Morgunblaðið - 02.03.1977, Síða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. MARZ 1977
Utgefandí
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjórí
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur. Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjorn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10100.
Aðalstræti 6, simi 22480
Áskriftargjald 11 00.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasólu 60.00 kr eintakið.
Meginkrafa Alþýðusam-
bands íslands í komandi
kjarasamningum er sú, að lág-
markslaun verði 100.000.
krónur á mánuði og fullar verð-
lagsbætur komi á laun. Eins og
sjá má er kauphækkunarkrafan
sett fram í öðru formi en yfir-
leitt áður og verður ekki skilin á
annan veg en þann, að það sé
krafa verkalýðssamtakanna að
fyrir engin störf verði greitt
lægra kaup.
Nú er það út af fyrir sig Ijóst,
að I þeirri dýrtíð, sem hér ríkir,
nægja 100 þúsund krónureng-
an veginn til þess að standa
undir framfærslukostnaði
meðalfjölskyldu Það er líka
vitað, að ákveðnir hópar laun-
þega og lifeyrisþega búa við
kröpp kjör. Sjálfsagt er afar
erfitt að afmarka þessa hópa,
en í stórum dráttum má ætla,
að þá launþega, sem vinna á
hinum lægstu töxtum, sé að
finna meðal ófaglærðra verka-
manna í verkamannafélög-
unum, iðnverkafólks í Iðju, i
verzlunarmannafélögunum, til
dæmis afgreiðslufólk i verzl-
unum, að einhverju leytí starfs-
fólk i frystihúsum og svo meðal
lægstlaunuðu opinberra starfs-
manna. Þá er og Ijóst, að all
fjölmennur hópur lifeyrisþega
býr við erfiðan hag, fyrst og
fremst þeir lífeyrisþegar, sem
hafa ýmist ekkert annað að lifa
af en bætur almannatrygginga
eða þær ásamt óverðtryggðum
lífeyrisgreiðslum úr almennum
lifeyrissjóðum. Þetta eru þeir
hópar, sem búa við lægstu
launakjörin að því talið er.
Tækifærí þessa fólks til þess
að afla aukinna tekna með
aukavinnu eru mjög mismun-
andi. Sumir opinberir starfs-
menn hafa nánast enga mögu-
leika á aukavinnu, en það þýð-
ir, að laun þeirra eru ekki lif-
vænleg. Starfsfólkið í fisk-
vinnslustöðvum á hins vegar
kost á mikilli aukavinnu að
öllum jafnaði, þannig að raun-
tekjur þess eru margfalt hærri
en stundum getur sú auka-
vinna farið út í öfgar og orðið
að vinnuþrælkun. Afgreiðslu-
fólk í verzlunum og starfsfólk í
verksmiðjum á takmarkaðan
kost á yfirvinnu og lífeyrisþegar
hafa sáralitla möguleika á að
afla sér aukinna tekna. Allt
þetta verður að hafa í huga,
þegar menn leitast við að fá
heildaryfirsýn yfir launakerfið
og reyna að gera sér grein fyrir,
hvar skórinn kreppir mest og
hvaða launþegahópar eiga tvi-
mælalaust rétt á verulegum
kjarabótum og hverjir verða að
bíða betri tíma. Þegar rætt er
um launataxta er nauðsynlegt
að gera sér Ijóst að mjög mikið
er um það, að fyrirvinnur i
fjölskyldu séu tvær. Afgreiðslu-
stúlka í verzlun kann að vera á
lágu kaupi en laun hennar eru
aðeins hluti af heildartekjum
fjölskyldu hennar og það lífs-
kjarastig, sem við höfum tamið
okkur er í raun miðað við tvær
fyrirvinnur. Þetta verður að
hafa í huga þegar fjallað er um
launamálin. Þá verða menn
einnig að gera sér grein fyrir
því, að yfirborganir munu vera
mjög algengar á vinnumarkað-
inum og er jafnvel talið, að
20—25% yfirborganir á laun
séu almennar um þessar
mundir enda er það svo, að í
mörg ár hefur fremur verið
hörgull á góðum vinnukrafti.
