Morgunblaðið - 08.03.1977, Blaðsíða 32

32
MORCiliNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 8. MARZ 1977
Mistökin hafi ekki áhrif
á niðurstöður prófanna
2.
3.
Þá
Inngangur.
Árið 1974 voru samþykkt á
Alþingi lög um grunnskóla og lög
um skólakerfi. Samkvæmt lögum
þessum skiptist skólakerfiö í þrjú
stig:
l. skyldunámsstig, 9 ára grunn-
skóla fyrir nemendur á aldr-
inum 7—16 ára,
framhaldsskólastig, 2 til 4 ára
skóla sem tekur við af grunn-
skóla og
háskólastig.
mun Alþingi á árinu 1978
fjalla á ný um lenging skólaskyld-
unnar úr 8 árum í 9.
Grunnskólalögin eiga að koma
til framkvæmda á tíu árum frá
gildistöku og hefur veríð unnið að
breytingum sem nauðsynlegar
eru til að svo geti orðið síðan
lögin voru samþykkt, þ.á.m.
tengslum grunnskólastigs og
framhaldsskólastigs. Einnig er ný
löggjöf um framhaldsskólastigið í
heild í undirbúningi og mun
frumvarp um það efni lagt fyrir
Alþingi til kynningar í mars-
mánuði.
Krá 1946 hafa nemendur út-
skrifast úr gagnfræðaskólum ým-
ist eftir 3. námsár með miðskóla-
prófi eða landsprófi miðskóla eða
eftir 4. námsár með gagnfræða-
prófi. Krá 1968 hefur gagnfræða-
próf verið samræmt í fjórum
námsgreinum og allra síðustu ár-
in hefur samræmt gagnfræðapróf
og landspróf verið sama prófið í
þessum greinum og tekið á sama
tíma og metið eins. Inntökuskil-
yrðí í framhaldsskóla hafa miðast
við þessi próf.
Vorið 1976 var landspróf mið-
skóla haldið i siðasta sinn og i vor
verður síðasta gagnfræðaprófið
haldið, en þeir sem stunda nám í
9. bekk skölaárið 1976—77 taka
lokapróf úr grunnskóla. Þeir
nemendur sem hlut eiga að máli
hafa í megindráttum búið sig und-
ir þessi námslok samkvæmt nám-
skrá sem menntamálaráðuneytið
gaf út haustið 1974. Þegar þessum
áfanga er náð má segja að skipu-
lágslega séð hafi verið komið á 9
ára samfelldum grunnskóla.
Það er almennt viðurkennt að
skipulagsbreytingar, eíns og þær
sem felast í grunnskólalögum, nái
ekki tilgangi sínum nema jafn-
framt eigi sér stað breytingar á
innra starfi skólanna sem stefna í
sömu átt. Er Ijóst, ef grannt er
skoðað, að lögin gera allt aðrar
kröfur til skóla og starfsliðs
þeirra, en verið hefur, sem leiðir
m. a. af aukinni einstaklingsbund-
inni leiðsögn og fjölbreyttara
skólastarfi og nægir að benda á 2.,
42. og 56. gr. grunnskólalaga í
þessu sambandi. Jafnframt er
gert ráð fyrir minni beinum af-
skiptum fræðsluyfirvalda af
skólastarfinu.
Meginstarf menntamálaráðu-
neytisins, skólarannsóknadeildar,
hefur beinst að því að veita kenn-
urum almennar leiðbeiningar
sem beina starfi skólanna i þessa
átt og má benda á gerð nýs náms-
efnis í mörgum greinum ásamt
meðfylgjandi kennsluleiðbeining-
um svo og útgáfu námskrár sem
var kynnt rækiiega um allt land á
s.l. ári á yfir 50 fundum me skóla-
stjórum og kennurum. Öll þessi
gögn eru fyrst og fremst ætluð til
leiðbeiningar en fela ekki í sér
ákveðin fyrirmæli.
Einn viðkvæmasti og vandmeð-
farnasti þátturinn í þessum skipu-
lagsbreytingum er námsmat eða
próf. Það var óhjákvæmilegt að
breyta bæði tilhögun opinberra
pröfa svo og aðferðum við náms-
mat á vegum skólanna sjálfra.
I landsprófi miðskóla fólst
mikil samræming á námskröfum
og námsefni enda pröfað þar í 8
greinum með 9 samræmdum próf-
um. í gagnfræðadeildum náði
samræmingin einungis ti:
íslensku, stærðfræði, dönsku og
ensku, þanntg"að þelr'sem ekki
fóru i landsprófsdeildir áttu kost
á fjölbreyttara námi en hinir.
Aðrar greinar, námskröfur og
námsefni voru með nokkuð ólíku
móti frá einum skóla til annars.
Samræmdu prófin hafa haft mikil
og mótandi áhrif á skólastarfíð,
einkum í landsprófsdeildum þar
sem möguleiki skólanna til að
hafa frumkvæði og skipuleggja
námið í samræmi við áhuga og
óskir nemenda og kennara, var í
lágmarki.
