Morgunblaðið - 21.06.1977, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. JUNl 1977

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Matthfas Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn GuSmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni GarSar Kristinsson.
ASalstræti 6, sfmi 10100.
Aðalstræti 6. sfmi 22480
Áskriftargjald 1300.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 70.00 kr. eintakiS.
Iðnþróun og atvinnuöryggi
Morgunblaðið hefur undanfarið fjallað ítarlega
um viðbótarframboð á íslenzkum vinnumarkaði, sem
fyrirsjáanlegt er á næstu árum og áratugum; nauðsyn
þess að mæta atvinnuþörf þess og tryggja þjóðinni
sambærileg lífskjör og nágrannar hennar búa við. íslend-
ingum hefur fjölgað um 100.000 einstaklinga frá því í
byrjun síðari heimsstyrjaldarinnar og mannfjöldaspár
gera ráð fyrir þjóðaraukningu um 86.000 manns fram til
aldamóta, þannig að íbúar landsins verða þá rúmlega
300.000.
Ástand fiskstofnanna, sem verið hafa burðarásinn í
atvinnulífi og verðmætasköpun í landinu, er með þeim
hætti, að halda verður veiðisókn innan hæfilegra marka
til að þeir nái aftur eðlilegri stofnstærð og hámarksaf-
rakstri í þjóðarbúið. Nýtingarmörk og tæknivæðing í
landbúnaði og sjávarútvegi benda til, að þessar atvinnu-
greinar taki aðeins við litlum hluta þess viðbótarvinnu-
afls, sem þjóðinni bætist í fyrirsjáanlegri framtíð, þó þær
verði áfram tvær af þremur meginstoðum íslenzks at-
vinnu- og efnahagslífs. Það verður iðja og iðnaður, sem
hyggja á innlendum orkugjöfum, og innlendum og er-
lendum hráefnum að viðbættum ýmsum þjónustuat-
vinnugreinum, er axla verða bróðurpart atvinnusköpun-
ar, er komandi þjóðaraukning gerir kröfur til, sem og
þeirrar verðmætasköpunar í framleiðslu þjóðarinnar,
sem bera verður uppi batnandi lífskjör hennar.
Undanfarna mánuði hefur iðnkynning farið fram í
ýmsum þéttbýliskjörnum landsins. Þessi iðnkynning
þjónar tvíþættum tilgangi. 1 fyrsta lagi er hún gerð til að
kynna landsmönnum þróun og vörugæði íslenzks iðnað-
ar, sem verið hefur og er í mikilli framfarasókn, ekki sízt
eftir aðild íslands að EFTA og harðnandi samkeppni
heima og heiman. Þessi kynning styrkir markaðsstöðu
íslenzkrar framleiðslu hérlendis og er sem slík bæði
atvinnuskapandi og gjaldeyrissparandi. En hún býr ekki
síður í haginn fyrir þaó hlutverk, sem iðja og iðnaður
verða að axla í íslenzkum þjóðarbúskap í náinni framtíð
með nýjum atvinnutækifærum fyrir ört vaxandi þjóð. Sú
iðnkynning, sem nú stendur yfir, gegnir því stærra og
veigameira hlutverki en menn gera sér almennt grein
fyrir. Hún er undanfari samátaks, sem þjóðin verður
heilshugar að standa að, ef tryggja á atvinnuöryggi og
efnahagslegt sjálfstæði þjóðarinnar og sambærileg lífs-
kjör hennar við nágrannaþjóðir á komandi áratugum.
Hvert mannsbarn í landinu þarf því að leggja sitt lóð á
vogarskál þeirrar iðnkynningar, sem nú er á dagskrá
með þjóðinni.
Fjórðungssamband Norðlendinga gengst fyrir ráð-
stefnu um iðnþróun á Norðurlandi, sem háð verður á
Húsavík dagana 24. og 25. júní nk. Ráðstefnan er haldið í
samstarfi við íslenzka iðnkynningu og í samráði við
iðnaðarráðuneytið og samtök iðnaðarins. Ráðstefnan er í
þremur meginþáttum: um iðnþróun á Norðurlandi, um
stöðu iðnþróunar og um nýiðnað og orkubúskap. Sam-
hliða ráðstefnunni fer fram iðnkynning (matvælakynn-
ing) á Húsavík og í Mývatnssveit. Ráðstefnan fer fram
með þeim hætti að flutt verða yfirlitserindi um starfs-
þætti hennar, pallborðsumræður fara fram og starfshóp-
ar starfa, er skila niðurstöðum og ábendingum til iðnþró-
unarnefndar fjórðungssambandsins. Nefndin mun síðan
í samráði við framsögumenn undirbúa tillögugerð um
málefni ráðstefnunnar til næsta þings fjórðungssam-
bandsins. Umræður og framsöguerindi verða gefin út í
fjölriti og send ráðstefnugestum. Þetta framtak Fjórð-
ungssambands Norðlendinga er mjög til fyrirmyndar og
nauðsynlegur hlekkur í iðnþróun fjórðungsins.
