Morgunblaðið - 23.04.1977, Blaðsíða 35

MÖRGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 23 APRIL 1977
35
Rósa Oddsdóttir
frá Flatey Minning
Hinn 15. apríl lézt að Hrafnistu
Rósa Oddsdóttir frá Flatey á
Breiðafirði á 87. aldursári.
Hún var fædd í Eskiholti i Borg-
arfirði 5. október 1890. Foreldrar
hennar voru Oddur Jónsson og
kona hans Guðfinna Þórðardóttir.
Voru þau hjón bæði borgfirzkrar
ættar. Bjuggu þau í Eskiholti i 26
ár og búnaðist vel á þeirri fallegu
og kostariku jörð. Eskiholt er
kostajörð og vel í sveit sett. Stend-
ur bærinn hátt, og er útsýni það-
an mikið og fagurt. Hið næsta
liðast Hvítá um grösugt láglendi
með hæðum og holtum, en fjær
getur að líta formfögur fjöll og
svipmikla, skínandi jökla.
1 þessari fögru og búsældarlegu
byggð ólst Rósa upp ásamt tveim
systkinum sínum, Þórði og Mörtu,
og stundaði algeng bústörf að
þeirrar tíðar hætti. En vorið 1918
urðu óvænt umskipti á högum
fjölskyldunnar í Eskiholti. Hinn
25. maí lézt Oddur bóndi snögg-
lega. Brá Guðfinna búi árið eftir
og fluttist til Rósu dóttur sinnar
vestur á Flatey á Breiðafirði, en
þar hafði hún setzt að nokkru
áður. Varð það byggðarlag siðan
starfsvettvangur Rósu í nær
fjörutíu ár.
Árið 1919 giftist Rósa Jóni Jóns-
syni trésmið frá Lundi í Þverár-
hlið. Bjuggu þau í Flatey öll sin
beztu ár og var sambúð þeirra
góð. Eignuðust þau tvær dætur,
Jakobinu og Áslaugu, en einnig
ólu þau upp Guðrúnu, dóttur Jó s
af fyrra hjónabandi, og Guðfinni
Þóru, bróðurdóttur Rósu. Einn
son eignaðist Rósa áður en hún
giftist, Kristján, bónda L Ferju-
koti í Bo^garfirði.
í>ó að eyjalífið væri að ýmsu
leyti ólíkt þeim lífsvenjum, sem
Rósa ólst upp við í Borgarfirði,
tók hún brátt ástfóstri við það og
varð nátengd fólkinu i eyjunum,
lífi þess og athöfnum. í Flatey
undi hún vel hag sinum. Þar eign-
aðist hún friðsælt og gott heimili
og fjölda vina og kunningja. Á
búskaparárum hennar var blóm-
leg byggð I mörgum eyjum
Breiðafjarðar og þróttmikið
mannlif, sem byggðist á fornri,
þjóðlegri menningi, atorku og
ráðdeild. Þvi lifi mun Rósu hafa
verið ljúft að taka þátt í, leggja
góðum málum lið og stuðla af
fremsta megni að eflingu og vel-
gengni þessa sérkennilega og
fagra byggðarlags, sem hún ung
batzt traustum böndum. Maður
hennar átti og drjúgan þátt í
þeirri uppbyggingu, er átti sér
stað i Flatey og nærliggjandi
byggðarlögum á þessum árum.
Hann var eftirsóttur húsasmiður,
ósérhlífinn og óeigingjarn og mat
ávallt meira góð afköst og vönduð
vinnubrögð en öflun eigin fjár-
muna. Má segja, að hann hafi með
eigin höndum reist mörg þeirra
Ibúðarhúsa, sem risu af grunni
gömlu torfbæjanna I eyjum
Breiðafjarðar og viðsr I Barða-
strandarsýslu á fyrri hluta þessar-
ar aldar.
Rósa Oddsdóttir var hógvær i
framkomu, yfirlætislaus og ljúf í
lund. Hún átti gott með að blanda
geði við fólk og var vel látin af
þeim, sem hún umgekkst. Hún
var umhyggjusöm húsmóðir pg-
helgaði heimilitiu___atarfskrafta
slna. Mikhr'Snægju hafði hún af
handavinnu, og baru munir þeir,
er hún vann, vott um smekkvísi
og vandvirkni.
Halldór Víglundsson
—Minningarorð
Árið 1953 kvöddu þau Rósa og
Jón eyjuna sína kæru á Breiða-
firði, þar sem þau höfðu búið á
fjórða tug ára og fluttust til Vest-
mannaeyja. Þar voru þau búsett í
nokkur á í skjóli dóttur sinnar og
tengdasonar. Þar lézt Jón árið
1959, 82 ára að aldri. Siðustu árin
dvaldist Rósa á Hrafnistu og undi
þar vel hag sinum.
