Morgunblaðið - 30.06.1977, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. JUNl 1977
UmHORPi
Umsjón: Eína/ K. Guófinnsson.
Grunnskólinn, nemendur
á skólaskyldualdri, náms-
efni, kennarar og allt
menntakerfið er sífellt vin-
sælt umræðuefni manna á
meðal. Oft eru menn þar
ekki á einu máli, og þrátt
fyrir að vafalaust vilji allir
vel, þá hafa á undanförnum
árum oft orðið ærið harðorð-
ar deilur um hvaða stefnu
skuli taka í skólamálum hér-
lendis. Það er vissulega gott,
að rætt skuli um þessi mikil-
vægu mái, og vissulega eru
orð til alls fyrst. En þrátt
fyrir að mikið sé talað, sitt-
hvað gert og enn meira áætl-
að, þá verður ekki séð að
yfirvöld menntamála í land-
inu hafi á undanförnum ár-
um ávallt gengið til góðs göt-
una fram eftir veg.
A AÐLÖGLEIÐA
LENGINGU
SKÓLASKYLDU?
í reynd hefur skólaskylda
hérlendis verið Iengd í þétt-
býli um eitt ár á síðustu ár-
um, úr átta árum í niu. Á
döfinni er enn frekari leng-
ing skólaskyldunnar, í tiu
ár. Er hér átt við sex ára
deildir barnaskóla sem víð-
ast hvar í þéttbýli eru orðn-
ar staðreynd, og þá fyrirætl-
an yfirvalda í menntamálum
að gera niunda bekk grunn-
skóla að skyldunámsári. Er
hið síðarnefnda raunar I
samræmi við hin nýju
grunnskólalög.
Ekki verður í fljótu bragði
séð hvaða knýjandi nauðsyn
bar til þess að samþykkja
þessa lengingu skólaskyld-
unnar. Látum forskólabekk-
inn vera, þar sem hann leys-
ir vafalítið af hendi ýmsar
dagvistunarstofnanir. En
um hið síðarnefnda gegnir
dálítið öðru máli.
Þar á að fara að skylda
unglinga, sem í flestu tilliti
eru farnir að taka sjálfir sin-
ar framtíðarákvarðanir, til
þess að sitja á skólabekk
einn vetur til viðbótar.
Skiptir þar ekki máli hvort
viðkomandi líkar betur eða
verr.
Á undanförnum árum
mun láta nærri, að um níu-
tfu af hundraði nemenda
sem lokið hafa skyldunámi,
haldi áfram f eitt ár eða
lengur. Meó öðrum orðum,
að allir þeir sem áhuga hafa
haft á framhaldsnámi, mis-
jafnlega löngu, hafa haldió
áfram.
Þeir sem ekki hafa haldið
áfram, hafa þá væntanlega
verið þeir sem af ýmsum
ástæðum ekki hafa getað
hugsað sér að sitja áfram á
skólabekk, að minnsta kosti
ekki fyrr en eftir nokkurt
hlé. Einnig þeir sem hrein-
lega höfðu takmarkaða getu
til náms, en þeir eru vissu-
lega til, hvort sem okkur lfk-
ar betur eða verr. Þeir nem-
endur, sem þannig er ástatt
fyrir eru af eðlilegum ástæð-
um þeirri stundu fegnastir
er þeir losna úr viðjum skól-
ans.
Fjárhagur íbúa þessa
lands er með þeim hætti, að
enginn unglingur þarf að
hætta við að fara í 9. bekk
grunnskóla af fjárhags-
ástæðum. Af þeim ástæðum
Anders Hansen:
Anders Hansen
Nemendum
grunnskóla
skal óheimilt að
deyjja áfengisdauða
í kennslustundum
6 ára deildir eru orðnar staðreynd.
þarf þvi ekki að lengja
skólaskylduna.
Þar sem það er Ijóst að
allir þeir sem vilja, og þeir
eru yfirgnæfandi meirihluti,
halda áfram, þvf þá að lög-
leiða lengri skólaskyldu?
Hvað hafa þau tiu prósent
nemenda að gera við það,
sem ekki halda áfram? Væri
það fólk ekki betur komið
úti í atvinnulífinu, þar sem
það gæti gert sjálfu sér og
öðrum gagn, en í lang flest-
um tilfellum eru þeir ekki
síður nýtir þjóðfélagsþegnar
en hinir sem áfram halda.
Embættismenn innan
Menntamálaráðuneytisins,
sem virðast ráða ferðinni að
verulegu leyti, eru sífellt að
lýsa þvf hve mikil nauðsyn
sé á hvers konar sálfræði-
legri þjónustu i skólum. Vita
þeir ekki hver áhrif það
kann að hafa á nemanda,
sem illa gengur, að vera á
skólabekk innan um þá sem
meira mega sfn? Að vera
jafnvel hafður að háði og
spotti fyrir það eitt að ganga
ekki vel i bóklegu námi.
Það þarf varla mikla sál-
fræðilega kunnáttu til að sjá
að því fólki hlýtur að líða
betur annars staðar, þar sem
það fær verkefni við hæfi.
Nú bendir vafalaust einhver
á það, að slíkir nemendur
eigi að fá sérkennslu, þar
sem þeir verði aðstoðaðir. —
Þvf er til að svara, að slíkri
sérkennslu er ekki til að
dreyfa, ög ekki útlit fyrir að
henni verði komið á í náinni
framtið. Og jafnvel þó svo
væri, þá er undirrituðum
það stórlega til efs að slíkt sé
betra en þátttaka í störfum á
almennum vinnumarkaði.
