Morgunblaðið - 01.03.1977, Blaðsíða 46
46
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MARZ 1977
Yfirvöld bæta sam-
búðina við listamenn
A-Þýzkaland:
Austur-Berlín — 28. febrúar. Reuter.
SVO virðist sem austur-þýzk yfirvöld hafi nú hug á því að draga úr
úlfúð þeirri sem orðin var f samskiptum þeirra við listamenn, en um
þessar mundir eru þrfr mánuðir frá þvf að upp úr sauð f samhandi við
brottvísun skáldsins og vfsnasöngvarans Biermanns.
Að undanförnu hafa yfirvöld
gefið til kynna með ýmsum hætti
að þau séu að slaka á klónni, —
höfundar, sem þekktir eru að and-
ófi hafa fengið verk sín birt og
hafa verk þeirra hlotið lofsam-
lega dóma í blöðum.
I nóvember undirrituðu 12
menntamenn — meðal annarra
nokkrir þekktir rithöfundar —
skjal þar sem skorað var á yfir-
völd að endurskoða þá ákvörðun
að svipta Biermann ríkisborgara-
rétti. Skjalið var birt opinberlega
á Vesturlöndum, en kailaði á
mikla reiði yfirvalda í Austur-
Þýzkalandi og harkalegar árásir í
blöðum.
Maður Christu Wolf, Gerhard,
sem þátt tók í mótmælunum og
einnig er rithöfundur, var rekinn
úr kommúnistaflokknum, en
áreiðanlegar heimildir segja að
honum hafi verið boðið að ganga
aftur i flokkinn, þótt hann hafi
afþakkað boðið.
Manfred Krug, einn vinsælasti
leikari og jazz-söngvari í A-
Þýzkalandi, sótti um leyfi til að
flytjast úr landi, en síðar greindi
hin opinbera fréttastofa ADN frá
því að hann væri í þann veginn að
leggja upp í tónleikaferð um land-
ið, og að aðgöngumiðar væru al-
gjörlega á þrotum.
Afleiðingarnar hafa hins vegar
orðið mun minni en búizt var við.
Rithöfundurinn Christa Wolf var
meðal þeirra, sem undirrituðu
áskorunina vega Biermanns.
Skömmu síðar barst henni bréf
frá kommúnistaflokknum þar
sem hún var ávítuð stranglega
fyrir framkomu sina, en eigi að
síður kom nýjasta bók hennar út
um áramótin eins og ráð hafði
verið fyrir gert. Nokkrum vikum
eftir útkomu bókarinnar birtist
um hana ritdómur eftir varafor-
mann a-þýzka rithöfundasam-
bandsins Hermann Kant, i viku-
ritinu Sonntag, þar sem sagði
meðal annars að bókin ætti erindi
við hvern þann, sem „ennþá væri
að marka sér stefnu í lífinu."
Biermann
Ein ljósasta vísbendingin um að
flokksforystan vilji jafna ágrein-
ing sinn við listamenn er, að Er-
ich Honecker flokksleiðtogi var
viðstaddur opnun félagsheimilis
listaakademíunnar um miðjan
febrúar. Fjölmiðlar greindu ýtar-
lega frá þessum viðburði, en þó
vakti e.t.v. meiri undrun, að einn
þeirra, sem þátt tóku í dagskránni
við opnunina, var rithöfundurinn
F’ranz Frtlhmann, sem einmitt var
í hópi mótmælendanna 12, og las
hann þar úr verkum sínum.
Þá hefur vakið athygli að ný-
lega fékk rithöfundurinn Reiner
Kunze leyfi tnntaverðlaunum, —
og um leið fékk hann leyfi til að
snúa aftur til A-Þýzkalands.
Kunze undirritaði ekki mótmælin
vegna Biermanns, en hann var
rekinn úr rithöfundasambandinu
um það leyti sem ádeilusaga hans
„Dásamleg ár“ kom út á Vestur-
löndum í haust sem leið.
Flestir þeir, sem undirrituðu
mótmælaskjalið, hafa fengið ofan-
igjöf, en Stephan Heym, sem er
einn þekktasti rithöfundurinn í
hópnum, hefur verið látinn
algjörlega afskiptalaus.
Síðasta bók Heyms, „Fimm dag-
ar í júní“, fjallar um uppreisnina
1953 og hefur hún aðeins komið
út á Vesturlöndum. Heym er ekki
i kommúnistaflokknum, en hann
er virtur félagi í rithöfundasam-
bandinu.
