Morgunblaðið - 11.08.1977, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. AGUST 1977
25
Anna Jónsdóttir fyrr-
verandi skólastjórafrú
Anna Jónsdóttir er horfin „yfir
hafiö mikla“. Hún andaðist á ein-
um sólbjartasta degi sumarsins,
24. júli siðastliðinn. Það er tákn-
rænt fyrir hennar líf að kveðja
þ'egar morgunsólin i júlí var að
risa upp, vegna þess að Anna var
sumarsins barn sem elskaði sól og
blóm.
Andlát Önnu kom vinum henn-
ar mjög á óvart, enda kvaddi hún
íífið eftir skamma legu á sjúkra-
húsi.
Það væri mér um megn að lýsa
uppruna Önnu og bernsku, ef
ekki væri stödd hjá mér kona,
þegar ég rita þessar linur, sem
þekkti hana frá blautu barns-
beini, eða síðan hún var á fjórða
ári. Þessi kona er Guðriður Jóns-
dóttir frá Sunnuhvoli á Stokks-
eyri.
Þegar Anna var á fjórða ári,
fluttist hún með foreldrum sínum
frá Brautarholti á Kjalarnesi að
Sólbakka á Stokkseyri, en þá réð-
ist Guðríður til foreldra hennar,
tíu ára gömul, til að gæta Sólveig-
ar systur Önnu, sem þá var á
fyrsta ári. Guðríði er í fersku
minni hve systurnar voru bjartar
yfirlitum og foreldrarnir gjörvu-
legir.
Foreldrar Önnu voru hjónin
Jón Jónatansson frá Litlu-Þúfu i
Miklaholtshreppi og Kristjana
Benediktsdóttir frá Vöglum í
Fnjóskadal.
Jón faðir Önnu var búfræðing-
ur frá Búnaðarskóla Torfa i Ólafs-
dal, i Dölum vestra. En piltar, sem
menntazt höfðu þar í búvisindum,
höfðu gott orð á sér sem framtaks-
samir atorkumenn. Faðir Önnu
lét sér ekki nægja námið í Ólafs-
dal, heldur fór hann í tveggja ára
framhaldsnám, í búvísindum, til
Noregs. Hann flutti fyrstu sláttu-
vélina til Islands fyrir Sturlu
Jónsson kaupmann, en hjá honum
var hann í sjö ár bústjóri í Braut-
arholti á Kjarlarnesi. Þegar Jón
komst að raun um að sláttuvélin,
eins og hún var, hentaði ekki fyr-
ir íslenzk tún, sem í þá tíð voru í
ávölum flötum, sléttuð með skera
og skóflu, brá hann sér til Sví-
þjóðar til að fá vélinni breytt til
þess að hún yrði nothæf til sláttar
á islenzkum túnum. Slik var fram-
takssemi Jóns. I mörgu slíku líkt-
ist Anna föður sinum.
Anna Jónsdóttir ólst upp til tólf
ára aldurs á umfangsmiklu heim-
ili foreldra sinna á Asgautsstöð-
um, en þangað fluttu þau eftir
eins árs búskap á Stokkseyri. Hún
bar nafn föðurömmu sinnar, sem
var dóttir Jóns Þorgeirssonar
smiðs á Búðum a Snæfellsnesi.
Anna var elzt niu systkina. Atta
þeirra komust til fullorðins ára.
Þótt mikil væri ómegðin á Ás-
gautsstöðum og börnin mörg, var
heimilið samt rómað fyrir gest-
risni og myndarskap, enda lögðu
margir leið sina þangað, þar sem
faðir Önnu var um langan tíma
þingmaður, ritstjóri og leiðbein-
andi í búvisindum. Öll árin sem
hann bjó á Ásgautsstöðum var
hann starfandi hjá Búnaðarsam-
bandi Suðurlands.
Á heimili foreldra sinna lærði
Anna sinn alkunna myndarskap.
Umsvifin á bernsku- og æsku-
heimili hennar munu hafa verið
góður forskóli fyrir hana undir
nám hennar og starf síóar meir.
Anna fluttist 1918 með foreldr-
um sínum frá Ásgautsstöðum, til
Reykjavikur, er faðir hennar
gerðist starfsmaður hjá Lands-
verzluninni. 19 ára missti hún föð-
ur sinn og varð þá sem elzta barn
foreldra sinna að taka á herðar
sér, með móður sinni, forsvar
yngri systkina, sem hún mun hafa
rækt með sóma. Samt gekk hún í
skóla bæði hérlendis og erlendis
og sú þekking sem hún hafði aflað
sér kom ótvirætt fram í öllum
hennar störfum.
