Morgunblaðið - 05.03.1977, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. MARZ 1977
35
Lína átti enga ósk heitari en þá
að fá að vera í húsinu sínu í
Hveragerði, en fyrir bænastað
dóttur sinnar og tengdasonar
dvaldi hún nú tvo síðustu vetur
hjá þeim f Reykjavfk, en um leið
og voraði skyldi haldið austur.
Þær eru ótaldar ferðirnar hennar
Gústu austur fyrir Fjall til þess að
hlúa að henni mömmu sinni, því
hún skyldi svo þrá hennar til að
vera heima hjá sér, og Magnús
var alltaf að dytta að húsinu
hennar, og í einu og öllu gerðu
þau allt sem f þeirra valdi stóð til
þessa að ævikvöld hennar mætti
verða bjart, og á heimili þeirra
naut hún ástrfkis allra, dótturson-
anna og eiginkvenna þeirra og
litlu drengjanna, allir voru henni
góðir og hún góð við alla, en samt
var hún farin að tala um að fara
austur, nú þegar færi að lengja
daginn og nú er sfðasta ferðin
farin austur fyrir Fjall og við
vinir hennar og frændur ætlum
að fylgja henni síðasta spölin og
þakka henni alla góðvildina og
tryggðina. Við kveðjum hana ugg-
laus og treystum þvi að af kær-
leika hennar verði engu eytt,
hann er og varir f tímans sjóði.
Gústu og Magnúsi og fjölskyldum
þeirra og systkinum hennar biðj-
um við guðs blessunar.
Vertu svo Lina frænka sæl og
guð blessi hana og varðveiti um
alla eilffð.
Hallbera Leósdóttir
Bjarnfrfður Leósdóttir
Guðbjörg Guðlaugs-
dóttir - Minningarorð
Við enda Ölfusárbrúar stendur
tvflyft timburhús, kennt við
fyrsta landnámsmann tslendinga,
Ingólf. Við vesturglugga á kvist-
herbergi þessa húss voru sögð
ævintýri og sögur, en fljótið óm-
aði um hina undurSamlegu veröld
fyrir utan. Elfan mikla stynur nú
f klakaböndum, enda er sagnar-
andinn allur og hugarfró
ævintýrsins horfin.
Guðbjörg, eða Bagga eins og
hún var jafnan nefnd, var óþreyt-
andi að segja sögur. Hún gat ekki
hugsað sér, að litlir drengir færu
að sofa, án þess að hugur þeirra
væri uppljómaður af fögru ævin-
týri, sem bæri þá á vængjum sin-
um inn f draumalandið. í vöku
mátti heldur engum líða illa.
Bagga mátti ekkert aumt sjá. Hún
var jafn tilbúin að strjúka ungan
vanga eins og að hugga þá, sem
eldri voru. Ég hef raunar aldrei
þekkt manneskju, sem ætti það
frekar skilið að vera nefnd góð-
hjörtuð og bókstaflega aldrei
segja styggðaryrði vid nokkurn
mann.
Bagga var fædd 22. september
1918 f Vatnsnesi í Grímnesi, dótt-
ir hjónanna Guðrfðar Eyjólfsdótt-
ur frá Hvammi á Landi og Guð-
laugs Þórðarsonar, er fæddur var
á Fellsmúla á Landi, en fluttist
Anna Guðrún Áskelsdótt-
ir frá Drangsnesi - Minning
F. 7.3 1896.
D. 24. 2. 1977.
Anna Guðrún Áskelsdóttir er
komin heim til dýrðar drottins,
þeirrar dýrðar sem hún var viss
um að hún myndi njóta, því hafði
frelsarinn lofað henni og öllum
þeim sem gerðust hans vottar og
liðfi hún samkvæmt því og stað-
festi með skírn f vatni.
Anna fæddist 7. marz 1896 var
því tæpra 81 árs er hún lést. Hún
hóf búskap með manni sínum
Bjarna Bjarnasyni að Bassastöð-
um í Katdrananeshreppi,
Strandasýslu, en þau bjuggu
lengst af á Drangsnesi. Mann sinn
missti Anna 29. ágúst 1952.
