Morgunblaðið - 29.06.1977, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. JUNl 1977
Ingileif Sigríður
Bjömsdóttir - Mnning
F. 15.6 1899.
D. 14.6. 1977.
Mér er ljóst að styrkja þann óð
og taka undir samúðarkveðjur,
sem nú berast til syrgjandi ást-
vina og hinnar stóru frænd- og
kunningjakveðju Ingileifar
Björnsdóttur, en hún lést á Borg-
arsjúkrahúsinu í Rvík 14. þ.m.,
eftir alllanga vanheilsu síðustu
misseri, mest í heimahúsum. Þar
kaus hún að dvelja i návist eigin-
manns sins, Aðalsteins, sem hún
hafði gefið svo mikið af sjálfri
sér, allt til síðustu stundar.
Á fallega heimilinu þeirra, að
Álfhólsvegi 82 Kópavogi, frá ár-
inu 1971 (þá flutt frá Brautar-
holti), veitti hún öðrum styrk,
með heitu brosi og heilli lund. í
veikindum kvartaði hún ekki,
enda naut hún nálægðar Aðal-
steins, í stofunni þeirra heima. —
Láta mun nærri, að Ingileif
fylgdi öldinni að árum. Undir
klettaborgunum háu, við Iækjar-
nið og dyn fjalla, fæddist hún að
bænum Hömrum, í sumarfagra
Haukadalnum i Dölum vestur.
Kannski var lífsþráður hennar
tengdur töfrum þessara tignar-
fjalla, þar í dalnum frammi, þvi
margt var það i fari hennar og
lifssögu allri, að hún var sönn
ímynd Fjallkonunnar. En vetur
konungur var einnig á verð i
fjalladalnum, og því mun hin
trausta kona, sem við kveðjum i
dag, einnig hafa öðlast þrautsegju
og þor, sem voru hennar föru-
nautar gegnum árin. —
Árið 1908 reisti Björn Jónsson,
faðir Ingileifar, nýbýli að Braut-
arholti í Dölum. Þar lifði hún sin
ljúfu æskuár. Þar hófst þroska-
ferill hennar. Þar þróuðust eðlis-
lægir mankostir, i nábýli við grös
og gróður, i nær hálfa öld, þar
sem ungar „daladætur dreymir
um sól og vor.“ Og þangað kom
hinn ungi sveinn, Aðalsteinn
Baldvinsson, „í hlaðið á hvitum
hesti“, hann kom með vorið í aug-
um sér. — Og hin unga mær,
kaupmannsdóttirin Ingileif, „gaf
honum hjartaö I brjósti sér".
Á árunum 1922—1925 hófst
hjúskapur þeirra, að Hamraend-
um i Miðdölum. En 1925 var aftur
flutt að Brautarholti, og þar hófst
merk saga er höfðaði tii vegs og
vanda, I góðum fjölskylduranni
um áraraðir.
Fyrir 50 árum var enn þröngt
um set og fátt til fanga, á æsku-
heimili Ingileifar í Brautarholti.
En hinn tápmikli, djarfi bónda-
sonur, Aðalsteinn, átti einnig
stóra drauma, og unni sinni sögu-
frægu Dalabyggð, og helgaði
henni alla sína krafta. Strax, er
hin raunsæja lifsganga elskend-
anna að Brautarholti hófst, var
horft fram um veg, og telft til
vinnings. Brautin varð rudd, og
sótt á brattann. Á frumbýlingsár-
um voru sjaldan stór tromp á
hendi, en með forsjálni og fyrir-
hyggju varð oft slagur unninn og
stórum sigrum náð.
Og lágnættið, sem oft hefur
hjúpað „hið hljóða storð“, gaf
ekki alltaf ungu Brautarholts-
hjónunum svefnfrið, þvi ária var
úr rekkju risið, og gengið til
starfa.
Ekkert starf var svo smátt i
augum hinnar atorkusömu hús-
móður í Brautarholti, að hún teldi
það sem brauðstrit eitt, eða böl,
heldur sem lifsfyllingu og náðar-
gjöf.
Og jafnvel i sjúkrastofunni
heima að Álfhólsvegi, ljómuðu
innri sjónarsvið, þá rætt var um
ljósblik við Breiðafjörð, blóm i
túni og bjartar sumarnætur. —
Þannig var Ingileif. Henni tókst
oft, með undraverðum'hætti, að
gera ýmis hin svokölluðu hvers-
dagslegu störf, að hátíðarstund-
um.
