Morgunblaðið - 20.08.1977, Blaðsíða 11
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. AGUST 1977
11
* ♦
í '
Á síðustu tðnleikunum f Providenze þann 23. maí sl. Til hljómleik-
anna komu um fjórtán þúsund manns, eða jafnmargir og hægt var að
hleypa inn í hljómleikahöllina. Þar fór Presley á kostum og þrátt
fyrir hrakandi útlit var fögnuður áheyrendanna sami og fyrrum.
Elvis Presley syrgður ámóta
og Valentino
á sinni tíð
Frá sjónvarpsþætti
sem hann kom fram f
1973.
Presley fór voru þvf
hljóðritaðar allmargar
plötur með honum og
voru þær sfðan sendar á
markaðinn með hæfilegu
millibili á meðan hann
var f burtu.
En kannski var aldrei
nein hætta á þvf hann
gleymdist. Enda fór svo
að hann þurfti ekki
annað en taka smátil-
hlaup þegar hann kom
heim og þá var hann
aftur leTltur á tindinum.
HANN IfELT AFRAM
að senda frá sér plötur,
en með árunum dró hann
sig heldur út úr kvik-
myndum. Nýrri plötur
hans þykja um margt
taka hinum fyrri fram,
bæði f texta, boðskap og
flutningi og platan „In
the Ghetto“ þótti eins
konar tfmamótaplata
þegar hún flæddi yfir
markaðinn.
Umboðsmcnn Presleys
kunnu Ifka tök á
aðdáendum hans. Þeir
gættu þess að hann of-
byði ekki markaðnum
með hljómleikahaldi,
með það fyrir augum að
viðhalda „ákveðnum
sulti f Presley“ eins og
einn orðaði það _ svo
hnyttilega. Aftur á móti
hefðu þeir kosið að
Presley hefði verið sam-
vinnuþýðari við blöð, en
varla nokkurn tfma
fékkst hann til að ræða
við blaðamenn og þá
sjaldan það bar við ræddi
hann aðeins um söng
sinn en aldrei um það
sem allir brunnu f skinn-
inu eftir að fá að heyra:
um einkalff hans, ástir og
ævintýri. Um það var
hann þögull og meira að
segja fyrrverandi starfs-
menn hans sem nú
birtast til að græða á
Presley látnum með
mergjuðum frásögnum
um hvcrnig hann lifði
Iffinu, hafa haft þar fátt
til mála að leggja.
Einn þeirra hefur lýst
þvf yfir að Presley hafi
ekki aðeins verið átvagl,
Pricilla og Elvis koma úr dómssalnum í
Santa Monica í Kaliforníu 1973 eftir að
Presley hafði fengið umbeðinn skilnað.
heldur hafi hann einnig
úðað f sig pillum af öllu
tagi, hressandi pillum,
örvandi pillum og jafnvel
eiturlyfjum. Læknir sá
sem framkvæmdi
krufningu á Presley
hefur eindregið borið
þetta til baka. Hann segir
að vfsu að Presley hafi
tekið pillur til að reyna
að minnka matarlystina
sem fór vaxandi með
árunum eins og sjá má á
nýrri myndum, en aðrar
pillur hafi hann ekki
tekið. Samt má búast við
að alls konar sögur verði
uppi um Presley á næst-
unni og margir muni
reyna að græða á honum
enda þótt ekki verði þar
sjálfsagt allt mjög mark-
tækt.
HITT ER LJÓST að
hvort sem mönnum er
það Ijúft eða leitt
markaði Presley óaf-
máanleg spor. Hann varð
átrúnaðargoð, lifandi
goðsögn. Látinn hefur
hann komið enn meira
róti á hugi manna. „Hann
er syrgður eins og
Valentino var á sfnum
tfma,“ sagði einhver sér-
fræðingur. Og lengra er
vfst ekki hægt að komast.
Bandarfkjaf orset i
minntist hans og taldi
hann hafa verið ein-
stakan listamanna, sem
hefði haft óhemjumikil
áhrif á bandarfska pop-
músik. Blöð um vfða
veröld hafa taUð málið
þess háttar að slá þvf upp
á forsfðum. Vmsir and-
ans menn eru teknir að
gera úttekt á Iffi hans og
þó umfram allt þcim
áhrifum sem hann hafði,
þeim sporum sem hann
markaði. Maður sem fær
þannig eftirmæli hefur
verið mikilsverður, að
minnsta kosti á sinn hátt
og að sfnu leyti.
(h.k. tók saman.
Heiriiildir
New York Times,
AP — Reuter)
Almenn breyting á búsetuhátt-
um, atvinnuháttum og neyzlu
(engin sérstök heimild).