Með þetta í huga er ástæða
til að staldra við kröfu ASÍ um
100 þúsund króna lágmarks-
laun. Þessi krafa jafngildir i
raun 56% kauphækkun á
fjórða taxta Dagsbrúnar. Ef gert
er ráð fyrir sömu hækkun fram-
færsluvisitölu næstu 12
mánuði og verið hefur siðasta
ársfjórðung, mundi þessi kaup-
hækkunarkrafa ásamt fullum
verðlagsbótum þýða rúmlega
80 prósent hækkun launa á 1 2
mánuðum. Nú er að visu gert
ráð fyrir því í kröfugerð Alþýðu-
sambandsins að þeir, sem
hærra eru launaðir, hækki ekki
um sömu prósentu heldur um
sömu krónutölu. En þrátt fyrir
það er Ijóst, að kauphækkun af
þessu tagi þýðir kollsteypu í
okkar efnahagslífi. Miðað við
þær verðlagshækkanir sem nú
eru fyrirsjáanlegar og ef kaup-
hækkanir á þessu ári í öllu
launakerfinu yrðu þær sömu og
gert er ráð fyrir í kjarasamning-
um Bandalags háskólamanna
mundi verðbólgan á þessu ári
hins vegar komast niður i
16—18 prósent. Talið er að
unnt sé að tryggja um 4
prósent hækkun rauntekna á
þessu ári. Er nauðsynlegt að
fara i gegnum nýja verðbólgu-
öldu til þess að ná þvi marki?
Verkefnið nú er að skipta þess-
ari hækkun rauntekna þannig,
að hún komi fyrst og fremst i
hag hinum verst settu.
En krafan um 100 þúsund
króna lágmarkslaun hefur
ýmsa aðra vankanta. Hættan er
t.d. sú, að hún dragi úr mögu-
leikum ungs fólks, sem hefur
enga starfsreynslu til þess að fá
atvinnu. Atvinnurekendur
mundu hneigjast til að ráða
fremur til sín reyndari starfs-
menn.
Skilyrðislaus krafa um lág-
markslaun mundi líka draga úr
möguleikum eldra fólks með
skerta starfsorku til að fá at-
vinnu við sitt hæfi.
Þá má lika búast við að
reyndur og þjálfaður starfs-
maður teldi það móðgun við
sig, ef ungur og algerlega
reynslulaus maður væri þegar í
stað ráðinn á svipuð laun og
hinn eldri og reyndari.
Það kann að hljóma vel að
setja fram kröfu um 100 þús-
und króna lágmarkslaun, en
þegar menn fara að skoða
málin ofan í kjölinn koma ýmsir
vankantar í Ijós, sem snúa ekki
síður að verkalýðshreyfingunni
en atvinnurekendum. Um
verðlagsbæturnar er það að
segja, að það mætti verða
verkalýðssamtökunum nokkuð
umhugsunarefni, að vinstri
stjórnin felldi þær niður með
bráðabirgðalögum aðeins
þremur mánuðum eftir hina
frægu febrúarsamninga 1974.
Síðan hefur verkalýðshreyfing-
unni ekki tekizt að koma fullum
verðlagsbótum á að nýju. Með
kröfugerð Alþýðusambandsins
nú virðist stefnt í sams konar
samningagerð og í febrúar
1974.
Sú samningagerð bitnaði
mest á láglaunafólki, lifeyris-
þegum og sparifjáreigendum.
Er verkalýðshreyfingin að
verða styrkasta stoð verðbólgu-
braSkara og skuldakónga?
Meginkrafa ASÍ
Halda fast vid
fyrirætlanir um
frelsun Taiwan
Tókió 1. marz AP.
HÁTTSETTUR kínverskur
embættismaóur lagói í dag
áher/.lu á að Kínverjar heföu
hvergi hvikaó frá fyrri fyrir-
ætlunum sfnum um aó frelsa
Taiwan úr höndum þjóðernis-
sinna. Þetta kom fram f frásögn
llsinhua-fréttastofunnar af
ræóu, sem Liao Cheng-chin,
miöstjórnarmaöur f kínverska
kommfnustaflokknum, hélt á
fundi í Peking, þar sem haldió
var upp á „30 ára afmæli bylt-
ingarilraunar Taiwanbúa".
Liao sagði í ræðu sinni, að
fyrirætlanir Mao heitins for-
manns og Cho En-lais um frels-
un og sameiningu Taiwan og
Kina yrðu örugglega fram-
kvæmdar undir stjórn Hua
Kuo-fengs, núverandi ieiðtoga
kinversku þjóðarinnar. 300
manns voru á þessum fundi og
þar á meðal Yeh Chien-ying,
varaformaður miðstjórnar kín-
verska kommúnistaflokksins.
Leynisamkomulag
gegn Rússum í
Miðausturlöndum
Mannleg
mistök
orsökin?
Barcelona 1. marz Reuter.
YFIRMENN spánsku ríkisjárn-
brautanna unnu í dag að rann-
sókn á járnbreutarslysinu, sem
varð skammt fyrir utan Barce-
lona i gær, þar sem 22 létu h'fið
og 85 særðust, er tvær járn-
brautir rákust á á fullri ferð.
