Morgunblaðið - 05.01.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JANÚAR 1978
VIÐSKIPTI
VIÐSKIPTI — EFNAHAGSIVIAL — ATHAFNALÍF.
Umsjón: Sighvatur Blöndal.
V axtabrey tinff ar
vegna vaxandi
verðbólguhættu
í HAGTÖLUM mánaSarins i
desember kemur fram að
vegna vaxandi verðbólgu-
hættu var frá og með 1. ágúst
s.l. ákveðið að taka upp
nokkurs konar verðtryggingu
á inn- og útlánum bankanna
með þeim hætti að skipta
innlánsvöxtum og útláns-
vöxtum i tvo þætti, grunn-
vexti og verðbótaþátt vaxta.
Undanskildir eru þó vextir af
innstæðum á tékkareikning-
um.
Þegar þetta vaxtakerfi var
tekið upp, var frá því skýrt að
Seðlabankinn mundi fyrst um
sinn endurskoða verðbólgu-
þáttinn að jafnaði ekki sjaldnar
en á þriggja mánaða fresti með
hliðsjón af verðlagsþróuninni.
Yrði í upphafi miðað við, að
vaxta af bundnu té innlans-
stofnana í Seðlabankanum.
Jafnhliða framangreindum
vaxtabreytingum var tekin
ákvörðun um tvenns konar
minni háttar breytingar á út-
lánskjörum. Annars vegar var
um að ræða hækkun á grunn-
vöxtum víxla um !4% eða úr
9'A% í 9'/2% á ári. Hins vegar
breyttust kjör yfirdráttarlána á
hlaupareikningum á þann veg,
að grunnvextir lækkuðu úr 6%
í 4% á ári, en viðskiptagjald,
sem reiknast af upphæð láns-
heimildar, hækkaði úr 5% i 7%
á ári.
Taflan sem fer hér á eftir
sýnir helztu inn- og útlánsvexti
eftir siðustu breytingar ásamt
samanburði á vöxtum sem giltu
frá 1 ágúst s.l.
Gildandi vextir frá og með 21. nóv. 1977
Verðbóta-
Grunn- þáttur Heildar Fyrir
vextir vaxta vextir 21/11
Innlánsvextir: á ári i % á ári i % á ári í % á á ri i %
Almennar bækur 5 1 1 16 13
6 mánaða bækur 6.5 11 17.5 14,5
1 árs bækur 8 1 1 19 16
10 ára bækur 8 1 1 19 16
Vaxtaaukainnlán 18 1 1 29 26
Veltiinnlán Útlánsvextir: 3 — 3 3
Víxilvextir 9.5 1 1 20,5 17,25
Hlr. yfirdráttarvextir 4 11 15 14
Hlr. viðskiptagjald 7 — 7 5
Skuldabréf a 1) 1 1 1 1 22 19
Skuldabréf b2) Endurseld birgða 12 1 1 23 20
og rekstrarlán 4 1 1 15 11
Útgerðarlán 7 1 1 18 14
Vaxtaaukalán 19 1 1 30 27
ij Lan tn rikissjoos og lan meo sjairsKuioaraDyrgo riKissjoos
2) Örmur lán. þar með talin fasteignaveðslán. handveðslán og lán með ábyrgð,
ekki vaxtaaukalán
verðbótaþátturinn hækkaði um
nálega 60% af því, sem verð-
bólgan kynni að verða umfram
26% á ári. Tekið var fram, að í
þessu sambandi yrði höfð hlið-
sjón af breytingum á vísitölu
framfærslukostnaðar, en þó
yrði um að ræða sérstaka
vaxtaákvörðun Seðlabankans
hverju sinni, þannig að verð-
bótaþátturinn yrði ekki fast-
bundinn víð auglýsta visitölu
samkvæmt ákveðnum
reikningsreglum.
Bankastjórn Seðlabankans
ákvað því á þeim grundvelli,
sem hér hefur verið lýst, að
höfðu samráði við bankaráð,
hækkun á verðbótaþætti vaxta
um 3% á ári frá og með 21
nóvember s.l. Verðbótaþáttur
allra innláns- og útlánsvaxta
hækkar úr 8% i 11% á ári.
Einnig var ákveðið að hækka
grunnvexti endurseljanlegra
birgðalána og rekstrarlána í
4% úr 3% á ári og grunnvexti
útgerðarlána úr 6% í 7%. Þær
breytingar eru í samræmi við
þá stefnu að minnka misræmi í
vaxtakerfinu og jafna lánskjör
atvinnuveganna, jafnframt þvi
sem hækkun grunnvaxta af
endurseljanlegum lánum er for-
senda nauðsynlegra hækkana
Heimildir innlánsstofnana til
að veita vaxtaaukalán hafa ver-
ið rýmkaðar töluvert á siðustu
mánuðum og samhliða framan-
greindum vaxtabreytingum var
tekin ákvörðun um frekari
rýmkun á reglum, sem um
þessi lán gilda.
Þótt bankastjórn Seðlabank-
ans telji óhjákvæmilegt að
hamla gegn óhagstæðum áhrif-
um vaxandi verðbólgu spari-
fjármyndun í landinu og starf-
semi lánastofnana með þeirri
hækkun verðbótaþáttar vaxta,
sem hér hefur verið lýst, er
Ijóst, að með slíkum aðgerðum
er ekki unnt að leysa nema
hluta þess vanda, sem við er að
fást. Meginmarkmiðið verður
að vera að snúa verðlagsþróun-
inni aftur til betri vegar, en til
að það megi takast er þörf
umfangsmikilla aðgerða bæði i
peningamálum, ríkisfjármálum
og á öðrum sviðum efnahags-
mála. Forsenda slíkra aðgerða
er annars vegar almennur
skilningur á þeim hættum sem
áframhaldandi verðbólga hefur
T för með sér, en hins vegar
víðtækt samstarf stjórnvalda og
hagsmunasamtaka um aðgerð-
ir til úrbóta
Ullariðnaróurinn hefur gjarnan kynnt sfna framlciðslu á vörusýningum og cr þessi mynd frá einni slíkri
sýningu.
