Morgunblaðið - 26.03.1977, Blaðsíða 20
20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. MARZ 1977
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
R itstjórna rf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavtk.
Haraldur Sveinsson.
Matthfas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn GuSmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni GarSar Kristinsson.
ASalstræti 6, slmi 10100.
ASalstræti 6, simi 22480
Hernaðarleg
ognun
við Norðurlönd
ovétríkin verða æ ágeng-
ari á Norður-Atlantshafi,
eins og rakið var í forystugrein
Morgunblaðsins i gær Þrjár
þjóðir i þessum heimshluta,
Noregur, ísland og Danmörk
verða aðallega fyrir barðinu á
þessum ágangi og sem stendur
er þrýstingurinn á Norðmenn
langmestur. Samningaviðræð-
ur Norðmanna og Sovétmanna
um skiptingu landgrunnsins i
Barentshafi hafa verið mjög
erfiðar eins og kunnugt er, og
framkoma Sovétmanna við
Norðmenn i þeim samningavið-
ræðum með þetm hætti, að til
fádæma telst i samskiptum
tveggja sjálfstæðra þjóða Þá
hafa Sovétrikin orðið stöðugt
frekari á Svalbarða og er nú
talið, að þau hafi í raun komið
sér þar upp sveitum og búnaði,
sem jafngildi hernaðarlegri að-
stöðu. Undanfarna mánuði
hafa Sovétmenn haft að engu
þær reglur, sem Norðmenn
hafa sett varðandi Svalbarða.
Jafnframt þessu hefur vakið
vaxandi athygli og eftirtekt sá
beini hernaðarlegi þrýstingur,
sem Sovétrikin leggja nú ekki
aðeins á Norðmenn heldur
einnig á Dani. Um þetta var
fjallað í grein í bandaríska viku-
ritinu Time, sem birtist i
Morgunblaðinu í fyrradag. Þar
sagði m.a.: „í norðri er það
Noregur, sem finnur mest fyrir
síðasta uppátæki ráðamanna í
Moskvu hvað þetta snertir.
Sovétmenn halda nú tvisvar á
ári meiriháttar flotaæfingar
undan ströndum Noregs,
stundum með allt að 50 skip-
um, sem er svipaður fjöldi og
er í öllum Miðjarðarhafsflota
Sovétmanna. Hins vegar er
þessi skipafjöldi aðeins brot af
þeim 180 kafbátum og 51 her-
skipi, sem bækistöð eiga í
Múrmansk og eru meginkjarni
kjarnorkuvopnaflota Sovétríkj-
anna. Norskir eftirlitsmenn
geta gegnum sjónauka fylgzt
með síauknum landgönguæf-
ingum Sovétmanna á Kola-
skaga, rétt við landamæri Nor-
egs, og það er opinbert
leyndarmál, að sovézkir kjarn-
orkukafbátar eru tíðir gestir
inni á fjölmörgum fjörðum
Noregs. Anders C. Sjaastadt
sem vinnurað rannsóknarstörf-
um hjá utanríkismálastofnun
Noregs segir: „Sovétmenn hafa
breytt stöðu sinni úr varnar-
stöðu í sóknarstöðu". Ýmsum
kann að finnast, að það væri
nægilegt fyrir Norðmenn að
hafa yfir höfði sér svo alvarlega
hernaðarhótun, en auk þess
hafa Norðmenn átt í langvar-
andi og erfiðum deilum við
þerinan risastóra nágranna
sinn vegna landamerkjamála
og diplómatamála."
Um hinn aukna þrýsting,
sem Sovétmenn leggja nú á
Dani, segir í grein þessari:
„Danir eiga ekki i svæða- eða
diplómatadeilum við Sovét-
menn, en þeir eru engu að
síður mjög órólegir yfir vaxandi
nærveru sovézka flotans undir
ströndum Danmerkur. . . Sigl-
ingar herskipa Varsjárbanda-
lagsins undan ströndum Dan-
merkur hafa einnig aukizt veru-
lega. Sovézk, pólsk og a-þýzk
herskip eru nú árið um kring
Eystrasaltsmegin við dönsku
sundin og sovézkir tundurspill-
ar halda uppi eftirliti á
Skagerak í mai, október á
hverju ári og geta þannig fylgzt
nákvæmlega með allri umferð
inn og út úr Eystrasalti.
Sovézkar landgönguæfingar
færast einnig stöðugt nær
ströndum Danmerkur og á sl.
