Morgunblaðið - 10.06.1977, Side 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. JÚNÍ 1977
13
markvert skáldverk. Það sam-
bland af frumstæðu atferli og hof-
mannlegu samkvæmislífi sem
gengur eins og tvinnaður þráður
gegnum söguna er trúverðugt í
sjálfu sér ef sleppt er samanburði
við veruleikann. Þannig verður
sagan sem heild sjálfri sér sam-
kvæm, dæmi fléttunnar gengur
upp.
En hvert er þá lifssannindagildi
sögunnar? Hvernig skirskotar
hún til raunveruleikans? Hvernig
koma persónur hennar og atburð-
ir heim við lífið eins og við þykj-
umst gerst þekkja það?
Það tel ég allt lakara. Fleira
telst mannlegt eðli en kynhvötin
ein þó sterk sé. Þar að auki er
mannlegt eðli fjölþættara og
flóknara en svo að unnt sé að
rekja það sundur og greina einn
þátt frá öðrum. Siðasta kvöld í
hafi er einhliða skáldverk þar
sem allar söguhetjúrnar keppa að
sama markinu. Nema þær sem
teljast mega áhorfendur fremur
en þátttakendur í keppninni. Þar
sem söguhetjurnar koma hver úr
sinni áttinni hefði að óreyndu
mátt ætla að þær bæru hver um
sig ærna lífsreynslu á herðum,
ættu að baki mismunandi lífsbar-
áttu, ælu hver sína von í brjósti
og kepptu hver að sinu marki.
Þannig er það i lífinu. En litt fer
fyrir þvi í sögunni. Skapari skáld-
verksins lætur þeim snjóa þarna
niður til að leika þann leik sem
hann setur á svið, reynsla þeirra
mælist öll á sama kvarðann og
markmiðið verður aðeins eitt þeg-
ar öllu er á botninn hvolft. Þetta
er ekki dæmigert fólk — enda
ekki verið að lýsa fólki heldur
frumhvötum — raunar er það
talsvert ýkt miðað við þær mann-
esiyur sem við hittum dagsdag-
lega á götunni eða í — samkvæmi.
Orðfæri þess, umræðuefni og við-
brögð miðast varla við það sem
sennilegast hlýtur að teljast held-
ur þann þátt mannlifsins sem ver-
ið er að skoða og skilgreina. Síð-
asta kvöld í hafi ber því sams
konar ágalla og fyrri sögur Jóns
Dans, tengslin við raunveruleik-
ann eru of laus, lffið i sögunni of
ótrúlegt.
En Jón Dan er síður en svo
byrjandi í skáldsagnaritun. Og
það, sem áfátt er að einu leytinu
kann hann að vinna upp á annan
hátt. Sagan er faglega upp byggð.
Ég hefði að vfsu kosið að hún
endaði »síðasta kvöld í hafi« eins
og nafn bókarinnar gefur fyrir-
heit um. Þá hefði leikurinn endað
er hæst hann stóð. En höfundur
Jón Dan.
hefur kosið að fylgja söguhetjum
sínum í land og leyfa lesandanum
að fylgjast með þeim nokkra
stund á fastri grund, og það sjón-
armið á líka rétt á sér.
Innviðir sögunnar (ef nota má
svo langsótt líkingamál) bresta
hvergi. Og meti maður nokkurs
heflaðan og fágaðan stíl skyldi
ekki látið undir höfuð leggjast að
skyggnast eftir vinnubrögðum
Jóns Dans i þessari bók. Sú aðferð
að skoða sömu hlutina gegnum
augu fleiri en einnar söguhetju
gefur annars einhæfum myndum
fjölbreyttara svipmót. Táknmál
sögunnar er margvislegt og visar
bæði inn á við — inn i leyndar-
dóma tilfinningalifsins — og út á
við — til lifnaðarhátta á yfir-
standandi timum. Fyrsta farrýmis
farþegarnir eru smækkúð mynd
af þeim hluta mannkyns sem velt-
ist í munaði en dritar um ieið
sorpi yfir jörð. Sumar söguhetj-
urnar hafa glatað sínum hrein-
leika í óeiginlegum skilningi, aðr-
ar berjast við að halda honum en
gengur misjafnlega. Sú spurning
gerist áleitin þegar á söguna líður
hvers vegna frumhvatir, sem eru
í sjálfu sér náttúrlegar og hrein-
ar, slysast oft til að seyra niður
mannlegt lif, draga þolandann of-
an í svaðið, skilja eftir niður-
brotnar tilfinningar og strá þann-
ig dauða í slóð sína.
