Morgunblaðið - 29.10.1976, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. OKTÖBER 1976
„MYNDEFNIÐ er auðvitað
hugmyndir sem ég fæ, oft
snöggfleygar, eftir að hafa
hlustað á tónlist, lesið gott ljóð
eða orðið fyrir öðrum slíkum
áhrifum. Eg hef þá gripið hug-
myndina og farið með hana á
pappír, en áður en ég fer að
mála verður hugmyndin að
vera klár,“ sagði Torfi Jónsson
listmálari og auglýsingateikn-
ari í samtali við okkur.
Torfi sýnir nú 45 verk á Loft-
inu við Skólavörðustíg og þar
röbbuðum við saman: „Ég hef
þá vinnuaðferð i meðferð papp-
irsins að ég bleyti hann og
þerra hann síðan við sólarbirtu
Torfi Jónsson, Ljósmyndari
Mbl. Ragnar Axelsson.
sterkasti pappir þegar hann er
orðinn þurr. Hins vegar er ekki
sama hvaða pappir ég vel fyrir
hverja mynd. Pappírinn vel ég
eftir hugmyndum mlnum um
myndina, þvi blær pappirsins
verður að falla að blæ myndar-
innar og pappír svarar svo mis-
jafnlega litum og vatni."
Á sýningu Torfa er einnig
leturgrafík, en á sinum tima
sýndi hann með 7 öðrum í Ham-
borg og fékk mjög góða dóma,
m.a. var leturgrafík hans kynnt
rækilega í Die Welt. Þá kemur
til greina að Torfi fari með
þessa sýningu sína til Vestur-
Þýzkalands, hann var reyndar
beðinn um sýningu þar fyrir
þremur árum eftir að þýzkur
listfræðingur hafi skoðað
myndir hans. „Það kveikti í
mér að sýna einhvern tíma,“
sagði Torfi, „en tfminn er fljót-
ur að líða. Þó er það einkenni-
legt að mér finnst betra að mála
í gráum og dauðalegum stór-
borgum útlanda, heldur en i
„Pappír svarar
svo misjafnlega
litum ogvatni”
Rabbað við Torfa Jónsson listmálara
í gegnum glugga. Þegar pappír-
inn er farinn að taka sig aðeins
og er orðinn misdeigur, mála ég
hugmynd mfna og það kostar
mjög mikla einbeitingu, þvi
ekkert má út af bera. Það er
mikilvægt að mála og þurrka
myndina á spegli, því sá litur
sem fer i gegnum pappirinn við
málun festist ekki á speglinum
og myndin nýtur þvi litarins
þegar hann þornar inn í pappír-
inn. Áð nota sólarljósið f þessu
verki er ótrúlega mikið atriði,
en ég nota klút til að mála
með.“
Við stöldruðum hjá einni
mynd sem heitir Ljós lifsins.
„Ég var að vinna I mjölskemmu
við höfnina í Hamborg og það
var allt svo ofsalega dimmt
þarna inni, allt svo grátt,
muskulegt og litlaust og menn-
irnir með. Ég saknaði litanna
mikið og reyndar virkar slíkt
litlaust umhverfi bezt á mig til
að fá hugmyndir um málverk.
Þarna inn í muskuna kom
sólargeisli, stúlka, ljóshærð
með flaksandi hár, létt og svif-
andi kom hún inn i skemmuna
fulla af baunapökkum og dóti.
Hún var finnsk og kom í heim-
sókn af annarrri hæð í húsinu
og ég fór heim að mála stemmn-
inguna.
Önnur mynd hér t.d., regn-
droparnir, er einfaldlega máluð
eftir að ég hafði fylgzt með
rigningu sem buldi á glugga og
hugmyndina geymdi ég þangað
til sólin kom. Nokkrar myndir
hér eru mér mjög kærar, þvi
mér fannst ég ná hugmyndun-
um algjörlega fram.“
Um árabil hafa þessar mynd-
ir Torfa legið niðri í skúffu, en
hver skyldi ástæðan vera fyrir
því að hann dregur þær skyndi-
lega fram i dagsljósið og vekur
undrun og aðdáun allra list-
gagnrýnenda: „Ástæðan fyrir
því að ég sýni nú er tilviljun.
Við vorum að gera vinnu-
stofuna hjá okkur klára og sát-
um allt i einu uppi með risa-
stóra veggi, nýmálaða og þeir
kölluðu beinlínis á myndir. Ég
fór þvi að fletta gömlum möpp-
um og prófa myndirnar og
smátt og smátt urðu þær fleiri.
Ég var hreinlega búinn að
gleyma sumum þessara mynda
og þannig hafa þær á sinn hátt
vaknað til lifsins á ný hér á
Loftinu. Það er svolítið spenn-
andi fyrir mig að sjá þessi verk
hér á veggjum, en samt er ég
ekki spenntur fyrir auða papp-
irnum sem ég er búinn að fá,
birgðir af japönskum pappír og
nú bý ég í gömlu snotru húsi I
gamla bænum þar sem náttúr-
an blasir við út um gluggann í
formi trjáa, manneskjulegra
húsa og rótgróinnar stemmn-
ingar. Ég er því kominn aftur
af stað og það hefur ekki hvað
sizt verið driffjöður fyrir mig
að fá þessa góðu dóma, en þó
býzt ég nú vað þvi að tónlistin
verði áfram frumkveikjan að
ýmsum verkum hjá mér, þvf
mér finnst tónlistin æðst list-
greina."
„Er japanski pappírinns
skemmtilegur?”
