Morgunblaðið - 01.03.1977, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MARZ 1977
39
frádráttarreglan sé að hluta til
endurborin í heimilisaf-
slættinum.
Ef 50% frádráttarreglan er
óréttlát, er heimilisafslátturinn
það einnig, þar eð hvort tveggja
er án sýnilegs samhengis við
raunverulegaraðstæður fólks.
Verkaskipting fullorðins fólks á
eigin heimili er samkomulags-
atriði þess í milli og skal vera án
utanaðkomandi íhlutunar.
Tryggingalöggjöfin hefur þegar
viðurkennt ýmis verkefni
heimilanna, svo sem i formi elli-
lífeyris, sjúkradagpeninga og ör-
orkubóta.
Umönnun og uppeldi barna er
augljóslega meginverkefni á
nútímaheimilum. Raunverulegar
barnabætur falli til þeirra, er
börn annast. I slíkum barnabót-
um er fólgið visst valfrelsi — fólk
getur annaðhvort sjálft annast
börnin eða greitt öðrum fyrir það.
Þessi tilhögun leysir af hólmi
barnabótaaukann sem boðaður er
í 65. gr. frumvarpsins.
Kerfisbreyting á skattlagningu,
eins og boðuð er i frumvarpinu,
krefst itarlegrar athugunar og
margvíslegrar viðmiðunar.
Stjórn KRFI vill vekja athygli
þingnefndarmanna á vinnubrögð-
um Norðmanna í svipaðri
aðstöðu.
Stjórn KRFÍ ítrekar, að sá
þáttur frumvarpsins, sem fjallar
um skattlagningu einstaklinga ög
heimila, verði dreginn til baka og
endúrunninn með hliðsjón af
ábendingum, er fram hafa komið.
Stjórn KRFl hefur, eins og að
framan segir, leitazt við að setja
fram þau grundvallarsjónarmið,
er stefna beri að við skatt-
lagningu einstaklinga og heimila.
Stjórnin tók mið af þeim viður-
kenndu samfélagslegu mark-
miðum, er á síðasta ári voru lög-
fest hér á landi, sbr. lög nr.
78/1976 um jafnrétti kvenna og
karla. Grunntónn þeirra laga er
samhljóma meginstefnumiðum
KRFl s.l. 70 ár.
Stjórn KRFI telur, að leiðir að
þessum markmiðum verði þeir að
finna, er kjörnir hafa verið til
slíkra verkþátta af þjóðinni.
r
Kvenréttindafélag Islands:
Sérsköttun og staðgreiðsla
GREINARGERÐ:
Samsköttun hjóna á rætur að
rekja til vinnutilhögunar, þar
sem karlinn aflaði tekna, en kon-
an starfaði eingöngu innan veggja
heimilisins. Með breyttum þjóð-
félagsháttum hefur staða
heimilisins breytzt frá því að vera
bæði framleiðslueining og neyzlu-
eining, í það að vera eingöngu
neyzlueining, þ.e.a.s. afla verður
rekstrarfjár til að standa straum
af aðkeyptum nauðsynjum. Sam-
sköttun hefur valdið því að gift
kona, jafnvel þótt hún hafi eigin
tekjur, hefur orðið háð eigin-
manni sínum. Skattalöggjöf hefur
grundvallazt á þjóðfélagsstöðu
karlsins og gift kona nánast
skoðast sem hluti eiginmannsins,
en ekki sjálfstæður einstaklingur.
Á undanförnum árum og ára-
tugum hefur markvisst verið unn-
ið að þvi að lagalegt jafnrétti
kynjanna verði að raunveruleika.
Lög um réttindi og skyldur hjóna
frá 1923 byggja á, að jafnræði sé
Morgunblaðinu hefur borizt umsögn Kven-
réttinda félags tslands um skattafrumvarpið
sem send hefur verið fjárhags- og viðskipta-
nefnd Neðri deildar Alþingis. Fer umsögn
Kvenréttindafélagsins hér á eftir:
Stjórn Kvenréttindafélags
Islands og starfshópur félagsins
um skattamál hefur í umræðu
sinni um skattlagningu ein-
staklinga og heimila ekki ein-
skorðað sig við frumvarp það ti)
laga um tekjuskatt og eignar-
skatt, er nú liggur fyrir Alþingi.