Um leið og þrýstíngur á þekkta
rithöfunda virðist fara minnk-
andi hefur a-þýzka stjórnin þó
gert lýðum ljóst, að skipulögð
andófshreyfing í landinu verði
ekki látin afskiptalaus.
Fulltrúar kommúnistaflokksins ganga ð fund rfkisstjórnarinnar til að
afhenda umsókn um löggildingu flokksins.
Kommúnistar á Spáni:
Reyna að sanna sjálf-
stæði gagnvart Moskvu
Madrid, 28. febrúar. Reuter.
LÖGFRÆÐINGAR spánska kommúnistaflokksins unnu við það f dag
að undirbúa gögn til stuðnings umsóknar flokksins um löggildingu,
eftir að hafa starfað neðanjarðar í 40 ár. Hæstiréttur hefur gefið
flokknum frest fram á fimmtudag til að leggja fram sönnun fyrir því
að hann sé hvorki undir erlendri stjórn né aðhyllist einræði.
Samkvæmt hegningarlögum
eru hópar, sem þetta tvennt á við,
bannaðir. Leiðtogi kommúnista,
Santiago Carrillo, reyndi að
styrkja málstað flokksins með því
að bjóða leiðtogum franskra og
ítalskra kommúnista, Georges
Marchais og Enrico Berlinguer,
til tveggja daga fundar á miðviku-
dag.
Þessir þrír eru helztu talsmenn
hins svokallaða Evrópukommún-
isma, sem lagt er áhersla á að sé
hvorki undir áhrifum frá Moskvu
né sé einræðislegur. Þetta verður
fyrsti skipulagði fundur
evrókommúnista, en það hugtak
er vart meir en ársgamalt.
Bændur í uppreisnarhug lögðu
í dag þúsundum dráttarvéla sinna
við þjóðvegi á Norður-Spáni til að
vekja athygli á kröfum þeirra um
hærra verð fyrir kartöflur og aðra
framleiðslu. Sumir bændur
hótuðu að aka dráttarvélum
sinum inn í borgina Burgos, en
uppreisnarástand hefur breiðst
um mörg iandbúnaðahéruð. Hið
svokallaða kartöflustríð byrjaði
fyrir níu dögum þegar bændur
lokuðu vegum í Leon og Logrono.
Búnaðarsamtökin segja að um
20.000 dráttarvélum sé beitt í að-
gerðunum, en þeim hafi verið lagt
á vegarkanta til að trufla umferð
ekki um of og neyða ekki lögregl-
una til gagnaðgerða.
— Amin lofar
Framhald af bls. 1.
en það bæri að hafa f huga að
hann væri nýtekinn við starfi
og óreyndur, en Amin sjálfur
væri þrautreyndur stjórnmála-
maður. Það var útvarpið f
Uganda, sem skýrði frá þessu í
dag.
Utvarpið minntist nú ekkert
á viðvaranir til Bandaríkja-
stjórnar um að hún reyndi
ekki að gera innrás í landið, en
útvarpið var með slíka viðvör-
un í gær og skýrði einnig frá
þvi að öllum Ugandaher, 21
þúsund manna liði, hefði verið
skipað í viðbragðsstöðu.
Amin hefur sem kunnugt er
frestað fundi sínum með
Bandaríkjamönnunum fram á
miðvikudag, þar sem langt sé
fyrir marga þeirra að fara. Á
fundi sínum með nokkrum
flugmönnum og flugvirkjum á
Entebbeflugvelli í dag, — en
það eru Bandaríkjamenn, sem
sjá um áætlunar- og fraktflug
fyrir Uganda — bað Amin þá
vel að lifa og vera glaða og
fullvissaði þá um að hann væri
sjálfur mjög hamingjusamur.
Hann sagði að ýmsir blaða-
menn og þjóðarleiðtogar hefðu
mistúlkað boð hans til Banda-
ríkjamannanna, boðið væri
raunir til komið vegna óska frá
ýmsum Bandaríkjamönnum í
Ugandá, sem hefðu spurt
hvers vegna hann hefði ekki
haldið með þeim fund eins og
fólki af öðru þjóðerni, t.d.
Bretum. Lofaði Amin að góða
veizlu gjöra skyldi og skipaði
öllum í hátiðakór Uganda að
mæta á miðvikudag.
