Morgunblaðið - 27.03.1977, Side 23
MOR€rUNBLAÐIÐ,SUNNUDAGUR 27. MARZ 1977
23
Konan sem
var óhrædd
við kerfið
ur margt hafa breytzt til batnaðar
í Sovétríkjunum á undanförnum
áratug.
• Ludmila álítur ekki, að mann-
réttindayfirlýsingar Carters
Bandaríkjaforseta muni valda
andófsmönnum í Sovétrikjunum
erfiðleikum. Segir hún, þvert á
móti að þeir yrðu miklu verr sett-
ir ef vesturlandamenn þegðu
þunnu hljóði.
Hún álítur, semfyrr var sagt, að
sovézka stjórnkerfinu verði ekki
breytt utan frá heldur verði þeir
að breyta þvi, sem við það búa. En
hún er reyndar efins í þvi, að
lýðræði geti yfirleitt þrifizt undir
kommúnisma. Kveður hún ekkert
dæmi um mánnúðlegan kommún-
isma i framkvæmd og alls ósann-
að, að hann sé framkvæmanlegur.
Hún bætir því við, að sér þyki
ójöfnuður mikill í kapitalískum
rikjum — en þvi sé samt ekki að
neita, að lýðræðið hafi orðið til
undir kapítalisma.
Ludmila Alekseyeva var alin
upp i kommúnisma frá barns-
aldrí. Hún hlaut kennaramennt-
un og kenndi síðan lengi sögu
kommúnistaflokks Sovétrikjanna
og einkum þó sögu Stalíns. Það
var meðan Stalín lifði. Hun ól
löngum með sér ýmsar efasemdir,
en reyndi hvað hún gat að eyða
þeim með lestri og rannsóknum í
marxiskum fræðum; vænti þess
að finna þar svör við öllu, ef hún
leitaði vel. Árið 1952 gekk hún í
kommúnistaflokkinn í þeirri von
að fá þar einhverju breytt til
batnaðar. Gerðist hún svo djörf að
mótmæla seinni herferð Stalíns
gegn Gyðingum; fordæmdi hún
þær ofsóknir í fyrirlestrum sínum
í skólanum. Það vildi henni til
hepps, að Stalín féll frá stuttu
seinna og slapp hún við refsingu.
Árið 1953 fór hún í framhalds-
nám og stundaði rannsóknir í
marxískum fræðum af kappi um
nokkurra ára skeið. Það var svo
ekki fyrr en árið 1965, að hún fór
Framhald á bls. 36
RAN & RUPL
KIRKJAN & KOMMUNISMINN
Lífgjöf
— gegn
afborgunum
EFNAHAGUR Itala hefur lengi verið heldur bágborinn. Það getur
varla heitið, að nokkur atvinnuvegur á Ítalfu berí sig. Ránskapur er þó
undanskilinn. Og það er áreiðanlega þvf að þakka, hve ftalskir
ræningjar hafa verið opnir fyrir nýjungum, eins og þeir segja. Lengi
hafa þeir rænt mönnum og málverkum. En fyrir nokkrum árum sáu
þeir í hendi sér, að bissnissinn mundi staðna og enda með tapi, ef þeir
létu við það sitja. Þeir yrðu að leggja út á nýjar brautir. Þeir fóru að
fitja upp á nýjungum. Þeir fóru að ræna og setja upp lausnargjald
fyrir veðreiðahross og ættstóra hunda. Þeir stálu filmum úr
„Casanova", nýjustu kvikmynd Federico Fellini. Þeir rændu mynah-
fugli, óborganlegri skepnu, sem var almælt á ftölsku. Þeir rændu
m.a.s. tveimur lfkum, sem þeir héldu, að aðstandendum yrði eftirsjá að
og mundu kaupa aftur hvað, sem þau kostuðu.
Hugmyndirnar streymdu að rænin gjunum — og allar reyndust þær
gulls fgildi. 1 fyrrahaust fengu þeir enn eina hugmyndina, og hún tók
öðrum fram: það voru afborganir. Þeir hrundu henní f framkvæmd
þegar f stað. Þeir rændu iðnjöfri nokkrum, Serafino Martellini. Höfðu
þeir hann hjá sér f þrjá mánuði. Þá tókust samningar og Martellini var
látin laus — gegn afborgunum. Átti að greiða 230 milljónir lfra út f
hönd en 300 milljónir seinna (49.5 og 62.7 millj. kr.). Raunar átti að
borga meira út f hönd. En Martellini bar við tfmabundnum greiðslu-
erfiðleikum, og ræningjarnir reyndust liðlegir. Hins vegar var um það
samið, að þeir tækju vöruna aftur, ef afborganir brygðust.