JAFNVEL ÁSTÆÐA
TIL AÐ STYTTA
SKÓLAGÖNGUI
MÁNUÐUM A ÁRI
íslendingar hafa haft, og
hafa enn, nokkra sérstöðu
hvað varðar þann tíma sem
börnum og unglingum á
skólaskyldualdri er gert að
vera í skóla á ári hverju. Hér
hefur sá tími verið mun
styttri en gerist og gengur
hjá flestum nágrannaþjóð-
um okkar. Það er vel að svo
sé. Sá timi sem börnum og
unglingum gefst til að kynn-
ast atvinnulífi þjóðarinnar
Kennaraháskóli tslands
til sjávar og sveita, er sfst of
langur.
Flestir munu sammáia um
það, að það sé hverjum ungf-
ingi ómetanlegt að fá að
vera við sjávarsíðuna á vor-
in, eða að fá að fylgjast með
sauðburði á vorin eða göng-
um og réttum að hausti.
En nú á sfðari árum hefur
sú stefna verið rfkjandi að
lengja beri skólagönguna á
ári hverju, og enn mun eiga
að ganga lengra á þeirri
braut. Þarna er fylgt var-
hugaverði stefnu. Jafnvel
þótt ekki eigi allir unglingar
kost á dvöl í sveit, þá er
frelsi það sem sumrinu fylg-
ir eigi að siður dýrmætt
hverjum unglingi. Þetta
langa sumarfrf á vafalítið
sinn þátt í þvi að gera islend-
inga 'að íslendingum. Þvf
viijum við ekki breyta eða
hvað.
Mönnum væri hollt að
hafa i huga orð aldraðs
bónda norður i Eyjafirði, er
hann lét sér um munn fara
við undirritaðan, er honum
blöskraði hinn langi tími
sem ungmenni þessa lands
eru innan fjögurra veggja
skólans. Hann sagði eitthvað
á þá leið, að nú væri börnum
kennt, að sauðkindin væri
klaufdýr, jórturdýr, og
emira aó segja aö maginn í
henni skiptist í mörg hólf.
Allt væri þetta gott og bless-
að, en getur ekki sá tími
komið að flest börn þekki
alls ekki sauðkindina í sjón,
þar sem þeim hefur aldrei
gefist kostur á að berja hana
augum. Þó orð gamla bónd-
ans kunni að virðast öfga-
kennd, þá eru svipaðir hlut-
ir ekki alls kostar óþekktir
vfða um hinn „siðmenntaða
heim“. — Hugsum um það.
A FLATNESKJA
MEÐALMENNSKUNNAR
AÐ RÍKJA INNAN
SKÓLAKERFISINS?
Eftir að lög um grunn-
skóla tóku gildi, var það
bannað að birta einkunnir
nemenda, slfkt átti að vera
einkamál hvers og eins nem-
anda útaf fyrir sig. Jafnvel
var bannað að birta nöfn
þeirra er bestum árangri ná
hverju sinni, og þar með
falla væntanlega allar verð-
launaveitingar niöur.
Þegar spurt er um ástæð-
ur þessa, er þvi helst til svar-
að, að þetta sé gert til þess
að sporna við óæskilegri
stjörnudýrkun og fleiru í
þeim dúr.
Meðalmennskan skal sem
sagt rikja, og ekkert gert til
þess að örva og hvetja nem-
endur til dáða í námi þeirra.
Þeim er þetta vilja væri
hollt að kynna sér hvernig
Kristmunkar, einhverjir
bestu kennarar er sögur fara
af, byggðu upp skóla sína.
Þætti það ekki einkennilegt,
ef bannað væri að skýra frá
afrekum íþróttamanna, eða
ef hætt væri að verðlauna
rithöfunda? — Hvaða til-
gangi þjónar þessi dýrkun
meðalmennskunnar?
Ungum sjálfstæðismönn-
um er blátt áfram skylt að
láta þessi mál til sfn taka.
AGAVANDAMÁL
í SKÓLUM,
— REFSINGAR
Það er margra skoðun, og
ekki til komin af engu, að
agavandamál færist í vöxt i
skólum, einkum í efri bekkj-
um grunnskóla. Margar
skýringar kunna að vera á
þessu fyrirbæri, og sumpart
eiga þær sér upptök úti i
þjóðfélaginu sjálfu fremur
en að upptökin séu innan
skólans. En eins og viðar
þegar um misbresti er að
ræða, þá virðast yfirvöld
menntamála þarna eiga ein-
hvern hlut að máli.
Nú eiga kennarar til dæm-
is þess ekki kost að beita
nemendur neinum refsing-
um svo heitið geti, þrátt fyr-
ir að þeir brjóti gróflega af
sér. Þess i stað á að reyna þá
leið, að leysa öll mál með
góðu, rétta hinn vangann ef
á annan er slegið og svo
framvegis. Góðmennskan er
að vfsu allra góðra gjalda
verð, og skal síst löstuð. En í
uppeldi ungmenna er það
gott að augljóst sé, hver
valdið hafi, og hvern sé ver-
ið að ala upp. Fátt er ömur-
legra en að koma inn í skóla-
stofu þar sem kennari er
orðinn auðmjúkur þjónn
nemenda sinna, eða að koma
inn á heimili þar sem börnin
Framhald á bls. 33