Morgunblaðið - 23.03.1977, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. M'ARZ 1977
Er aðstaða
Brezhnevs
nógu sterk?
ER raunverulega mikil hætta
á því að afstaða Carters
forseta til mannréttindamála
i Rússlandi verði til þess að
stjórnin í Moskvu verðí
ófúsari að samþykkja nýjan
samning um takmörkun
kjarnorkuvígbúnaðar! (Salt)?
Cyrus Vance utanríkisráð-
herra segir að það virðist
,,alveg Ijóst" að svo sé ekki
Mat sitt byggir hann á sam-
tölum við sovézka stjórnar-
fulltrúa í Washington og
..öðrum upplýsingum", sem
hann kýs að halda leynd um.
En heimildarmenn í stjórn-
inni telja miklu máli skipta
athugasemd, sem var höfð
eftir sovézkum embættis-
manni I Moskvu Hann sagði
í einkasamtali að í Kreml
væri litið á þetta sem tvö
aðskilin mál. Þetta var greini-
leg bending til Hvíta hússins
á þá leið, að Brezhnev gerði
ser grein fyrir nauðsyn þess
að fljótt miðaði áfram í sam-
komulagsátt í viðræðum um
nýjan Salt-sammning, þótt
hann hefði megnustu andúð
á afstöðu Carters til mann-
réttinda, og teldi slíkan
samning langtum mikil-
vægara mál.
Við brögðin í Kreml minna
að ýmsu leyti á afstöðu
ráðamanna þar skömmu
áður en Nixon forseti kom I
heimsókn sína til Moskvu,
þegar þeir tóku þann kostinn
að hafa að engu loftárásir,
sem Nixon fyrirskipaði að
skyldu gerðar á Hanoi og
Haiphong Kremlverjar
ákváðu að taka á móti Nixon
þrátt fyrir lofárásirnar, svo að
áfram gæti miðað í
viðræðunum um fyrsta
samninginn um takmörkun
kjarnorkuvígbúnaðarins (Salt
I). Brezhnev mætti mót-
spyrnu í stjórnmálaráðinu í
þessu máli og hann varð að
lækka andstæðinga sína í
tign og reka síðan úkraínska
flokksleiðtogann Shelest til
að ryðja úr vegi helztu
tálmunum, sem stóðu ! vegi
fyrir slökunarstefnunni
détente. Á sama hátt hlýtur
Brezhnev nú að mæta mót-
spyrnu þeirra manna í
Moskvu, sem telja að
„afskiptum" Carters af
sovézkum innanlandsmálum
verði að svara kröftuglega,
jafnvel með þv! að draga
Saltviðræðurnar á langinn, ef
það reynist nauðsynlegt.
En nú sem þá er Brezhnev
í nógu sterkri aðstöðu til þess
að halda andstæðingum
sínum í skefjum Moskvuferð
Vance, sem hann fer til að
leggja grundvöllinn að Salt II
og undirbúa fyrirhugaða
heimsókn Brezhnevs til
Washíngton, hefur ekki verið
í hættu. Brezhnev hefur
tvisvar orðið að fresta fyrir-
hugaðri ferð sinni tíl
Washington á undanförnum
tveimur árum og honum er
það mikið kappsmál nú að
gera fund æðstu manna að
árlegum atburði eins og
hann hefuralltaf viljað Hann
ætlar ekki að láta mann-
Vance
ríkjamanna á mörgum
sviðum utanrikismála, meðal
annars í Salt-viðræðunum,
en síðan kom afturkippur og i
sumum tilfellum hafa við-
ræður siglt í strand.
Þegar pólitískir and-
stæðingar Jacksons sökuðu
hann og stuningsmenn hans
um að krefjast of mikils af
Moskvu-stjórninni, var þvi
svarað til að kúvending
Brezhnevs stafaði af valda-
baráttu i Kreml. En vafasamt
er hvort andstæðingar
Brezhnevs hefðu orðið ofan á
i það skipti, ef Jackson-
tillagan hefði ekki fært þeim í
hendur það vopn, sem þá
vantaði Harðlínumennirnir í
Moskvu vildu hægja á
slökuninni og bandariskir
harðlinumenn voru sama
sinnis. Þeim mun háværari
sem kröfur bandariskra harð-
línumanna voru um til-
slakanir af hálfu Moskvu-
stjórnarinnar, þeim mun
áhrifameiri voru þau rök
sovézkra harðlínumanna að
detente væri að breytast í
einstefnuakstursgötu. Að
lokum sigruðu
harðlinumennirnir i Moskvu í
rökræðunum með hjálp frá
Bandarikjunum og minnstu
munaði að þeim tækist að
loka götunni fyrir umferð.