Þeim varð 13 barna auðið og
eru sjö þeirra á lífi. Það þarf
engum getum að því að leiða að
dugnað og góðan vilja hefur þurft
til að ala upp slíkan barnahóp f
afskekktri sveit, en það grunar
víst engan sem kynnst hefur
Önnu, lágvaxinni og nettri konu,
að hún hafi afrekað slfkt. 1953
fluttist hún til Reykjavfkur og var
þar lengst af.
Kynni okkar hjóna og Önnu
hófst þegar hún kom að dvalar-
heimilinu Ási f Hveragerði fyrir
um 5 árum. Þessi rólega og góða
kona varð okkar bezti vinur
óvandabundins fólks sem við höf-
um kynnst. Hún var mikil handa-
vinnukona, sérílagi prjónaði hún
peysur og vettlinga eftir að hing-
að kom, og var þar ekki kastað til
þess höndum, enda var hún vand-
virk og smekkleg. Hún gaf sér
góðan tíma til lesturs og las mikið.
Að Ási hefur ætfð verið hópur
fólks sem hefur að staðaldri spil-
að bridge, tók hún þátt f þeirri
spilamennsku meðan heilsa
leyfði. Minnisstæðast verður okk-
ur þó er hún á hverju hausti
hjálpaði við sláturgerð hér á
heimili okkar og nú síðastliðið
haust var ekki við annað komandi
en að taka þátt í slátrinu þrátt
fyrir að hún var þá farin mjög á
heilsu.
Anna klæddist íslenzkum bún-
ingi við flest tækifæri, og þegar
fyrir þrem árum er hérna kom
norsk unglingalúðrasveit að Ási
og lék fyrir vistfólk þá sagði hún:
„Nú fer ég I islenzkan búning i
tilefni dagsins." Með henni var þá
í herbergi Ragnheiður Benja-
mfnsdóttir sem einnig klæddi sig
upp. Meðfylgjandi mynd var tek-
in við það tækifæri. Ragnheiður
var henni ætíð kærkomin sfðan og
ekki sfst eftir að Anna var orðin
sjúk manneskja að Grund f
Reykjavík, en verður er verka-
maðurinn launa sinna.
Er við hjónin fórum á síðast-
liðnu hausti til Mallorka kynnt-
umst við enskum hjónum sem
voru meó son sinn lamaðan á
höndum og fótum. Okkur langaði
að gleðja þennan dreng og því
prjónaði Anna fyrir okkur peysu
handa honum, og f bréfi frá föður
hans fékk hún innilegar kveðjur
og eins og hann skrifaði: „Það
hlýtur að vera ást og umhyggja i
hverri lykkju.“ Peysa þessi mun
vera eitt það síðasta sem hún
vann, því að viku síðar var hún
flutt héðan fársjúk til Reykjavík-
ur.
Við komum til hennar eins oft
og við gátum eftir að hún fór á
Grund, og aldrei heyrðist æðruorð
frá hennar munni, en einlægur
friður yfir ásjónu hennar. Hún
hélt fullri vitund þar til hún gekk
inn til dvrðarinnar.
Við sendum ættingjum hennar
okkar innilegustu samúðarkveðj-
ur. Við viljum að lokum þakka
Önnu fyrir þessi góðu ár sem við
höfum átt hér saman og þökkum
henni innilega vinarhug til okkar.
Guð blessi minningu þessarar
elskulegu vinkonu okkar.
Anna verður jarðsungin frá
Drangsneskapellu og lögð til
hinstu hvíldar við hlið eigin-
manns síns.
Anna S. Þorsteinsdóttir.
