Morgunblaðið - 21.10.1977, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. OKTÖBER 1977
13
Minning:
Vilborg Magnúsdótt-
ir að Hvammi í Dölum
Það var snemma á þessu ári, að
ég var við guðsþjónustu i Lang-
holtskirkju á sunnudegi. Að tið-
um loknum fann ég þar fyrrver-
andi nágrannakonu, Vilborgu
Magnúsdóttur, sem um árabil var
húsfreyja að Hvammi í Dölum.
Hún sagði mér það, að eiginmaður
sinn, Magnús Sturlaugsson, væri
veikur og nýlega kominn á sjúkra-
hús. Ég þóttist finna fljótt, að hún
teldi vafasamt að von væri þarna
um varanlegan bata. Síðan eru
liðnir nokkrir mánuðir, og heilsa
Magnúsar virðist vera enn á sama
stigi. A þessu tímabili mun ekki
hafa verið gert ráð fyrir því, að
Vilborg sjálf fengi á undan manni
sínum far yfir móðuna miklu, en
sú varð raunin. Vilborg andaðist á
Landakotsspítala 12. þ.m. eftir að
hafa fengið heilablóðfall og síðan
legið vikutima á sjúkrahúsi milli
heims og helju.
Vilborg Magnúsdóttir var fædd
að Litla-Fjarðarhorni í Kollafirði
11. júlí 1901. Foreldrar hennar
voru hjónin Magnús Jónsson og
Guðbjörg Jónsdóttir, sem bjuggu
bæði á Kollafjarðarnesi og Hvals-
á. Þau eignuðust 9 börn, og var
Vilborg elst þeirra. Mörg systkini
Vilborgar féllu á unga aldri og
eldri fyrir ljá „hvíta dauðans", og
Magnús bóndi dó úr lungnabólgu
á miðjum aldri árið 1915, þegar
yngsta barnið var 2ja ára, Sigur-
geir, sem nú er einn á lífi systkina
sinna. Þetta voru viðhorfin, sem
blöstu 14 ára gamalli ungmeyju á
landamærum bernsku og æsku.
Öbilandi kjarkur og þróttmikil
viljafesta reyndust henni traust-
vekjandi förunautur inn á svið
erfiðrar lifsbaráttu. Vinnukonan
í sveitinni var lengst af staða
æskuáranna, þar sem kynnt var
vinnuhneigðin verkhæfnin,
þjónslundin og sjálfsvirðingin.
Hún kom alla ævina vel fyrir i
kynningu, var þægileg í viðmóti,
létt í máli, hreinskilin og djörf.
Árið 1927 gekk Vilborg í hjóna-
band. Eiginmaður hennar var
Magnús Sturlaugsson ættaður úr
Dalasýslu, en hafði, að nokkru,
alist upp að Gröf i Bitru. Þau
reistu bú að Krossárbakka og
bjuggu þar til ársins 1931, þá
fluttu þau að Hvammi í Dölum.
Þeim hjónum varð 5 barna auðið,
en þau misstu eitt þeirra á öðru
ári. Vilborg hafði eignast tvö börn
áður en hún giftist, sem voru al-
systkini. Börn hennar öll hafa
reynst vel gefið manndómsfólk.
Þegar þau, Magnús og Vilborg,
fluttu að Hvammi, þá var þar
prestsetur. Sóknarpresturinn bjó
stundum á hluta af jörðinni, en
oft hafði bóndinn ábúðina alla.
Vistarvera bóndans var lítill torf-
bær, sem var 19 ára gamall, þegar
þau, Magnús og Vilborg, fluttu að
Hvammi, og þessi bær var íbúð
þeirra öll þau ár, sem þau bjuggu
þar. Búpeningshús voru á víð og
dreif, og engin var lokuð hey-
geymsla. Við þessar aðstæður
hófu hinir nýju sveitungar dag-
legar annir, kynntust þeim, sem
fyrir voru og dróu sig hvergi i hlé.
Efni voru ekki mikil, en einkenni
fátæktar komu þó aldrei í ljós,
þrátt fyrir vaxandi ómegð, við-
skiptakreppu og seinast mæði-
veikina. Heimilishaldið allt bar
vott hagsýni, arðsemi búsins vakti
athygli og manndómur var viður-
kenndur að verðleikum. Þegar
gestir höfðu gengið í bæinn,
gleymdist fljótt hver umgjörð
hans var. Umgengni innan bæjar
var slík, að fegrunarviðleytnin
blasti þar við á þróttmikinn hátt.
Þannig liðu 13 ár. Að þeim tíma
liðnum var brugðið búi og flutt I
fjarlægð, fyrst á Kjalarnes og síð-
an til Reykjavíkur.
Orðið sveitungi og nágranni
hafa ekki að öllu leyti sömu merk-
ingu. Sveitungar hafa löngum átt
margt sameiginlegt en dvelja þó
stundum í þeirri fjarlægð, sem
tak:.. ' náin kynni. Nágrannar
fá oft betra tækifæri til að þekkja
eigindi hvors annars í tiðum sam-
skiptum, sem geta eftir atvikum
orsakað erfiðleika eða létt byrðar
og myndað aukna ánægju. Það
var árið 1939, að ég, og eiginkona
mín og ársgömul einkadóttir flutt-
um til dvalar aö Skerðingsstöðum,
sem er næsti bær við Hvamm. Við
urðum þvi nágrannar fjölskyldu
Magnúsar og Vilborgar næstu 5
árin. Við höfðum kynnst þessu
fólki sem sveitungum, en ná-
grannarnir komu siðar í ljós. Ná-
grennið var slíkt að þar bar engan
skugga á. Margvisleg samskipti í
daglegum störfum heimila og
félagsmála tókust vel með hús-
bændum staðanna, dóttir mín
eignaðist kærkomna leikfélaga á
nágrannabænum, og húsmæðurn-
ar mynduðu einlæga vináttu og
sameiginlegar ánægjustundir, þar
sem daglegar áhyggjur voru lagð-
ar til hliðar.
