Morgunblaðið - 10.07.1977, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JULl 1977
FÍKNIEFNAMÁL hefur mjög
boriö á góma upp á síðkastið
og hefur Morgunblaðið iagt
stóran skerf til þeirrar um-
ræðu. Yfirmenn Fíkniefnadóm-
stólsins, þeir Ásgeir Friðjóns-
son sakadómari og Arnar Guð-
mundsson fulltrúi, eru vafalítið
þeir menn, sem bezt þekkja tii
þessara máia. Morgunblaðið
átti við þá ýtarlegt viðtal um
fíkniefni á íslandi, stærð fíkni-
efnavandamálsins og hvað
framtíðin kann að bera í
skauti sér. Fer viðtalið hér á
eftir.
Hvert var upphafið að þvl að
farið var að fylgjast með
flkniefnamálum af hálfu yfir-
valda?
— Það var í kringum 1970 að
byrjað var að gefa þessum mála-
flokki gaum. Þá var gerð óform-
leg könnun á þvl hvort, eða að
hverju marki fíkniefnaneyzla
væri orðið vandamál meðal ungs
fólks.
Könnunin leiddi i Ijós að með-
höndlun fíkniefna þekktist, en
hún var bundin við léttustu efnin.
Mjög fljótlega varð til vísir að
sérstakri flkniefnadeild hjá lög-
reglustjóraembættinu I Reykja-
vlk og voru starfsmenn við deild-
ina tveir. Teljum við þetta hafa
verið mjög heilladrjúgt spor. Það
komu strax fram nokkur sérein-
kenni fyrir þessi mál hér á ís-
Iandi. Yfirleitt komu mjög margir
einstaklingar við sögu í hverju
máli og þeir voru þá gjarna bú-
settir i mörgum lögsagnarum-
dæmum. Þetta var þvf allt saman
mjög þungt I vöfum, þegar við
þurftum að rannsaka málin.
Dómstóllinn
stofnaður 1973
Árið 1973 var stofnað til sér-
staks dómstóls, sem einungis átti
lað sinna þessum málaflokki og
var óbundinn skiptingu landsins 1
lögsagnarumdæmi. Asgeir Frið-
jónsson var ráðinn fyrsti dómar-
inn við þennan dómstól. I stofn-
lögum fyrir dómstólinn var gert
ráð fyrir því að sérstök lögreglu-
deild yrði stofnuð við dómstólinn,
en þar sem fyrir var deild við
lögreglustjóraembættið í Reykja-
vík, var valin sú leið að hafa dóm-
stólinn og lögreglurannsóknirnar
aðskilin, en auðvitað er náin sam-
vinna þarna á milli. Samvinnan
hefur verið góð og teljum við að
þetta fyrirkomulag hafi heppnazt
vel. Þegar Sakadómur I ávana- og
flkniefnamálum var stofnaður
var hann sá eini sinnar tegundar f
Evrópu. Þetta var frumleg og at-
hyglisverð tilraun, sem haft hefur
augljósa kosti, en það er annarra
en okkar starfsmanna dómstóls-
ins að dæma um árangurinn.
Ffniefnamál
mjög erfið
f rannsókn
Gagnrýni hefur komið fram á
tfð mannaskipti I fíkniefnadeild
lögreglunnar, m.a. í viðtali við
Þorstein Steingrlmsson, um-
sjónarmann hasshundanna, I Mbl.
nýlega. Asgeir og Arnar voru
spurðir um þetta atriði.
— Þetta er auðvitað spurning,
sem lögreglustjórinn í Reykjavík
ætti að svara, sem yfirmaður lög-
reglunnar. En okkur er kunnugt
um, að lögreglustjóri telur heppi-
legt að hafa nokkuð tlðar manna-
breytingar I deildinni, til þess að
sem flestir lögreglumenn öðlist
reynslu á þessu sviði afbrotamála.
Það ber einnig að hafa I huga I
þessu sambandi, að starf f fíkni-
efnadeildinni er ákaflega krefj-
andi og menn hafa verið bundnir
I þessu nánast daga sem nætur
undanfarin ár, því stöðugt fjölgar
fíkniefnamálum. Það er þvl ein-
faldlega ekki leggjandi á menn að
starfa mjög lengi að þessum mála-
flokki, ekki I einu a.m.k. Það sem
gerir starfið að rannsókn ffkni-
efnamála hér á tslandi erfitt er sú
sérstaða, sem fyrr er á minnzt.
Yfirleitt tengjast mjög margir
einstaklingar hverju máli og við
rannsókn einstakra mála koma
kannski upp á yfirborðið gömul
mál, ffkniefnasmygl, sem átt hafa
sér stað nokkrum mánuðum áður.
Þessa þræði verður alla að rekja
aftur I tlmann, nokkuð sem hægt
er að gera hérlendis vegna fá-
mennis en ókleyft er erlendis
vegna fjölemnnis þar. Þetta er
óskaplega erfið og tfmafrek vinna
og mjög lýjandi. Það er mjög
sjaldgæft að lögreglunni sé gert
aðvart um ffkniefnamál þannig að
lögreglumennirnir verða einfald-
lega að ná i málin „út i bæ“, ef
orða má það á þann hátt. Yfir
höfuð hafáverið dugnaðarmenn I
fíkniefnadeild lögreglunnar og
þeir hafa náð sannanlegum
árangri f starfi sínu.
