Morgunblaðið - 17.06.1977, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. JUNÍ 1977
— Samkomulagið syðra
er gert okkur til höfuðs
Framhald af bls. .‘{6
okkur datt hreint ekki í hug að við
myndum lifga svona geysilega upp á
mannskapinn í Loftleiðahótelinu
Að sögn Péturs bárust fréttir af sam-
komulaginu syðra inn á fundinn á
ísafirði, að vísu eitthvað brenglaðar i
fyrstu, en þær hefðu þó ekki dugað til
að fella Vestfjarðasamkomulagið þar.
„Menn verða að hafa í huga, að
þetta samkomulag okkar er bara fyrsta
skrefið til þess að færa samningamálin
heim í hérað og það eitt út af fyrir sig
er að mínu mati umtalsverður sigur
Ætli ég verði svo ekki bara að vera
með það karlagrobb að halda því fram,
að við höfum eitthvað liðkað fyrir þeim
á Loftleiðahótelinu. því það veit ég. að
eftir okkar samkomulag voru okkar
tölur notaðar sem grundvöllur fyrir
áframhaldandi viðræðum um launa-
hækkunina
Ég vil hins vegar benda á að ennþá
hefur aðeins eitt félag fellt Vestfjarða-
samkomulagið og ef útkoman verður
jákvæð í kvöld. höfum vi mikinn meiri-
hluta innan sambandsins fyrir því
Enda þótt þeir á Patreksfirði hafi kosið
að fresta afgreiðslu sinni, þá tel ég víst
að þeir samþykki okkar samkomulag.
því þeir sendu okkur skeyti á sínum
tíma, þar sem þeir hvöttu okkur til
áframhalds á því að semja sérstaklega
við Vinnuveitendafélag Vestfjarða '
Þegar Mbl spurði Pétur hvort nokk-
uð væri hæft í því, að þeir Vestfirðing-
ar hefðu verið notaðir til að koma
hreyfingu á málin og sá skilningur
fylgdi Vestfjarðasamkomulaginu, að
þeir. sem það samþykktu, myndu engu
að síður njóta þess sem sunnansam-
komulagið byði betra, svaraði hann
ákveðið neitandi
„Sannleikurinn í þessu er sá, að
þegar við Karvel förum suður í upphafi
samningaviðræðna, þá höfðum við
gert uppkast að vissum lagfæringum,
sem við vildum fá. til að halda opinni
þeirri leið að semja sérstaklega á Vest-
fjröðum Við áttum fund með fulltrúum
vinnuveitenda á Vestfjröðum í byrjun
maí og annan á annan dag hvftasunnu
og þegar á fyrsta fundinum voru nokkr
ir atvinnurekendur jákvæðir gagnvart
því að semja sérstaklega Þegar við
Karvel komum suður í síðustu lotuna
okkar þar, var allt í kyrrstöðu. og eitt
kvöldið gerði ég uppkast að tillögu um
samkomulag til lausnar vinnudeilunni
á Vestfjröðum Þetta var síðan vélritað
og við Karvel ákváðum að kynna málið
þar sem við þurftum heim á annað
borð til að kynna félögunum óskir
aðalsamninganefndar ASÍ um verk-
falhaðgerðir Við áttum svo fund með
atvmnurekendunum og þeir brugðust
jákvætt við, þannig að um annað var
ekki að ræða en halda þessu áfram
Þannig er Vestfjarðasamkomulagið til-
komið algjörlega að okkar frumkvæði
Og við verðum bara að kyngja því, ef
það er eitthvað óhagstæðara en'aðrir
semja um því það fylgja Vestfjarðasam-
komulaginu engir samningar undir
borðinu um það, að það sem betra
næst annars staðar. komi sjálfkrafa inn
í okkar samkomulag '
Þegar Mbl spurði Pétur, hvort hann
teldi að ákvæði í Vestfjarðasamkomu-
laginu um aðra starfshópa og verulega
hærri laun þeirra dygði til uppsagnar
með mánaðar fyrirvara, gæti átt við
vegna hærri krónutölu i samkomulag
inu syðra, sagðist hann „ekki þora að
opna sig um það mál að svo stöddu.