Frá því var skýrt f Hvíta
húsinu í dag, að Carter forseti
hefði sent Amin orðsendingu,
þar sem hann þakkaði honum
fyrir fullvissu um að öryggi
Bandaríkjamannanna I
Uganda væri ekki ógnað. Jody
Powell blaðafulltrúi Carters
sagði að ummæli Amins um
þessi mál hefðu orðið til að
lægja ótta manna í Washing-
ton, en Carter myndi fylgjast
náið með þróun mála. Powell
sagði að ekki hefði verið tekin
ákvörðun um hvort Banda-
rfkjastjórn sendi fulltrúa til
Kampala til að fylgjast með
fundinum, eins og Amin hefði
boðið. V-þýska sendiráðið í
Kampala gætir hagsmuna
Bandaríkjanna f landinu, en
bandaríska sendiráðinu þar
var lokað 1973 f mótmælaskyni
við brot Amins á mannrétt-
indalögum.
Tassfréttastofan í Moskvu
sakaði í dag Bandaríkjastjórn
um að reyna að hræða hinar
framfarasinnuðu þjóðir f Af-
ríku með því að senda herskip
á hafsvæðið undan strönd A-
Afríku. Segir fréttastofan að
Bandaríkin séu með þessu að
reyna að hræða a-afríkönsku
þjóðirnar til að láta af and-
stöðu sinni gegn heimsvalda-
sinnum.
— Mannréttindi
Framhald af bls. 1.
Washington í dag, að hann liti
þannig á að Carter tæki á móti sér
sem fulltrúa baráttusamtaka fyrir
mannréttindum, en ekki sem ein-
staklingi. í fyrrnefndu viðtali
sagði Carter einnig að hann
myndi ekki fórna mannréttindum
til þess að ná samningum við So-
vétrfkin um takmörkun á fram-
leiðslu kjarnorkuvopna, Ford for-
seta fyrirrennara sínum hefði
hins vegar orðið á f þeim efnum.
Andófsmál hafa víða verið ofar-
lega á baugi um helgina. Max Van
Stoel utanrfkisráðherra Hollands,
sem kom til Prag f opinbera heim-
sókn, sagði f gær í Amsterdam, að
hann myndi ræða mannréttinda-
mál við fulltrúa tékkóslóvakísku
stjórnarinnar og hann myndi ekki
forðast að ræða málefni forsvars-
manna „Mannréttinda 77“. Hann
sagðist vonast til að eiga hrein-
skilnislegar og frjálsar viðræður
um þau mál meðan á dvölinni
stæði. Þessi mál hefði vakið
áhyggjur í Hollandi og hann vildi
fá svör við ákveðnum spurning-
um.
Einn af forystumönnum
„Mannréttinda 77“, rithöfundur-
inn Pavel Kohout, skýrði frétta-
mönnum frá því að hann hefði
fengið fyrirskipun um að flytja úr
fbúð sinni í Prag. Að hans sögn er
ástæðan sú, að borgaryfirvöld í
Prag segja að endurbyggingar-
nefnd borgarinnar eigi að fá i
hendur Schwarzenberghöllina,
sem fbúðin er f og þvf þurfi að
rýma hana. Segir Kohout að sér
hafi verið boðin léleg íbúðarkytra
í úthverfi Prag, en yfirvöldum
beri skv. reglum skylda til að gefa
honum kost á að velja milli
þriggja íbúða af sömu stærð og á
svipuðum stað og hann nú býr.
Segir Kohout að yfirvöld séu
greinilega að reyna að hrekja
hann úr landi. Hann hafi, eftir að
„Mannréttindi 77“ sáu dagsins
ljós, verið sviptur nafnskírteini,
ökuskírteini og skráningarskjali
fyrir bifreið sína.
Mannréttindamál voru einnig
til umræðu á fundi David Owens,
utanríkisráðherra Bretlands, og
Frigyes Puja, utanríkisráðherra
Ungverjalands, sem er í þriggja
daga heimsókn i Bretlandi. Munu
þeir einkum ræða undirbúning að
framhaldsráðstefnu Helsinki-
fundarins, sem haldinn verður í
Belgrað í júlí nk. og hversu miðað
hefur á tveimur árum frá lokum
Helsinkifundarins í þeim málum,
sem sáttmálinn fjallaði um.