Rétt þykir að vekja þjóðarathygli á þýðingu almennrar
iðnkynningar í landinu; ekki sízt á hlutverki iðju og
iðnaðar í atvinnuöryggi og lífskjaratryggingu vaxandi
þjóðar í náinni framtíð. Ráðstefna norðlenzkra sveitar-
félaga um iðnþróun í fjórðungnum er góð vísbending
um, hvern veg fylgja ber þessari iðnkynningu eftir. Það
er fyllilega tímabært að leggja línur um iðnþróun í
einstökum landshlutum eftir sjónarmiðum arðsemi og
framtíðarhagsmuna þjóðarinnar. Atvinnuöryggi og sam-
bærileg lífskjör við nágrannaþjóðir verða naumast
tryggð á komandi áratugum nema með verulegu átaki í
orkuöflun og iðnvæðingu þjóðarinnar.
Fáninn m
ávallt blakta
yflr frjálsum
ingum í
framfarahugi
Geir Hallgrfmsson forsætisráðherra flytur ræðu sína á Aust
Góðir áheyrendur.
í upphafi ræðu minnar vil ég,
fyrir hönd alþjóðar, flytja forseta
íslands, sem nú dvelst í nokkra
daga á sjúkrahúsi, hátiðarkveðju
og óskir um góðan bata.
Um allt land, og víða þar sem
íslendingar eru erlendis, koma
menn saman 17. júni og minnast
fósturjarðarinnar. Sá siður má
ekki falla niður, á hverju sem
gengur, meðan íslensk þjóð dreg-
ur lífsandann. -
Við minnumst Jóns Sigurðsson-
ar, forseta, sem fæddist þennan
dag fyrir 166 árum, fordæmis
hans og frelsisbaráttu.
Við minnumst stofnunar lýð-
veldis á íslandi þennan dag fyrir
33 árum, og itrekum þau heit, sem
þá voru unnin, að vernda, allir
íslendingar sameiginlega, lýð-
veldið, sjálfstæði og frelsi þjóðar-
innar. Sú skylda hvilir á sérhverj-
um islendingi, sem í heiminn er
borinn, og er um leið helgur rétt-
ur hans.
Vegna afreka Jóns Sigurðsson-
ar og annarra forvera okkar, hlýt-
ur hver Islendingur frelsið í
vöggugjöf. Dýrmætari gjöf er
ekki til.
En vandi fylgir vegsemd hverri,
og þá ekki síst þeirri aó búa við
frelsi til orð og æðis. Sé litið yfir
heimsbyggðina kemur í ljós, að
fæstar þjóðir búa við frelsi. Þvi
fögnum við þeim ríkjum, sem
fylkt hafa sér undir merki lýð-
ræðis undanfarin ár og itrekum
um leið stuðning okkar við mann-
réttindi öllum til handa og heitum
að halda mannhelgi og manngildi
í heiðri.
Skylda Þjóöannnar
að tryggja öryggi sitt
og sjálfstæði
Vandamálin vaxa okkur oft í
augum. Á þessum degi er okkur
ekki síst hollt að hugleiða, hvaða
vanda Jón Sigurðsson og aðrir
frelsisfrömuðir okkar áttu við að
glima. Sennilega fer þá svo, að við
sjáum vanda okkar i nýju ljósi.
Við íslendingar höfum nú bæði
óskoruð yfirráð fyrir landi okkar
og auðævum hafsins allt í kring-
um landið um 200 mílum eða mið-
línum milli landa, og ráðum yfir
atvinnutækjum til að nýta auðævi
lands og sjávar.
Ætli forverar okkar hefðu ekki
talið hvern vanda auðleystan með
slíkan bakhjarl? Ætli þeir teldu
ekki niðja sína ættlera, ef þeir
kynnu ekki fótum sínum forráð
með slíkan bakhjarl?
Auðvitað verðum við ávallt að
sýna árvekni og standa vörð um
yfirráð okkar yfir landi og land-
helgi. í viðsjárverðum heimi er
það fremsta skylda þjóðarinnar
að tryggja öryggi sitt og sjálf-
stæði.
En meðan öryggið er tryggt, er
það staðreynd, að við íslendingar
eigum það eingöngu við sjálfa
okkur að búa svo í landinu, að hér
verði haldið uppi menningarlifi,
er færi landsmönnum efnalega og
andlega lífsfyllingu.
