Morgunblaðið - 01.07.1976, Qupperneq 12
12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. JULl 1976
Verður hafréttar-
sáttuiálinn kveikjan
að nýjum alþjóð-
legum deilum?
Öllum þeim sem fylgzt hafa með framþróun hafréttarmála
síðast liðinn áratug eða svo er kunnugt um framiag Arvids
Pardo, fyrrum sendiherra Möltu hjá Sameinuðu þjóðunum, til
framgangs þeirra mála. Pardo hélt árið 1967 mjög langa og
ítarlega ræðu hjá S.Þ. þar sem hann fjallaði um auðæfi hafsins
og nauðsyn þess að koma á alþjóðlegu skipulagi um nýtingu
þeirra, einkum og sér f lagi hinna ónýttu auðlinda á hafsbotni.
Ræða Pardos, sem tók þrjá og hálfan tíma f flutningi, vakti á
sfnum tfma gffurlega athygli og er talin hafa átt drjdgan þátt f
þvf að ákveðið var að kalla saman þriðju hafréttaráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna.
Pardo lét af störfum á vegum Möltustjórnar fyrir um þrem
árum og hefur síðan verið gistiprófessor og gegnt fræðimanns-
störfum við ýmsar menntastofnanir f Bandarfkjunum. Hann
kennir nú við Suður-Kalifornfu háskóla f Los Angeles. Pardo
hefur fylgzt náið með framgangi hafréttarráðstefnunnar sem
einstaklingur og verið þar gestur og vart er haldin svo ráðstefna
fræði- og áhugamanna um þessi mál að hann sé þar ekki í hópi
þátttakenda.
Viðtal: Geir H. Haarde
Pardo hefur orðið fyrir mikl-
um vonbrigðum með hvernig
málin hafa þróazt á ráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna, enda má
með nokkrum sanni segja að
fagrar hugmyndir hans og ann-
arra hugsjónamanna um stór-
aukið samstarf allra þjóða
heims um nýtingu hafsins hafi
orðið undir í baráttunni við
kröfur og hagsmuni einstakra
ríkja, sem miðazt hafa að þvi að
tryggja þeim sem stærstan
hluta auðæfa hafsins. Pardo er
eignuð hugmyndin um að höfin
væru sameiginleg arfleifð
mannkynsins alls, en þetta
orðalag var siðar samþykkt i
ályktun á allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna, þegar til haf-
réttarráðstefnunnar var boðað.
Merking þessa orðalags hefur
nú þróazt nokkuð á annan veg
en þann, sem hann hafði í huga.
Blaðamaður Mbl. hitti Pardo
að máli fyrir nokkru á ráð-
stefnu Hafréttarstofnunar
Rhode Island háskóla, sem
haldin var í Kingston, Rhode
Island, og átti við hann eftirfar-
andi samtal:
HAFRÉTTARSÁTT-
MÁLINN MUN
LEIÐA TILNÝRRA
DEILNA ÞJOÐA
í MILLI
„Það fer ekki á milli mála
hvert viðhorf yðar, dr. Pardo,
er til þess frumvarps um haf-
réttarsáttmála, sem fyrir liggur
Arvid Pardo fyrrum
sendiherra Möltu hjá S.
Þ. Hann kennir nú við
Suður-Kaliforníu há-
skóla, en myndin er tek-
in á ráðstefnu Hafréttar-
stofnunar Rhode Island
háskóla fyrir skömmu.
á hafréttarráðstefnunni. Sjáið
þér kannski eftir því að hafa átt
svo stóran þátt í því að ráð-
stefnan var haldin?“
„Ekki get ég sagt það beiniin-
is. En sannleikurinn er sá að
hefði engin ráðstefna verið
haldin stæðum við að miklu
leyti í sömu sporum og við ger-
um nú að ráðstefnunni nær lok-
inni. Þau riki sem mest hafa
fengið frarn af sínum kröfum
viðvíkjandi stækkun lögsögu
hefðu vafalaust gripið til ein-
hliða aðgerða til að ná sínu
fram. Munurinn hefur orðið sá,
að á ráðstefnunni hefur orðið
allvíðtækt samkomulag um
þessa hlið málsins. En ráðstefn-
an hefur svo orðið til þess að
sett verður á laggirnar sérstök
stofnun til þess að hafa umsjón
með vinnslu málma á djúpsævi
og sömuleiðis hefur ráðstefn-
unni tekizt að setja ákvæði um
lausn deilumála. Það eru ýmis
ríki sem geta hrósað happi yfir
því hvernig málin hafa þróazt
og i þeim hópi er ísland, en hitt
er annað mál, að þeir sem vildu
tryggja sem bezt að hafréttar-
sáttmálinn stuðlaði að þvi að
lægja öldurnar í heimsmálun-
um með sem víðtækustu sam-
komulagi um samstarf í sem
flestum málaflokkum, hafa orð-
upp af völdum sáttmálans.