Á samræmdum prófum undan-
farinna ára hefur dreifing eink-
unna í sömu grein verið nokkuð
breytileg frá ári til árs. Þá hefur
einnig verið verulegt ósamræmi í
einkunnadreifingunni milli
greina. Þetta jafngildir því að
gildi einkunna í sömu grein er
mismunandi milli ára og einkunn-
ir í tveimur greinum ekki sam-
bærilegar.
Meðfylgjandi línurit skýra þetta
nánar.
Sjá Ifnurit efst á bls. 33.
Ef niðurstöður samræmdra
prófa í öðrum greinum eru at-
hugaðar kemur fram mjög svipuð
mynd að visu með þeim ágöllum
sem áður hefur verið bent á.
Við breytingu á skipan sam-
ræmdra prófa í 9. bekk var talið
nauðsynlegt að gera ráðstafanir
til að jafna þann mun sem fram
kemur í einkunnadreifingunni og
hér hefur verið lýst. Ákvarðanir
um möguleika nemenda til fram-
haldsnáms eru m.a. teknar á
grundvelli þessara einkunna og
því er nauðsynlegt að þessi grund-
völlur sé sá sami eða svipaður frá
ári til árs og aðstaða nemenda í
þessu efni sem jöfnust.
Leið til að ná þessu marki er að
miða við meðaldreifingu eink-
unna. Þegar þannig er gefíð eru
úrlausnir allra nemenda sem
prófið tóku fyrst metnar með
hefðbundnum hætti og talið hvað
ur og aukinni einstaklingsbund-
inni leiðsögn. Jafnmikil samræm-
ing lokaprófa og verið .hefur er
því útilokuð þar eð hún vinnur
einmitt gegn nauðsynlegum
sveigjanleika í námi og kennslu.
Margir telja einhverrar sam-
ræmingar þörf m.a. vegna inn-
töku nemenda í framhaldsskóla,
og m.t.t. reynslu fyrri ára verður
að gera ráð fyrir henni enn um
sinn. Ljóst er þó að við fram-
kvæmd slíkra prófa verður að
gæta þess:
1. að leyfa það mikinn sveigjan-
leika í starfi skólanna að unnt
sé að ná þeim markmiðum
sem nefnd eru hér að framan
og sinna þeim viðfangsefnum
sem lög gera ráð fyrir,
2. að möguleikar séu á að bera
saman árangur nemenda,
a.m.k. í tilteknum greinum, á
landsmælikvarða.
Þessum skilyrðum virðist helst
mega fullnægja með eftirfarandi
hætti:
er í lok námsáfanga og/ e^a
frammistöðu nemenda a
námstímanum, þ.m.t. úrlausn-
ir sérstakra verkefna sem
þeir hafa leyst.
c. Ljúka samræmdum prófum
fyrr en gert hefur verið.
Bent hefur verið á að skólar i
dreifbýli, þar sem kennslutími er
styttri en í þéttbýlinu, sitji ekl<l
við sama borð og aðrir skólar Þe?‘
ar samræmd próf eru annars veg-
ar. Sú skipan sem hér hefur verið
lýst er sennilega eina leiðin •'[
þess að jafna aðstöðu skóla 1
þessu efni.
Með þessu móti er einnig dregið
það mikið úr samræmdum Pre'.
um að áhrif þeirra a skólastarfm
ættu ekki að verða óhóflega mik'1-
Ennfremur hafa skólarnir innan
ramma gildandi laga og reglu'
gerða verulegt svigrúm til a<[
móta kennsluhætti sína meir '
samræmi við þarfir og áhuga ein'
stakra nemenda eða nemend3'
hópa. Af þessu leiðir að veiga'
mestu þættir námsmatsins hljóta
að verða í höndum skólanna
sjálfra.
Gildandi ákvæði
um lokapróf
úr grunnskóla.
a. Samræmd próf.
Samræmd próf voru haldin a
vegum menntamálaráðuneytisins
í 5 námsgreinum í febrúar, Þ e-.’
islenzku, einu erlendu mal'-
stærðfræði, samfélagsgreinum
% nem.
M
21 •
20
li
10
I
0

Landspróf 1975
íslenska II
=6,86
\
0

8 9 10 *lnk.urm
Þessi línurit sýna dreifingu einkunna í eðlisfræði og islensku II
á landsprófi miðskóla vorið 1975. Mismunur á meðaltölum allra
einkunna er 1,07.1 eðlisfræði eru u.þ.b. 44% nemenda með lægri
einkunn en 6, en u.þ.b. 16% i íslensku II
Þetta gefur til kynnas að gildi
einkunna er háð námsgreinum.
Nemandi sem hefur t.d. 6 í
islensku er nokkuð neðan við
meðallag miðað við þá sem prófið
tóku en sú sem hefur 6 í eðlis-
fræði er aftur á móti ofan við
meðallag. Talan 6 ein út af fyrir
sig hefur því takmarkaðar upplýs-
ingar og allur samanburður á
námsárangri nemenda, sem
byggður er á þessum grundvelli,
er því hæpinn.
hver nemandi hefur hlotið mörg
stig í prófinu. Tiltekinn hluti
þeirra sem fær flest stig hlýtur
síðan hæstu einkunn og u.þ.b.
jafnstór hluti þeirra sem fær fæst
stig hlýtur lökustu einkunn
o.s.frv., þó þannig að nemendur
sem hljóta jafnmörg stig fá að
sjálfsögðu sömu einkunn.
