Morgunblaðið - 02.10.1977, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. OKTÓBER 1977
tfrgtsttfrlafcife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
R itstjómarf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Arvakur. Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Ámi Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. slmi 10100.
Aðalstræti 6. sími 22480.
Askriftargjald 1500.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 80.00 kr. eintakið.
að skólahúsnæði skortir í n.v.jum
borgarhverfum, sem risið hafa á
skömmum tíma, á sama tíma og
nemendum fækkar verulega í
eldri byggðahverfum. Ragnar
Júlíusson nefndi dæmi um skóla í
eldra borgarhverfi, sem var með
1135 nemendur árið 1968, þó að
þá væri enginn forskóli, þ.e.
kennsla fyrir 6 ára börn. í dag, 10
árum síðar, eru nemendur skól-
ans aðeins rúmlega 560, að 6 ára
börnum meðtöldum. Nemendum
hefur því fækkað um rúmlega
helming, ef tillit er tekið til for-
skólans. A sama tima hefur borg-
in þurft að ráðast í umtalsverðar
skólabyggingar í n.v.jum borgar-
hverfum, einkum f Breiðholti. 1
Breiðholti I eru enn veruleg
þrengsli í þeim skóla, sem þar er
fyrir hendi. 1 Breiðholti III er
Fellaskóli fullbyggður og byggð-
ur 1. áfangi Hólabrekkuskóla en
2. áfangi hans verður nú boðinn
út. Ennfremur er þar unnið að
stækkun Fjölbrautaskólans, en 1.
ál'angi hans er þegar fullbyggður,
auk verkkennnsluhúss og inni-
sundlaugar. 1 Breiðholti II. var 1.
áfangi Ölduselsskóla fullbyggður
í haust. Þar var á sl. ári kennt í
færanlegum kennslustofum, eins
og gert hefur verið hér í Reykja-
vik á undanförnum áruin. Unnið
er að undirbúningi Seljaskóla. 1
eldri borgarhverfum verður haf-
in bygging íþróttahúss við Hlíða-
skóla í ár, ennfremur bygging
íþróttahúss og aðstöðu fyrir sér-
kennslu í Hvassaleitisskóla.'
Framkvæmdum þessum á að
ljúka 1978—1979.
Að loktini sagði Ragnar Júlíus-
son, formaður fræðsluráðs:
„Miklar breytingar hafa átt sér
stað f starfi skólanna í Reykjavík
á undanförnum árum. Námsefni
hefur verið endurskoðað, auknar
kröl'ur gerðar til endurmenntun-
ar kennara, sérkennsla stóraukin,
sem og þjónusta við börn, sem
þarfnast sérstakrar aðstoðar í
grunnskólanum (stuðnings-
kennsla, athvarfsiðja og fleira).
Þá hefur orðið mikil aukning í
félagsstarfi á grunnskólastigi..."
Morgunblaðið hefur und-
anfarnar vikur birt viðtöl við
borgarfulltrúa Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík um helztu mál-
efni eða málaflokka borgarsamfé-
lagsins. 1 viðtali við Ragnar
Júlíusson borgarfulltrúa, skóla-
stjóra og formann fræðsluráðs
Reykjavíkur, sem birt var í Mbl. í
gær, kemur m,a. fram, að f
holti annast framhaldskennslu
fyrir nýju byggðahverfin þar.
Framhaldsdeiid er einnig við
Kvennaskólann f Reykjavík. Sér-
staka athygli vakti formaður
fræðsluráðs á sjóvinnudeild, sem
er framhaldsdeiid við Hagaskóla.
Menntaskólar og aðrir sérskólar,
sem ríkið rekur, starfa að sjálf-
sögðu jafnframt á framhaldsstigi
Fræðslukerfi Reykjavíkurborgar
Framleiðslugreinar
atvinnulífs í Reykjavík
Reykjavfk eru um 14.000 ungling-
ar í grunnskóla, að forskóla með-
töldum. í 587 bekkjardeildum.
Borgin rekur 21 skóla á þessu
fræðslustigi, auk þriggja sér-
skóla: Isaksskóla, Landakotsskóla
og Æfingadeildar Kennarahá-
skólans.
Framhaldsdeildir, þ.e. deildir
ofan grunnskólastigs, eru í
Laugalækjarskóla og Armúla-
skóla. Fjölbrautaskólinn í Breið-
fræðslukerfisins í borginni. Sam-
vinna hefur tekizt milli Vörðu-
skóla og Iðnskóla, þann veg að
Vörðuskóli annast bóknáms-
kennslu fyrir Iðnskólann. Þannig
hefur fengist aukið húsrými fyrir
verkkennslu. Þá nefndi Ragnar
Júlíusson Námsflokka Reykjavík-
ur, er gegna mikilvægu hlutverki
á sviði endurmenntunar og l'ull-
orðinsfræðslu í höfuðborginni.