Nú leið að fyrstu afborgun. Hún brást. Ræningjarnir gerðu
Martellini orð og minntu hann kurteislega á það, að skuldin væri fallin
f gjalddaga. En hann anzaði þvf engu. Ræningjarnir sendu þá ftrekun.
Ekki svaraði Martellini að heldur. Ræningjarnir sendu fleiri ftrek-
anir. Ekkert svar. Ræningjarnir voru jafnvel farnir að halda, að
Martellini væri ekki heiðarlegur. En þá kom loks svar — frá lög-
fræðingi Martellinis. Hann bar sig illa fyrir hönd Martellinis. Svo illa,
að ræningjarnir létu tilleiðast að veita Martellini 50% afslátt. Var þá
skuldin komin niður f 150 milljónir Ifra (31.4 millj. kr.). Það réð
Martellini við, og sendi hann samstundis bfl með aurana.
Eii lögreglan hafði einhvern veginn komizt á snoðir um þessa
nýbreytni f lausnargjaldheimtu. Hún stöðvaði bflinn frá Martellini og
gerði peningana upptæka. Er vonandi, að ræningjarnir viti það, svo að
þeir fari ekki að gruna Martellini um óærlegheit. Nú velta menn því
fyrir sér, hvað verði næst. Ræningjarnir hljóta að telja, að ekki hafi
verið staðið við gerða samninga. Samkvæmt samningnum mega þeir
taka vöruna aftur, ef afborganir bregðast. En kannski þeir afskrifi
Martellini bara og heiti þvf að skipta ekki við hann framar... — UPI.
VEGUR rómversk-kaþólsku kirkj-
unnar þykir hafa farið minnkandi
í mörgum löndum hin siðari ár. Æ
færri prestar hafa tekið vígslu,
kirkjusökn minnkað og það hefur
gengið á með háværum guðfræði-
deilum í kirkjunni. Sumir hafa
jafnvel kveðið svo fast að orði, að
hún mundi líða undir lok, þegar
fram í sækti. Þeir hinir sömu
ættu að leggja leið sína til Pól-
lands. Það eru engin dauðamörk á
kaþólsku kirkjunni þar.
Rétt utan við Krakow í Póllandi
stendur stáliðjubær, sem Nova
Hutta nefnist. Um miójan maí
næst komandi verður vígð þar
mikil kirkja, granítbákn, með sæt-
um handa 5000 manns. Ég kom
þarna einn sunnudag fyrir stuttu.
Það átti að fara fram guðsþjón-
usta undir berum himni, og
hundruð manna voru saman kom-
in úti fyrir kirkjubyggingunni.
Mér var sýnd kirkjan innan, svo
og kapella, þar sem var tréskurð-
armynd af föður Kolbe, presti
sem þekktur er fyrir hjálp sina
við fanga í Auchswitz forðum.
Fyrir þá hjálp lét hann lífið. En
kirkjan í Nova Hutta verður helg-
uð honum.
Nove Huttabær var reistur upp
úr heimsstyrjöldinni síðari og átti
að verða mikill fyrirmyndarbær.
Væntu kommúnistar þess, að
Krakowbúum snerist hugur, er
þeir sæju þarna yfirburði sósial-
ismans, og mundu þeir leggja af
trú sína en faðma hið nýja guð-
spjall. Nová Hutta hefur vissu-
lega haft mikil áhrif í Krakow, en
það voru nú ekki þau áhrif, sem
yfirvöldin hugðu. Það eru aftur á
móti eiturgufur, sem leggur frá
Nova Hutta yfir Krakow, spilla
húsum og gera borgarbúum lífið
leitt. En gufur þær hafa ekki
megnað að afkristna þá. Kristinni
trú hefur aukizt fylgi heldur en
hitt.
Það fór i Nova Hutta eins og
annars staðar i Póllandi, að
sveitamenn flykktust á mölina.
Sveitamenn voru allra manna trú-
aðastir, en kommúnistar væntu
þess, að trúin dofnaði við borgar-
jafnvirði 50 punda (16
þús. kr.). Verkamenn
sáu ekki annað en það,
að alltaf voru að koma
flutningabflar með
gamla bíla, svo og sér-
fræðingar f hinum
ýmsu greinum bíl-
virkjunar. Að vfsu sáu
verkamenn þegar
komið var með 65 sæta
flugvél, bíóorgel og
skóg af gasljósastaur-
um frá þvf um alda-
mót. Ætluðu þeir
Schlumpfbræður að
gera sér einkaveit-
ingastað úr flugvél-
inni og hlýða þar á
orgelmúsfk undir gas-
ljósum.