Gfsli H. Brynjólfsson, Hvg.
ungur með foreldrum sfnum að
Króktúni og ólst þar upp. Góð-
mennskuna hefur Bagga fengið
beint frá foreldrum sfnum, því
undirritaður, sem dyggilega hef-
ur þrætt slóóir þeirra fyrir aust-
an, hefur aldrei heyrt á þau orði
hallað. Eftir tólf ára búskap f
Vatnsnesi fluttist fjölskyldan að
Tryggvaskála og rak þar hótel í
um tuttugu ár. Guðlaugur hafði
yndi af tónlist og spilaði f kirkjum
bæði f Landsveitinni og Holtun-
um og svo í Grfmsnesinu. Hann
var greiðvikinn með afbrigðum,
þótti mikill verkmaður og svo góð-
ur fjallmaður á Landmanna-
afrétti, að sögur fara ennþá af
honum þar og er þá stundum
erfitt að standa undir nafni hans.
Guðríður þótti mikill jafnoki
manns sins, góðmennska og jafn-
lyndi sat þar f fyrirrúmi. Margur
heimsótti hana f Ingólf og þótti
gott að koma þar, ekki sfzt þreytt-
um ferðalangi í kaupstaðarferð og
hafði mátt ganga megnið af leið-
inni.
Faðir hennar, Eyjólfur
Guðmundsson í Hvammi, var mik-
ill sveitarhöfðingi og oddviti
Landmanna f áratugi. Hann var
einn af frumkvöðlum sand-
græðslu hér á landi og sópaði svo
að honum í héraðinu, að Björn f
ísafold gaf honum nafnbótina
Landshöfðingi. Hann var i miklu
vinfengi við Einar Benediktsson
og studdi skáldið í virkjunarmál-
um og öðrum baráttumálum hans.
Móðir Eyjólfs var Guðríður Jóns-
dóttir, bónda f Gunnarsholti, en
Móðir Jóns var Guðríður Árna-
dóttir, prests í Steinaholti, Högna-
sonar prófasts í Breiðabólstað f
Fljótshlíó. Kallaður Presta-Högni
vegna sonanna átta, sem allir
urðu prestar og margir góðir Is-
lendingar rekja ættir ti.
Kona Eyjólfs f Hvammi var
Guðbjörg Jónsdóttir, hreppstjóra
í Skarði á Landi, systir Guðna
eldra, bónda í Skarði, og þeirra
systkina. Jón í Skarði var sonur
Árna stórbónda á Galtarlæk,
Finnbogasonar á Reynifelli á
Rangárvöllum. Kona Árna á Galt-
arlæk var Margrét Jónsdóttir
bónda á Ægissíðu í Holtum en
kona Jóns var Guðrún Brands-
dóttir bónda á Felli í Mýrdal
Bjarnasonar hreppstjóra á
Víkingslæk á Rangárvöllum en
við hann er hin fjölmenna
Víkingslækjarætt kennd. Víkings-
lækur er nú í eyði og sér þar á
sand, sem áður var fagurt bæjar-
stæði. Til þessa sandbings eiga þó
margir áhrifamenn þjóðarinnar,
ráðherrar, þingmenn, skáld og
fræðimenn, fortíð að rekja. Svona
er vfða farið um land okkar, að
auðn er fyrir akur. Er það gleði-
legur vottur um hug islenzku
þjóðarinnar til sögu sinnar og
menningar, að nú er gert átak í
því að hefta landauðnina og
græða landið af sárum fimbul-
kulda og bylja.
Móðir Guðbjargar í Hvammi
var Guðrún Kolbeinsdóttir bónda
á Hlemmiskeiði á Skeiðum Eirfks-
sonar, hreppstjóra á Reykjum á
Skeiðum Vigfússonar. „Eiríkur
talar ekki margt, en hvert orð
hans vegur fjórðung,“ er haft eft-
ir Þórði dómstjóra. Eiríkur átti
Guðrúnu eldri Kolbeinsdóttur,
prests og skálds f Miðdal, sem orti
m.a. Gilsbakkaþulu. Ættleggur
þeirra Guðrúnar og Eirfks er hin
kunna Reykjaætt og eru af henni
t.d. Sigurgeir Sigurðsson biskup
og sonur hans Pétur vígslubiskup.