Við vorum nú ekki með neitt slikt í
huga, þegar við settum þetta inn, held-
ur opinbera starfsmennn og aðra líka
En ef á þessa grein reynir. þarf
náttúrlega að koma til viðurkenning
hins aðilans á því, að hún eigi við Og
náist ekki samkomulag um það, verður
að láta skera úr um málið
Þetta er auðvitað matsatriði og við
hljótum alltaf að hafa þessa grein sam-
komulagsms í sjónmáli sem aðrar '.
— O —
„Ég skrifaði ekki undir Vestfjarða-
samkomulagið af því að mér þótti það
ekki bjóða upp á nógu mikið til að
samþykkja það og líka þótti mér sumt,
sem þar var í boði, koma of seint".
sagði Friðgeir Magnússon, formaður
verkalýðsfélagsins á Þingeyri, í samtali
við Mbl. í gær, en á fundi í félaginu í
fyrrakvöld var Vestfjarðasamkomulagið
fellt einróma
Aðspurður sagði Friðgeir, að hann
teldi fréttir af samkomulagi um kaup-
hækkun syðra ekki hafa gert útslagið
um úrslit atkvæðagreiðslunnar, sem
var skrifleg, því hann hefði heyrt það á
mönnum fyrir að nauðsynlegt væri að
fella samkomulagið Hins vegar kvaðst
Friðgeir álíta það að fréttir að sunnan
fyrir fundinn á Þingeyri hefðu átt sinn
þátt í að úrslitin urðu einróma
Friðgeir sagði að auk þess sem hann
hefði talið Vestfjarðasamkomulagið
gefa of lítið af sér, hefði honum ekki
líkað viðskilnaður Vestfirðinganna, það
er Péturs Sigurðssonar og Karvels
Pálmasonar, við aðalsamninganefnd
ASÍ í Reykjavik og hefði hann talið það
mjög óréttlátt að hlaupa svona fyrir-
varalaust þar frá „Annars sýnist mér
samkomulagið syðra benda ótvírætt til,
að ég hafi haft rétt fyrir mér um það.
að mál voru ekki þrautreynd hér vestra
Það er að vísu lengi hægt að leika sér
með tölur. en ég held að það sé
ómótmælanlegt, að samkomulagið
syðra gefur verkafólki 46 00 krónum
meira fyrir dagvinnuna á samningstím-
anum, en Vestfjarðasamkomulagið
gerir Og svo má ekki gleyma yfirvinn-
unni, sem að mínu mati gefur annað
eins
Þetta reikna ég þannig út að tvö
þúsund krónur í 18 mánuði geri 36
þúsund krónur Siðan koma 5000
krónur i desember, en þær koma ekki
fyrr en 1. janúar 1978 samkvæmt
Vestfjarðasamkomulaginu og svo aðrar
5000 krónur í júnímánuði, en sú
hækkun kemur einnig mánuði síðar í
Vestfjarðasamkomulaginu."
Þegar Mbl - spurði Friðgeir, hvort
þeir Þingeyringar hygðust ganga til
sérsamninga þar, svaraði hann, að líkl-
egast mundu þeir halda sig við sam-
komulagið í Reykjavík Sagði hann, að
þeir myndu að óbreyttu fara í boðað
verkfall í fiskvinnslunni á mánudag og
allsherjarverkfallið á þriðjudag og síð-
an í frekari aðgerðir, sem til kæmu af
hálfu ASÍ.