Svo virðist, að bræð-
urnir hafi lengst af
hugsað sér að sitja
einir að öllum þessum
gersemum. Það var
ekki fyrr en gjaldþrot
blasti við, að þeim
datt f hug að opna
safnið almenningi. Þá
reistu þeir í skyndi
þrjá fornlega veitinga-
staði — og kostaði
ljósabúnaðurinn einn
jafnvirði 100 þús.
punda (u.þ.b. 33 millj.
kr.). Fé það tóku þeir
úr verksmiðjukassan-
um eins og endranær.
En svo urðu þeir að
flýja og sfðan hafa
ekki aðrir gestir kom-
ið í safnið en verka-
menn þeirra, sem
kveðast munu halda
þar tii unz búið sé að
selja bflana og tryggja
rekstur verksmiðj-
unnar Ætti hann að
verða sæmilega
tryggður ef bflarnir
verða seldir. Til dæm-
is má nefna, að
Bugatti Royale-bflar
kosta ein 70 þúsund
punda (rúmar 23
millj. kr.) um þessar
mundir — og 30 slíkir
eru f safni bræðranna.
Enn er ekki ljóst,
hvort selt verður, eða
yfirvöld hlaupa undir
bagga og bjarga safn-
inu. Geri þau það taka
þau vonandi lfka að
sér sfðustu safngripi
bræðranna; það voru
ekki bflar, heldur
kvikfé. Á gamals aldri
urðu bræðurnir nefni-
lega gripnir ástrfðu til
f jallageita og fóru að
sanka þeim að sér.
Áttu þeir orðið 100
geitur, þegar ráðin
voru tekin af þeim, og
eru þær nú í reiðileysi
kringum verksmiðj-
una, blessaðar.
— PAUL WEBSTER.
CHEVROLET 1913
gengur geng-
ur það ekki
af trúnni
dvölina. Svo fór þó ekki; sveita-
mennirnir héldu trú sinni. Þegar
Gómúlka kom til valda var svo
komið, að verkamenn gátu nudd-
að yfirvöldum til þess að leyfa
kirkjubyggingu i Nova Hutta. Þar
hafði átt að rísa skóli, en yfirvöld
sáu sér ekki annað fært í bili en
verða við kröfum kristinna. Árið
1957 var reistur mikill trékross á
hinu fyrirhugaða kirkjustæði.
Skömmu síðar hleyptu yfirvöldin
í sig hörku og bönnuðu kirkju-
bygginguna, sem þeir höfðu leyft
áður. Átti nú enn að reisa skóla á
staðnum. Var kristnum mönnum
skipað að taka niður trékross
sinn. Prestar neituðu því þegar,
og söfnuðurinn studdi þá svo, að
um munaði. Það urðu óeirðir á
götum úti í þrjá daga samfleytt.
Yfirvöldin sáu þá sitt óvænna,
leyfðu að krossinn stæði áfram,
— en skólinn skyldi byggður eftir
sem áður. Hann var byggður. En
hann varð miklu minni en upp-
haflega var ætlað, og hann stend-
ur úti í horni á byggingarlóðinni.
Annað hefur ekki verið byggt þar,
og stendur trékrossinn einn. Nýja
kirkjan, sem nú er byrjað að
reisa, stendur nokkrum hundruð-
um metra frá þeim stað, er fyrir-
hugaóur var i fyrstu. En það
skiptir litlu; mestu skiptir, að yf-
irvöldin urðu undan að láta og
það er byrjað að byggja.
Þeir i Krakow segja þann höf-
uðmun á kommúnismanum og
kristinni trú, að „margir játi
kommúnisma, en fáir trúi“, en
aftur á móti „séu margir kristinn-
ar trúar, en fáir játi hana“. Vest-
urlandamanni, sem kemur til
kirkju í Póllandi á helgidegi, hlýt-
ur þó að þykja kirkjusókn meiri
en hann á að venjast; mundi hann
varla kalla játendur kristni fáa.
Og þó eru þeir ekki nema smá-
hluti úr hópi trúaðra. Ekki nærri
allir kristnir menn sækja kirkju.
Það er náttúrlega vegna þess, aö
kommúnistar ráða lögum og
lofum í landinu og það getur orðið
Framhald á bls. 36
Fermingarvörur
Kirkjufells
Fermingakerti, sálmabækur,
slæður, vasaklútar, servíettur,
kökustyttur. Gyllum nöfn á
sálmabækur og servíettur.
Úrval af
brúðkaupskertum
og gjafavörum.
Póstsendum.
Kirkjufell
'NGÓLFSSTnfjSTRÆT| g
SÍMI 21090
Fermingar
tízkan 77
Fermingargjafir
fyrir hvern sem
er á hvaða verði
sem er.
SifliAHOdMða
Si&ljtyaiKnitB
Iðnaðarhúsið Ingólfsstræti