ári héldu Rússar i fyrsta skipti
meiriháttar flotaæfingar undan
vesturströnd Danmerkur. Hátt-
settur danskur embættismaður
sagði nýlega: „Það leikur ekki
nokkur vafi á því, að við-
vörunartimi okkar hefur stytzt
stórkostlega " Afleiðingin af
þessu er sú, að NATO hefur
aldrei átt jafnmiklum vinsæld-
um að fagna meðal Dana og
Norðmanna og í dag. í Ósló og
Kaupmannahöfn er litill vafi á
þvi meðal ráðamanna, að ef
ekki hefði verið fyrir NATO
hefðu Danir og Norðmenn
löngu verið hnepptir í „finn-
landiseringu" um skilyrðis-
laust samstarf "
Hernaðarleg og pólitísk um-
svif Sovétrikjanna við N-Noreg
eru ekki ný af nálinni en þau
aukast stöðugt í raun og veru
hefur verið að skapast alveg
nýtt ástand á hafsvæðinu milli
íslands og Noregs Öryggi okk-
ar íslendinga er ekki síður ógn-
að með hinum sovézku umsvif-
um á þessu svæði en öryggi
Norðmanna, þótt nálægðin við
Norðmenn sé enn sem komið
er mun meiri en við ísland.
Sá þrýstingur, sem Danir
verða nú fyrir af hálfu Sovét-
rikjanna og annarra Austur-
Evrópuþjóða er hins vegar nýrri
af nálinni. Danir hafa ekki verið
jafn vakandi i öryggismálum og
Norðmenn og verið tilbúnari til
þess en Norðmenn að draga úr
landvörnum sinum. Sá sam-
hliða þrýstingur, sem Sovétrík-
in beita nú bæði Danmörku og
Noreg, þessi tvö aðildarríki
Atlantshafsbandalagsins á
Norðurlöndunum, jafnframt
því, sem nærvera þeirra verður
stöðugt meira áberandi við ís-
land, sýnir okkur hvert stefnir.
Hægt er að ganga út frá þvi
sem vísu, að hér sé aðeins um
byrjun að ræða og að við og
Norðmenn og Danir eigum eftir
að verða enn áþreifanlegar var-
ir við návist hins sovézka stór-
veldis þegar fram í sækir. Bezta
vörn okkar íslendinga nú sem
fyrr er varnarsamstarf okkar við
Bandaríkin og aðild okkar að
Atlantshafsbandalaginu.
Frönsk kvikmyndavika 28. marz — 5. apríl
Það nýjasta og helzta í
franskri kvikmyndagerð
Scndiherrann franski, Jacques de la Tour Dejean, f miðið. En til
vinstri er starfsmaður f franska sendiráðinu, Jean I. Burtet, og til
hegri sendikennarinn franski, Gerard Lemarque.
Mánudaginn 28. marz n.k. hefst
f Háskólabíói frönsk kvik-
myndavika á vegum franska
sendiráðsins sem boðaði til
blaðamannafundar í sfðustu
viku í franska bókasafninu á
Laufásvegi til að kynna blaða-
mönnum þær kvikmyndir sem
sýndar verða vikuna frá 28.
marz til 5. apríl.
Sagði franski sendiherrann,
Jaques de la Tour Dejean, og
franski sendikennarinn hér á
landi, Gérard Lemarque, að á
þessari kvikmyndaviku væri
úrtakiö af því nýjasta og helzta
f franskri kvikmyndagerð. Er
þetta í þriðja sinn, sem frönsk
kvikmyndavika er haldin hér á
íslandi, sú fyrsta var árið 1974,
og önnur 1975. Sagði sendiherr-
ann að hér væri ekki um aug-
lýsingastarfsemi að ræða né
landkynningu heldur kynningu
á frönskum kvikmyndaiðnaði
almennt og vonaðist hann til
þess að kvikmyndavika sem
þessar yrðu liður í auknum
tengslum þessara tveggja
landa. Ef um einhvern gróða
verður að ræða á þessari kvik-
myndaviku, sem ekki hefur
verið á hinum fyrri, rennur
hann beint til Rauða kross
íslands. Myndirnar, sem eru sjö
talsins, eru allar með enskum
texta, sem gerðir eru í Frakk-
landi fyrir þau lönd, þar sem
þessar myndir eru sýndar, en
það eru hin Norðurlöndin,
Austurlönd nær og fjær og S-
Ameríka, svo dæmi séu nefnd.
Myndir þær, sem sýndar
verða eru allar mismunandi að
efni og stfl. En í þeim öllum
felst einhver ádeila, og þött
þær séu gamansaman sumar,
þá er ekki um grínmyndir að
ræða og eiga myndirnar að
túlka þá stefnu, sem ríkir f
Frakklandi. Þrjár myndanna
eru gerðar af tveimur reyndum
kvikmyndaleikstjórum, sem til-
heyra þeirri stefnu, sem venju-
lega er kölluð „Nýja bylgjan“,
en það eru þeir Francois
Truffaut og Pierre Granier-
Deferre.
