Morgunblaðið - 26.03.1977, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. MARZ 1977
afsvœðinu austan Ölfusár ”
EINS og komirf hefur fram (
fjölmiðlum er það eindregin
ósk sveitarfélaga ( nágrenni
Ölfusár, að áin verði brúuð við
Öseyrarnes á allra næstu árum.
Til að berjast fyrir þessu hags-
munamáli umræddra sveitar-
félaga var á s.l. hausti stofnuð
sérstök baráttunefnd sveitar-
félaganna fyrir byggingu brúar
yfir Ölfusá við Óseyrarnes.
Nefndin samanstendur af full-
trúum Eyrarhakkahrepps,
Stokkseyrarhrepps, Selfoss-
hrepps, Ölfushrepps, Gaul-
verjabæjarhrepps og Sandvfk-
urhrepps. Formaður nefndar-
innar er fulltrúi Eyrbekkinga (
henni Sigurjón Bjarnason
hreppsnefndarmaður. Til þess
að fræðast um nefndina og rök-
in manna fyrir brúargerð
þeirri sem þeir berjast nú fyr-
ir, tók Morgunblaðið Sigurjón
nýlega tali. Spurðum við fyrst
um tildrög að stofnun nefndar-
innar og um það helzta f starfi
hennar.
„Tildrög að stofnun nefndar-
innar voru eiginlega þau, að ég
bar fram tillögu í hreppsnefnd
Eyrarbakkahrepps i fyrrahaust
þess efnis, að hreppsnefndin
kysi mann i nefnd til að berjast
fyrir brú við Öseyrarnes, og
skrifaði jafnframt öðrum
sveitarfélögum á svæðinu og
óskaði þess, að þau gerðu slíkt
hið sama. Undirtektirnar voru
góðar, þvi áður en varði hafði
brúarbaráttufélag þetta verið
sett á laggirnar. Nefndin hefur
á starfstímanum látið töluvert
að sér kveða. Hefur hún skrifað
fjárveitinganefnd Alþingis,
samgönguráðherra og vega-
málastjóra, og gert grein fyrir
sjónarmiðum sínum við þessa
aðila. Siðan gafst nefndinni
kostur á að mæta hjá fjár-
veitinganefnd Alþingis i byrj-
un marz, og þann fund sat einn-
ig nefnd kosin af sýslunefnd
Árnessýslu. Lögðum við fram
tillögupunkta við fjárveitinga-
nefnd um hvernig brú við
Óseyrarnes kæmi inn i
vegáætlunina sem nú liggur
fyrir Alþingi.
Nauðsyn á ákvörðun
strax
Ég vii leggja áherzlu á það
hér, að við ætlumst ekki til að
fá brúna fyrr en lokið hefur
verið við Borgarfjarðarbrúna.
En við leggjum mikla áherzlu á
að fá ákvörðun tekna um brú
yfir Ölfusá við Óseyrarnes, þvi
með þvi móti teljum við að snúa
megi við yfirvofandi brott-
flutningi fólks af svæðinu.
Yrði ákvörðun um brú til að
auka trú fólks á framtíðarbú-
setu í hreppsfélögunum.
Baráttunefndin gerði grein
fyrir því sjónarmiði sínu við
Baráttunefnd fyrir byggingu brúar yfir Ölfusá við Óseyrarnes telur að ákvörðun um brúna og
flutningur stöplamóta frá Borgarfirði á þessu ári, mundi auka á bjartsýni fólks á búsetu f
byggðarlaginu á Ölfusársvæðinu.
„Brúargerð
við
s-
Oseyrarnes
mundi
ein
stöðva
fólks-
flótta
arinnar fyrir gerð brúar yfir
Ölfusá við Óseyrarnes.
„1 fyrsta lagi vil ég nefna það,
að sennilega eru það ekki marg-
ir staðir á landinu, þar sem
íbúarnir búa við auðlindina en
fá ekki notið hennar vegna
samgönguleysis og hafnleysis.
Taki maður t.d. loðnuna sem
veiðist hér undan Eyrarbakka
og Stokkseyri, þá sjáum við til-
tölulcga litið af henni vegna
hafnleysis. Vegna þessa hafn-
og samgönguleysis höfum við
ltka orðið að sjá af blómanum
af okka
sjómönnum.
Þá vildi ég nefna að vegna
tjóns í Eyrarbakkahöfn árin
1974 og 1975 borgaði Sam-
ábyrgð rúmar 120 milljónir
krónur i bætur, en á sama tima
var gerð brúar yfir Ölfusá við
Óseyrarnes talin kosta 570
milljónir króna, og er þar talið
Óseyrarnes yrði utan hættu-
svæðisins. Það má vel ímynda
sér hve alvarlegt ástand
skapaðist ef eina brúin yfir
ölfusá færi í náttúruhamför-
um, séu flutningar vestur á
bóginn hafðir í huga. Hver vil
taka á sig ábyrgð þá sem slíku
fylgdi, leyfi ég mér að spyrja.