Þegar Mbl spurði Friðgeir, hvort
hann væri þá á móti þeirra stefnu að
færa samningamál heim í héruð, sagði
hann svo ekki vera „Það eru atriði,
sem eru svo staðbundin, að ég tel rétt
að gera út um þau heima í héraði og
þanning eru örfá atriði í Vestfjarðasam-
komulaginu, sem ég reikna með að við
reynum að ná fyrir okkur
En hinu má heldur ekki gleyma, að
margt f Vestfjarðasamkomulaginu er
tilkomið fyrir vinnu, sem búið var að
inna af hendi í samningamálunum
syðra, þannig að einhvers konar blönd-
un er ef til vill heppilegasta lausnin,
því ég er sammála mörgum um það,
að samningamálin syðra hafa tekið
fulllangan tíma, þótt ekki réttlæti það
þann viðskilnað, sem fultrúar Vest-
fjarða í aðalsamninganefnd ASÍ gripu
til"
Að sögn Friðgeirs voru 27 manns á
fundinum í fyrrakvöld. þegar mest var,
en fundurinn hófst klukkan 21 Taldi
Friðgeir þetta fremur góða fundarsókn
og sagði, að enda þótt skráðir félagar
væru um 1 50, þá væru virkir félagar
100—110 og þar af væru 30—40
sjómenn
— 0 —
„Okkur í stjórninni þótti rétt að fá
frekari umhugsunartíma um samkomu-
lagið og því bárum við fram tillögu um
að afgreiðslu þess yrði frestað og hún
var samþykkt samhljóða," sagði
Jóhann Bjarnason, formaður verka-
lýðsfélagsins á Suðureyri „Við vildum
hafa allt opið og Vestfjarðasamkomu-
lagið er ekki úr sögunni hér ennþá."
Þegar Mbl. spurði Jóhann, hvort
fréttir að sunnan hefðu einhverju ráðið
þarna um. svaraði Ellert endilega Það
þarf ekkert að vera Alla vega var það
ekki af minni hálfu "
Þegar Mbl spurði Jóhann þá. hvað
hefði ráðið afstöðu hans, sagðist hann
ekkert vilja vera að gefa það upp „En
samkomulagið fyrir sunnan er ekkert
svo miklu hagstæðara, að það sé búið
með Vestfjarðasamningana þar með
Hins vegar hefur það áreiðanlega haft
sín áhrif, að Björn Jónsson forseti ASÍ.
lýsti því yfir strax eftir undirritun á
ísafirði, að það samkomulag væri ekki
nógu hagstætt."
Jóhann Bjarnason kvaðst telja lík-
legt, að verkalýðsfélagið á Suðureyri
héldi fund um helgina til að afgreiða
Vestfjarðasamkomulagið
„Þessi ákvörðun var nú tekin fyrst og
fremst fremst vegna óvissunnar, sem
kvöldfréttir um samkomulagið syðra
ollu," sagði Hjörleifur Guðmundsson,
formaður verkalýðsfélagsins á Patreks-
firði
„Sú frétt kom alveg flatt upp á okkur
eftir það sem við höfðum heyrt á
sunnudag, svo við ætlum að hinkra við
og sjá hvað setur. Ég reikna með því
að við afgreiðum málið svo um helg-
ina."
Þegar Mbl spurði Hjörleif, hvort
hann teldi að samkomulagið í Reykja-
vík yrði þess valdandi að Vestfjarða-
samkomulagið næði ekki fram að
ganga á Patreksfirði, kvaðst hann ekki
telja það „Menn voru almennt ánægð-
ir með samkomulagið og þá fyrst og
fremst að það skyldi nást hér heima
Ég held að fólk skilji alveg samheng-
ið og sjái að þetta samkomulag í
Reykjavik er gert til höfuðs okkur og
okkar stefnu að færa samningana heim
í hérað. því það er með ólíkindum,
hvað kaupgreiðslugeta atvinnurekenda
syðra jókst á einum degi!"
— Þannig að þið gætuð sætt ykkur
við eitthvað lægri laun?
