Morgunblaðið - 12.11.1976, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1976
23
Hollenzka ylræktarverið
— Óraunhæfur draumur?
MORGUNBLAÐINU hefur
borizt eftirfarandi greinargerð
um ylræktarver eftir Ásmund
Ásmundsson, Elías Davíðs-
son og Vilhelminu Loftsson,
en greinargerð þessa hafa
þau unnið á vegum starfs-
hóps um auðhringa.
Eins og alkunna er, standa nú
nokkur sveitarfélög, einkum þó
Reykjavik og Hveragerði. I mikilli
samkeppni um að fá að reisa ylrækt-
arver I samvinnu við hollensk fyrir-
tæki. Hinn mikli áhugi sveitarfélag-
anna á þessari blómaverksmiðju vek-
ur upp vangaveltur um það, hvort
hér sé loks á ferðinni sá Iffgjafi
islensku atvinnulifi, sem lengi hefur
verið beðið eftir.
Tildrög þessa máls má rekja til
skýrslu er ber heitið „Frumhönnun á
hagkvæmni ylræktarvers og tillögur
um framhaldsathuganir", sem kom
út á vegum Rannsóknaráðs rikisins i
febrúar 1974. Þessi ágæta skýrsla
hefur rutt brautina að framhaldsat-
hugunum á þessu sviði, fjallað um
ýmsa valkosti við hönnun, byggingu,
rekstur og framleiðslu og gert
ákveðnar tillögur þar að lútandi.
Frá þvi skýrslan var birt, virðist
sem frumkvæði þessa máls hafi
færst I hendur landbúnaðarfulltrúa
Hollands i Lundúnum. Hann hefur á
undanförnum tveim árum unnið öt-
ullega að þvi að koma á samvinnu
milli íslands og Hollands um bygg-
ingu ylræktarvers, án þess að nokk-
ur sérstakur tilgangur, að þvi er virð-
ist, liggi þar að baki, annar en vin-
átta þjóðanna.
Fyrir nokkru bárust landbúnaðar-
ráðherra og borgarstjóranum i
Reykjavik endanleg tilboð fra hol-
lenskum fyrirtækjum um byggingu
og rekstur ylræktarvers. Fulltrúar
þessara stofnana, svo og fulltrúar
iðnaðarráðuneytisins og Rannsókna-
ráðs rikisins hafa látið frá sér fara
„Lokaskýrslu um ylræktarver". sem
er umsögn þeirra um ofangreind til-
boð. Skýrslan var nýlega lögð fram I
borgarráði Reykjavikur.
Þeir hollensku aðilar, sem komið
hafa við sögu þessa mál (auk land-
búnaðarfulltrúa Hollands i Lundún-
um) eru:
0 Voeskamp en Vrijland, framleið-
endur gróðurhúsa
0 Philips, framleíðandi Ijósbúnaðar
o.fl. (umboð: Heimilistæki h/f)
0 W. Moolenaar & Zonen, dreifing-
araðili á blómum og græðlingum,
sem býðst til að greiða fyrir sölu
græðlinga úr ylræktarverinu gegn
10% þóknun.
Fulltrúar fyrstu tveggja fyrirtækj-
anna hafa þegar komið til íslands i
árangursríka söluherferð á s.l. vori
og fengið þá tækifæri til að kynna
hugmyndir sinar fyrir sjálfum forsæt-
isráðherra, tveim öðrum ráðherrum
og sjónvarpsáhorfendum landsins.
j Lokaskýrslunni er getið eftirfar-
andi aðalatriða, sem hollensku fyrir-
tækin munu annast:
1. Sala og uppsetning mannvirkja
með Ijósbúnaði fyrir um 526 milljón-
ir króna.
2. Lánafyrirgreiðsla. er nemi allt
að 90% af stofnkostnaði. til 6 ára
með 7,75 vöxtum.
3. 25% þátttaka i fyrirtækinu.
4. Vilyrði fyrir þvi að koma fyrir-
tækinu I samband við markaðsaðila.