Kona Kolbeins á Hlemmiskeiði
var aftur á móti Sólveig Vigfús-
dóttir, bónda á Fjalli á Skeióum
Ófeigssonar, ættföður Fjallsætt-
arinnar, en í beinan karllegg af
honum eru m.a. bræðurnir
Tryggvi og Ólafur Ófeigssynir út-
vegsmenn og Grétar Fells skáld.
Guðlaugur faðir Böggu var
sonur Þórðar Guðlaugssonar
bónda í Fellsmúla á Landi mikils
glæsimennis og söngm'anns, en
hann dó langt fyrir aldur, 36 ára.
Guðlaugur faðir hans, bóndi og
skáld á Hellum á Landi, var
Þórðarson bónda á Hellum
Stefánssonar, meðhjálpara á
Bjalla á Landi Filippussonar
prests í Kálfholti og föður Rann-
veigar, sem Bjarni Thorarensen
amtmaður orti hið undurfagra
erfiðljóð um.
Kona Guðlaugs á Hellum var
Vilborg Einarsdóttir, bónda og
formanns á Hólum í Stokkseyrar-
hreppi Jónssonar. Þorleifur ríki á
Háeyri sagði eitt sinn vió mann,
sem var í basli með konu og barn:
„Farðu með barnið til Einars á
Hólum, hann á ellefu börn og
munar ekkert um að bæta við sig
einu og ég veit að hann gerir
það.“
Faðir Einars á Hólum var Jón
hreppstjóri og formaður á Baugs-
stöðum f Stokkseyrarhreppi
Einarssonar, hreppstjóra á sama
stað, Jónssonar ríka Pálssonar, en
kona Jóns var Þórunn Álfsdóttir
Ólafssonar, föðurbróður Bergs
hreppstjóra f Brattholti sem
Bergsættin er kennd við.
Móðir Guðlaugs f Tryggvaskála
og amma Böggu var Guðrún
Sæmundsdóttir hreppstjóra á
Lækjabotnum -á Landi
Guðbrandssonar, sem Lækjar-
botnaættin er við kennd. Bróðir
Guðbrands á Lækjarbotnum var
Magnús langafni Jóns á Bjóluhjá-
leigu, föður þeirra bræðra Ingólfs
alþm. og fv. ráðherra, Ragnars
skrifstofu.stjóra og Kristins
verzlunarmanns á Hellu.
Sæmundur á Lækjarbotnum
var hinn merkasti maður, vinsæll
mjög og barðist gegn landauðn
þeirri, sem nærri var búin að eyða
Landsveitinni á sfðustu öld. Kona
hans var Katrfn Brynjólfsdóttir
ljósmóðir, mikil gerðar og rausn-
arkona. Hún tók á móti yfir sjö
hundruð börnum og var hið elzta
67 ára, þegar hið yngsta fæddist.
Fæddist það á heimili hennar, þvi
Katrín var um það leyti karlæg.
Faðir hennar, Brynjólfur Jónsson
bóndi á Þingskálum, var búsýslu-
og framkvæmdamaður mikill og
orðlagt góðmenni. Kona hans var
Sigríður Bárðardóttir bónda á
Heiði á Rangárvöllum, stórráð og
mikil húsfreyja. Bárður faðir
hennar hafði búið á Gröf í
Skaftártungu, en varð að flýja
þaðan með fjölskyldu sfna, þegar
Skaftáreldar eyddu þar byggð.
Þetta sagði mér Sigurgeir Þor-
grímsson, sá ágæti ættfræðingur.
Líf og barátta þess fólks sem
gengið er, gundvallar nútíma
þjóðlíf í landinu, og er í raun
hluti af hverjum einstakling.
Árið 1918 þegar Bagga fæddist
var íslendingum erfitt í skauti.
Hafís lá fyrir Iandinu, frost voru
með afbrigðum hörð og spánska
veikin hjó stór skörð í þjóðina.
Heimilið að Vatnsnesi fór ekki
varhluta af þessum hörmungum.
Um tíma var Guðlaugi ekki hugað
líf i veikinni og allt var heimilis-
fólkið meira eða minna veikt.