Snöggar
breytingar
eðli þessa
málaflokks
— 1 stuttu máli hefur þróunin
verið sú, hvað varðar málefni
sjálfs dómstólsins, að fyrst eftir
að hann tók til starfa var einungis
unnið að rannsóknum mála og
það var ekki fyrr en á miðju ári
1974 að fyrsta fullnaðarafgreiðsl-
an varð fyrir dómstólnum. Alveg
frá upphafi afskipta okkar af
ffkniefnamálum hafa kannabis-
efnin, hass og marihuana, verið
lang algengust. Var sá háttur oft-
ast hafður á við öflun efnanna að
einstaklingar tóku sig saman ög
söfnuðu fé til kaupanna og sfðan
fór einhver úr hópnum utan og
keypti efnin og flutti inn. Var það
nánast hending hver varð fyrir
valinu til utanfararinnar.
Hagnaðarsjónarmið voru þá ekki
f fyrirrúmi. Á þessum fyrstu ár-
um komu efnin nær undan-
tekningarlaust frá Kaupmanna-
höfn en nú hefur orðið sú gagn-
gera breyting, að langmest af
efnunum kemur frá Hollandi. Það
er eðli þessa málaflokks, að að-
ferðir við innflutning og neyzlu-
venjur breytast snögglega. Fyrr á
árum,-þegar ffkniefnasendingarn-
ar voru minni f sniðum, var al-
gengast að flugfarþegar hefðu
þær meðferðis eða ffkniefnin
-voru jafnvel send hingað I bréfa-
pósti. Hin seinni ár hefur megnið
aukizt og algengt er að reynt sé að
smygla inn f einu nokkrum kfló-
um af kannabisefnum. Hefur þá
jafnframt færzt I vöxt að menn
reyni að smygla fíkniefnunum
sjóleiðina og eru efnin þá gjarnan
falin á ólíklegustu stöðum I skip-
unum. Er þvf ekki að neita að
erfitt er við þetta að eiga því
möguleikarnir eru svo margir að
koma efnunum inn f landið. Við
höfum því reynt að byggja starfið
þannig upp að við séum fljótir að
komast á slóð efnanna. Það telj-
um við langmesta aðhaldið, sem
við getum veitt.
Arnar Guðmundsson. (Ljósm. RAX).
# Asgeir Friðjónsson.
Vitað um tvö
tilfelli
kókaínsmygls
Eins og áður sagði hafa kanna-
bisefnin hass og marihuana, og þó
fyrst og fremst hassið, verið al-
gengustu fíkniefnin, sem flutt
hafa verið ólöglega til landsins.
Nokkru eftir 1970 var á tfmabili
töluvert af LSD-efnum í umferð
en samkvæmt okkar gögnum hef-
ur notkun þeirra minnkað veru-
lega, enda með alhættulegustu
efnum og miklar líkur á þvf að
0 Ólöglegur sölugróði, sem gerður var upptækur s.l.
vetur. Meðal annars var þetta erlendur gjaldeyrir, sem
brotamaðurinn Barbar Smith, öðru nafni Korkurinn,
hafði greitt íslenzkum aðilum. Hluta af gjaldeyrinum
átti að nota til ffkniefnakaupa erlendis.
neytendur þess bfði varanlegt
tjón á geðheilsu sinni. Hins vegar
höfum við orðið varir við amfeta-
mfnduft í vaxandi mæli á síðustu
misserum og er það slæm þróun,
því amfetamínduftið er sterkt lyf
og það er svo fyrirferðalftið að
erfitt er að koma upp um smygl á
þvf til landsins. Af öðrum efnum,
sem nefna má, er morfín, som er
það næsta á eftir heróíni. Morffn-
ið hefur verið bundið lyfjaþjófun-
um úr bátum og það er mikið
blandað. Við vitum sannanlega
um tvö tilfelli kókafnssmygls,
nokkur grömm f desember og
febrúar s.l. Heróín hefur ekki
verið hér f umferð svo við vitum
og slfkt myndi varla leyna sér
lengi. Ef litið er á tölur sést, að
árin 1973—’76, að báðum árunum
meðtöldum, var upplýstur inn-
flutningur á 120—130 kg af
kannabisefnum og þar af var um
fjórðungur gerður upptækur.
Langmest var upplýst f fyrra eða
um 60 kg af kannabisefnum.
Innflutningur á amfetamíni hef-
ur verið upplýstur í mun minna
mæli, en innflutningur á þeirri
tegund fíkniefna er þó mjög vax-
andi.
Sumir aðilar
f þessu af
hreinni
hagnaðarvon
Sú spurning vaknar óneitan-
lega, hvort þróunin hafi orðið sú
með aukinni neyzlu fíkniefna, að
FIKNIEFNADOMSTOLLINN HEF
UR HAFT AFSKIPTIAF LIÐLEGA
1000 ÍSLENZKUM UNGMENNUM