Sú reynsla og fræðsla, sem
Anna hlaut í skólum og á anna-
sömu heimili foreldra sinna, hef-
ur sennilega komið henni að
beztu notum, er hún gerðist
seinni kona Bjarna Bjarnasonar
skólastjóra að Laugarvatni.
Það var mikill vandi fyrir Önnu
að setjast í það auða skarð er
Þorbjörg fyrri kona Bjarna skildi
eftir og gerast stjúpmóðir barna
hans, Þorkels og Védisar, sem
bæði voru heima í föðurgarði og
enn við nám.
Með einstökum rausnar- og
snilldarskap gekk Anna inn í það
hlutverk, að verða stjúpmóðir og
eiginkona. Eftir að Anna giftist
Bjarna bjuggu þau í skólastjóra-
bústaðnum Garði að Laugarvatni.
Þar reyndist hún styrk stoð fjöl-
skyldu Bjarna skólastjóra, frænd-
fólki og vinum þeirra beggja og
einstæð vinátta skapaðist milli
hennar og ættfólks fyrri konu
hans.
Ég var viðstödd er brúðkaup
Védísar, dóttur Bjarna frá fyrra
hjónabandi, og Vilhjálms manns
hennar fór fram. Frá Önnu hálfu
var sem móðir væri að gifta dótt-
ur sina, slfk var hlýjan og höfð-
ingsskapurinn.
Anna hafði yndi af blómum og
allri trjárækt. Þá góðu eiginleika
hefur hún sjáfsagt erft frá föður
sinum, búskaparfrömuðinum.
Hún ræktaði blóm og tré fyrir
utan skólastjórabústaðinn Garð
að Laugarvatni. Garðurinn var til
fyrirmyndar, enda eyddi Anna
þar mörgum stundum, hlúði að
blómum og trjám og talaði við
þau. Blómin og trén voru vinir
hennar sem blómstruðu ört undir
hennar handleiðslu og báru fríða
krónu. Til er kvikmynd sem Þórir
Þorgeirsson kennari tók af þeim
önnu og Bjarna í garðinum eitt
sinn er garðurinn stóð í miklum
blóma.
Það mun hafa verið Önnu siðar
meir mikið gleðiefni er hún var
flutt til Reykjavikur, að sjá að
garðurinn hennar fór í mjúkar
hendur, nýrra húsbænda, sem
kunnu að meta arfinn er hún
skyldi þeim eftir, blóm hennar og
tré.
I Garði að Laugarvatni mun
Anna hafa að mörgu leyti endur-
speglað æskuheimilið sitt að As-
gautsstöðum, þar sem hún aðstoð-
aði móður sina við að halda uppi
risnu og myndarskap og studdi
stórhuga föður sinn í annasömum
störfum.
Að Laugarvatni var það eigin-
maður hennar, Bjarni, með sinum
höfðingsskap sem stóð við hlið
hennar og kunni vel að meta
hennar stórhug i risnu og örlæti.
Með sanni er hægt að segja að
Anna hafi ekkert látið frá sér fara
sem ekki bar vott um frábæra
vandvirkni og myndarskap. Heim-
ilið i Garði var sannkölluð fyrir-
mynd og þar var margt hægt að
læra. Þar var gott að koma og
rikjandi mikill höfðingsskapur,
jafnt hvort verið var að taka á
móti forsetanum eða þá að farið
væri þangað smáerinda.
Seint mun gleymast okkur
Laugdælingum skilnaðarhátiðin
er þau héldu okkur á heimili sínu,
Anna og Bjarni, dagana áður en
þau fluttu til Reykjavíkur. Veizl-
ur i marga daga eins og sagan
segir um Auði Djúpuðgu land-
námskonu, þegar hún var að
kveðja vini sina.
Ég á önnu Jónsdóttur margar
gleðistundir að þakka. Hún var
tiginmannleg kona, i sjón og
reynd og þessa mynd af henni
veit ég að eiga hinir mörgu vinir
hennar, sem minnast hennar nú á
kveðjustundum með virðingu og
þökkum.
Ég votta ástvinum hennar
dýpstu samúð.
Jensína Halldórsdóttir
Laugarvatni.
— Namibía
Framhald af bls. 24
aðra manna í Sovétrikjunum.