„Ég held að það sé enginn áhugi á
því að elta samkomulagið syðra upp á
það að missa sérsamninga hér heima
alveg út úr myndmni
Auðvitað má búast við einhverri
óánægju þeirra, sem verða að sæta
lakari kjörum, en hitt veit fólk líka, að
það getur kostað sitt að vera sjálfstæð-
ur og að svona sérsamningar fela nátt-
úrulega alltaf í sér einhverja áhættu
— O —-
„Ég gerði mér strax í upphafi Ijóst,
að því fylgdi nokkur áhætta að semja
sérstaklega á Vestfjörðum, en mér
blandast ekki hugur um að það hafi
verið sjálfsagt að gera það á þessum
stað og þessari stundu," sagði Karvel
Pálmason formaður verkalýðsfélagsins
í Bolungarvík, í samali við Mbl. í gær.
„Bæði er ég viss um það, að ef við
nefðum ekki látið til skara skríða, þá
stæðu málin allt öðru vísi og verr á
Loftleiðahótelinu nú og svo er það
tvímælalaus sigur okkar að hafa brotið
skarð í atvinnurekendamúrinn "
Sagðist Karvel vera sannfærður um
það, að enda þótt á Vestfjarðasam-
komulagið hallaði eitthvað í krónutali,
þá vægi hitt þyngra og því kvaðst hann
ekki telja að neinn afturkippur kæmi í
þá stefnu að færa samningamálin heim
í héraðið
Karvel kvaðst persónulega alveg
eins hafa átt von á því að Þingeyringar
felldu samkomulagið Formaður
félagsins hefði ekki skrifað undir það
og svo væri aðalatvinnurekandi staðar-
ins ekki í Vinnuveitendafélagi Vest-
fjarða, þannig að út af fyrir sig væri
ekkert óeðlilegt, þótt verkalýðsfélagið
vildi kynna sér. hvað hægt væri að
komast með hann Sagði Karvel og að
sér þætti alls ekkert skrýtið, þótt ein-
hver afturkippur hefði komið í þau
félög. sem afgreiddu Vestfjarðasam-
komulagið eftir að fréttir hefðu borizt
að sunnan. Við því væri í sjálfu sér
ekkert að segja
Hins vegar taldi hann ólíklegt þótt sú
staða kæmi upp, að sum félög ynnu
eftir Vestfjarðasamkomulaginu og ein-
hver önnur eftir öðrum kjara-
samningum, að þá myndu deilur og
samanburður þar í milli hindra frekari
sérsamningagerð „Ég vil benda á",
sagði Karvel, „að í okkar samkomulagi
er ákvæði um uppsögn, ef aðrir fjöl-
mennir hópar ná hagstæðum kjörum,
en slíkt ákvæði er ekki inni í sunnan-
samningunum sem stendur að minnsta
kosti."
Þegar Mbl spurði Karvel, hvort
hann teldi að hærri krónutala sam-
komulagsins á Loftleiðahótelinu, væri
ástæða til að beita ákvæði Vestfjarða-
samkomulagsins um uppsögn með
mánaðar fyrirvara, svaraði hann „Um
það vil ég ekkert segja á þessu stigi."
„Ég sé alls ekki eftir mínum hlut að
Vestfjarðasamkomulaginu." sagði
Karvel. „Ég er ánægður með hann Og
einnig þann skerf, sem ég tel að það
hafi lagt til samningamálanna syðra."
— O —
„Ég held að það sé nú alltof snemmt
að vera að meta þetta til einhvers
samanburðar, enda engir samningar
komnir á syðra." sagði Jón Páll
Halldórsson, formaður Vinnuveitenda-
félags Vestfjarða, er Mbl. leitaði álits
hans á samningum þeirra Vestfirðinga
og svo aftur samkomuiagi því sem
náðst hefur um kauphækkun á Hótel
Loftleiðum.