Eitt helzta vandamál borgaryf-
irvalda í þessum málaflokki er,
Reykjavík er vagga tog-
araútgerðar í landinu. Þegar
nvsköpunarstjórnin beitti sér fyr-
ir endurnýjun og aukningu tog-
araflotans á sínum tíma, var það
mörkuð stefna bæjarstjórnar, að
Reykjavík skyldi halda hlutfalli
sínu f togaraútgerð í iandinu, eins
og það var á fyrirstrfðsárunum.
Þegar til kom reyndust færri
kaupendur fyrir hendi að hinum
nýju togurum í Reykjavík en von-
ir höfðu staðið til. Þá var ákveðið
að stofna BÚR, sagði Ragnar
Júlíusson, í tilvitnuðu viðtali, en
hann er jafnframt formaður út-
gerðarráðs BUR. BUR annast í
dag togaraútgerð, frystihúsa-
rekstur, vinnslu fisks í salt og
skreið, sem og síldarverkun.
Formaður útgerðarráðs BUR
sagði að nú væri stefnt og unnið
að umfangsmiklum breytingum á
vinnsluaðstöðu í landi, jafnframt
því sem togarar fyrirtækisins
yröu kassavæddir. ÖIl starfsað-
staða verður önnur og betri en
verið hefur til þessa ennfremur
hreinlætisaðstaða og komið upp
nýju mötuneyti. Vinnslukerfi
hússins verður breytt þann veg,
að vinna megi á tveimur vinnslu-
linum samtímis. Það er forsenda
þess að hægt sé að koma upp
svokölluðu bðnuskerfi, sem er tal-
ið hagkvæmt bæði fyrirtæki og
starfsfólki. Þá er stefnt að gjör-
byltingu í móttöku á fiski. Kassa-
væða á öll skip fyrirtækisins og
koma upp kældri fiskmóttöku í
Bakkaskemmu. Að þeim fram-
kvæmdum loknum verður löndun
úr togurum BUR flutt í Vestur-
höfnina. Með þessum breytingum
olluin er stefnt að hærra ný-
tingarhlutfalli hráefnis. Hækki
nýtingarhlutfall úr 35% í 36%
eykur það verðmæti framleiðslu
BÚR um 30 m. kr. miðað við verð-
lag sl. árs og framleiðslu frysti-
hússíns það ár.
Þá gat Ragnar þess að Þormóð-
ur goði sem er síðasti síðutogari
BUR, væri nú í sinni siðustu
veiðiferð. Þá væri á stefnuskrá
útgerðarráðs að kaupa tvo nýja
eða nýlega skuttogara af minni
gerð. Hefði borgarráð þegar
heimilað útgerðarráði að hefja
samningaviðræður við Stálvík hf.
um hugsanlega smiði á slíkiim
' togara fyrir BUR. Meðalnýtingar-
tími togara væri 10—15 ár. Ut-
gerð, sem gerir út 5 togara, þarf
því að fá nýtt skip á 2ja—3ja ára
fresti sagði formaður útgerðar-
ráðsins, ef halda á í horfinu.
Að lokuni minnti Ragnar á
skýrslu embættismanna Re.vk.ja-
víkurborgar um samdrátt fram-
leiðslugreina í atvinnulífi höfuð-
borgarinnar. 1 ljósi þeirra niður-
staðna, sem ~þar hefðu verið
dregnar fram, gegndi BUR at-
hyglisverðu hlutverki í atvinnu-
lífi Reykjavikur. Þar vinna um
500 ársmenn en yfir 1700 ein-
staklingar voru á launaskrá á sl.
ári, Fyrirtækið greiddi um 640 m.
kr. i vinnulaun á sl. ári, auk
launagreiðslna, sem felast í
keyptri þjónustu þess af ýmsum
fyrirtækjum í borginni.
Menn hafa að sjálfsögðu mis-
munandi afstöðu til bæjar-
rekstrar sem slíks, sagði Ragnar
Júlíusson, formaður útgerðarráðs
BUR. En meðan mér og sam-
flokksmönnum mínum er falin
stjórnun slíks fyrirtækis, munum
við annast hana af fyrirhyggju og
framsýni, með hagsmuni þess og
borgarsamféiagsins efst í huga.
\ Reykjavíkurbréf
Laugardagur 1. október
Stefnir - gott rit
í Stefni, tímariti ungra sjálf-
stæðismanna, sem er nýkomið út,
er umræðuþáttur um listir og
stjórnmál, sem ritstjórinn Gestur
Oiafsson, arkitekt, stjórnar. Aðrir
þátttakendur eru Aðalsteinn
Ingólfsson, skáld og list-
fræðingur, Brynjólfur Bjarnason,
framkvæmdastjóri Almenna
bókafélagsins, Davíð Oddsson, rit-
höfundur og borgarfulltrúi, Einar
Hákonarson, listmálari, Ingimar
Erlendur Sigurðsson, skáld og
fyrrum varaformaður Rit-
höfundasambands íslands, og dr.