Ef miðað er við að áætlanir og spár
Lokaskýrslunnar standist, munu
tekjur af græðlingasölu nema 271,7
milljónum króna á ári, en rekstrar-
kostnaður ásamt afskriftum verða
220,5 milljónir króna. Rekstraraf-
gangur myndi þannig verða um 51
milljónir króna á ári, þegar fullum
afköstum er náð. Slík arðsemi þykir
ágæt. ekki sist þegar haft er i huga,
að góð lán eru I boði til greiðslu á
stofnkostnaði.
En málið er því miður ekki svona
einfalt.
1. Athugun á fjárstreymi fyr-
irtækisins
Við athugun á rekstraráætlun fyr-
irtækisins (sbr. Lokaskýrsla), kemur i
Ijós að endurnýja þarf Ijósaperur á
2—5 ára fresti. tæki og áhöld á 5
ára fresti. raflagnir, lýsingarbúnað
og lampa á 10 ára fresti og önnur
mannvirki á 20—25 ára fresti. í
yfirliti um fjármagnsflæði fyrirtækis-
ins — sem fylgir Lokaskýrslunni (sjá
töflu 1) —, er ekki gert ráð fyrir
endurnýjunarkostnaði. en skv.
rekstraráætlun er endurnýjun metin
á 49,8 milljónir á ári (undir 8. lið:
„afskriftir").
Ennfremur kemur I Ijós. að ekki er
gert ráð fyrir greiðslu opinberra
gjalda við mat á greiðslustöðu fyrir-
tækisins.
Loks má nefna að ekki er gert ráð
fyrir aðf lutningsgjöldum af mann-
virkjum og útbúnaði I útreikningum
Lokaskýrslunnar og er það útaf fyrir
sig óeðlileg fyrirgreiðsla við fyrirtæk-
ið. sé það haft í huga. að aðrir
innlendir útflutningsaðilar þurfa að
greiða sllk gjöld.
Við endurútreikning á greiðslu-
stöðu fyrirtækisins höfum við undir-
rituð bætt inn kostnaði vegna endur-
nýjunar og vegna opinberra gjalda
(ekki þó aðflutningsgjöld). en til ein-
földunar slepptum við kostnaði
vegna töku rekstrarlána, jafnvel þótt
sá kostnaður myndi enn rýra lang-
tlma arðsemi fyrirtækisins. Til
glöggvunar fyrir lesendur. höfum við
ákveðið að láta endurnýjunarkostn-
að falla I lok hvers endurnýjunar-
tlmabils — með tilliti til liftlma
hvers atriðis — enda þótt okkur sé
Ijóst að sá kostnaður dreifist i raun
mun jafnar (sjá töflu 2).
Sé tekið tillit til ofangreindra at-
riða við mat á fjármagnsmyndun fyr-
irtækisins, er Ijóst að kostnaður
vegna endurnýjunar mun éta upp
nær allan rekstrarafgang fyrirtækis-
ins á komandi árum:
TaMa 1: Yfirlit um fjirmagnsflæði <ör lokaskýrslu)
1977 - t»sa
Erl«a4 láa
Hlutafá
A«0.000.000
láJ.340.000
625.3*0.000
StofakaataaOur ♦ 397.490.000
Rakaturafá:
kr. 27.«30.000
Frul. ei*ln f Jár þús. kr. 1977 145.340 1978 0 1979 67.450 1980 8.500 1981 2.300 1982 0 1983 0 12* 0
órá&stafaO «l|iB fa þúa. kr. 27.850 1.550 0 0 0 0 0 0
ElglO fjánagn þúa. kr. 145.340 185.340 212.790 221.290 223.590 223.590 223.590 223.590
Fraalei&ala þúa.atk. 10.782 63.920 79.900 79.900 79.900 79.900 79.900 79.900
Sala a. kr. 36.7 217.4 271.7 271.7 271.7 271,7 271.7 271.7
Rekaturakoata. a. kr. 63.0 170.7 170.7 170.7 170.7 170.7 170.7 170.7
Rekaturaafg. a. kr. -26.3 46.7 101.0 101.0 101.0 101.0 101.0 101.0
Afborgaalr og vaxtir a. kr. 0 115.7 109.5 103.3 97.1 90.9 •4.7 0
GraiOaluata&a a. kr. -26.3 -69.0 -8.5 -2.3 3.9 10.1 46.3 101.0
0 Greiðslustaða fyrirtækisins verð-
ur neikvæð a.m.k. fyrstu 7 árin.