Ullaridnadurinn:
Mikil gróska
á árinu 1977
í árslok 1977 voru starfandi 15
prjónastofur hér á landi, sem
framleiða til útflutnings, og hef-
ur prjónastofum fjölgað um tvaer
á árinu. Stærð þessara prjóna-
stofa er þó mjög mismunandi, eru
mað allt frá einni prjónavél upp í
rúmlega 20 vélar. Pólarprjón á
Blönduósi og Hekla á Akureyri
hafa flestar prjónavélarnar. ÖII
áðurnefnd fyrirtæki reka einnig
saumadeildir. Auk þess eru 12
fyrirtæki sem eingöngu reka
saumastofur sem byggja mikið á
útflutningi og hefur þeim fjölgað
um þrjár á árinu og vitað er nú
um fyrirhugaða stofnun tveggja
nýrra saumastofa, segir f nýút-
komnu fréttabréfi Útflutnings-
miðstöðvar iðnaðarins.
Þá kemur fram í fréttabréfinu,
að ekki fari milli mála, að ekki
hefði verið hségt að auka útflutn-
ing um 50% á s.l. ári ef ekki hefði
komið til mikil afkastaaukning.
Hins vegar má velta því fyrir sér
hvort fjölgun prjóna- og sauma-
stofa sé æskileg frá sjónarmiði
heildarinnar. Framundan eru
mikil átök um framleiðsluaukn-
inguna og bætt gæði. Hvort
tveggja krefst aukinnar sérþekk-
ingar en sérþekkingin byggist
seint upp þar sem framkvæmda-
stjórinn hefur framkvæmda-
stjórnina sem aukastarf, verk-
stjórinn hefur litla reynslu og
enn minni völd og prjónamaöur-
inn hefur ekki orðið neinnar
starfsþjálfunar aðnjótandi. Því
miður einkennast nýju fyrirtækin
alltof oft af þessu.
Það er margt sem bendir til
þess, að til þess að unnt sé að
knýja fram framleiðsluaukningu
þurfi stærri einingar, a.m.k. er
það reynsla í Evrópu. Það segir
sig líka sjálft að 8—12 manna
saumastofa á í erfiðleikum með
að standa undir framkvæmda-
stjóra og verkstjóra, sníðamanni
með reynslu og svo framvegis.
Markaðsútlitið fyrir 1978 er
gott — um það ber öllum saman
en á það er að líta að varla er unnt
að gera ráð fyrir meiri hækkun á
erlendum mörkuðum en 10%,
raunhæfara væri víst að segja
5—10%. Við vitum hins vegar að
samið hefur verið um miklu
hærri launahækkanir og nú þegar
er farið að tilkynna miklar
hækkanir á bandi til prjónastofa.
Sé gert ráð fyrir svipuðu gengis-
sigi og undanfarna 12 mánuði þá
ná þessir endar hvergi nærri sam-
an. Það er því ljóst að framundan
eru átök, sem engan veginn er
ljóst hvernig fara. Það eru fleiri
iðngreinar heldur en ullar-
iðnaðurinn sem eiga erfitt með að
sjá fram úr þessum vanda. Og um
það skal engu spáð hvernig
stjórnvöld muni bregðast við hon-
um, en hitt er augljóst, að þau
fyrirtæki sem geta knúið fram
verulega framleiðsluaukningu og
um leið bætt gæði standa betur að
vígi í þessum bardaga en hin sem
það ekki geta, segir að lokum í
fréttabréfinu.
Rádstefna Stjórnunarfélags íslands:
, j óðfélagsleg markmið
og afkoma íslendinga”
Stjórnunarfélag tslands
gengst fyrir ráöstefnu um
þjóðfélagsleg markmið og
afkomu fslendinga dagana
12.—14. janúar n.k. að
Munaðarnesi. Aðairæðu-
menn ráðstefnunar verða
dr. Guðmundur K.
Magnússon prófessor, dr.
Gylfi Þ. Gíslason prófessor
og alþingismaður og Jónas
H. Haral/, bankast jóri.
I frétt frá félaginu segir
ennfremur, að á undan-
förnum árum hafi í
nágrannalöndum okkar :tt
sér stað umræður um ný og
breytt markmið iðnvæddra
þjóða. Þannig sýnist mörg-
um, að áherzlan hvíli frem-
Dr. Guðmundur K. Magnússon
ur á jafnréttis og öryggis-
markmiðum en hagvaxtar-
markmiðinu, sem hefur
verió einkennandi fyrir
þessar þjóðir um árabil.
Tilgangur ráðstefnu
Stjórnunarfélags íslands
er að fjalla um „þjóðhags-
leg markmið íslendinga og
áhrif þeirra á lífskjör
landsmanna". Aðalræðu-
menn verða eins og áður
sagði dr. Gylfi Þ. Gíslason,
sem flytur ræðu um þjóð-
hagsleg markmið íslend-
inga, Jónas H. Haralz, sem
fjallar um spurninguna
,Er hagvaxtarsjónarmiðið
írelt? og dr. Guðmundur
K. Magnússon, sem ræðir
um afkomu íslendinga og
stjórn efnahagsmála.
Þá verður sérstaklega á
ráðstefnunni rætt um
stjórn efnahagsmála og