelg- ^ Lúðvík ólmur færa út strax og að minnsta kosti í verki. Þessa Breta um málið. Hann eyddi
innar. Haim andmælti mjög
fyrirhugaðri einhliða útfærslu
og hvatti til samninga. Á eftir Guðmundur ' hindraði þetta' Ef fært hefði vertö út þegar í Bretar hefðu verið allsráðandi
með þeim röksemdum, að land-1 stað 1. maí, eins og kommún- opaak lét hefja umræður um
helgismálin væru að taka stökk- : istar vildu, hefði vafalaust malið innan vebanda KATO í
breytingum á alþjóðleguin komið til átaka við togarasjó- París, og Guðmundur kvaðst
vettvangi og innan skamms menn Breia, og sennilega að sjálfsögðu mundu hlusta og
yrði aðstaða til að taka miklu Þjóðverja, Belga og fleiri fylgjast með gefa skýringar
honum komu ýmsir fleiri ráð
herrar og tóku í sama streng.
Á milli gríska utanríkis-
ráðherrans og hins ítalska
var sæti merkt spjaldi, sem
var að hugsa um smá útfærsl- viðurkenningu varð Guðrnund- kurteislega hugmynd Dana um
ur hér og þar á ströndinni. ! ur að fá, hvað sem það kostaði. ,,svæðisráðstefnu“, þar sem
Guðmundur hindraði þetta Ff fært. hefði verið út þegar í
á stóð ICELAND. Þar sat j “tærri skref. Þannig skapaði þjóða. Slík átök hefðu. án efa á málstað Islands, þegar þurfa
Guðmundur í. Guðmunds-
son, utanríkisráðherra, og
Hlustaði á þennan samróma
lestur. Svo kvaddi hann sér
Hljóðs og flutti, hægt en
skýrt, ræðu sína. Hann
skýrði með ljósum tölum og
dæmum, hversu afkoma ís-
lendinga byggðist algerlega
á fiskveiðum og hvers vegna
þjóðin yrði að fá stærri fisk-
veiðilandhelgi. Hann skýrði
frá tilraunum íslendinga
allt frá 1949 til að fá alþjóð-
legar reglur settar um slík
mál. Svo lýsti hann yfir,
skýrt og algerlega afdrátt-
arlaust, að íslenzka ríkis-
stjórnin mundi, skömmu
eftir heimkomu hans, taka
endanlega ákvörðun um 12
mílna fiskveiðilögsögu ís-
lands.
Þetta var í fyrsta og eina
skiptið, sem íslenzkur utanrík-
Ssráðherra hefur þurft að
standa frammi fyrir ráðherr-
nm nágrannaríkjanna, stór-
velda jafnt sem smárra, og lýsa
íslenzkri st.efnu, sem gekk al-
gerlega í bei'högg við vilja þess
ara ríkja. Guðmundur gerði
það af virðuleik og rökfestu,
en með slíkri einurð, að eng-
um gat blandast hugur um, að
íslendingar væru staðráðnir í
áformum sínum. Þetta var í
fyrsta sinn, sem íslenzka rík-
isstjórnin sagði skýrt og ótví-
íætt, hvað hún ætlaði að gera
í landhelgismálinu.
LLJÐVÍK VAR HRIFINN.
Þegar Guðmundur í. kom
leitt til harmleiks — en þá þsetti.
hefði brezki flotinn gripið í Þessi saga verður ekki rakin
taumana til að afstýra frekari nánar að sinni. Með vaxandi
slysum, og vafalaust haft sam- , umræðum, vaxandi kynningu,
úð heimsins með sér. j kom smám saman í Ijós, hve
Þetta sá utanríkisráðherra ! sterkur málstaður íslands var,
_ og þess vegna krafðist hann °S vaxandi samúð birtist víða
landhelgina eftir fundinn, hver! frests fram eftir sumri til að um }önd. 1. september nálgað-
sem niðurstaða hans yrði. Hann kyniia málið erlendis og vinna •s'- óðum, og fulltrúar þeirra
tilkynnti á fundinum í Kaup- j að viðurkenningu. Það var tví-; Þjóða, sem harðast höfðu mót-
mannahöfn hver útfærslan mælalaust gæfuspor, að sam- i mælt, urðu órólegri. Tvö tilboð
yrði: 12 mílur.
Guðmundur íslendingum þá
vígstöðu, sem hefur reynst
sterk: Að geta stigið stórt skref
eftir Genfarráðstefnuna í krafti
þeirra viðburða, sem þar gerð-
ust. Guðmundur sagði í Genf,
ð íslendingar mundu færa út
starfsflokkar Alþýðuflokksins ! um miðlun bárust frá fundun-
gengu inn á þessa kröfu hans ' um í París, en báðum var hafn-
HLUTUR HERMANNS
JÓNASSONAR.