Ég hafði notið æskuskeiðs og
móðurumhyggju, þegar ég réðist
til starfa hjá þeim Brautarholts-
hjónum, á mestu kreppuárum ald-
arinnar, 1930—40. Þótt kaup væri
þá ekki hátt i krónum talið,
fannst mér hlutur minn oft stór,
og þar átti ég samleið með æsk-
unni ungu, og börnum i leik og
starfi. —
Vel var unnið. — Vel var þakk-
að.
Enda þótt að þau Brautarholts-
hjón væru sönn dalanna börn, og
margt hið besta i fari ísl. þjóðlifs
hefði mótað skapgerð þeirra, allt
frá bernsku, áttu þau hærri mið
og stærri sjóndeildarhring en
ýmsir aðrir.
Ingileif mat mikils stöðu hinnar
ísl. konu í samfélaginu, ekki síst
sem húsmóður,jeiginkonu og móð-
ur. Þessara eiginleika húsmóður-
innar i Brautarholti naut fjöl-
skyldan í ríkum mæli, enda sam-
stilltur vilji foreldranna beggja,
að börnin tileinkuðu sér mann-
dóm og menntir í besta skilningi.
Og siðar, þegar barnabörnin
fylltu stóran hóp, var oft haldið
heim að Brautarholti. Þar var
góður ömmustaður.
í fallega ísl. búningnum sinum,
sem Ingileif bar tigulega, var hún
eftirtektarverður persónuleiki
hátíðlegra stunda.
Enda þótt Ingileif þyrfti jafnan
í mörg horn að lita, og margt að
iðja, mótaði hún athyglisverða
reglusemi og snyrtimennsku.
Hver hlutur átti sinn stað, og var
á sinum stað. Sjálfsvirlji og lifs-
orka voru hennar aðalsmerki, auk
fölskvalausrar trúar á æðri mátt-
arvöld. Sú trú birtist m.a. í fegurð
blómsins, töframætti sólar og
geislabroti við hafsins rönd, og
skyldum fyrirbærum, sem augað
sér, en sálin skynjar. —
í Brautarholti voru oft umsvif
mikil og margt að gerast. En þrátt
fyrir iðju og eril í timans rás, var
gott að dvelja i húsi þeirra hjóna,
og þaðan fór margur hlýrri og
heilli. En þegar dagsins ys var
hljóðnuð var einnig gott að kynn-
ast nýjum viðhorfum og gildis-
mati á margvislegum fyrirbærum
lífsins, jafnvel hinum duldu gát-
um þess.
Þegar ég nú kveð Ingileif
hinstu kveðju, vona ég að minn-
ingin um hana verði það innra
ljós og sú leiðarstjarna, er lýsi
fram veginn.
Á þessari viðkvæmu kveðju-
stund flyt ég eftirlifandi eigin-
manni, Aðalsteini Baldvinssyni,
og börnum hans, minar bestu
samúðarkveðjur, og þakka
minnisríkar Samveru- og sam-
starfsstundir heima í Dölum.
29. júní 1977,
Ólafur Jóhannesson
frá Svínahóli.
Á röskum fjörtíu árum höfum
við gengið götuna frá fábrotnu
bænda- og fiskimannaþjóðfélagi
til iðnvæningar og velmegunar.
Við þessa þróun hefur mikið
áunnist, en ekki þarf maður að
vera mjög glöggskyggn til að
gruna að eitthvað hafi glatazt á
leiðinni. Enginn sér eftir baslinu
eða frumstæðum húsakynnum, —
þessi tómleikatilfinning er tengd
öðru sem ekki er eins áþreifan-
legt. Lesi maður sjálfsævisögur
og sendibréf þeirra sem koma til
þroska á árunum 1900—1930,
koma glöggt í ljós mannkostir sem
mörgum virðast hverfandi i þvi
þjóðfélagi sem við nú búum i, þ.e.
siðferðisþrek, rósemi, nægjusemi
og óeigingirni.
Þeir eru að hverfa, ekki af þjóð-
félagslegum ástæðum einvörð-
ungu, heldur einnig vegna þess að
gamlir islendingar, Imynd þess-
ara dyggða, eru nú óðfluga að
hverfa af jarðríki. Amma min,
Ingileif Björnsdóttir frá Brautar-
holti í Dalasýslu, var ein af þeim.