í fáum orðum sagt: vel skrifuð
bók, ekki raunsæisleg heldur að
ýmsu leyti táknræn, efni einhæft
en texti skipulega samin og sagan
því heilsteypt innan eigin
þröngra takmarka, sem sagt: góð-
ur texti.
Erlendur Jónsson.
HúsbúnaAur eftir vali kr. 10 þús.
69 9697
87 9845
181 9942
217 10669
618 10973
665 10975
672 11155
943 11364
1027 11415
1030 11685
1043 11870
1160 12063
1166 12308
1536 12465
1651 12678
1712 12796
1899 12862
2438 12884
3181 12947
3315 12971
3799 12985
3834 13158
3937 13594
4490 13711
4898 13858
5495 13962
5699 14129
5877 14242
5920 14767
6057 14793
6087 15020
6305 15214
6351 15548
6397 15825
6649 16069
6737 16085
6813 16436
7103 16673
7420 16675
7627 16807
7671 16884
7904 16887
7949 17154
7952 17347
7981 17458
8228 17632
8435 17644
8652 17744
8742 17816
8768 18100
8920 18145
18218 28615
18279 28889
18416 29139
18710 29485
18736 29748
19388 29752
19482 29903
19632 30461
20636 30516
20734 30539
20827 30714
20862 30921
21426 30939
21515 31485
21645 31892
21809 32407
21940 32423
22379 32488
22612 32576
22659 32858
22677 33041
22872 33191
23416 33597
23602 33651
23714 33671
23855 33893
24209 34261
24284 34323
24338 34592
24365 34995
24454 35115
24673 35262
24677 35362
24683 35370
25076 35405
25696 36000
25850 36621
25924 36830
26156 36917
26388 36975
26423 37042
26637 37210
26757 37575
26779 37621
27593 37788
27748 37802
27893 38188
28267 38568
28271 38692
28312 38808
28325 38852
39606 47417
39683 47614
39814 47626
39910 47675
40111 47805
40145 47870
40157 47920
40383 48101
40460 48688
40484 49033
40548 49079
40703 49162
40716 49285
40795 49497
40864 49594
40877 49654
41233 49860
41487 50331
41622 50427
41885 50770
41904 51042
42039 51162
42065 51203
42130 51317
42804 51346
43042 51476
43303 51687
43305 51705
43346 51714
43483 52601
43549 52833
43553 52948
43592 52978
43843 53026
44203 53097
44533 53264
44540 53595
44578 53634
45184 53663
45341 53907
45374 53960
45405 54072
45533 54272
45637 54641
45665 54805
45907 54955
46268 54962
46483 55276
46753 55323
46977 55407
47395 55748
55863 66950
55980 67208
56303 67477
56350 67724
56368 67884
56594 68008
56754 68040
57459 68082
57469 68092
.57518 68101
57920 68482
57951 68677
58301 68755
59036 68936
59547 68997
59647 69598
59902 70001
59927 70198
59985 70369
60067 70458
60301 70502
60365 70574
60646 70761
60833 70862
60966 70873
60994 71228
61418 71271
61441 71283
61560 72127
61860 72141
61895 72493
62602 72615
62734 72664
62767 72669
62990 72702
63372 73233
63400 73324
63869 73580
63986 73658
64079 73821
64317 73980
64577 74023
64907 74464
65118 74917
65679
65769
66219
66259
66497
66909
66947
°KTó
fylgistþú meðgmnmetisalmanakinu?
rÓMATATÍMINN
VOLKSWAGEN
VESTGÆÐAFfíAMLEIÐSLA
Fáanlegur í ýmsum gerðum, — t.d. full yfirbyggður,
sem pallbíll, — eða grind með öku-
mannshúsi tilbúinn til yfirbyggingar að
ósk yðar.
Volkswagen LT hefir margt sameiginlegt með
vörubíl. Kraftmikla vél fram í, og mikið
rými aftur í, allt frá 7.85 rúmm. upp í 10.4
rúmm. í sendibílnum, og frá 6 til 7.5 ferm. á
pallbílnum.
LT Volkswagen gegnir hlutverki vöru- og sendibíls,
þannig að ef sendibíll er of lítill, en vörubíll
of stór — þá er sennilega LT frá Volks-
wagen einmitt sá bíll, sem hentar yður.
©Fáanlegur með bensín- eða dieselvél.
Viðgerðir- og varahlutaþjónusta.
LT SENDIBÍLLINIM FRÁ VOLKSWAGEN
HEKLAhf
Lauqavegi 1 70—1 72 — Simi 21240