Þorvarður Helgason, rithöfundur
ogkennari.
í umræðuþætti þessum er drep-
ið á mörg merk málefni og er
fylista ástæða til að vekja athygli
á þessu efni, ekki síður en öðrum
greinum, sem þar er að finna.
Stefnir er nú bezta timarit-
landsins og ungum sjálfstæðis-
mönnum til sóma. Þeir hafa sett
fram þá kröfu margra sjálfstæðis-
manna, að flokkur þeirra taki for-
ystu i list- og menningarmálum og
hefur ályktun þeirra þess efnis
verið birt hér í blaðinu. Þetta er
skorinorðasta ályktun þessa ef nis,
sem samþykkt hefur verið á
vegum Sjálfstæðisflokksins og er
þess að vænta, að forystumenn
hans láti hana ekki framhjá sér
fara, en hugleiði efni hennar
rækilega og- stöðu flokksins í
menningarmálum.
Borgaralegur flokkur getur
ekki framfylgt stefnu sinni með
reisn nema hann byggi á borgara-
legri menningu. An ræktunar
hennar er öll önnur viðleitni
borgaralegs flokks unnin fyrir
gýg. Sú staðreynd verður ekki
tíunduð frekar hér, enda hefur
oft og einatt verið á þessi mál
minnzt hér í Morgunblaðinu — og
þá ekki sízt í Reykjavíkurbréfum
— og er þess að vænta, að forystu-
menn Sjálfstæðisflokksins gefi
þessu atriði meiri gaum en veriö
hefur, ekki sízt þingmenn flokks-
ins, og mættu þeir hafa það betur
í huga, sem Eysteinn munkur
segir í Lilju: Varðar mest til allra
orða, undirstaðan sé réttleg fund-
in. Þess má geta hér, að mennta-
mál hafa verið i brennidepli hjá
Sjálfstæðisflokknum og ekki alls
fyrir löngu voru þau, ásamt land-
helgismálinu, aðalumræðuefni
landsfundar flokksins. Á þetta er
einungis bent, um leið og á það er
minnt, að flokkur eins og Sjálf-
stæðisflokkurinn verður öðrum
flokkum fremur að hafa skilning
á mikilvægi fræðslu og menntun-
ar i landinu og uppeldi æskunnar
í anda lýðræðis og mannréttinda.
Hlutverk kennarastéttarinnar er
því eitt hið mikilvægasta í land-
inu og má ekki iáta undir höfuð
leggjast að meta það að verðleik-
um. Ungir sjálfstæðismenn höfðu
sóma af sérstökum umræðum um
menntamál á sínum tíma. Allt
þetta ætti að gefa forystumönnum
Sjálfstæðisflokksins visbendingu
um, að fylgismenn þeirra hugsa
ekki síður um andlega velferð
þjóðarinnar en veraldlegar þarf-
ir.
Athyglisverð eru ummæli dr.
Þorvarðs Helgasonar í fyrrnefnd-
um umræðum í Stefni, þegar
hann kemst svo að orði: „Ef við
drögum þetta saman, þá er það
kannski ekki nema eðlilegt, að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi ekki
haft neinn áhuga á listamönnum,
vegna þess að á árunum upp úr
heimsstyrjöldinni siðari voru
flestir listamenn vinstri sinnaðir.
Það var lika afskaplega eðlilegt
og það er ekkert við því að segja.
Borgaralegur flokkur sem var að
verja hluti, sem þá var kannski
dálitið erfitt að verja, þ.e.a.s.
þetta gamla lýðræðisþjóðfélag,
sem áreiðanlega átti mikla sök á
þeim hörmungum, sem voru
leiddar yfir þjóðina. Það var
ekkert sérstaklega auðvelt og
menn vonuðu, að það kæmi ein-
hver lausn. Þessi mál hafa síðan
breytzt. Það liggur i dag fyrir, að
lausnirnar, sem menn gáfu sér þá,
eru gervilausnir og að þjóðfélags-
formið, sem þessi flokkur var að
berjast fyrir, er sennilega það,
sem við höfum komizt næst raun-
verulegu frelsi f pólitfskri þróun
Vesturlanda" (leturbr. Mbl.).