Leitazt hefur verið við að finna
markmið, er í samræmi við stefnu
KRFl stuðli að jafnri stöðu karla
og kvenna hér á landi.
Á grundvelli umræðna á
almennum fundum félagsins,
ályktana landsþinga KRFl undan-
farna áratugi og nú fjölmargra
funda stjórnar og starfshóps um
skattamál, er stjórn KRFI ein-
huga um eftirfarandi atriði:
1. Stjórn KRFl er andvíg
núverandi tilhögun á skatt-
lagningu hjóna, þ.e. algerri
samsköttun með helmings-
frádrætti á launatekjum giftr-
ar konu.
2. Stjórn KRFl hafnar þeirri til-
högun á skattlagningu hjóna,
tekjuhelmingaskiptum, sem
boðuð er í frumvarpi um tekju-
skatt og eignarskatt, er nú
liggur fyrir Alþingi.
3. Stjórn KRFl leggur til að tekin
verði upp sérsköttun af sér-
aflafé og komið á staðgreiðslu
skatta. Miðað við núverandi
þjóðfélagsaðstæður telur
stjórnin óhjákvæmilegt að
taka tillit til þess þjóðfélags-
hóps, sem nær eingöngu hefur
byggt efnahagsafkomu sína á
vinnuframlagi á heimilum, en
ekki launatekjum eða beinum
arði af rekstri. Sem tímabils-
bundið aðlögunaratriði fyrir
þennan hóp, álítur stjórn
KRFl rétt að miða fyrst um
sinn við hjúskaparstöðu, þegar
skattar eru lagðir á hjón/sam-
búðarfólk og millifæra ónýttan
persónuafslátt. Persónu-
afsláttur verði hinn sami fyrir
alla éinstaklinga á n tillits til
hjúskaparstöðu.
4. Stjórn KRFl leggur til að
frumvarpið i núverandi mynd
verði dregið til baka og fram
fari heildarathugun á því,
hvernig skattlagningu ein-
staklinga og fjölskyldna verði
bezt háttað, miðað við breyttar
aðstæður í þjóðfélaginu.
5. Stjórn KRFl hefur kynnt sér
umsögn þá um frumvarpið, er
Félag einstæðra foreldra
hefur sent fjárhags- og við-
skiptanefnd neðri deildar
Alþingis, og lýsir eindregnum
stuðningi við þau sjónarmið,
er þar koma fram.
1 meðfylgjandi greinargerð
koma fram nokkur þeirra sjónar-
miða, er leiddu til ofangreindrar
niðurstöðu stjórnar KRFl.
með hjónum — skattalöggjöfin
hefur hins vegar alla tíð verið
andstæð þeim grundvallarsjónar-
miðum. Til áréttingar má benda
á, að í kennslubók í sifjarétti eftir
Dr. Ármann Snævarr, hæsta-
réttardómara, og kennd er í laga-
deild Háskóla Islands, segir svo:
„Að lokum skal á það bent, að
önnur lög hafa verið svifasein að
taka upp grunnhugtök hjúskapar-
réttarlaganna eða draga ályktanir
af þeirri tilhögun, sem þar er
mælt, sbr. t.d. skattalög, þar sem
konan hefir lengstum verið skoð-
uð sem hálfgildings appendix við
bóndann". Þau sjónarmið, að
jafnrétti karla og kvenna skuli
vera samfélagslegt markmið,
endurspeglast í yfirlýsingum
Sameinuðu þjóðanna, stefnu-
skrám stjórnmálaflokka, sam-
þykktum landsþinga launþega-
samtaka og i lagasetningu á
Alþingi. Að kynferði og
hjúskaparstaða ráði hverjir séu
skattþegnar, eins og núgildandi
skattalög kveða á um, gengur aug-
Ijóslega gegn framangreindum
sjónarmiðum.
Helmingaskiptaregla við skatt-
lagningu hjóna sem boðuð er í
frumvarpi því, sem nú liggur
fyrir Alþingi, og túlkuð hefur
verið sem sérsköttun (m.a vegna
orðalags 5. gr. frv.), er í raun
samsköttun í nýju formi. Hjónin
skulu telja fram á sama framtals-
eyðublaði, sbr. 87. gr., og skiptir
ekki máli þótt um sé að ræða
tekjur af sératvinnu eða séreign.