Sagði Jón að meðan samningar
hefðu ekki verið undirritaðir syðra væri
útilokað að meta eitt eða neitt í þessum
efnum. Þegar Mbl spurði Jón, hvort
hann teldi að reynslan af samkomulag-
inu vestra myndi vera til hvatningar
slíkum sérsamningum í framtíðinni eða
ekki, sagðist hann ekkert geta um það
sagt „Þetta hlýtur alltaf að mótast af
aðstæðum hverju sinni," bætti hann
svo við
Þegar Mbl spurði Jón Pál, hvort
hann teldi, að hærri krónutala í
samningum syðra gæti átt við það
ákvæði Vestfjarðasamninganna, að
þeir væru uppsegjanlegir með
mánaðarfyrirvara. ef annars staðar
væri samið við stóra hópa um verulega
hærri laun, svaraði hann: „Þetta
ákvæði var sett inn í með opinbera
starfsmenn í huga fyrst og fremst
Þessir samningar eru komnir til fram-
kvæmda hér og þessi vika, sem er að
líða gefur verkafólkinu 4—5000
króna hærri laun fyrir dagvinnuna,
með kauphækkuninni og taxtatilfærsl-
u, þannig að það þarf nokkuð marga
500 kalla til að ná henni upp, þegar
1 8 þúsundin samkvæmt samkomulag-
inu syðra koma til framkvæmda
Þannig að ég tel nú að þetta jafni sig
nokkuð upp í byrjun, hvað við erum
fljótari til hér vestra
í heild kæmi mér það ekki á óvary,
þótt þessi vika hér gæfi verkafólkinu
6—7000 króna hærri laun."
Varðandi Þingeyri sagði Jón Páll að
frystihúsið þar væri í Vinnumálasam-
bandi samvinnufélaganna og því ekki í
félagi vinnuveitenda á Vestfjörðum
Jón Páll sagði, að á fundi Vinnuveit-
endafélags Vestfjarða hefði Vestfjarða-
samkomulagið verið samþykkt sam-
hljóða
— Stéttarfélag
eða tæki
Framhald af bls. 19
sleppti Sigurði, vegna einingarhags-
muna nýstofnaðra rithöfundasamtaka,
með áminningu samþykktri samhljóða
— að honum viðstöddum — og í
kjölfar þess baðst hann afsökunar á
fyrirgreiðslu sinni við Þjóðviljann Auk
þess var samþykkt samhljóða. að Sig-
urði meðhljóða. að Rithöfundasam-
band íslands hefði ekki afskipti af svo-
kölluðum VL-málum framar. Sú sam-
þykkt var birt. undirskrifuð af stjórn og
formanni. í öllum fjölmiðlum íslenzk-
um Þjóðviljinn hélt þó áfram að hafa
samband við rithöfundasamtök í Nor-
egi um málið — eða þau við hann —
unz það varð sjálfdautt I meðförum
blaðsins.
Nú hefur Sigurður vakið upp þennan
draug innan rithöfundasamtakanna og
þar með rofið lögrétt og einróma sam-
þykkt stjórnar Rithöfundasambands ís-
lands um að málinu skuli endanlega
lokið Sú samþykkt hlýtur að gilda enn
samkvæmt féllagslögum og siðferði-
lega vegna þess að formannstfð Sig-
urðar lýkur ekki fyrr en næsta vor
Sigurði verður gjarnan tfðrætt um sið-
gæðisvitund annarra en pólitfskra
skoðanabræðra sinna En hvað um
hans eigin siðgæðisvitund? Að vfsu
lætur Sigurður í veðri vaka að málið sé
tekið upp að frumkvæði útlendinga á
þessu þingi. En hvar hefst frumkvæði
— og hvar endar það?
Það er hægur vandi fyrir menn með
tvöfalda siðgæðisvitund að fá einhvern
skoðanabróður á þvílíku þingi til að
hefja máls á hverju því, sem þeir þora
ekki að standa fyrir sjálfir Svo mikið er
víst, samkvæmt upplýsingum fslenzkra
fulltrúa á þinginu, að Sigurður ræddi
mest um málið sjálfur, bar sig aumlega
með betlistaf f röddinni og pfslarvættis-
kórónu á höfðinu, sem lengi hefur
verið hans menningarlega höfuðfat,
eins og alþjóð veit af dæmalaust sjálf-
hverfum skrifum hans um menningar-
mál, sbr. skrif hans fyrir ekki ýkjalöngu
þar sem hann hélt því fram, að beztu
og gáfuðustu synir þessarar þjóðar
væru dæmdir til útlegðar í öðrum lönd-
um, þá nýkominn heim úr fjögurra
mánaða uppihaldi og fríreisu í Banda-
ríkjunum á kostnað vondra kapftalískra
rfkja — íslands og USA — og nú eiga
Noregur og Svíþjóð, að minnsta kosti,
að kosta málaferli hans og skoðana-
bræðra hans.