Fjölgun dauösfalla af völdum
hjartakölkunar (Heilbrigðis-
skýrslur).
Fækkun dauðsfalla af völdum
annarra hjartasjúkdóma (Heil-
brigðisskýrslur).
Fullyrðingar um
samband mataræðis
og heilsufars
# Ég dró saman og þýddi ýmsar
niðurstöður úr erlendum ritum,
sem voru sumpart i fullri and-
stöðu við þær fullyrðingar um
samband mataíæðis og heilsufars,
sem fram höfðu verið settar af
íslenzkum læknum og manneldis-
fræðingum.
% Ég tilfærði ummæli ýmissa
erlendra sérfræðinga, sem um
þessi mál hafa fjallað, eins og t.d.
prófessor John Yudkin, Bret-
landi, prófessor Hans Kaunitz,
Bandarikjunum og prófessor dr.
med. Poul Astrup, Danmörku.
# Ég tilfærði, að samtfmis
hækkun á æðakölkunarsjúkdóm-
um á tslandi hefði neyzla á dýra-
fitu fremur minnkað, en neyzla á
hvítu hveiti, sykri og smjörlfki
aukizt, og því væri rökréttara að
kenna hveiti, sykri og smjörliki
um hækkun á hjartadauósföllum,
heldur en að leggja dýrafituna i
einelti.
Fleiri þurfa þá
að hrista af
sér slenið
Mér þykir það skjóta nokkuð
skökku við, ef þau fræði, sem ég
hef tilgreint hér, eiga öll að kall-
ast þjóðsagnaskrif. Þá mega fleiri
en ég fara að hrista af sér slenið.
Af miklu fleiru er að taka held-
ur en ég hef áður tilfært um þessi
mál, og skal enn bætt nokkru við.
Ég greip niður i þeim heftum,
sem komin eru út á þessu ári af
úrdráttarritinu Nutrition Abs-
tracts and Reviews (hér
eftirskammstafað NAR) og
nokkrum öðrum ritum og fann
þar margt, sem ástæða virðist til
að komi fyrir almennings sjónir á
tslandi, eins og eftirfarandi dæmi
sýna.
Ekkert samband á milli
fitu í fæði og
kólesteróls I blóði
# Umfangsmikil amerísk rann-
sókn á mataræði og heilbrigði er
kölluð Tecumseh rannsóknin. í
skýrslu um hana, sem birtist árið
1976, kom fram við rannsókn á
mataræði og blóðgildum nærri
4000 manna á aldrinum 20—70
ára, að ekki fannst ncitt sam-
hengi á milli fituneyzlu eða kol-
vetnaneyzlu og kólesteróls í blóði.
Kólesteról i blóði var hins vegar
nokkru hærra í fólki, sem var of
feitt. (NAR, 47:5138).
# I Edinborg í Skotlandi er
hjartakölkun þrefalt hærri en i
Stokkhólmi i Svíþjóð. Við saman-
burð á fertugum körlum i þessum
borgum reyndist kólesteról svip-
að hjá báðum. Sigarettureykingar
voru mun meiri hjá Edinborgar-
búunum (NAR, 47:3552).
HDL — þáttur —
lág gildi varasöm
# Nýlega er farið að gefa gaum
efni í blóði, sem kallað er HDL-
þáttur (high density lipoprotein).
Lág HDL-gildi virðast varasöm.
Norður-Svíar á aldrinu 36—72
ára, 49 karlar alls, sem fengið
höfðu kransæðasjúkdóm, höfðu
raunhæft lægri HDL-þátt í blóði
heídur en 102 heilbrigðir karlar á
aldrinum 50—52 ára á sama svæði
(NAR, 47:5266).
HDL-þáttur hefur tilhneigihgu
til að lækka við offitu, hreyfingar-
leysi og sígarettureykingar (New
Scientist, 6. mai, 1977).
Rannsakaðir voru 6595 karlar á
aldrinum 20—49 ára í Tromsö i
Noregi. Á þeim tveimur írum,
sem rannsóknin náði til, fengu 17
af mönnunum hjartaáfall (2
þeirra dóu). Eini munurinn á
milli sjúklinganna og heilbrigðu
félaganna var sá, að sjúklingarnir
voru með 35% lægri HDL-þátt í
blóði heldur en þeir heilbrigðu.
Þar er ekki getið um neinn mun á
kólesteróli í blóði. (New Scientist,
6. mai, 1977).
Konur af Maori-þjóðflokknum á
Nýja-Sjálandi hafa óvenju lágan
HDL-þátt i blóði og óvenju háa
hjartakölkunartíðni (New
Scientist, 6. mai, 1977).
Framhald á bls 18.