Engin bráð hætta er á því
að eitthvað þessu likt gerist
aftur, því að Jackson og
stuðningsmenn hans hafa
ekki lengur áhrif til þess að
geta tekið frumkvæðið úr
höndum stjórnarinnar í þessu
máli. Stjórnin hefur varið sig
gegn hugsanlegum þrýstingi
í framtíðinni með því að taka
sjálf frumkvæðíð. Þar með
hefur hún styrkt stöðu sina
gagnvart Moskvu-stjórninni,
sem hún vill semja við i fram-
tíðinni, gagnvart þinginu,
sem hún þarf að fá til að
styðja nýja viðskipta-
samninga, og gagnvart
öllum þeim öflum innan-
lands, sem kunna að krefjast
þess að hún haldi uppi máls-
vörn fyrir mannréttindum i
Rússlandi.
Eftir Victor Zorza
réttindamál standa i vegi
fyrir áhugamálum sínum ef
hann getur.
En nú sem þá gæti staða
Brezhnevs veikzt verulega
vegna þrýstings frá sovézku
haukunum. Olnbogarýmið,
sem hann fékk þegar hann
rak Shelest úr stjórnmála-
ráðinu, var orðið hættulega
þröngt þegar hann áttí orðið
fullt i fangi með að halda
harðlínumönnunum i
skefjum vegna þrálátra
veikinda í árslok 1974
íhaldsmenn í Moskvu voru
komnir á þá skoðun, að
kröftugra svar við þrýstingi,
sem Bandaríkjamenn beittu
til þess að Gyðingum yrði
leyft að flytjast úr landi, væri
orðið nauðsynlegt.
Þróun nokkurra annarra
mála, innanlands og utan,
virtist leggjast á eitt um að
veikja stöðu Brezhnevs. Það
var skýringin á þeirri óvæntu
kúvendingu, sem varð þegar
hann ákvað að rifta lána-
samningi þeim við Banda-
ríkin, sem hafði verið
tengdur Jackson-tillögunni
og brottflutningi Gyðinga.
Fram að þeim tíma hafði vel
miðað í samkomulagsátt í
viðræðum Rússa og Banda-
Sú hætta er hins vegar
fyrir hendi í framtíðinni, að
rangar ályktanir verði dregn-
ar af þessu máli i Washing-
ton, alveg eins og banda-
rískir harðlínumenn drógu
rangar ályktanir af loft-
árásunum á Hanoi og
Haipong, þar sem þeir töldu
að Moskvu-stjórnin mundi
alltaf láta í minni pokann,
svo framarlega sem hún væri
beitt nógu míklum þrýstingi.
En það fer allt eftir því hvar
þrýstingnum er beitt, hvort
honum er beitt í málum sem
eru talin lífsnauðsynleg í
Kreml. og hve öflug þau öfl
eru í Kreml, sem vilja að fljótt
miði áfram í samkomulagsátt
í viðræðum við Banda-
ríkjamenn.
Styrkur þeirra er ekki
stöðugur og breytist eftir
gangi baráttunnar milli
harðlínumanna og hófsamra,
þeirrar baráttu sem er kjarni
sovézkra stjórnmála. Fyrir því
er engin trygging að
núverandi valdaaðstaða
Brezhnevs sé örugg fram að
næstu kosningum eins og
staða Carters er. Þeir ákveða
þessa hluti öðru vísi í
Moskvu.
28 þingmenn
rita Brezhnev
mótmælabréf
Washington —'
21. marz — AP
28 BANDARlSKIR öldungadeild-
arþingmenn hafa ritað Leonid
Brezhnev, aðalritara sovézka
kommúnistaflokksins, bréf þar
sem mótmælt er handtöku Ana-
toli Scharanskis og þess krafizt að
hann verði látinn laus hið bráð-
asta.
Scharanski var handtekinn
hinn 15. þessa mánaðar og gefið
að sök að hafa stundað njósnir
gegn Sovétríkjunum. í bréfi öld-
ungadeildarþingmannanna segir,
að Scharanski, sem sé málsvari
fjölda sovézkra gyðinga er óski
þess að flytjast úr landi, hafi mátt
búa við kerfisbundnar ofsóknir af
hálfu sovézkra yfirvalda síðan
hann sótti fyrst um brottflutn-
ingsleyfi árið 1973.
„Það er skoðun okkar, að hand-
taka hans sé brot á Helsinkisátt-
málanum," segir í bréfi þing-
mannanna.