Henni á ég að þakka meðvitund
um horfna tið og þær dyggðir sem
reynst hafa alþýðufólki hér á
landi haldgóðar á erfiðum timum.
Ekki treysti ég mér til að kafa
djúpt i ættfræði. Foreldrum afa
mins og ömmu kynntist ég af slit-
róttum frásögnum þeirra og þeim
ljósmyndum sem héngu á veggj-
um i Brautarholti þau mörgu
sumur sem ég dvaldist hjá þeim
sem vikapiltur, kúasmali og
búðarloka. Björn Jónsson kuap-
maður, langafi minni, reisti bæ-
inn sem var myndarleg bygging á
þeirra tima mælikvarða. Hann
var grannur maður með yfirskegg
og fínlega andlitsdrætti og lang-
amma min Guðrún Ólafsdóttir,
breiðleit með festu og ró í augun-
um, stóð við hlið hans í bliðu og
striðu. Amma mín líktist henni og
árið 1922 giftist hún ungum
bóndasyni og afa mínum, Aðal-
steini Baldvinssyni frá Hamra-
endum í Miðdölum, sem lifir konu
sína. Það eru óvenju glæsileg ung
hjón sem horfast i augu við mann
af ótal Ijósmyndum. Ég horfði
einnig oft og hugfanginn á mynd
af Baldvin Baldvinssyni langafa
mlnum þar sem hann situr glað-
beittur og alskeggjaður við tóftar-
vegg.
Frá fjölskyldusjónarmiói hefur
sjálfsagt ekki verið jafnræði með
þeim, en þegar fram liðu stundir
var augljóst að i þessum ungu
hjónum höfðu sameinast dyggi-
Iega nægjusemi og útsjónarsemi
bóndans og smekkvisi og rausn
kaupmannsins. Á þetta reyndi
fyrir alvöru þegar afi minn tók
sjálfur við rekstri verslunar og
símstöðvar á þessari alfaraleið og
eftirlét sonum sínum búskapinn.
Um þetta geta mér eldri menn
borið. Frá unga aldri minnist ég
stöðugrar gestakomu að Brautar-
holti og reffilegir prestar, sýslu-
mnn, bændur, laxveiðimenn og
bilstjórar tóku mig tali og spurðu
tíðinda meðan amma kúfaði borð
og hitaði könnu af kaffi. Þetta var
sú hlið sem snéri út á við, —
húsfreyjan sem boðin var og búin
til að hýsa gesti og fæða jafnt á
nóttu sem degi og ég man hve
stoltur ég var af henni þar sem
hún sigldi um í skrautlegum is-
lenskum búningi með glóandi
stokkabelti. En amma hafði einn-
ig mikla innsýn í sálarlif barnsins
og hafði lag á að láta mig finna að
við, ömmudrengurinn og hún,
ættum okkur alveg sérstakan
heim. Húsverkin urðu að hátið-
legum athöfnum þar sem ég var
smátt og smátt leiddur inn I
leyndardóma sláturgerðar, spuna,
smjörgerðar og sultugerðar, —
eins og svo mörg íslensk börn fyrr
á timum. Eftir á fannst mér
stundum eins og dularfullur
frumkraftur hafi verið að verki
en ekki mennsk kona, því aldrei
heyrði ég ömmu mina kvarta yfir
þreytu eða lasleika, hve mikið
sem á gekk. Þegar ég varð eldri og
ekki með nefið i bókum, tók ég
þátt í þessum athöfnum, —
kannski siðasta kynsslóð sem
fengið hefur tækifæri til þess
arna upp á hinn gamla máta.
Ekki brást skilningur ömmu
heldur þegar ég hljóp undan
merkjum til að lifa í eigin hugar-
heimi og fara i ævintýralegar
könnunarferðir um mýrar og
móa. Hún kannaðist við þess kon-
ar hegðan eftir að hafa alið upp
sjö börn og blautur og svangur
gat ég reitt mig á þurra sokka og
bestu bitana frá undangngnum
málsverði. Ekki átti hún heldur
litinn þátt í að glæóa áhuga minn
á bókum, þar sem hún kunni
fjöldan allan af sögum, visum og
barnagælum og bar virðingu fyrir
bókviti og bókamönnum.