Enn eitt atriði er það að
augljóst ætti öllum að vera
hversu miklu betur allt það
fjármagn mundi nýtast sem er
til staðar í Þorlákshöfn, kæmi
brú yfir Ölfusá við Óseyrarnes.
Sama á og við um þær þjónustu-
stöðvar sem eru fyrir hendi i
Þorlákshöfn.
Þá má ekki gleyma því að
hversu góð höfn sem væri á
Stokkseyri og Eyrarbakka, þá
verður alltaf brimlending þar,
sem gerir það að verkum, að
formennirnir beinlinis þora
ekki inn í heimahöfn af
hræðslu við að lokast þar inni í
marga daga.
Eitt vandamál sem Eyrbekk-
ingar og Stokkseyringar eiga
við að stríða, og telja að stafi af
samgönguerfiðleikum er, að ef
hús losnar i þessum þorpum,
gerist það æ oftar að Reyk-
víkingar kaupa þau sem sumar-
bústað. Allir hljóta að sjá hvaða
afleiðingar það hefur fyrir fá-
tæk lítil sjávarþorp, þegar þau
hafa engar tekjur af ibúum
þeirra húsa, sem seljast þannig.
alla þá aðila, sem hún hefur
haft samband við, að hún telur
að brú yfir Ölfusá yið Óseyrar-
nes sé algert forgangsverk í
hafnar- og samgöngumálum
svæðisins. Er þetta einnig sam-
dóma álit nefndar sem kosin
var af sýslunefnd Árnessýslu
og sat fundinn með fjár-
veitingarnefnd.
I bréfi til fjárveitinganefnd-
ar Alþingis gerðum við það að
tillögu okkar að á þessu ári yrði
lokið hönnun brúar við
Óseyrarnes og lagður vegur að
brúarstæðinu og mót fyrir
stöplum Borgarfjarðarbrúar
flutt að Ölfusá. Ef þetta fæst
teljum við að bjartsýni fólksins
á svæðínu mundi aukast til
muna. Lögðum við einnig til i
bréfinu, að framkvæmdir hæf-
ust við brúna á árinu 1978 og
þeim lokið árið 1980, eða í síð-
asta lagi 1981“, sagði Sigurjón.
Brú leysir vandamál
orku- og heitavatns-
flutninga
Við báðum Sigurjón að gera
grein fyrir helztu rökum nefnd-
Sigurjón Bjarnason.
með slitlag á vegina að og frá
brúnni.
Enn eitt atriðið er það að i
dag hanga orkuflutningar til
Þorlákshafnar á bláþræði þar
sem möstrin fyrir rafleiðslurn-
ar eru i hættu á breytilegum
sandeyrum í Ölfusá. Með
brúnni myndi þetta hættulega
ástand leysast.
Nýlega hefur fundist heitt
vatn i Ölfusinu. Er það mál
manna, að hugsanlega geti orð-
ið hagkvæmt að flytja heita
vatnið til Eyrarbakka og
Stokkseyrar, en ljóst er þó, að
brúin er alger forsenda þeirrar
hagkvæmni.
Ómetanlegur
öryggisþáttur
Öryggisþáttur brúar yfir
Ölfusá við Óseyrarnes er stór-
kostlegri en flestir gera sér
grein fyrir. Á jarðskjálftakorti
sem nýlega var gert kemur í
ljós, að núverandi brú yfir
Ölfusá við Selfoss er á mesta
hættupunktinum hvað jarð-
skjálfta áhrærir. Af kortinu má
hins vegar lesa að brú við
Lífsskilyrði batna
með brú
Það er löngun forráðamanna
bæði á Eyrarbakka og Stokks-
eyri, að þar skapist lífsskylyrði
fyrir ungt fólk, sem er að vaxa
upp, svo að ekki þurfi að sjá á
eftir þessu unga fólki til ann-
arra landshluta þar sem önnur
og fjölbreyttari atvinnutæki-
færi eru fyrir hendi. Fengjum
við brú yfir Ölfusá við Óseyrar-
nes þá erum við ekki í vafa um
að við gætum haldið mestu af
unga fólkinu sem elst upp á
stöðunum, en að undanförnu
hafa þessi tvö þorp verið n.k.
uppeldisstöðvar fyrir aðra
landshluta, og vantar þannig
t.d. marga aldursárganga inn í
íbúafjölda þessara staóa.
Loks vildi ég nefna nokkuð
hver arðsemi brúar yfir Ölfusá
við Óseyrarnes yrði. Á árinu
1975 gerði Hagvangur h.f. gott
yfirlit yfir arðsemi brúar á
þessum stað. Kemur þar í ljós,
að á fyrsta ári mundi brúin
gefa um 10% afkastavexti, sem
síðan mundu aukast með
Framhald á bls. 31
Rósa B. Blöndals:
Kirkju-
sófarnir
Þetta nafn, kirkjusófarnir, gáfu
börn í einum kaupstað timbur-
bekkjum kirkju sinnar, þegar
þeir höfðu verið bólstraðir.