Álagða skatta á hjón skal birta í
einu lagi í skattskrá og
tilkynningar allar nægir að senda
öðru hjóna, sbr. 97 gr. Hjón bera
áfram óskipta ábyrgð á greiðslu
skatta, sem á þau eru lagðir.
Innheimtumaður ríkissjóðs getur
gengið að hvoru þeirra um sig til
greiðslu á sköttum beggja, sbr.
108 gr. frv.
Sú aðstaða tveggja einstaklinga,
að tekjur annars hafi áhrif á
skattlagningu hins, getur verkað
ýmis hvetjandi eða letjandi á at-
vinnuþátttöku þeirra. Skattalög
skulu vera hlutlaus að þessu leyti
og ber að rjúfa þá skattalegu
einingu, sem hjón hafa verið fram
til þessa. I kafla, sem ber heitið
„Meginstefnuatriði frumvarps-
ins“ kemur ótvírætt fram, að frv.
feli í sér stýringu gagnvart vinnu-
markaðinum, en þar segir svo í 2.
tl.: „Almennt er þess að vænta, að
hjón, þar sem eiginkonan starfar
ekki utan heimilis, mundu hafa
ávinning af þessari breytingu"
(undirstrikanir KRFl).
Þegar boðuð var framlagning
frumvarpsins, var því haldið
fram, að „nú skyldu störf heima-
vinnandi húsmæðra loksins
metin", eða m.ö.o. heimilisstörf
skyldu metin. Höfundar frum-
varpsins skilgreina ekki hugtökin
„heimili" og „heimilisstörf", en
slík skilgreining hlýtur að vera
óhjákvæmileg undirstaða raun-
verulegs mats og markmiðsins
með matinu. Starfsmat getur
undir engum kringumstæðum átt
heima í skattalöggjöf, hvorki mat
á heimilisstörfum né öðrum störf-
um.
Ef frumvarp þetta verður að
lögum, er niður felld hin svo-
nefnda 50% frádráttarregla, þ.e.
að helmingur launatekna giftra
kvenna skuli dreginn frá saman-
lögðum tekjum hjóna áður en til
skattlagningar kemur. Ákvæði
þetta veldur misrétti milli laun-
þega, og það stríðir gegn grund-
vallarreglu við lagasetningu hér á
landi, að hafa kynbundið ákvæði i
lögum. 50% frádráttarreglan var
lögfest til bráðabirgða árið 1958.
Vegna óréttlátra skattalaga var
erfitt að fá giftar konur til starfa
utan heimila. Skattstiginn var
þannig, að skattar hjóna, sem
bæði unnu utan heimilis, urðu
mun hærri en skattar fólks í
óvígðri sambúð. I stað þess að
leiðrétta skattalögin að þessu
leyti, var farin 50% frádráttar-
leiðin. Á þeim 19 árum, sem liðin
eru, hafa orðið margvíslegar
breytingar á skattalögunum, þ. á
m. á skattstiganum. Þær fáu
konur, sem hafa háar tekjur,
hagnast nú á þessari reglu. Það,
sem átti að horfa til réttlátari
skattlagningar, hefur snúizt í and-
hverfu sína.
I seinni tíð hefur þessi regla
verið túlkuð þannig, að henni
væri ætlað að koma til móts við
kostnað, er bæði hjónin afla tekna
utan heimilis, svo sem barna-
gæzlu. Að einstaklingar skuli
hafa sem mest frelsi til að velja
sér lífsstarf, eru flestir sammála
um. En ef þetta valfrelsi á að
verða framkvæmanlegt, verður að
koma til móts við fólk á vissum
tímabilum.
I 64. og 65. gr. frumvarpsins er
gert ráð fyrir að í stað 50%
frádráttarreglunnar komi
„heimilisafsláttur“ og „barna-
bótaauki". Heimilisafsláttur, eins
og hann er boðaður í 64. gr. 1. tl.,
tekur ekki mið af verefnum á
heimili þeirra, er hans verða að-
njótandi. Samkvæmt frv. eru skil-
yrðin til að fá heimilisafslátt frá
skatti þau að vera í hjúskap og að
hjónin afli bæði tekna utan
heimilis.
Þetta eru nærfellt sömu skil-
yrði og eftir núgildandi lögum til
að hljóta 50% frádrátt af launa-
tekjum. Virðist sem 50%