Hver sem er má mín vegna selja
sjálfan sig hverjum sem er. Slfkt heyrir
undir einstaklingsfrelsi
En á félagslegum grundvelli get ég
hins vegar ekki sætt mig við að Sigurð-
ur í skjóli formennskunnar selji mig og
aðra íslenzka rithöfunda hæstbjóð-
anda
Sigurði bar lagaleg og siðferðileg
skylda til þess sem forseta þessa nor-
ræna rithöfundaþings á íslandi að
mælast til þess eða skipa svo fyrir sem
fundarstjóri, að þetta mál — VL-málið
— yrði ekki tekið fyrir, ef það er rétt að
hann hafi ekki sjálfur átt frumkvæði að
endurupptöku þess. Auk þess kann ég
ekki við að íslenzkar dómsektir séu
greiddar af útlendingum Þá sýnist
næsta stig að flytja þangað sjálft dóms-
valdið
Það skiptir engu máli f þessu sam-
bandi hvort menn vilja hafa erlendan
her í landi eða ekki Heldur vildi ég
hafa erlendan her en selja fslenzkt
dómsvald í hendur erlendra manna,
jafnvel þótt bræður mínir f rithöfunda-
stétt á Norðurlöndum ættu í hlut. ís-
lenzkir rithöfundar verða grátlaust að
lúta íslenzkum lögum eins og aðrir
fslenzkir þegnar.
Það er rökfölsun að halda þvf fram
að hér sé um að ræða skerðingu á
tjáningarfrelsi. Hér er einfafdlega um
það að ræða hvort íslenzkir rithöfundar
eigi að lúta íslenzkri meiðyrðalöggjöf
eða ekki. Sóðayrði bæta ekki málstað
eins eða neins og eru ekki rök í sjálfum
sér. Að líkja andstæðingum sínum í
skoðunum sem glæpamönnum eða
rottum líkist engu meir en lýsingum
sovézkra valdhafa á andstæðingum
sínum gegn því kúgunarkerfi sem þeir
hafa komið upp. Þar hafa rithöfundar
ekki tjáningarfrelsi, hvorki í skáldverk-
um eða skoðunum, en valdhafar
megna að stimpla þá sem glæpamenn
•og rottur — rétt eins og skoðanabræð-
ur Sigurðar stimpla þá, sem stóðu fyrir
undirskriftasöfnun V: rins lands?
Ef Sigurði hefði verið I mun að
styðja við brjóstið á tjáningarfrelsi á
íslndi hefði hann fremur átt að láta
þinga um Þjóf í Paradís, sem er skáld-
verk en ekki pólitfsk sóðaskrif, sem
ekkert koma rithöfundasamtökunum
við fremur en því hvernig fslenzkir
rithöfundar ganga örna sinna í einkalffi
— eða á prenti ef þeim þykir það
smekklegra.
Jafnandstætt sem mér er að gera
íslenzkt réttarfar að betlikerlingu á
Norðurlöndum er mér ekki síður and-
stætt að ályktanir þessa dæmalausa
þings séu gerðar og afhentar íslenzk-
um fjölmiðlum á sænsku Er þá ekki
næsta skref að fslenzkum rithöfundum
beri að skrifa verk sín á sænsku til að
vera gjaldgengir? Veit formaður Rithöf-
undasambands íslands ekki lengur f
hvaða landi hann er staddur?