„Já, mjög, hann er viðkvæm-
ur þegar maður er að mála á
hann, en hann verður eins og
íslenzkri náttúru. Litirnar í Is-
lenzkri náttúru eru slfkir að
það er mér nóg, mér finnst
fremur eðlilegra að gera graf-
iska mynd úr íslenzkri náttúru,
en I útlöndum, i stórborgum,
kallar gráminn hreinlega fram
litskrúðið hjá mér. Þó gefa
birtuhreyfingarnar hér heima
ýmsa möguleika."
Heiðarleikinn
var hennar
aðalsmerki
— segir Sir John Gielgud um
Dame Edith Evans, sem er nýlátin
NYLEGA leít brezka leikkonan
Dame Edith Evans 88 ára að
aldri. Skömmu eftir andlát
hennar ritaði Sir John Gielgud
um hana grein, sem birtist f
Observer, og segir hann meðal
annars:
„Fyrstu kynni min af Edith
voru þegar ég var skóladrengur
f Lundúnum f lok fyrri heim-
styrjaldarinnar. Hún lék þá
aukahlutverk f afls konar
leikritunum, sem nú eru fyrir
löngu fallin f gleymskunnar dá.
Hún lék til dæmis illgjarnar
kvenpersónur, mömmur með
hvftar hárkollur og selskaps-
dömur.
Sérvitringurinn William Poel
veitti henni fyrstu eftirtekt og
fól henni hlutverk í leikriti,
sem hann stjórnaði, og hann
stóð fyrir þvi að hún sagði
starfi sínu í hattabúð í
Belgravia lausu til að gerast
atvinnuleikkona. Utlitið lét
lítið yfir sér, en á þessum tíma
var ætlazt til þess að meiri-
háttar leikkonur væru fagrar
ásýndum. Hvort þær gátu svo
leikið i samræmi við útlitið
skipti minna máli.
Edith Evans var engin
fegurðardís í venjulegri
merkingu þess orðs. Hún hafði
þung augnlok og annað augað
var sýnu ofar á andlitinu en
hitt. Þetta sérstæða svipmót
kunni hún að nota sér til hins
ýtrasta. Hún notaði það líkt og
léreft og málaði á það hverja þá
persónugerð sem hún túlkaði
hverju sinni.
Árið 1931 tók hún að sér hlut-
verk fóstrunnar í Rómeó og
Júlíu i New York. Þarna vann
hún mikinn leiksigur en varð
að hætta leik sinum eftir nokkr-
ar sýningar vegna andláts eig-
inmanns sins heima I Englandi.
Hún kom úr þessari ferð niður-
brotin af sorg, og skömmu siðar
kom það I minn hlut að fá hana
til að taka að sér sama hlutverk
á ný. Edith gekk að þessu verk-
efni með endurnýjuðum
lífsþrótti og frammistaða
hennar varð mér ekki siður til
hvatningar en henni sjálfri.
Heiðarleikinn var hennar aðals-
merki.
I hlutverki Millamants
túlkaði Edith duttlungafullt
skapferli með þvi að hreyfa
höfuð, háls og axlir á hnitmið-
aðan og sibreytilegan hátt. Svöl
og hnarreist eins og postulíns-
stytta I glerskáp, handlék hun
blævænginn I ástaratriðinu án
þess að opna hann svo mikið
sem einu sinni. Hún beitti blæ-
vængnum ýmist í sókn eða
vörn, — hélt honum með léttúð
upp að hökunni eða studdi
vangann við hann, meðan orðin
streymdu af vörum hennar.
Smekkur hennar var ótrúlega
fágaður, og hún lét fagnaðar-
læti áhorfenda aldrei hafa
áhrif á hraða leiksins. Hún
stóðst þá freistingu að láta til-
finningarnar stjórna leik sinum
og I gáskafullum atriðum gætti
hún þess að láta hlátur að-
dáenda sinna ekki draga úr
hraða atburðarásarinnar.
Edith Evans langaði stundum
eins og marga aðra listamenn,
að afreka eitthvað utan sérsviðs
síns og taka virkan þátt I ein-'
földum athöfnum. Um tíma rak
hún lítinn búgarð I Kent. Hún
lærði að aka bíl, dansaði og lék
sér á skautum, en ég held ekki
að hún hafi haft neina varan-
lega ánægju af þessum
tómstundaiðkunum.“
Deild Rósarkross-
reglunnar stofnuð hér
SÍÐASTLIÐINN laugardag var
stofnuð hér á landi deild hinnar
alheimslegu Rósarkrossreglu,
A.M.O.R.C. hér á Islandi og hlaut
hún nafnið Atlantis Pronaos.
Deildin hér heyrir undir
Norrænu Stórregluna f Gauta-
borg en aðalstöðvar reglunnar
eru f San Jose f Kalifornfu.
Rósarkrossreglan er bræðralag
karla og kvenna, sem helga sig
námi, rannsóknum og hagnýtingu
náttúrulegra og andlegra lög-
mála. Hér er ekki um að ræða
sértrúarflokk, en tilgangur regl-
unnar er að auðvelda mönnum á
lifa I samhljóm við hin skapandi
og uppbyggjandi kosmisku öfl, að
þvl er segir I fréttatilkynningu
frá stjórn reglunnar.
Reglan er öllum opin án tillits
til trúar- eða stjórnmálaskoðana,
en Rósarkrossþekkingunni er
miðlað á þann hátt, að meðlimir
fá send vikuleg bréf, sem þeim er
gert að vinna úr innan veggja
hermilis síns.