Allsherjarþing SÞ er kjörinn
vettvangur tii að bera fram til-
lögur um algjört viðskiptabann
á S-Afríku, til þess að hún láti
Namibiu lausa, og jafnframt
harðar vftur á hvert það rfki,
sem brýtur þetta bann.
tslenzkt frumkvæði
yrði áhrifaríkt
Það er líklegt, að gagnrýni á
Bandarikin, Bretland og V-
Þýzkaland frá vina- og banda-
lagsþjóð þeirra í NATO muni
vekja miklu meiri athygli í
þingsölum SÞ heldur en ein
tillagan enn frá einhverri
Afríkuþjóðanna. Island getur
hér orðið e.k. samvizka vest-
rænna þjóða og tillaga þeirra
prófsteinn á það, hvort Banda-
rikjastjórn er einhver alvara
með nýtilkominni málsvörn
sinni fyrir mannréttindi í öllum
löndum.
Sá, sem ritar þessa grein, fer
ekki dult með það, að tilgangur
hennar er sá að hvetja rfkis-
stjórn tslands til frumkvæðis
um þetta mál. Hæstvirtur for-
sætisráðherra sagði réttilega á
nýafstöðnu Norðurlandaþingi,
að norrænar þjóðir ættu að láta
að sér kveða til varnar mann-
réttindum alls staðar i veröld-
inni, ekki aðeins i fjarlægum
löndum, heldur einnig þar, sem
þessar þjóðir ættu viðskiptaleg-
um hagsmunum að gæta. Nú er
S-Afrika reyndar eitt þessara
fjarlægu ríkja, en hér er ekki
við hana eina að sakast, heldur
og þær rikisstjórnir, sem enn
hafa ekki stöðvað viðskipti
milli landa sinna og Namibíu
eða S-Afríku. Og við þær þjóðir,
sem sagt var í upphafi þessarar
greinar, að væru helztu við-
skiptaþjóðir Namibiu næst á
eftir S-Afriku, hafa Islendingar
megnið af sínum utanríkisvið-
skiptum. Hér er því kærkomið
tilefni til að sýna það í verki, að
ríkisstjórn Islands skortir ekki
kjark til að segja meiningu sina
um framferði þeirra þjóða, sem
ljá nýlendustefnu S-Afriku
óbeinan stuðning. Þessi tillaga
sendiherra íslands hjá SÞ um
algjört bann á viðskiptí við S-
Afríku væri frumkvæði, sem
eftir yrði tekið og gæti haft hin
farsælustu áhrif, vegna þess
hve veik staða S-Afriku er nú
þegar orðin í Namibiumálinu.
Ríkisstjórn Carters er einnig i
afar slæmri aðstöðu til að virða
slika tillögugerð að vettugi (ef
hún þá kærir sig nokkuð um
það) eftir hina réttmætu gagn-
rýni hennar á mannréttinda-
brot í öðru kúgunarríki (Sovét-
ríkjunum).
Hér er ekki um neinar.
draumórakenndar óskir að
ræða. Ef svo fer, að hin nýja
stjórn Carters í Bandaríkjun-
um þrýsti á stjórn Vorsters
með að Namibía fái sjálfstæði
og kosningar verði haldnar á
vegum SÞ, breytir það öllum
gangi mála, sagði Séan Mac-
Bride, þáverandi umboðsmaður
SÞ í Namibíu, í viðtali við Mbl.
15. des. sl., er hann kom hingað
á vegum Amnesty Internation-
al. Allt tal um, að áðurnefndar
tillögur séu óraunhæfar, væri
þvi út í hött og bæri aðeins vott
um takmarkaða umhyggju okk-
ar fyrir mannréttindum —
nema kannski í vissum löndum.
Sú tið er nú vonandi að
syngja siTt siðasta, að gangur
alþjóðastjórnmála fari aðeins
eftir hagsmunapólitik ríkja
hverju sinni. Ég hef ekki trú á
þvi, að Islendingar vilji halda í
þá gömlu hefð, sem aðrir blygð-
ast sin nú fyrir. Við skulum
þvert á móti sýna umheiminum
það, að við erum frelsiselskandi
þjóð, sem er hvergi hrædd við
að taka einhverja áhættu fyrir
málstað réttlætis og mannúðar.
Aldalöng sjálfstæðisbarátta
ætti að hafa kennt okkur samúð
með þeim þjóðum, sem enn eru
undirokaðar af nýlenduveld-
um. Allt sinnuleysi af hálfu Is-
lendinga um velferð hinnar
kúguðu Namibiuþjóðar væri
hins vegar í megnasta ósam-
ræmi við yfirlýsta trú okkar á
þau verðmæti, sem eru æðri
öllum veraldlegum gæðum.
13. apríl 1977
Þessar tvær bera af sem gull af eir!
Úti Spred er 100% Akryl málning og reynslan
sannar aö Úti Spred endist lengur.
Kvarz er Akryl málning, fyllt marmarasandi.
Hefur frábæra viðloðun við múr og gefur jafnframt
mikla fyllingu. Getur komið i stað pússningar.
atlantisj
Sigtún 3