Það er hlálegt í Ijósi þessa að þingið
skuli fordæma tæknilega samvinnu
Norðurlanda f sjónvarpsmálum og
varjaa svo fyrir sjónir manna ályktunum
sínum á sænsku. Eru þessir menn
samtíða sjálfum sér eða er hér einfald-
lega um menningarfasisma að ræða,
og þá meina ég þessi þingmál f heild.
Svarið er augljóst hverjum læsum
manni — á íslenzku.
Það er ógæfa hins unga Rithöfunda-
sambands íslands að til forsvars f mál-
efnum þess skuli hafa valizt maður
með þráhyggju Sigurðar og tilhneig-
ingu til menningarfasisma Maður,
sem alla sfna formannstfð hefur æ ofan
í æ orðið ber að því að líta á sjálfan sig
sem formann um það bil helftar Rithöf-
undasambands íslands í stað heildar
þess Þá rithöfunda, sem nýverið veittu
Sigurði A Magnússyni meirihlutavald
innan stjórnar Rithöfundasambands ís-
lands í þeirri von að hann gæti þrosk-
azt í starfi, hefur formaðurinn nú löðr-
ungað með virðingarleysi fyrir lögum
og reglum samtakanna og skoðunum
þeirra, sem ekki eru sama sinnis og
hann sjálfur Nú skákar hann f því
meirihlutaskjóli — og mátar sjálf rit-
höfundasamtökin.
— Schmidt
Framhald af bls. 1
fasteignaskatta. Kölluðu þeir
frumvarpið „gjöf til hinna
riku“.
Stjórnin vann atkvæða-
greiðsluna með 248 atkvæðum
gegn 246. Þrir flokksmenn
Schmidts greiddu atkvæði með
stjórnarandstöðunni, Kristi-
legum demókrötum, en aðrir
úr vinstri væng jafnaðar-
manna létu sér nægja að sitja
hjá til að fella ekki stjórnina.
— ísafold
100 ára
Framhald af bls. 12
að prentsmiðjan varð sjálf að
. vaxa með vaxandi hlutverki.
Hún varð stöðugt að afla sér
nýrra og fjölbreyttari leturteg-
unda og hún varð að fá sér
nýjar og nýjar vélar, sem
hæfðu breytilegum verkefnum.
Þegar prentsmiðjan var tæp-
iega fertug að aldri, hafði hún
bolmagn til þess að taka að sér
prentun Morgunblaðsins. Það
var hið mesta og erfiðasta verk-
efní, sem hún hafði nokkru
sinni færzt í fang. Niu mánuð-
um seinna skall svo á heims-
styrjöldin fyrri, þetta mikla
kaltímabil, sem kæfði allt hið
gróandi viðskiptalif í landinu.
Þá var ekki um beinar framfar-
ir að ræða, menn þóttust góðir
ef þeir gátu klórað í bakkann.
Og þannig klykkti styrjöldin út,
að seinasta ár hennar (1918)
varð versta árið í sögu Reykja-
víkur á þessari öld.
Hér verður nú að geta þess,
að árið 1909 varð Björn Jónsson
ráðherra. Þá hætti hann rit-
stjórn ísafoldar og yfirstjórn
prentsmiðjunnar en Ólafur son-
ur hans tók við hvoru tveggja.
Kom það þvi i hans hlut að
stjórna þeim öll styrjaldarárin,
og var hann ekki öfundsverður
af.
Á öndveru árinu 1919 voru
bæði blöðin, ísafold og Morgun-
blaðið, seld nýstofnuðu hluta-
félagi um blaðaútgáfu. Skyldi
Ólafur Björnsson vera ritstjóri
beggja blaðanna og þau prent-
uð í ísafoldarprentsmiðju eins
og áður.
Hér fór allt öðru vísi en ætlað
var. Áður en þessi breyting
komst á, andaðist Ólafur (10.
júní 1919) og varð öllum harm-
dauði, er hann höfðu þekkt. Og
með honum féllu í valinn marg-
ar glæstar vonir.
Nú var prentsmiðjan forsjár-
laus, en það varð úr að hún var
gerð að hlutafélagi og hefir ver-
ið rekin af því síðan.