Mestum tíma hefur verið eytt í
að ákveða hvernig skipta skuli
upp hafinu milli einstakra
ríkja. Sem dæmi um hvernig
sáttmálinn getur orðið kveikja
að ágreiningi má nefna að
í honum er haldið við gamla
landgrunnshugtakinu, þar sem
landgrunn er skilgreint sem
náttúrulegt neðansjávarfram-
hald landsins og hafi viðkom-
andi ríki lögsögu yfir því. Ráð-
stefnan hefur einnig náð sam-
jafna deilur og dæma um
ágreiningsatriði eru þó mjög
lofsverðar."
SAMKOMULAGIÐ
ÖLLUM!ÓHAG
ÞEGARFRAM
I SÆKIR
„Getum við farið dálítið nán-
ar út í það hvaða ríki hafa hagn-
azt á samkomulaginu og hvaða
ríki hafa borið skarðan hlut frá
borði?“
komulagi um auðlindalögsögu-
hugtakið, en þar er byggt á því
að viðkomandi ríki hafi lögsögu
að ákveðnu fjarlægðarmarki,
sem sé 200 mílum. Þessi hugtök
fara alls ekki alls staðar saman
og það er auðvelt að hugsa sér
að deilur geti risið um hvar eitt
endi og annað taki við á svæði
eins og Miðjarðarhafinu, þar
sem stutt er milli ríkja. Mörg
önnur dæmi mætti taka, ég er
t.d. viss um að þegar frá líður
muni risa deilur um rétt ann-
arra þjóða til siglinga og fjar-
skipta um auðlindalögsögu
strandrikja. Þær leiðir sem
opnar verða samkvæmt sam-
komulaginu til að leita sátta,
ið fyrir verulegum vonbrigð-
um.“
„Eruð þér að gefa i skyn að
væntanlegur hafréttarsáttmáli
feli í sér sáðkorn nýrra deilna
og e.t.v. átaka milli rikja?"
„Um það er ég alveg fullviss.
Það hefur ekki verið lögð
áherzla á það á ráðstefnunni að
vinna gegn þvi að deilur risu
Rætt við dr. Arvid Pardo
fyrrum sendiherra
Möltu hjá S.Þ.
Innlendir orkugjafar undirstaðan:
Iðnaðurinn með 36%
mannára í atvinnulífinu
Rætt við Ásgrím P. Lúðvíksson um fram-
tíðargildi iðnaðar sem atvinnugjafa í þjóð-
arbúskapnum, nýtingu innlendra orkugjafa,
Hlíða- og Holtahverfi og flokksstarfið þar
1 ÞESSUM þætti hefur verið leitað fanga hjá formönnum hverfa-
félaga sjálfstæðisfólks I höfuðhorginni, bæði af flokksstarfi og
sérmálum byggðahverfa, og ekki sfzt spurzt fyrir um persónuleg
viðhorf viðmælanda til vandamála líðandi stundar. Að þessu
sinni er guðað á gluggann hjá Asgrfmi P. Lúðvfkssyni, formanni
flokksfélagsins í Hlfða- og Holtahverfi.
GAMALGRÓIÐ OG EFTIR-
SÓTT IBUÐAHVERFI.
Hliðar og Holt tóku að byggjast
um eða upp úr 1940, sagði Ás-
grímur. Þetta borgarhverfi var að
mestu fullbyggt á áratugnum
milli 1940 og 1950. Því hefur að
vísu bætzt byggð frá þeim tíma,
en er þó löngu gamalgróið og eft-
irsótt til búsetu, enda f hóflegri
fjarlægð frá önn miðborgarinnar.
Verður raunar einnig i nánd við
nýja miðbæinn sem framkvæmdir
hófust við á vegum borgarinnar
einmitt á liðandi ári. — Hverfið
er dæmigert íbúðahverfi, en í
jaðri þess í Holtunum eru ýmis
iðnaðarfyrirtæki, aðallega þjón-
ustuiðnaður.
I hverfinu er þegar fyrir hendi
sú samfélagslega þjónusta og að-
staða öll, sem gerð er krafa til.
Segja má að borgin hafi í hví-
vetna búið þann veg að hverfinu
að íbúarnir geti vel við unað. Þó
eru örfá atriði, sem betur mega
fara og ég vil nota tækifærið til að
vekja athygli á, og kem að síðar.
í hverfinu er menntunarað-
staða af flestu tagi, svo ég nefni
sem dæmi einn þáttinn í þjónust-
unni við borgarana. Nefna má
hinn nafnkunna isaksskóla fyrir
yngstu borgarana, Kennarahá-
skólann og Stýrimannaskólann,
barnaskóla, unglingaskóla,
menntaskóla við Hamrahlíð og
húsmæðrakennaraskólann við
Háuhlið. Leikskólar og dagvistun
barna er og í dágóðu lagi, a.m.k.
miðað við önnur hverfi í borginni.
Á svipaðan hátt mætti tína til
dæmi um borgarþjónustu á öðr-
um sviðum, þótt hér verði látið
sitja við þetta sýnishorn, er að
skólamálum snýr.