Fólkið komst þó af, en svona var
árferðið þegar Bagga fæddist,
ásamt tvíburusystur sinni
Bryndísi. Þrjár systur voru þá
fyrir. Elzt Guðrún sjö ára og tvi-
burarnir Guðný og Guðríður sex
ára.
Arið 1925 flyzt fjölskyldan að
Tryggvaskála á Selfossi og olli
það þáttaskilum í lífi Böggu og
fólksins alls. Að vfsu var þá ekki
eins mikið um að vera á Selfossi
og nú, aðeins fimm hús en það var
Framhald á bls. 32
Kristmann Kristins-
son — Minningarorð
F. 29.4. 1920.
D. 26.2. 1977.
Hann var fæddur að Vatnsleysu
í Fnjóskadal. Foreldrar hans voru
Sigrún Jóhannesdóttir og Krist-
inn Indriðason, sem lengst
bjuggu i Höfða i Höfðahverfi. Og
á Sigrún þar enn heima, nú hjá
syni sinum. En Kristinn lézt 16.
nóvember 1953. Er þetta þriðji
sonrinn sem Sigrún kveður. Eg
kynntist Kristmanni hér i Reykja-
vik fyrir 30 árum, voru þeir mikl-
ir vinir bróðir minn og hann á
þessum árum. Síðann stýrðu for-
lögin því þannig að ég giftist bróð-
ur hans, svo að kunningsskapur-
inn hélst ennþá. Hann kom mér
fyrir sjónir sem afar stór og að-
sópsmikill. Akafi vinnugleðinnar
speglaðist i hverri hans hreyfing-
u. Hann gerðist bóndi norður i
Höfða og bjó þar með eiginkonu
sinni Steinunni Sigurjónsdóttir i
4. ár. Þá skall reiðarslagið yfir,
hann veiktist af sykursýki og varð
að hætta búskap, fluttist þá til
Kópavogs.
Þar bjó hann yfir 20 ár, þegar
hann gat, og mátti vinna. Vann
hann lengst af hjá Kópavogsbæ.
Ævi Kristmanns var enginn
hetjusaga i venjulegri merkingu
þes orðs, og engum orðunum var
hann sæmdur. Þó átti hann þvi
láni að fagna, að á Þorláksdag
1944 bjargaði Kristmann skips-
félögum sinum á strönduðu skipi
í ofsa roki og náttmyrkri. Kom
hann linu frá skipinu i land ásamt
stýrimanni. Með brákaðan hand-
legg tínir hann félaga sfna úr
sjónum. Og einn ósjálfbjarga tek-
ur hann á öxlina og ber hann
þangað til að hann finnur hest
sem hann kom honum á og þannig
bjargaði hann þeim manni upp í
skýli. En ekki held ég að þessum
afrekum hafi verið haldið hátt á
loft og síst af honum sjálfum.
Kristmann hafði ákveðnar skoð-
anir og oft flóknar og dálftið tor-
skildar. En oftast komst maður
niður í kjölinn og fannst mér þá
margt í skoðunum hans mjög
athyglisvert og umhugsunarvert.
Oft byrjaði hann þegar hann var
ungur og rakti sína ævi og sýndi
fram á mun þess sem þá var og
þess sem nú er. Ég og við bæði
hjónin viljum þakka honum og
konu hans fyrir son okkar sem
þau eru búin að hafa frá því að
hann var innan við fermingu,
hjálpa honum á margvíslegan
hátt, styðja hann til mennta og
reynast honum sem bestu foreldr-
ar.
Þakklæti okkar er fátæklegt, er
við biðjum Guð að blessa þau og
vottum þeim innilega samúð útaf
fráfalli Kristmanns.
Ég vil enda á þessu versi eftir
Vald. Briem:
Kom huggari, mig hugga þú.
kom, hönd, og bind um sárin.
kom, dögg, og svala sálu nú.
kom, sól, og þerra tárin.
kom hjartans heilsulind.
kom, heilög fyrirmvnd
kom, Ijós, og lýstu mér,
kom, líf, er ævin þver,
kom eílffð, bak.við árin.
G.Ó.