1 voru landi bjó einu sinni þjóð,
sem hafði til þess þol að sitja eina
stund á trébekk við messugjörð.
Af tilviljum heyrði ég það i
útvarpi, að viðgerð Dómkirkjunn-
ar væri að verða lokið — og ekki
eftir annað en að bólstra bekkina
fyrir söfnuðinn. — Áður hafði ég
frétt mér til mikils fagnaðar, að
Húsafriðunarnefnd gefði staðið
gegn því, að þetta gamla og fagra
hús yrði skemmt með ýmislegri
röskun hlutfallanna um leið og
viðgerð færi fram. Það er Hörður
Ágústsson, listmálari, sem hefur
komið þeim skilningi til leiðar, að
smiðir geti tekið fúafjalir úr timb-
urkirkjum og sett nýjar i staðinn,
án þess að eyðileggja verk hins
gamla timburmeistara og kirkju-
smiðs. — Mörg sorgleg dæmi eru
orðin á íslandi um skemmdarverk
á gömlum timburkirkjum, þegar
viðgerð fór fram, af þvi að breyt-
ing var gerð um leið.
Eitt átakanlegasta verk af
þessu tagi var gjört, þegar Frí-
kirkjan í Reykjavík var tekin til
viðgerðar. Fríkirkjan var falleg,
þótt hún jafnaðist ekki á við Dóm-
kirkjuna. — Eftir viðgerðina er
Fríkirkjan líkust langrútu, sem
menn setjast inn i til þess að aka á
vondum vegi alla leið frá Reykja-
vík til Akureyrar. — Fóðraðir
stólar á stálhækjulöppum komu í
staðinn fyrir fallegar trébekkja-
raðir í timburkirkjunni. Þessir
nýtiskustólar gjöreyðilögðu allt
samræmi í svip kirkjunnar innan-
húss.
Dómkirkja Reykjavíkur er frítt
hús, fagur vitnisburður um ytra
blásnautt fólk, sem reisti þetta
veglega hús af innra auði sínum.
Verkið hefur fram á þennan dag
lofað meistarann, sem kirkjuna
teiknaði, og þann, er yfirsmiður
var.
Það þurfum vér íslendingar að
hafa hugfast, að gamalt hús og
gamlir borgarhlutapartar, sem fá
að bera alveg óbreyttan svip geta
stundum fyllilega jafngilt fornum
handritum. — Þau eru umhverfi
handritanna. Meira að segja verð-
ur margt í glöggri frásögn liðinna
alda ekki skilið til fulls fyrr en
gengið er um götur og torg, hús og
sali þeirra horfnu tíma sem hand-
rit og skáldverk skýra frá.
Dómkirkjan þykir mér enn fall-
egust kirkja í Reykjavíkurborg,
þegar inn er komió. Engu var þar
hægt að breyta án þess að raska
hlutföllum, sem frá upphafi voru
rétt.
Nú skal ég á það minnast, að
eitt sinn fyrir mörgum árum
heyrði ég Jóhann Briem, listmál-
ara, tala um samræmi forms og
efnis. Hann tók m.a. það dæmi, að
ekki væri hægt að byggja torfbæ
úr steini.
Þetta dettur mér í hug af þvi, að
nú á að bólstra dómkirkjubekk-
ina. Skárra þó en að vippa þeim í
burtu. En það kemur samt
svampa- og tuskusvipur, fingraför
þessa tímabils á þá hreinu mynd
þess veglega húss, sem hófsemd-
arfólk í smáhýsum skildi oss eftir.
Hefur varðveislunefnd Dóm-
kirkjunnar sést yfir það, hve fag-
urt var að lita yfir dökku timbur-
bekkjaraðirnar í uppljómaðri
Dómkirkjunni rétt fyrir messu —
hve allur svipur kirkjunnar er
fágaður og hreinn -— einmitt
þannig? Og hvílík hörmung væri
það, að setja inn i fegurð þessa
guðshúss líkingu af nýtísku bjór-
stofusófasetti.
Það er mjög eðlileg ályktun, að
timburbekkir séu í hæsta lagi nóg
þægindi fyrir þá kirkjugesti, sem
koma þar til þeSs að minnast pinu
og dauða síns eigin frelsara.
Ég hygg, að dómkirkjubekkur
væri samt heldur harður fyrir
mann, sem kæmi þar inn til að
deyðja, flakandi í sárum eftir
rómverska húðstrýkingu meö
tveimur svipum, 40 vandarhögg,
ein í fátt. En Frelsari vor fékk
Framhald á bls. 31