Morgunblaðið - 02.10.1977, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. OKTÓBER 1977
31
Rainer Werner
Fassbinder hef-
ur snúið sér að
stórm.vndum og
hér er m.vnd frá
upptöku á
myndinni DE-
SPAIR, þar sem
Fassbinder gef-
ur þeim Bern-
hard Wicki og
Dirk Bogarde
auga.
Norræn vika—Eftirmáli
NICKELODEON. Ryan O’Neal í hlutverki leikstjórans
með trektina.
Æskuár kvik-
mvndanna
Nickelodeon, Am./bresk,
1976.
Leikstjóri: Peter Bogdan-
ovich
Bogdanovich hefur á
undanförnum árum orðið
þekktur fyrir annað en
frumleik i kvikmyndum
sínum, nema vera kynni
annarri myndinni The Last
Picture Show. í þessari
fær hann lánuð atvik úr
öllum áttum, meira segja
úr sinni eigin mynd
What’s up, Doc? (enda-
laus töskuruglingur o.fl.)
Ferill Bogdanovich hefur,
eins og áður hefur verið
getið hér, heldur legið
niður á við með síðustu
myndum hans eins og
Daisy Miller og At Long
Last Love og þó Nickelod-
eon sé sýnu skemmtilegri
en tvær þær fyrrnefndu,'
hefði mátt búast við meiru.
Bogdanovich hefur lagt
mikla rækt við kynna sér
ameríska kvikmyndagerð,
alveg frá því að hann hóf
feril sinn sem gagnrýnandi
og myndir hans hafa allar
verið byggðar að miklu
leyti á því, sem aðrir gerðu
á undan honum. Því var
þess að vænta, að þegar
Bogdanovich tæki sjálfan
kvikmyndaheiminn á þess-
um tíma fyrir sem við-
fangsefni, að árangurinn
yrði umtalsverður. Að vísu
virðist öll umgerð myndar-
innar bera með sér vand-
virkni og giákvæmni og
efnisþráðurinn gæti verið
meira og minna réttur.
Þetta voru mikil umbrota-
ár og eins og segir á fyrsta
textasjaldi myndarinnar
var háð raunverulegt strið
innan „kvikmyndaiðnaðar-
ins“ meðan fyrstu fyrir-
tækin reyndu að styrkja
stöðu sína. Bogdanovich
gerir sér þó ótrúlega litinn
mat úr þessu efni en beinir
athygli að Leo Harrigan,
lögmanni sem fyrir tilvilj-
un lendir i því að verða
gerður að kvikmyndaleik-
stjóra undirbúningslaust.
Harrigan er sendur út í
eyðimörkina svo að segja,
þar sem hann vinnur með
sama fólkinu í tvö ár við
gerð kvikmynda langt frá
höfuðstöðvunum, New
York og Los Angeles. Bog-
danovich hefur uppi i
mynd sinni tilburði til að
koma að þekktum persón-
um úr þöglu myndunum,
t.d. klæðir hann eina auka-
persónuna sem Buster
Keaton og Ryan O’Neal í
hlutverki Harrigan ber
einkenni Harold Lloyd.
Þrátt fyrir slíkar eftirlik-
ingar er fyndni myndar-
innar fremur uppáþrengj-
andi og langt frá þvi að
vera jafn óhefluð og eðli-
leg og myndir fyrrnefndra
meistara.
Nickeiodeon er ekki frá-
bær gamanmynd, en sem
heimild um æskuár kvik-
myndanna ætti hún að geta
orðið þeim, sem hafa
áhuga á kvikmyndum fróð-
leg og skemmtileg dægra-
stytting.
EFTIR að hafa séð allar
myndirnar á norrænu
kvikmyndavikunni nema
norsku myndina Someren
jeg fylte 15 og sænsku
teiknimyndina Agaton Sax
virðast mér finnsku
myndirnar vera þær jafn-
bestu.
Sólarferð (Loma ’76) eft-
ir gamanmyndahöfundinn
Risto J arva er að visu ekk-
ert stórverk en bráðsmell-
in á köflum. Líkt og tslend-
ingar hafa Finnar tekið
upp þann sið að streyma til
sólarlanda og þetta er sag-
an um manninn, sem ætl-
aði í skíðaferð en lenti óvart.
í sólarlandaferð með skiðin
sín og vetrarförin. mynd
þessi hefur slegið öll að-
sóknarmet i Finnlandi upp
á síðkastið og m.a. var hún
I
ar, eðlilegar, lífrænar og
þær athafnir, sem eru
þessu fólki jafn eðli-
legar og að draga andann,
koma mörgum nútíma-
manninum til að standa
á öndinni. Það eina, sem
ef til vill má finna að i
myndinni eru hin mörgu
og kerfisbundnu dauðsföll,
sem umlykja fæðingu
barnsins, þar sem allt að
því of mikil áhersla er lögð
á hringrás lífsins. Annars
gat maður ekki varist
þeirri hugsun, meðan á
sýningu myndarinnar stóð,
að sennilega væru þetta
einhverjar nærtækustu
lýsingar á okkar eigin þjóð
fyrir ekki ýkja löngum ára-
tugum.
Þegar ég hafði samband
við Sigurð Gumundsson,
JÖRÐIN ER SYNDUGUR SÖNGUR. Maritta Viita-
máki hafði aldrei leikið áður en hún lék aðalhlutverk-
ið í þessari mynd, en leggur nú stund á leiklistarnám.
sýnd í Helsinki i 13 vikur í
þrem kvikmyndahúsum
samtímis. Vafalítið mundi
þessi mynd einnig faila is-
lenzkum áhorfendum í geð
ef settur væri við hana ís-
lenzkur texti og væri það
starfi minn að reka kvik-
myndahús, myndi ég ekki
hika við að taka myndina
til sýninga.