Nú er dauflegt í hinum fögru
eyjum Breiðafjarðar. Þar sem áð-
ur var iðandi lif og þróttmikið
starf, er nú viðast hvar autt og
hljótt. Eyðingin vinnur þar starf
sitt, markvisst og öruggt. Síðustu
fulltrúar þeirrar kynslóðar sem
helgaði þessum byggðum líf sitt,
hverfa óðum til moldar, og enginn
veit, hvort ný kynslóð muni
nokkru sinni nema aftur land f
þessum afskekktu eyjum. En'þo
að mannlifið sé-að mestu horfið af
þessum slóðum, lifnar litskrúð
breiðfirzku eyjanna á ný á nýju
vori og léttar bárur Breiðafjarðar
kveða hóglega við sker og tanga
um liðna hamingjutíð.
Þ.S.
JÓN ÁGUSTSSON
HÖFN - MINNING
Ég átti því láni að fagna að
kynnast þessum góða dreng bæði
i starfi og í félagsmálum. Jón
Ágústsson var aðeins búinn að
dvelja hér á Höfn í rúm 4 ár er
hann lést af slysförum sunnudag-
inn 27. mars s.l. Hann var þó á
þessum stutta tima fyllilega fall-
— Minning Jón
Framhald af bls. 34
fæst fyrir gull. Þau áttu allsstaðar
vináttu og velvild að mæta og
öllum þótti vænt um þau og það
eru meiri verðmæti en orð fá lýst.
Þau hjónin eignuðust tvær dæt-
ur, sem erft hafa i rikum mæli
hina góðu eiginleika foreldra
sinna. Þær eru Svala, sem gift er
Erni Bergssyni skipasmíðameist-
ara og búa þau í Hafnarfirði. Hin
dóttirin, Jónina býr á Bakkavelli,
ásamt manni sinum, Jóni Bene-
diktssyni járnsmið. Þær, ásamt
mönnum sínum og börnum trega
nú kæran föður, sem var þeim
öllum svo mikið. Jón bjó hjá dótt-
ur sinni Jóninu og tengdasyni eft-
ir að hann brá búi, en hann gekk
ekki heill til skógar síðustu árin.
Vallarbærinn er nú auður og
hljóður. Þaðan heyrist ekki leng-
ur ómur gleðinnar. En ekkert,
sem er gott, getur dáið. Minningin
lifir og hún er góð. Nú gengur Jón
á Velli ekki lengur á bökkum
Rangár, með stöng í hendi og
glaður á svip.
En kannski eru lika grænar
grundir fyrir handan, sem búið er
að slétta.
Kannski eru þar líka glitrandi
silungsár og kannski er þar orgel-
spil og fagur söngur. Við viljum
gjarnan trúa því.
Og ef svo er, þá er Jón þar, og
þar viljum við gjarnan hitta hann
á ný og alla hima gömlu og góðu
vinina hans — og okkar.
Páll Finnbogason.
inn inn i það litla samfélag sem
segja má að svona byggðarlög
myndi. í tveimur félögum sem ég
er i var Jón einnig félagi. Hann
var mjög virkur I báðum. Vera má
að hann hafi verið I mörgum öðr-
um félögum hér þótt mér sé ekki
um það kunnugt.
í öðru þessu félagi, skátafélag-
inu Frumbyggjum, vorum við Jón
Ágústsson búnir að vera saman í
stjórn s.l. tvö ár. Á þeim tíma
sýndi hann okkur þær hliðar á sér
sem flestir munu minnast lengst;
þ.e. djörfung, viðleitni til að fara
nýjar leiðir og siðast en ekki sist;
sérlega viðfeldin framkoma og
léttleiki i skaphöfn.
Hitt félagið sem ég var félagi
Jóns i var Björgunarfélag Horna-
fjarðar. Þótt samskipti okkar
Jóns væru ekki eins náin i þvi
félagi er mér vel kunnugt um að
einnig þar var hann dugandi
félagi.
Þátttaka Jóns i þessum tveimur
félögum sem hér hafa verið að
framan nefnd segir sina sögu um
það hvar hann kaus að hasla sér
völl á félagslegum vettvangi.
í minni stuttu en eftirminnan-
legu viðkynningu við Jón Ágústs-
son kom margsinnis fram vilji
hans til góðra verka og djörfung
til að fara ótroðnar slóðir.