Hinn söguríki Skeggjadalur
geymir þrjú bændabýli: Hvamm,
Hofakur og Skerðingsstaði. Það
kom nokkrum sinnum fyrir, að
húsmæður á þesum bæjum mæltu
sér mót á góðviðrum siðvetrardög-
um og lögðu í göngutúr. Minnis-
stæður er einn slíkra viðburða.
Þær höfðu, allar þrjár, valið mót-
stað á brú, sem byggð var á
Hvammsá sumarið áður. Eftir að
hafa borið sig saman i sveitarsim-
anum lögðu þær samtímis i ferð-
ina, hver frá sínum bæ. Þegar
nálgaðist áfangastaðinn var eins
og blásið hefði verið i lúður.
Kapphlaup var hafið. Dagleg
hlaupaþjálfun og vetrarbúningur
að heiman voru ekki jákvæðir
förunautar, en viljann vantaði
ekki. Eigi man ég hver kom fyrst
að marki, en lítill var munurinn.
Það sem geymist best í minni eru
háværar raddir og léttir hlátrar,
sem liðu út í veðursældina. Nú
eru allar þessar konur gengnar af
sviði jarðlífsins, og enginn þeirra
nánustu dvelur nú í Skeggjadal,
dalnum fagra, sem með sólgyllt-
um hliðunum sínum brosir yfir
sviðið, er minnir á gott nágrenni
liðins tima.
Fjölskylda Vilborgar og
Magnúsar var skemmtilegt fólk.
Allir einstaklingar fjölskyldunn-
ar höfðu söngrödd góða og einnig
mikla sönghneigð. Unga fólkið
greip á lofti nýju lögin í útvarp-
inu og kenndi þeim, sem eldri
voru. Hjónin gerðu fyllingu í
messusöngva kirkjunnar á staðn-
um, oft méð tvíröduðum söng, og
móðir Vilborgar hafði verið for-
söngvari í kirkjunni á Kollafjarð-
arnesi og fékk siðan tækifæri til
að prýða söng annarar kirkju.
Guðbjörg móðir Vilborgar, og
Arnfriður amma hennar settu um
tima svipi sína á heimilið í
Hvammi. Guðbjörg var mikilhæf
og um margt glæsileg kona. Mikl-
ir erfiðleikar á lífsbrautinni voru
stundum heilsu hennar ofviða, og
aldur hennar varð ekki hár. En
manngöfgi munans leyndist þeim
ekki, sem kynntust henni.
Arnfríður, amma Vilborgar,
naut umönnunar dótturdóttur
sinnar og annars vandafólks um
12 elliáraskeið. Heiðríkja sið-
kvöldsins geislaði þar jafnan um
bjarta brá. Bæri gest að garði var
hún ekki aðeins þægilegur mót-
takandi, heldur einnig kærkom-
inn skemmtikraftur. Hún fagnaði
komumanni, bauð sæti við hlið
sér, rétti tóbaksilátið, hóf sam-
ræður og blandaði geði. Það voru
ekki á dagskrá harmtölur um það,
að ævin hefði ekki alltaf baðað i
rósum, heldur miklu fremur bent
á nýlesna frásögn um fegurð lifs-
ins í guðsorðabókum eða tímarit-
um. Ahrif slíkra samfunda hlutu
að vekja þá hugsun hvað sá þáttur
væri fjölofinn og stór, sem heimil-
ið veitti lifi þessarar öldruðu
konu. Erfiðleikar daglegra anna
slóu aldrei fölva á hlýleikann á
orðinu amma, þegar spurt var um
þörf á fyrirgreiðslu, sem hentaði
stund og stað.
„Hvar sem manninum mætir
einhver mannúðarblær ljómar há-
degi hjartans . .. “ 1 ljósi minning-
anna slær enn í dag hugsvalandi
mannúðarblæ á útréttar hendur
gömlu nágrannanna frá Hvammi,
sem kynntu mér einlæga vini i
raun. Með þakkir í huga er vottaö
samúð öllum persónulega nær-
stöddum, sem eiga á bak að sjá
genginni sæmdarkonu. Og síðast
en ekki sist leitar hugurinn til
vinarins á sjúkrahúsinu, sem bíð-
ur. Eg megna það eitt að senda
honum hljóða kveðju með bæn
um blessun guðs.
Geir Sigurðsson.
Frá Skerðingsstöðum.
STANLEY
I®
Verkfærin
sem fara vel í hendi

Góð verkfæri þurfa að fara vel í hendi,
að öðrum kosti standa þau ekki undir
nafni sínu og merki.
STANLEY verkfærin hafa frá
upphafi verið talin með bestu
verkfærum, sem völ er á. Sumir
fagmenn vilja alls ekki önnur
verkfæri, hvort sem það heitir hefill,
hamar, skrúfjárn eða surform, —
meðal annars vegna þess hve
STANLEY fer vel í hendi!
STANLEY