Talsmaður járnbrautanna sagði
i kvöld að hugsanlegt væri, að
um mannleg mistök hefði verið
að ræða. Flestir farþegarnir
voru verkamenn á leið heim úr
vinnu úr bilasætaverksmiðju i
Martorell, skammt fyrir utan
Barcelona. Báðir vagnstjórarn-
ir og verðir þeirra létust við
áreksturinn.
Tel-Aviv 1. marz Reuter.
FYRRUM ráögjafi Ben
Gurions, forsætisráðherra ísra-
els, hefur gefið út ævisögu ráð-
herrans, sem lézt 1973, þar sem
m.a. segir aó Ben Gurion hafi
1958 undirritað samkomulag
meó leiðtogum þriggja annarra
þjóða sem fól f sér að komió
yrði f veg fyrir aukin áhrif So-
vétrfkjanna f Mióausturlönd-
um.
Ráðgjafinn, Michale Bar-
Zohar, segir, að Ben Gurion
hafi flogið með leynd til
Ankara i ágúst 1958 og undir-
ritað samkomulagið ásamt Ad-
man Menderes, forsætisráð-
herra Tyrklands, og síðan hafi
leiðtogar írans og Eþíópíu und-
irritað samkomulagið. Segir
Bar-Zohar, að samningurinn
hafi verið gerður, þar sem ráða-
menn á Vesturlöndum hafi haft
miklar áhyggjur af auknum
áhrifum Sovétríkjanna í írak,
Sýrlandi, Libanon og Egypta-
landi strax eftir átökin við
Súezskurðinn 1956. í bókinni
segir, að Ben Gurion hafi komið
með hugmyndina um samkomu-
lagið og að Eisenhover, forseti,
og John Foster Dulles, utanrik-
isráðherra Bandaríkjanna, hafi
þegar lagt blessun sína yfir
hana. Bar-Zohar segir, að Nass-
er, Egyptalandsforseti, hafi
verið notaður til að tryggja fót-
festu Sovétrfkjanna í Miðaust-
urlöndum, en samkomulagið
hafi aðeins beinzt gegn Sovét-
rikjunum, ekki Nasser.
\f/
ERLENT
Finnland:
Bannað að reykja í
opinberum byggingum
Helsingfors 1. marz NTB.
NY tóbakslöggjöf gengur í
gildi f Finnlandi f dag og er
hún sú strangasta, sem sögur
fara af f Evrópu. M.a. eru reyk-
ingar f opinberum byggingum
og skrifstofum bannaóar og all-
ir sfgarettupakkar veróa merkt-
ir þannig að greinilega komi
fram, að reykingar séu hættu-
legar heilsu manna. Ekki verö-
ur hægt að framfylgja öllum
greinum laganna alveg strax,
þar sem koma þarf f.vrir skilt-
um um reykingabann f opin-
berum byggingum áóur en
hægt verður að framfylgja
banninu. Ilins vegar er gert ráð
fyrir að það verði komið í fullt
gildi fyrir lok þessa árs.
í einkafyrirtækjum, eins og
bönkum, verzlunum og veit-
ingastöðum, er það eigendanna
að ákveða hvort reykingar vera
leyfðar eða ekki. Bann við sölu
tóbaks og tóbaksvara til barna
innan 16 ára aldurs gengur
strax í gildi. Þá er ein megin-
regla um að ekki megi reykja á
fundum, þar sem börn innan 12
ára aldurs eru viðstödd. Hins
vegar geta fundarstjórar látið
opna sérstök reykingarher-
bergi inn af fundarsalnum.
Danmörk:
Samkomulag um
fjáröflun og
stj órnarfrumvörp
Kaupmannahöfn I. marz
Reuter.
ANKER Jörgensen forsætisráð-
herra Danmerkur skýrði frá
þvf við setningu danska þjóð-
þingsins f dag, að minnihluta-
stjórn sfn hefði fengið loforð
fyrir fullum stuðningi Mið-
demókrata, Róttæka vinstri-
flokksins og Kristilega þjóðar-
flokksins við tillögur f húsnæð-
ismálum, varnarmálum og at-
vinnumálum.
Það voru einmitt deilur um
þessi mál, sem leiddu til þess að
boðað var til kosninga 15.
febrúar sl. Jörgensen sagði að
náðst hefði samkomulag við
fyrrgreinda flokka um leióir til
að afla ríkinu 910 milljónir
danskra króna. Jörgensen sagði
að íhaldsflokkurinn styddi
einnig vissa þætti fyrrgreindra
málaflokka. Hann sagði, að ef
þessi mál yrðu afgreidd með
hraði I þinginu yrði það til að
greiða fyrir samningaviðræð-
um launþega og atvinnurek-
enda, sem nú standa yfir í
skugga verkfallsboðunar.