— Loðnuveiði
Framhald af bls. 48
um afla í gær voru þessi: Skógey
150, Gunnar Jónsson 290, Flosi
310, Ársæll 210, Árni Magnússon
200, Vörður 250, Ársæll Sigurðs-
son 90, Vonin 110, Arnarnes 150,
Glófaxi 80, Skfmir 400, Magnús
NK 270, Bergur 110, Suðurey 120,
Huginn 460, Hringur 120, Geir
goði 170, Andvari 140, Álfsey 50,
Faxi 220, Klængur 100, Keflvík-
ingur 240, Helga II 350,
Guðmundur 730, Sölvi Bjarnason
60, Bylgjan 160, ísleifur 390,
Hákon 440, Helga Guðmunds-
dóttir 460, Ólafur Magnússon 200,
Sigurður 1000, Kári Sölmundsson
210, Steinúnn 50, Gísli Árni 500,
Pétur Jónsson 650, Sigurbjörg
250, Svanur 320, Snæfugl 130,
Fífill 550.
— Námsmatið
Framhald af bls. 48
eins nemanda í samræmi við
hans eigin frammistöðu eða
með hliðsjón af getu allra
hinna? Á að jafna æskuna út í
einhverja meðaltalsflatneskju?
Á ekki að spyrja, hvers er nem-
andinn sjálfur megnugur,
heldur hvar hann er i
„kúrfunni“?
Vilhjálmur Hjálmarsson
menntamálaráðherra tók þá til
máls, síðan Jónas Árnason og
Páll Pétursson. Ráðherrann
sagði að þetta mál væri á við-
kvæmu stigi í vor og því væri ef
til vill ekki rétt að láta það bera
að með slíkum hætti, utan dag-
skrár. Kvað hann koma til mála
að ræða fræðslukerfið í sér-
stakri dagskrá síðar og láta þá
greinargerð fylgja innan
skamms tíma. Jónas Árnason
tók sterklega undir gagnrýni
Ellerts og sagði að er aðfinnslur
og kvartanir kæmu fram frá
jafn virtum skólastjóra og
Björn Jónsson væri, þyrfti að
staldra við og menn að aðgæta,
hvort verið væri á réttri leið.
Jónas kvað það sannfæringu
sfna að allflestir skólamenn í
landinu væri Birni sammála.
Páll Pétursson kvaðst ekki
undrandi á þótt málið bæri á
góma, þar sem kerfið væri
hreint ekki álitlegt við fyrstu
sýn. Hann sagðist ekki sjá fram-
farir í tölvuvinnslu á nemend-
um, kerfisflokkun og hlutfalls-
mati. Grunnskólalögin hefðu
ótvíræða kosti, en einnig áber-
andi galla, sem sníða þyrfti af
eftir reynsluprófun. Hann sagð-
ist jafnframt efast um að skóla-
ménn almennt hefðu gert sér
grein fyrir ágæti umræddra
nýrra reglna um starfsmat.
Menntamálaráðherra sagði
að hjóli framvindunnar yrði
naumast snúið við og fram-
þróun væri nauðsynleg í
fræðslukerfinu. Umræddar
breytingar hefðu átt alllangan
aðdraganda og langt kynningar-
starf að baki.— Sjá nánari frá-
sögn af umræðum þessum á
þingsíðu Morgunblaðsins í dag.
— Grásleppu-
hrogn
Framhald af bls. 2
tunnuna hið rétta verð, þannig að
miðað við 20 þúsund tunna fram-t
leiðslu eins og var í fyrra, færu
um 100 milljónir króna í súginn
ef miðað væri við framangreint
lágmarksútflutningsverð.
Óttar sagði, að við þessu hefði
fyrirtækið vilja vara framleiðend-
ur grásleppuhrogna með tilkynn-
ingu sinni. Hann kvað þó geta
verið að einhverjir hinna um-
svifameiri söluaðila hér á landi
væru þegar búnir að gera bind-
andi samninga á þessu lágmarks-
verði, og það myndi þá vafalaust
binda hendur ýmissa framleið-
enda fyrst f stað, en hins vegar
væri alls ekki útilokað að hækka
verðið þegar fram f sækti, líkt og
raunin hefði orðið á í fyrra. Raun-
ar sagðist Óttar einnig ætla að
lágmarksútflutningsverðið hefði
þá verið ákvarðað 5—10% of lágt
í upphafi, en úr hefði rætzt í
síðari sölum.
— Samræmdu
prófin
Framhald af bls. 3
þessara prðfa voru meingölluS og
þetta fyrirkomulag minnir miklu
meiraá samkeppni en áður var. Nú
er ekki aSeins um a8 ræSa pró-