Hin finnska myndin,
Jörðin er syndurgur söng-
ur (Maa on syntinen laulu,
1973) undir leikstjórn
Rauni Mollberg, er algjör-
lega í sérflokki, ekki að-
eins meðal myndanna á
þessari viku, heidur meðal
kvikmynda almennt. Moll-
berg tekzt ótrúlega vel aó
lýsa þjóðlífi, sem nú er
horfið, þjóðlifi, sem er sið-
menningu nútimans fram-
andi. Honum tekzt þetta
með þvi að losa sig algjör-
lega úr viðjum núgildandi
hugsunarháttar og siðalög-
mála og endurskapa annan
tíðaranda, án þess að snef-
ils af siðaprédikunum nú-
tímans verði nokkurn tíma
vart. Sagan gerist þó ekki
fyrir svo ýkja löngu, en
sviðið er Suður-Lappland
eftir seinni heimsstyrjöld-
ina. Hér er það náttúran,
sem stjórnar lífi manna i
bókstarflegri merkingu og
sem skapar einstaklingn-
um örlög. Allar mannlýs-
ingar eru mjög jarðbundn-
framkv.stj. Nýja bíós,
síðastl. fimmtudag, sagði
hann, að finnsku myndirn-
ar virtust hafa líkað best.
Aðsóknin hafði verið lang
best að Jörðin er syndugur
söngur og sæmileg að
Sólarferð. Ef tilgangurinn
með svona kynningarviku
er m.a. sá, að ýta undir það,
að sýndar verði fleiri
myndir frá þessum löndum
á almennum kvikmynda-
sýningum í framtiðinni er
ekki að efa, að finnskar
myndir eiga sér framtið
hér, ekki síður en meðal-
slappur ameriskur reyfari,
sem hér er sýndur i tíma
og ótíma.
Sænsku myndirnar tvær
ollu mér nokkrum von-
brigðum, ekki vegna tæki-
leg frágangs eða framsetn-
ingu efnisins, heldur
vegna efnisleysis. Sven
Klangs kvintctt verkaði
óhemjulangdreginn um lít-
ið annað efni en list gegn
verzlunarvöru. Að visu
vérð ég*að viðurkenna það
að jazz-unnandi hef ég
aldrei verið og ekki sterk-
ari í sænsku en svo, að
skánska málýskan gerðí
myndina nær óskiljanlega.
ÍLangtborta och nára gerir
leikstjórinn, Marianne
Ahrne (hennar fyrsta
langa mynd), eftirtektar-
verða tilraun til að lýsa
sambandi án samtala milli
sjúklings (ungs manns) á
geðspítala og einnar starfs-
stúlkunnar.
En myndin fetar i for-
spor margra annarra verka
um svipað efni, þar sem
stofnunin og þjóðfélagið er
hin geðveiki aðili en sá,
sem dregur sig inn i skel
sína til að forðast þetta
ástand, er hinn heilbrigði.
Efnislega hefur myndin
þvi litið nýtt fram að færa.
Danska myndin Drengir
eftir Nils Malmros kom
mér skemmtilega á óvart.
Lýsingar Malmros á þrem-
ur æviskeiðum drengs — 6
ára, 17 ára og 24 ára — og
reynslu hans i kynferðis-
iegum efnum, eru gerðar
af mikilli næmni og kitl-
andi kimmnigáfu, sem
minnir á bestu myndir
tékknesku bylgjunnar, sér
i lagi myndir Formans
(Svarti Pétur, Ástir ljós-
hærðrar stúlku). Blindur
féiagi eftir Hans Kristen-
sen reyndist fremur lang-
dregin og ruglingsleg
mynd um húsnæðismál.
Kjarni myndarinnar er að
vísu áróður um verndun
gamals húsnæðis og ádeila
á hinar ómannúðlegu
blokkabyggingar, en
myndin er gerð í „þriller”-
stil, sem ekki virðist sam-
rýmast efninu að öðru
leyti.
Oss frá Noregi, sem er
fyrsta mynd Lailu
Mikkelsen, er að mörgu
leyti athyglisverð, sérstak-
lega i lýsingum á unga
fólkinu, sem skyndilega
varð að breyta um lífshætti
og fara að yrkja jörðina. Þó
efnið sé einfalt, ber mynd-
in vott um gott handbragð
og ef til vill er meir að
vænta af norskum mynd-
um en hingað til hefur ver-
ið hugað.
Að lokum aðeins þetta.
Eftir þessa kynningarviku
er augljóst, að á Norður-
löndum eru gerðar ýmsar
kvikmyndir, sem fengur
væri í að fá sýndar hér á
landi. íslenzkir kvik-
myndahúseigendur gerðu
vel í því að reyna að fylgj-
ast náið með þessari fram-
leiðslu og fá til sýninga
þær myndir, sem þeir teldu
bestar hverju sinni. Eins
og málin hafa þróast á
undanförnum árum hefur
myndum frá Norðurlönd-
um sifækkað, þannig að
varla sést lengur mynd
þaðan. Er mál til komið að
þetta ástand breytist og
vonandi hefur þessi vika
einhver áhrif í þá átt.
LOMA (Sólarferð) eftir Risto Jarva. Ætli einhver hafi ekki kannast við efnið?