Þeir, sem undirrita bréfið, eru:
Claiborne Pell, Robert Dolo,
Birch Bayh, Henry M. Jackson,
Richard Stone, Wendell Ander-
27133 —
27650
Ásvallagata
3ja herb. íbúð á 3. hæð. Verð
8.3 millj. útb. 6 millj.
Gaukshólar 60 fm
2ja herb. íbúð á 1. hæð. Teppi.
Flisalagt bað. Góðir skápar. Verð
6.5 millj. Útb. 4.5 millj.
Dúfnahólar
3ja herb. endaíbúð á 3. (efstu)
hæð. Furuinnrétting. Vönduð
teppi. Bílskúrsplata. Verð 8.5
millj. Útb. 6 millj.
Arahólar 108fm
góð 4ra herb. íbúð á 5. hæð.
Mikið skáparými. Stór og rúm-
góð stofa. Útsýni yfir alla
borgina. Verð 10 millj. Útb.
7 millj.
Heiðvangur 1 33 fm
einbýlishús (viðlagasjóðshús) á
skemmtilegum stað í Norður-
bænum I Hafnarfirði. Lóð full-
frágengin. Bilskúrsréttur. Verð
1 5.5 millj. Útb. 9 millj.
Kjalarnes — Land
Höfum verið beðnir að selja
nokkra hektara af góðu landi á
Kjalarnesi, Uppl. á skrifstofunni
ekki i sima.
fislcíinsala lafiarstrcli M
S. 27133 - 27111
Knulur Siqnarsson vids'xiptdfr
Pali Judionsson vidskiptafr
(iLVSINÍÍASI.MINN Elt:
22480
JRnrfjunblníitti
son, William Proxmire, Adlai
Stevenson, John Heinz III, Jake
Garn, Dick Clark, Howard
Metzenbaum, George McGovern,
Edward Zorinsky, Bob Packwood,
Edward Brooke, Daniel P. Moyni-
han, John Tower, Lawton Chiles,
John Melcher, Patrick Leahy,
Harrison Williams, Clifford Case,
Peter Domenici, Floyd Haskell,
Dennis Deconcini, Alan Cranston
og John Sparkman.
Alls eru öldungadeildarþing-
menn 100 að tölu, — 2 frá hverju
50 ríkja í Bandarikjunum.
28611
Hverfisgata
2ja herb. 70 fm. kjallaraibúð.
Verð 4 millj. Útb. 2.5 millj.
Lindargata
3ja herb. 70 til 75 fm jarðhæð.
Verð 5.5 til 6 millj. Útb. 4,3
millj.
Álftahólar
3ja herb. 86 fm. íbúð á 6. hæð.
Verð 8.2 til 8.5 millj.
Vesturbrún
3ja herb. 90 fm íbúð á jarðhæð í
tvíbýli. Verð 9 millj. Útb. 5 millj.
Vesturberg
3ja herb. 90 fm. íbúð á 2. hæð.
Verð 8 millj. Útb. 6 millj.
Hjallabraut
3ja til 4ra herb. 90 fm. íbúð á 1.
hæð. Verð 8.5 millj. Útb. 6.2
millj.
Sléttahraun
4ra herb. 1 1 5 fm íbúð á 2. hæð.
Bílskúr. Verð 12.5 millj. Útb. 8
til 8.5 millj.
Stóragerði
4ra herb. endaíbúðá 4. hæð.
Verð 12.5 millj. Útb. 8.5 millj.
Unufell
127 fm endaraðhús. Verð 14
millj. Útb. 8.5 millj.
Framnesvegur
Keðjuhús á þremur hæðum
3x40 fm. Verð ca 10 millj. Útb.
6 millj.
Hrauntunga Kóp
raðhús á tveimur hæðum.
Bílskúr. ca 200 fm.
Arkarholt
glæsilegt einbýlishús á einni
hæð 1 40 fm auk 40 fm bílskúrs.
Verð 1 8 millj.
Brekkutangi Mos
fokhelt endaraðhús á 3 hæðum.
96 fmX3. Verð 8.5 millj.
Miðvangur HF
raðhús 1 55 fm. Verð 1 8.5 til 1 9
millj. Útb. 1 3 til 14 millj.
Hveragerði
Kambahraun einbýlishús með
tvöföldum bílskúr.
Selfoss
2ja herb. íbúð, raðhús og ein-
býlishús.
Nýsöluskrá heimsend.
Fasteignasalan
Bankastræti 6
Hús og eignir
sími 2861 1,
Lúðvík Gizurarson hrl.,
kvöldsími 17677