En ég naut ekki einungis ástúð-
ar og umhyggju á héimili afa
mins og ömmu, heldur siaðist inn
í mig annað og meira þann tima
sem ég bjó hjá þeim. Með þeirri
hófstillingu sem ávallt einkenndi
allar hennar gjörðir, lét amma
min að þvi liggja að við ynnum
ekki vinnunnar vegna, heldur
hefði hún sér æðri tilgang. Drott-
inn hefði gefið okkur líkama og
sál og veröldina til afnota og þvi
væri það skylda okkar að nýta
krafta okkar, gáfur og umhverfi á
skynsamlegan hátt. Annað væri
vanvirðing við sköpunina. í fram-
haldi af þessu skildist mér, löngu
áður en ég las um það háfleygar
kenningar, að öll sköpunin væri
tengd í órofa keðju sem lægi frá
minnsta skordýri til himna og
hver hlekkur í henni væri ómiss-
andi. Drottinn er að visu ekki stór
hluti af tilveru minni i dag, en
samt tel ég mig búa að þessari
kennslu ömmu minnar um ábyrgð
Framhald á bls. 20.
Hjartkær sonur okkar og bróðir,
SVEINBJÖRN EINARSSON,
Ysta-Skéla Vestur Eyjafjöllum.
andaðist 27. júnl
Vigdls Pélsdóttir.
Einar Sveinbjarnarson
og systkini.
Ástkær eiginkona mín og móðir okkar,
arnþrúður reynis.
Kleppsvegi 46.
lézt I Borgarsjúkrahúsinu 25 júní.
Einar Reynis og bömin.
Eiginmaður minn og faðir okkar,
ODDUR ÓLAFSSON,
Hraunteig 3,
Verður jarðsunginn frá Frlkirkjunni fimmtudaginn 30 júní kl 1 30 e h
Guðný Oddsdóttir,
SigrfSur Oddsdóttir Malmberg,
Ólöf Jóna Oddsdóttir,
Magnús Oddsson.
Eiginmaður minn og faðir okkar,
HRAFNKELL GUÐGEIRSSON.
hárskeri. Vlðigrund 21, Kópavogi
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju fimmtudaginn 30 júnl kl 1 30
Agnes Jóhannesdóttir,
Svava Hrafnkelsdóttir,
Jóhanna Hrafnkelsdóttir.
Helena Kristbjörg Hrafnkelsdóttir.
SVAR MITT ri
EFTIR BILLY GRAHAM
Hvers vegna héldu allir fyrstu kristinboðarnir i
vesturátt?
Það er ekki alveg rétt, að allir kristniboðarnir hafi
stefnt í vestur. Reyndar er það rétt, að hinn fremsti
þeirra, Pá]l postuli, fór til Litlu-Asíu, og hann lauk
kristniboðsstarfi sínu i Evrópu. Það er líka rétt, að í
þessum löndum hlaut fagnaðarerindið beztar við-
tökur og þarna voru áleitnustu þjóðir veraldar, svo
að þær settu merki kristins dóms á öll menningar-
skeið Vesturlanda.
Þetta táknar þó ekki, að Evrópuþjóðirnar hafi
orðið algjörlega kristnar. En það táknar, að þær
urðu fyrir svo miklum áhrifum af fagnaðarboð-
skapnum, að kristin sjónarmið og kristilegt sið-
gæðismat hlaut viðurkenningu og varð undirstaða
vestrænnar menningar og löggjafar.
En fagnaðarerindið fór austur á bóginn, og traust
sagnhefð gerir ráð fyrir, að það hafi breiðzt út frá
Suður-Indlandi um austurhluta Indlands. Ekki er
ljóst, hvers vegna Austurþjóðirnar veittu fagnaðar-
boðskapnum ekki viðtökur með eins miklum
fögnuði og reyndin varð um Vesturlandabúa.
+ Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og útför eiginkonu + Þökkum innilega auðsýnda sam-
minnar, móður, dóttur, tengdadóttur, ömmu og systur. úð við andlát og jarðarför föður
GUÐRÍÐAR ERNU HARALDSDÓTTUR. míns og bróður.
Ljósheimum 14. VETURLIOA
Reynir Kristinsson, Elfn Guðmundsdóttir, Elín Reynisdóttir, Jóhannes Helgason. Vílborg Reynisdóttir, Karl HarSarson. GUOMUNDSSONAR.
Kristfn Reynisdóttir, Vilborg Sigmundsdóttir Guðrún Veturliðadóttir,
Erna Reynisdóttir, Þórey Rut Jóhannesdóttir Jónas Guðmundsson,
og sysfkinin. og aðrir vandamenn.