Nauðsyn nýrrar
skipunar.
I grunnskólalögum er mörkuð
þaó
Greinargerd
menntamála-
ráðuneytisins
vegna grunn-
skólaprófsins
raungreinum. Dregið var um
hvort prófa skyldi ensku e
dönsku. jA.
En samkvæmt v*
miðunarstundaskrá er neinen
um ætlað að stunda nám í sa
félagsgreinum (landafræði, s.'
félagsfræði) og / eða raungre'
um (eðlis- og efnafræði °g
fræði). Nemendur fengu sjálfj^
að ráða í hvorri greininni Þely
þreyttu samræmt próf og fení!
þannig aukna valkosti inna,fl
þeirra fáu samræmdu prófa se
Línuritin sýna dreifingu einkunna í stærðfræði á gagnfræða-
prófi vorin 1974 og 1975. Mismunur á meðaltölum allra eink-
unna er 0.41. Vorið 1974 eru u.þ.b. 69% nemenda með lægri
einkunn en 5, en u.þ.b. 57% vorið 1975. Þessi mismunur á
dreifingu einkunna í sömu grein á milli ára orsakast af því að
prófin eru misjöfn að þyngd. Iljá þessu verður aldrei komist og
sérstaklega er hætt við að þessi munur verði mikill þegar skipt
er um prófsemjendur.
Inntaka nemenda í framhalds-
nám hefur miðast við meðaltal
einkunna og í mörgum tilvikur
aðeins í samræmdum greinum.
Með tilliti til þess hvað sam-
ræmdu prófin hafa verið mörg á
landsprófi miðskóla má ætla að
þessar sveiflur hafi jafnast út og
því ekki haft veruleg áhrif á
meðaleinkunn nemenda úr öllum
greinum. Með fækkun samræmdu
greinanna hafa sveiflurnar aftur
á móti mun meiri áhrif. Benda má
á mörg dæmi þess að gagnfræð-
ingar, sem tóku samræmt próf í 4
greinum, og stóðu sig mjög þokka-
lega í 3 þeirra en fóru illa út úr
einu prófinu, af ástæðum sem um
var getið hér að ofan, náðt ekki
því lágmarki sení keppt varvað:
ný stefna i skólahaldi, kennslu og
námi. Þar er gert ráð fyrir að
hver nemandi eigi þess kost að
efla hæfileika sína og „afla sér
þekkingar og leikni og temja sér
vinnubrögð sem stuðli að stöðugri
viðleitni til menntunar og
þroska." I lögunum eru tatin upp
nokkur námsvið sem skólarnir
skulu sinna og má m.a. nefna
verklegt nám og ýmsar valgrein-
ar, verklegar og bóklegar í efstu
bekkjum grunnsköla. Þá er einn-
ig nefnd þátttaka némenda í at-
vinnulífinu um takmarkaðan
tíma.
Það er augljóst að þessum skil-
yrðum veróur ekki unnt að full-
nægja nema með mun sveigjan-
legri kéhhsruháttúm én VéfííTfiéf-
Samræmdum prófum verði
fækkað verulega frá því sem
verið hefur á landsprófi mið-
skóla, t.d. verði ekki prófað í
fleiri en 4 greinum árlega.
Gerð prófanna verði breytt á
þann veg að þau prófi aðal-
lega grundvallaratriði við-
komandi námsgreinar í sam-
ræmi við ákvæði gildandi
námskrár. Prófin geta þá allt
eins tekið til þeirra atriða sem
numin eru í 7. og 8. bekk og
þeirra sem numin eru í 9.
bekk og miðast ekki jafn
mikið við tiltekið námsefni og
verið hefur til þessa.
Við námslok í 9. bekk gefi
skólar nemendum vitnisburð í
öllum greinum sem byggður
‘ ‘éf’á áéfstökuVrófi rft'fti,'ýiirldið
eftir voru. Hver nemandi tók
próf.
Með því að færa samræmd Pr
fram á mitt skólaár er skólunú
gefinn kostur á auknum sveigJ3
leika og sjálfræði um tilhög
kennslunnar á síðasta námsh11 ‘
eri grunnskólans eins og fyrr st>
ir.
Allar úrlausnir koma beint td
prófanefndar að loknu prófi
eru metnar á vegum nendarinna
Þar eru fyrst gefin stig j.
hverja pröfúrlausn á hefðbn
inn hátt. Síðan eru gefnar f,nL
einkunnir, A, B, C, D og E- / ’
þeirra nemenda sem leystu Pr°
best í hverri námsgrein fa
næstu 24% frá B, næstu 38%_
C, næstu 24% fá D og læg-v n.
fá HViktlnAyná E. T-é.ssSf étnkun
fá
7%