Ég minnist einkar vel kvöld-
stundar eitt sinn er við sátum á
tali við unga drengi i skátafélag-
inu og verið var að hugleiða úti-
legu við óblíðar aðstæður.
Þar benti hann þessum ungu
drengjum á að þótt svo liti út á
yfirborðinu sem þessi eða hin
ferðin hefði mistekist þá hefði
hún kannski orðið til meira gagns
heldur en margar ferðir sem
gengið hefðu snurðulaust fyrir
sér. Svona lagað væri bara
smækkuð mynd af ferðum land-
könnuða. Vmist væru það þeir
sem hefðu gagn af ferðinni elleg-
ar aðrir sem nytu góðs af henni.
Eins og sagan greinir okkur frá
hafa landkönnuðir oft orðið að
gjalda fyrir æfintýrin með lífi
sinu. Ef allir vissu um endalok
Fæddur 11. júní 1911
Dáinn 15. apríl 1977
Hinn 15. april s.l. barst sú
fregn, að Halldór Viglundsson
væri látinn. Það kom raunar ekki
svo mjög á óvart því undanfarna
mánuði hafði hann átt við erfiðan
sjúkdóm að stríða og þvi striði var
hann fyrirfram dæmdur til að
tapa.
Ég hitti Halldór fyrst haustið
1973 þegar ég réðst skólastjóri að
Alþýðuskólanum á Eiðum. Hann
hafði þá um nokkurra ára Skeið
verið búsettur á Eiðum ásamt
konu sinni, Gróu Salvarsdóttur,
sem veitti mötuneyti skólans for-
stöðu. Þetta haust gerðist Halldór
ráðsmaður við skólann. Við áttum
því eftir að hafa nána samvinnu
næstu árin.
Á Eiðum eru miklar byggingar
eins og gefur að skilja því þar er
starfræktur 120 manna heimavist-
arskóli. Þessar byggingar eru mis-
jafnlega gamlar og misjafnlega
vel á sig komnar, þær þurfa mikið
eftirlit og ýmislegt þarf sifellt að
lagfæra til að halda i horfinu.
Hlutverk Halldórs sem ráðs-
manns var að annast þessi eftir-
litsstörf og lagfæringar. Reyndar
var starf hans aldrei skilgreint að
neinu marki þegar hann var ráð-
inn. Upphaflega hafði ég_þó-gert '
ráð fyrir aOv&rksviÓ raðsmanns-
Jns-yrðrSfc'ilgreint og honum sett-
ar ákveðnar starfsreglur. En eftir
að hafa rætt við Halldór um starf-
ið og skólann fann ég að mig
skorti bæði reynslu og þekkingu
til að geta sagt honum fyrir verk-
um. Ég fann lika að Halldór var
maður, sem mátti treysta, og var
það I samræmi við þær upplýsing-
ar, sem ég hafði fengið áður en
hann var ráðinn. Hann gerðist þvi
ráðsmaður án þess að verksvið
hans væri nánar tilgreint og það
tel ég að hafi verið lán bæði fyrir
mig og skólann því starf hans
reyndist síóan ná langt út fyrir
það svið, sem ég hafði upphaflega
hugsað mér.
Halldór var húsgagnasmiður að
mennt og kunni þvi vel til allrar
trésmíði. Á sínum fyrri árum var
hann t.d. vel þekktur fyrir vand-
aða vefstólasmíði. En þau störf,
sem sinna þarf á stað sem þessum
eru margvísleg og það var undra-
vert hve vel hann kunni til verka
á mörgum sviðum. Sjálfsagt hefur
hann notið reynslu sinnar sem
vitavörður, en því starfi gegndi
hann um árabil. Á þeim árum
hefur hann sjálfsagt þurft að
leggja stund á margt þvi á ein-
angruðum og afskekktum vita er
ekki um það að ræða að treysta
sífellt á hjálp annarra, þar verða
menn að bjarga sér sjálfir. Þvi
hafði Halldór Viglundsson greini-
lega vanist og meðan skólinn naut
starfskrafta hans var aðkeypt við-
haldsvinna i algjöru lágmarki.
Halldór var hægur og rólegur i
fasi, gætinn í orði og rökfastur.
Hann hafði ríka kímnigáfu og
sagði skemmtilega frá. Störf hans
einkenndust af vandvirkni og
samviskusemi auk xþéss sem
snyrtimennska var honum í blóð
borin. Þvi mátti ætíó treysta, að
það sem hann hafði umsjón með
væri I röð og reglu, hver hlutur á
sínum stað. Það var gott að leita
til Halldórs þegar eitthvað fór úr
skorðum, þá skipti ekki máli
hvort var nótt eða dagur, hann
var jafnan reiðubúinn. Því gat ég
losað mig við ýmis áhyggjuefni og
vandamál yfir á hans herðar.