AÐFINNSLUEFNI
I HVERFINU
Þótt Hlíða- og Holtahverfi sé
gamalgróið og sjálfu sér nógt um
flest og eigi þar af leiðandi fáar
óuppfylltar kröfur á hendur sam-
félagi okkar Reykvíkinga, borg-
inni, eru samt sem áður nokkur
atriði, sem betrumbæta þarf, og
ég vildi nota tækifærið til að
minnast á þau í örfáum orðum.
0 — 1. Óánægju gætir í þeim
hluta þessa borgarhverfis, þar
sem samkomuhús, þ.e. öldurhús,
eru og þykir frá þeim stafa ónæði
og lítill menningarauki. Slík
starfsemi á naumast heima i íbúð-
arhverfum.
0 — 2. Um Klambratún (Mikla-
tún), þar sem menningarmiðstöð-
in Kjarvalsstaðir er, er göngu-
braut þvert yfir túnið milli Hlíða
og Holta. Af þeim sökum þarf að
lýsa Klambratúnið mun betur
upp en nú er gert — helzt áður en
haustar og dimmir að nýju.
0 — 3. Á milli kirkju hverfisins,
Háteigskirkju, og Sjómannaskól-
ans er stór lóð eða opið svæði, sem
ekki er nægur sómi sýndur, hvað
umhirðu og útlit snertir. Hér
þyrftu viðkomandi borgaryfir-
völd að taka til hendi, e.t.v. í
samráði við umsjónaraðila kirkju
og skóla.
0 — 4. Og loks er það Tónabær,
þar er til húsa tómstundaþjónusta
við unglinga sem út af fyrir sig er
þarft og nauðsynlegt. Hitt er
verra að umgengni og umhirða
umhverfis Tónabæ er fyrir neðan
allar hellur. Alls konar rusl og
glerbrot stingur í augu. Hér þarf
úr að bæta, skjótt og vel.
FLOKKSSTARFIÐ
I HVERFINU
Hið nýja Sjálfstæðishús Reyk-
víkinga er i okkar hverfi við Bol-
holtið. Hverfafélagið hefur því
fengið inni i Sjálfstæðishúsinu
fyrir starfsemi sína og þar með
starfsaðstöðu, sem eykur mjög á
möguleika flokksstarfsins í fram-
tiðinni. I félaginu eru milli
400—430 manns og hefur það
starfað með líku sniði og önnur
hverfafélög sjálfstæðisfólks i
borginni. Stjórn félagsins kemur
saman nokkuð reglubundið til
starfa yfir vetrarmánuðina, ræðir
innra starf þess og skipulag og
hvern veg sjálfstæðismenn í borg-
inni getu bezt unnið sjónarmiðum
sínum gagn og gengi. Síðan eru
almennir fundir, sem hafa verið
tveir frá áramótum, þar sem fjall-
að er um mál, sem eru efst á baugi
í borgar- eða þjóðmálum hverju
sinni:
0 Á hinum fyrri almenna fundi
var umræðuefnið: Staða flugvall-
arins f Reykjavík. Frummælend-
ur vóru: Ólafur B. Thors, Hilmar
Ólafsson og Leifur Magnússon.
Sátu þeir síðan fyrir svörum
ásamt borgarstjóra, Birgi Isleifi
Gunnarssyni.
0 Á síðari fundinum var við-
fangsefnið: Staða íslands í vest-
rænni samvinnu. Framsögumað-
ur var Kristján Gunnarsson,
fræðslustjóri og varaþingmaður.
Á báðum fundunum urðu miklar
og fjörugar umræður.
Auk min skipa núverandi
stjórn félagsins: Bogi Bjarnason
varaformaður, Axel Tuuliníus rit-
ari, Bogi Ingimarsson gjaldkeri
og meðstjórnendur: Jónína Þor-
finnsdóttir, Valdimar Ólafsson og
Hannes Pétursson.
FRAMTÍÐIN OG
IÐNAÐURINN
Aðspurður um persónuleg
sjónarmið á liðandi stund, sagði
Ásgrimur P. Lúðvíksson að gildi
iðnaðar fyrir framtíðaratvinnu-
sköpun f þjóðarbúskapnum væri
naumast nægur gaumur gefinn.
Ljóst væri að hinar hefðbundnu
atvinnugreinar þjóðarinnar, land-
búnaður og sjávarútvegur,
myndu áfram þjóna undirstöðu-
hlutverkum, ekki sízt sem hrá-
efnagjafar til vaxandi iðnaðar.
Framleiðni í þessum atvinnu-
greinum hefði vaxið og ætti efalít-
ið eftir að vaxa enn, án þess að um
umtalsverða aukningu vinnuafls
yrði þar að ræða, bæði sökum vél-
og tæknivæðingar og þeirra aug-
ljósu marka, sem stærð fiski-
stofna og arðgjöf landsins væru
sett. Það yrði því ótvírætt að