Landhelgismálið heyrir und-
ir þriá ráðherra í ríkisstjórn-
inni: undirbúningur og útgáfa
í vor.
að.
Þetta var að mörgu leyt.i erf-
ÓDRENGILEGAR Iiður tími. Það er vandaíítið að
ÁRÁSIR. ; hrópa stóryrði og þurfa ekki
Nú hófst þrotlaust starf ut- j að standa við þau. En meðan
nríkisráðherra o<? starfsmanna 1 ísland hefur stjórnmálasam-
reglugerðanna undir sjávarut- hang £ utanríkisþjónustunni. j band við nokkuð annað ríki
vegsmalaraðherra, framkvæmd Þelta stal/| varð aS' sjálfsögðu 1 (°S án þess mundi þjóðin fljót-
reglugerðanna og landhelgis- ^ v;nna £ kyrrþev, eins og S !ega svelta) — verða forsvars-
gæzlan undir dómsmálaráð-
herra og utanríkishlið málsins
— öflun viðurkenningar ann-
arra ríkja — undir utanríkis-
ráðherra.
Þjóðviljinn hefur vegsamað
mjög hlut sjávarútvegsmála-
ráðherra, en hvorki hann né
önnur blöð hafa sast neitt um
hlut dómsmálaráðherra Her-
manns Jónassonar í fram-
kvæmd reglugerðanna sem
LúSvík skrifaði undir. Sann-
leikurinn er sá, að hlutverk
Hermanns var örlagaríkt, og
hann hefur leyst það af hendi
af vizku og festu, sem bæði
íslendingar og aðrar þjóðir
mega þakka. Það eru hans á-
kvarðanir, sem hafa tryggt
það, að landhelgisgæzlan hef-
ur komið fram af stillingu en
diplómatísk samskipti jafnan
t eru. Þess vegna voru árásir
ÞjóSviljans á Guðmund svo
menn þjóðarinnar út á við að
tala við aðrar þjóðir. Það væri
mikið veildeikamerki, ef ís-
lendingar þyrðu ekki að tala
um málstað sinn, en það er allt
annað en að semja um land-
helgina. Það er ekki hægt að
útskýra málstað þjóðarinnar,
ekki hægt að vinna henni fylgi
edendis, nema að tala við aðr-
ar þjóðir.
Fyrir að gegna þessu vanda-
sama hlutverki á þann hátt,
sem raun ber vitni, var Gnð-
mundur í. svívirtur og rægður
af kommúnistum hér heima,
og vissu þeir þó, að stöðu sinn-
ar vegna gat hann ekki staðið
í þófi við þá eða varið sig sem
efni stóðu til.
ÁRANGURINN:
BRETAR STANDA EINIR.
Árangurinn af þessu starfi
varð sá, að allar þjóðir nema
Bretar virtu í vei'ki liina nýju
landhelgi. Þeir stóðu einir á öit-
lagastundinni og undu illa
þeim hlut. Heimurinn for-
dæmdi framkomu þeirra, mál-
staður íslands hefur styrkzt
stórum.
Næsta skrefið í barátt-
unni fyrir frið um fiskveiði-
landhelgina er að knýja
Breta á einn eða annan hátt
til að kalla herskip sín frá
íslandsströndum, láta af of-
beldi sínu og virða 12 milna
línnna eins og aðrar þjóðir.
Síðan þarf að halda áfram
á aiþjóðlegum vettvangi
þeirri baráttu, sem Islend-
ingar hófu á allsherjarþing-
inu 1949 — að fá alþjóðlega
reglu setta um 12 mílna fisk-
veiðilandhelgi. Þetta getur
tekið langan tíma, jafnvel
mörg ár.
Utanríkisráðherra vinnur nú
að næsta stigi þessa máls á
allsherjarþinginu í New York.
Það er hvimleitt, að kommún-
istar skuli ekki geta heft póli-
tískt ofstæki sitt og barnalega
afbrýðissemi í þessu mikla máli
og að minnsta kosti lofað ut-
anríkisráðherra og starfsliði
hans að vinna í friði. Vart mun
þýða að biðja um- meir, því
kommúnistar vita, að það er
Guðmundur í. Guðmundsson,
sem hefur síaðið 'eins og klett-
ur í vegi fvrir.öllum áformum
þeirra um að draga ísland í
fang kommún Lstar íkj anna í
austri. Þess vegna ofsækja þeir
hann nú svo rnjög, sem raun
ber vitni.
Framhald á 9. síðu.