Vissulega geta náttúruöfl,
veðurfar og fiskgöngur haft áhrif
á lífskjör, en ólikt betur stöndum
við að vígi að mæta slikum áhrif-
um á dögum tæknialdar, en for-
feður okkar á sínum tíma.
Við vitum að við eigum óleyst
það vandamál að hlúa svo að og
nýta gróður jarðar og fiskimiðin
umhverfis landið, að ekki sé geng-
ið á höfuðstólinn.
Okkur ber að hyggja
að fornum dyggðum
Við eigum einnig margt ólært,
hvernig nýta megi orkuna í iðrum
jarðar og vatnsföllum landsins á
hagkvæmasta hátt.
Við hrósum okkur af stórhug í
þessum efnum, og alls ekki að
ástæðulausu, en við hljótum þó að
spyrja hvort ekki hefði mátt ná
sama eða betri árangri með minni
tilkostnaði.
Eftir að við islendingar kom-
umst úr fátækt til bjargálna, hef-
ur stórhugur og bjartsýni aukist
og styrkt okkur I sókninni til betri
lífskjara. Hitt orkar tvímælis,
hvort við höfum jafnframt ræktað
með okkur sem skyldi eðlislæga
eiginleika forfeðra okkar, sparn-
að og nýtni, varfærni og forsjálni.
í heimi þar sem fólki fjölgar of
ört, gæði eru takmörkuð og skort-
ur og hungur ríkir víða, ber okkur
ekki síst að hyggja að þessum
fornu dyggðum.
Ekki er fyrir það að synja, að
okkur hefur síður skort kapp en
forsjá. Við megum minnast þess,
að betri er krókur en kelda.
Það er tíska bæði hérlendis og
erlendis, að magnið og hraðinn,
öfgarnar og hið afbrigðilega sé
fyrst og fremst eftirsóknarvert og
skiptir máli. Fjölmiðlum hættir
til að ala á þessum hugsunar-
hætti, og þeir bera oft á tiðum sitt
til að ýkja skoðanaágreining og
deilur og torvelda þannig lausn
þeirra, þegar við og raunar heim-
urinn i heild þarf framar öðru á
gagnkvæmum skilningi að halda,
sáttfýsi og málamiólun, ef vernda
skal frióinn og koma á samkomu-
lagi á milli mann.
... það er undir
sjálfum okkur
komið...
Mörgum þótti íslendingar fær-
ast mikið i fang, þegar þeir fengu
heimastjórn 1904, þá 80 þúsund
talsins, fullveldi 1918, 92 þúsund
að tölu, og stofnuðu lýðveldi 1944,
128 þúsund manns. Þá sögðu jafn-
vel okkar bestu og bjartsýnustu
menn að um tilraun væri að ræða.
Þeirri tilraun er ekki lokið og
það er ekki sist undir núlifandi
kynslóð komið, hvort tilraunin
heppnast.
Auk utanaðkomandi hættu er
það undir sjálfum okkur komið,
hvort við getum lifað á því, sem
við öflum, án þess að gerast öðr-
um háðir, haldið uppi lögbundnu
menningarsamfélagi og virt lýð-
ræóislegar leikreglur í samskipt-
um okkar á milli.
Ágreiningur og hagsmuna-
árekstrar eru eðlilegir þættir i lifi
manna en aðalsmerki frjáis lýð-
ræðisþjóðfélags er að leysa slíkar
deilur í friði en ekki með valdi.
Að undanförnu hefur verið tek-
ist á um skiptingu þjóðartekn-
anna. Deilan um kaup og kjör
hefur óneitanlega verið langdreg-
in og sett svip á þjóðlifið. Nú
virðist sem betur fer ástæða til að
ætla, að samningar séu að nást. Á
hátíðisdegi verður enginn dómur
felldur um væntanlega kjara-
samninga en látin í ljós sú von, að
vinnufriður haldist og hann verði
nýttur allri þjóðinni til heilla.
Nú riður á, að framleiðslan
verði aukin innan þeirra marka,
sem auðlindir lands og sjávar
leyfa, með þvi að kosta sem
minnstu til og tileinka sér hinar
fornu dyggðir, sparsemi og for-
sjálni.
Sömu f járhæð
verður ekki varið
til margs f senn
Nú skiptir máli, að við gerum
okkur grein fyrir, að sömu fjár-
upphæð verður ekki varið til
margs í senn. Því sem við ætlum
til eigin nota á liðandi stund,
verður ekki varið til framkvæmda
eða opinberrar þjónustu, ef við
viljum komast út úr vítahring
verðbólgunnar og draga úr er-
lendum lántökum, sem geta stofn-
að fjárhagslegu sjálfstæði okkar í
hættu.
Ræða Geirs Hallgrímsf
forsætisráðherra 17. jí