Nú þegar Halldórs Víglunds-
sonar nýtur ekki lengur við finn
ég enn betur en áður, hve mikil-
vægt starf hans var og hve dýr-
mæt þekking hans var á ýmsum
hlutum, er því við komu. Ég iðrast
þess, að hafa ekki lagt meira upp
úr því að fræðast af honum um
störf hans og margt annað því
hann var vel að sér og viðræðu-
góður.
Þegar nú skiljast leiðir eru mér
efst i huga þakkir til Halldórs,
þakkir frá mér og fjölskyldu
minni fyrir einlæga vinsemd og
hjálpfýsi, þakkir frá Alþýðuskól-
anum á Eiðum fyrir óeigingjarnt
og fórnfúst starf.
Ég votta eftirlifandi eiginkonu
Halldórs, Gróu Salvarsdóttur,
börnum hans, tengdabörnum og
barnabörnum samúð mína og bið
þeim guðs blessunar.
Kristinn Kristjánsson.
ferðar I upphafi væru flestar
frægustu ferðir sögunnar ófarnar
enn.
í Björgunarfélagi Hornafjarðar
hafði Jón m.a. þá ábyrgðarstöðu
að vera formaður leitarflokks.
Slikir menn þurfa á víðtækri
reynslu og þekkingu að halda.
Það er því eðlilegt að líta á ýmsar
ferðir og leiðir sem Jón fór í sín-
um fristundum sem þátt í undir-
búningi undir það að vera vel í
stakk búinn ef til hans þyrfti að
sækja hjálp.
Jón Ágústsson skapaði sér
vinsældir hér á Höfn í hvaða
starfi sem hann kom nálægt. Það
hefur stundum verið sagt að mað-
ur komi í manns stað. Varðandi
fráfall Jóns leyfi ég mér að
örvænta um að þetta máltæki
standist. Þvi sum þau störf sem
Jón tók að sér hér í byggóarlaginu
höfðu staðið óskipuð um lengri
eða skemmri tima er Jón tók þau
að sér.
Óafvitandi hefur Jón reist sér
bautasteina hér ýmist í hugum
samborgaranna ellegar áþreifan-
lega. Ég nefni bara einn. Það er
endurreisn skátaskálans í Sel-
hrauni i Laxárdal sem hann var
aðalhvatamaður að og halda mun
minningu hans á .loft um mörg
ókomin ár.
Ég votta eiginkonunni, Guð-
rúnu Baldvinsdóttur, og börnun-
um og öórum aðstandendum hug-
heila samúð mína.
Heimir Þór Gislason.
Hafdís Lilja Hall-
dórsdóttir — Minning
F. 21. okt. 1940.
D. 31. mars 1977.
Fótmál dauðans fljótt er stiglð,
fram aó myrkum grafarreit.
Laugardaginn fyrir páska var
til moldar borin Hrafndis Lilja
Halldórsdóttir, vinkona mín, eða
Dídí, eins og hún var alltaf kölluð.
Didí fæddist í Reykjavík hinn
21. okt. 1940 og var þvi aðeins 36
ára gömul er hún var skyndilega
kölluð úr þessum heimi.
Foreldrar hennar voru hjónin
Halldóra Þórðardóttir og Halldór
Runólfsson húsasmiður.
Dídí ólst upp i Rvik og þar
kynntist hún eftirlifandi manni
sínum, Andrési Jónssyni frá
Hellissandi.
Vorið 1959 gifta þau sig og
flytjast til Hellissands og hefja
þar búskap.
Dídi var í eðli sinu glaðlynd og
trygg kona. Hún kom til dyranna
eins og hún var klædd. Þvi kynnt-
ist ég best þann tíma er þau hjón-
in bjuggu i húsinu okkar eftir
húsbruna hjá þeim. Hún var dug-
leg og ósérhlýfin við allt sem hún
tók sér fyrir hendur.
Þeim hjónum varð fimm barna
auðið. Þau eru: Halldór Pétur á
nitjánda ári, Solveig 16 ára, Jón
Bjarni 15 ára, Páll á 14. ári og
yngsl er Halldóra Kristin 12 ára.
Stórt skarð er þvi höggið í þessa
stóru fjölskyldu við fráfall móð-
urinnar.
Mér er ljúft að minnast þess, er
við hjónin vorum á Sandi s.l. sjó-
mannadag með fjögur börn, og
Framhald á bls. 31