0 Engin nettó fjármagnsmyndun
mun eiga sér stað fyrr en árið
1990.
0 í lok 25 ára rekstrartlmabils mun
fjárhagsstaða fyrirtækisins vera
tæpar 150 milljónir króna, skv.
núverandi verðlagi.
Þess skal sérstaklega getið, að við
þennan endurútreikning höfum við
gefið okkur það, að allar forsendur
og spár Lokaskýrslunnar um afköst,
nýtingu, verðlag og sölumöguleika
breytist ekki I komandi framtið.
2. Um markaðshorfur
Spár Lokaskýrslunnar um mark-
aðshorfur virðast byggja aðallega á
umsögnum og röksemdafærslu við-
semjenda I Hollandi
í bréfi frá W. Moolenaar & Zonen
dags. 16.9.76 — sem fylgir Loka-
skýrslunni — er tekið fram á há
marksverð á chrysanthema græðl-
ingum frá Frakklandi og Portúgal sé
6 cent, ef um 1. flokks vöru er að
ræða. Á öðrum stað I bréfinu segír:
„However our feelings are that the
price will increase in the next year or
so by about 10% because our
colleague competitors need a higher
price." (Undirstrikun okkar). Þýðing:
„Á hinn bóginn höfum við það á
tilfinningunni að verðið muni hækka
um eitthvað nálægt 10% á næsta ári
eða svo, vegna þess að samkeppnis-
aðilar okkar þurfa hærra verð." Á
enn öðrum stað segir: „ It is very
difficult to say how the prices will be
but this must be a question of
cooperation and trust with each
other. We always will try to make
the best price for you." Þýðing:
,,Það er mjög erfitt að segja til um
verð afurðanna, en þetta verður að
vera spurning um samvinnu og gagn-
kvæmt traust. Við munum ávallt
reyna að gefa yður hagkvæmasta
verð."
Þetta eru sem sagt þær tryggingar
um markað og um söluverð, sem
hinir erlendu viðsemjendur ætla að
veita meirihluta eigendum ylræktar-
versins á íslandi.
í Lokaskýrslunni er gert ráð fyrir
að tekjur ylræktarversins verði, þeg-
ar fullum afköstum er náð, 271,7
Framhald á bls. 31
1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989
A- Sala 36,7 217,4 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271.7 271,7
B- Rekstrarkoatn. án afskrifta/vaxta 63,0 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7
C- Endurný jun 0 0 28,2 0 0 39,7 0 28,2 0 0 190,9 0 28,2
D- B ♦ C 63,0 170,7 198,9 170,7 170,7 210,4 170,7 198,9 170,7 170,7 361,6 170,7 198,9
E- Afborg. og vextir 0 115,7 109,5 103,3 97,1 90,9 84,7 0 0 0 0 0 0
F- Opinber gjöld 0,3 0,9 12,4 15,7 19,0 22,2 25,5 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0
G- GreiOaluataOa áraina -26,6 -69,9 -49,1 -18,0 -15,1 -51,8 -9,2 44,8 73,0 73,0 -117,9 73,0 44,8
H- Nettó greiOalustaOa -26,6 -96,5 -145,6 -163,6 -178,7 -230,5 -239,7 -194,9 -121,9 -48,9 -166,8 -93,8 -49,0
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
A« Sala 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7 271,7
8- Rekatrarkoatn. 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 170,7 '170,7 170,7 170,7
C- Endurnýjun 0 39,7 0 28,2 0 0 597,4 0 28,2 0 0 59,7
D- B ♦ C 170,7 210,4 170,7 198,9 170,7 170,7 768,1 170,7 198,9 170,7 170,7 230,4
r- Opiaber gjöld 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0 28,0
G- GreiöaluataOa ársins 73,0 33,3 73,0 44,8 73,0 73,0 -524,4 ' 73,0 44,8 73,0 73,0 13,3
H- Nettó greiðelustaOa 97,0 130,3 203,3 248,1 321,1 394,1 -130,3 -37,3 -12,3 60,5 133,5 146,8
Gallabu