Úr umræðunum
Kjarni umræðnanna i Stefni er
þessi:
Brynjólfur:
Stjórnmálaflokkur hlýtur alltaf
að vilja laða að sér listamenn og
gerir það kannski í mismunandi
mæli. Hann hlýtur að gera það á
nákvæmlega sama hátt og þegar
hann er að laða til sín ýmsa aðra
hópa. Hins vegar þegar lista-
maður gengst við flokk, hvort sem
það er opinberlega eða ekki, þá
gerir hann það eflaust vegna
sinna hugsjóna og vegna þess að
hann vill styðja það málefni. En
ég er alveg sannfærður um það að
stjórnmálaflokkur getur ekki
haldið i listamann. Listamaður
hlýtur að þurfa að starfa í það
miklu frelsi að sinu sköpunar-
verki að hann rifur sig út úr
stjórnmálum hvenær sem er.
Hann skrifar sinn „Skáldatima"
þegar honum hentar. Að þvi leyti
vil ég að minnsta kosti vona það,
að stjórnmálaflokkar nái aldrei
þeim tökum á listamanni, sem
mér finnst þú vera að gefa i skyn
með þessari spurningu.
Gestur:
Ég hef heyrt marga listamenn
halda þvi fram, aö burtséð frá
þeim stjórnmálaskoðunum sem
þeir kunni að hafa, þá sé ómögu-
legt fyrir þá að starfa í íslensku
þjóðfélagi nema gefa í skyn að
Jjeir séu vinstrimenn — álítið þið
þettarétt mat?
Davfð:
Ég vil taka það fram að ég held
að flokkstengsl og flokksþrýsting-
ur á listamenn komi einkum fram
í kringum dagblöðin. Þar er það
langmest áberandi og hefur þar
mesta þýðingu, bæði vegna þess
að dagblöðin og fylgirit þeirra eru
vettvangur lista á vissan hátt og i
öðru lagi er þar felldur dómur
dag eftir dag um listamenn og
verk þeirra — og iðulega eru slik-
ir dómar litaðir af pólitískum
hagsmunum. Ég vil halda þvi
fram að það sé þó aðallega eitt
blað sem hér gengur lengra en
önnur blöð. Ég vil lika halda því
fram að það sé einn stjórnmála-
flokkur sem öðrum fremur notar
listamenn beint i flokksstarfi.
Aðrir flokkar hafa gert þetta
minna og sumir kannski of litið.
Okkur sárnar sumum að við ber á
landsfundi Sjálfstæðisflokksins
þegar einhver ætlar að fara að
ræða list, þá kemur annar og segir
sem svo „list kemur okkur ekkert
við, við erum hér að hugsa um
framleiðslu og byggingarmál og
útveg og fjármál, verið ekki aó
tefja tímann út af einhverri vit-
leysu". Þessi viðhorf finnst
manni stundum of ríkjandi í þess-
um ágæta flokki, og kannski er
það ástæðan fyrir þvi að lista-
menn hafa ekki tengst Sjálf-
stæðisflokknum eins og t.d.
Alþýðubandalaginu. Ég held ég
þekki ekki einn einasta Iistamann
sem er beint á snærum Sjálf-
stæðisflokksins.
Aðalsteinn:
Þessi tengsl eru mismunandi
eftir listgreinum. Það er kannski
til þess ætlast af rithöfundi að
skoðanir hans gagnvart flokknum
komi fram. Fyrir það fær hann
kannski einhverja umbun eða fyr-
irgreiðslu. Það er kannski
auðveldara fyrir myndlistarmann
eða abstrakt listamann að vera á
þessum klafa án þess að honum
finnist hann vera að tapa
persónuleika sinum eða sál.
Ingimar:
Þetta er mest áberandi í orðsins
list. Hún er auðveldust til beins
áróðurs, þvi hún er ekki jafn sér-
hæfð og aðrar listgr ^inar. Það á
sér sögulega forsendu, að þetta
skuli vera mest áberandi i einum
stjórnmálaflokki. Þótt þær sögu-
legu forsendur, sem voru
hugsjónarlegs eðlis, séu brotnar,
kenningarhugsjónin hafi beðið
siðferðilegt skipbrot, heldur þetta
áfram af gömlum vana, að því er
virðist, eða þrjósku. Enn „eru"
listamenn þess flokks gáfaðri og
betri öðrum listamönnum. Eg
þótti t.d. ákaflega gáfaður meðan
ég tjaldaði i þeim herbúðum, nú
þyki ég brottgenginn heldur litið
gefinn og lélegur skribent. Marg-
ir aðrir hafa sömu sögu að segja.
Rygtið er varðveitt, næsta gull-
tryggt, meðan sá flokkur á lista-
mannsnafn manns og getur
skartað þvi eins og rauðum fána,
brottgenginn er maður hreins-
aður af öllum orðstir, jafnvel
sjálfu mannorðinu.
Einar:
Ég held að það sé æskilegast að