Aðrar þrjár eru frumverk
(eða tilraunamyndir sem mjög
tfðkast í Frakklandi) enda þótt
höfundar þeirra hafi lengi
unnið við kvikmyndagerð, en
það eru þeir Claude Muller,
Jacques Ertaud og André
Dugowson.
Ein myndanna er þriðja
mynd ungs leikstjóra og sú
fyrsta af þeim, sem náð hefur
verulegum vinsældum. Hann
heitir Jean Luis Bertuvelli og
heitir myndin ,,On s’est trompé
d’histoire d’amour”, eða Röng
ástarsaga. Hún verður sýnd 2.
aprfl klukkan 7, 3. apríl
klukkan 5 og 5. april klukkan 9.
Myndin á að sýna hvað þjóð-
félagið hefur mikil áhrif á
hugsun mannsins gjörðir og
ástarlíf.
Við opnun kvikmyndavik-
unnar verður sýnd myndin
Adele H. sem leikstýrð er af
Truffaut. Það verður klukkan 7
á mánudagskvöldið 28. marz. í
þeirri mynd leikur ein efni-
legasta unga leikkonan í Frakk-
landi i dag, Isabelle Adjani. En
fáar leikkonur hafa vakið jafn
mikla athygli á undanförnum
árum og hún f heimalandi sfnu
og vfðar. Isabelle Adjani hóf
feril sinn í Comédie Francais
sextán ára gömul. Adele H. er
byggð á sögu um yngstu dóttur
Victors Hugo, sem bar vonlausa
ást til brezks hershöfðingja,
sem hún elti á röndum, þar til
hún að lokum lét lífið á
geðveikrahæli farin á vitsmun-
um. Adele H. verður sýnd 28.
marz klukkan 7, 29. mars,
klukkan 9 og 30. mars klukkan
5.
Á kvikmyndavikunni verða
tvær myndir, sem Pierre
Granier-Deferre leikstýrir. Þær
eru „Une femme á sa fenetre”,
þar sem Romy Schneider leikur
aðalhlutverkið og er hér um
ástasögu að ræða. Hin mynd
Graniers-Deferre er Adieu
Poulet, sem er morðsaga.
Fyrri myndin verður sýnd 29.
marz klukkan 7, 1. apríl
klukkan 9 og 2. apríl klukkan 5.
Sú siðarnefnda verður sýnd 31.
marz klukkan 5, 1. apríl
klukkan 7 og 2. apríl klukkan 9.
Hinar myndirnar sem sýndar
verða eru „Mort d’un guide”
sem er tilbúin heimildamynd,
leikstýrð af Ertaud, „La
meilleure facon de marcher”,
sem er hálfgerð harmsaga og
gerist í sumarbúðum drengja
og er leikstýrt af Claude Miller.
„Lily aime-moi” eða Elskaðu
mig Lily er leikstýrt af
Dugowson og verður hún sýnd
þrjá fyrstu daga kvikmynda-
vikunnar, þar sem hún er á leið
til sýninga i Israel. Báðar
þessar síðastnefndu myndir
eiga að vera sálfræðilegar
gamanmyndir.
Myndinar eru allar frá síðast-
Iiðnum tvemur árum.
Ljósmynd Mbl. Friðþjófur.
Kammersveit Reykjavfkur á æfingu fyrir tónleikana n.k. sunnudag.
Frumflytja verk fyrir
Kammersveitina
Kammersveit Reykjavíkur
heldur síðustu tónleika sína á
vetrinum n.k. sunnudag 27.
marz kl. 16 í sal Menntaskólans
við Hamrahlíð. Á efnisskránni
eru þrjú verk. Fyrst er að nefna
tónverk eftir ungt norskt tón-
skáld, Ketil Sæverud, sem
frumflutt verður en Sæverud
samdi þetta tónverk að beióni
Kammersveitarinnar. Norræni
menningarmálasjóðurinn veitti
styrk til greiðslu höfundar-
launa. Verk Sæverud nefnist
Tilbrigði fyrir kammersveit og
fá allir félagar í Kammersveit-
inni nokkra einleikstakta til að
glíma við.
Þá verður þess minnst að
hinn 26. marz er 150. ártíð
Bethovens en þess atburðar er
nú minnst hvarvetna sem tón-
list er í hávegum höfð.
Kammersveitin leikur Septept
op. 20.
Síðast en ekki sízt verður
flutt strengjakvartett Jóns
Leifs, Mors Et Vita. Jón samdi
þennan kvartett í Þýzkalandi
haustið 1939.
Stjórnandi á tónleikunum er
Páll P. Pálsson. Aðgangur er
seldur við innganginn.