Morgunblaðið - 05.01.1978, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JANUAR 1978
Borgarstofnanir Reykjavíkur:
Verðlagsþróun eykur
á rekstrarvandann
/
Ur ræðu borgarstjóra um fjárhagsáætlanir borgarfyrirtækja
Morgunblaðið birti sl. þriðjudag kafla úr
ræðu Birgis ísl. Gunnarssonar borgarstjóra, er
hann flutti með frumvarpi að fjárhagsáætlun
Reykjavíkurborgar fyrir árið 1978. Hér á eftir
verður birtur að hluta kafli úr ræðu borgar-
stjóra er fjallaði um Rafmagnsveitu Reykjavík-
ur, Hitaveitu Reykjavíkur, Vatnsveitu Reykja-
víkur og Strætisvagna Reykjavíkur.
Fram kom í ræöu borgarstjóra að borgar-
stofnanir eiga nú við vaxandi rekstrarerfið-
leika að stríða, vegna hækkandi rekstrarkostn-
aðar, þrátt fyrir margs konar ráðstafanir til
hagræðingar og sparnaðar. í sumum tilfellum
hafa rangar verðstöðvunaraðgerðir leitt til
hærra þjónustuverðs til borgaranna en ella
hefði þurft að vera.
0 Rafmagnsveita
Reykjavíkur
Borgarstjóri gat þess m.a. að
enn hefði ekki tekizt að tryggja
heilbrigðan fjárhagsgrundvöll
Rafmagnsveitu Reykjavíkur á
þann hátt, að verð seldrar raforku
standi undir eðlilegum og nauð-
synlegum rekstri og framkvæmd-
um. Rangar verðstöðvunaraðgerð-
ir hafi hins vegar leitt til hærra
raforkuverðs en vera þyrfti og
mætti ætla, að raforkuverð sé nú
um 8% hærra af þeim sökum en
þyrfti og yrði 20% hærra en ella á
næsta ári (1978), ef "fnæta ætti
afborgunum lána með verðhækk-
un raforku.
Erlendar skuldir Rafmagnsveit-
unnar nema nú 8 milljónum doll-
ara ($) og er i fjárhagsáætlun
fyrir árið 1978 gert ráð fyrir leng-
ingu lána til að mæta afborgunum
á þvl ári, en þær nema 420 m. kr.
Er þetta gert til að stilla í hóf
gjaldskrárhækkun frá 1. nóv. sl.,
en hún nam 15% að viðbættum
6% vegna hækkunar á aðkeyptri
orku frá Landsvirkjun.
Borgarstjóri gat þess að lögð
hefði verið fram fjárhags- og
framkvæmdaáætlun til 5 ára fyrir
þessa borgarstofnun. Endurskoð-
un kunni þó að vera nauðsynleg,
ef forsendur bregðast: 1) Ekki
væri reiknað með hækkun Iauna-
kostnaðar eða rekstrarkostnaðar
um fram það, sem þegar gerðir
kjarasamningar fela í sér; 2)
Ekki er gert ráð fyrir eignarfram-
lagi til Landsvirkjunar vegna
Hrauneyjafossvirkjunar á árinu
né hækkun á gjaldskrá Lands-
virkjunar; 3) Gert væri ráð fyrir
að fá 420 m. kr. Ián til greiðslu
afborgana; 4) Gert væri ráð fyrir
þvi að efni í þrýstivatnspípur og
132 kV aðveitukerfi falli niður en
endanleg afgreiðsla þess væri i
höndum Alþingis.
Orðrétt sagði borgarstjóri:
„Heiidarvelta Rafmagnsveit-
unnar á næsta ári er áætluð 4
milljarðar 43 milljónir króna og
hafa þá verið frádregin opinber
gjöld af sölu raforku, þ.e. sölu-
skattur og verðjöfnunargjald,
sem alls nema 1 milljarði 264
milljónum króna. Er enn minnt á,
að ósk um lækkun eða niðurfell-
ingu þessara gjalda til ríkisins
hefur ekki verið sinnt, en skatt-
lagning af raforku mun nú vera
orðin hærri hér á landi en á öðr-
um Norðurlöndum.
Af framkvæmdum Rafmagns-
veitunnar á næsta ári ber helzt að
nefna byggingu aðveitustöðvar
við Barónsstfg, sem þegar er haf-
in, svo og lagningu 132 kV
strengjar að henni frá þegar
byggðri aðveitustöð við Lækjar-
teig. Hér er um að ræða lið I
skipuiagðri uppbyggingu aðveitu-
kerfis fyrir orkuveitusvæðið til að
tryggja öryggi orkuflutnings i
framtiðinni. Einnig ber að nefna
lagningu nýrrar þrýstivatnspipu
frá Árbæjarstíflu að Elliðaárstöð,
en framkvæmd þessi er óvenju
arðbær, þar sem með henni verð-
ur unnt að lækka álagstoppana í
orkukaupum frá Landsvirkjun.
Framkvæmdir þessar, ásamt al-
mennri aukningu og viðhaldi á
kerfi Rafmagnsveitunnar, koma
fram í sundurliðaðri fram-
kvæmdaáætlun fyrirtækisins, en
þar er einnig gerð grein fyrir þvi,
hvernig kostnaður skiptist á hin
ýmsu sveitarfélög á orkuveitu-
'svæðinu.
Rafmagnsveitan hefur á yfir-
standandi ári gert sérstakar ráð-
stafanir til lækkunar rekstrar-
kostnaðar hjá fyrirtækinu. Hafa
störf m.a. verið stokkuð upp með
skipulagsbreytingum og aukinni
vélvæðingu og stöðum fækkað,
þar sem kostur er á því.
Ekki hefur verið ráðið nýtt fólk
i stað starfsmanna, sem hætt
hafa, en menn hafa i nokkrum
tilvikum verið fluttir milli starfa.
Þannig hefur nú verið fækkað
um 14 stöður hjá þeim deildum
R.R., sem aðsetur hafa i Hafnar-
húsi, og jafnframt eru þar nú
felldar niður 3 stöður, sem heim-
ild var fyrir, en enginn var í á
þessu ári.
1 bækistöðinni í Ármúla fækkar
um l'/i stöðu, en 1 bætist við og
auk þess taka vikukaupsmenn við
4 stöðum, sem fastir starfsmenn
áður gengdu.
Varðandi framangreinda stöðu-
hækkun munar mest um þá fækk-
un, sem varð vegna breytts inn-
heimtufyrirkomulags, þegar
álestrum var fækkað I 2 á ári, en
notkun áætluð þess á milli með
tölvu.
Til þess að ná betur tökum á
ýmsum vandamálum I rekstrin-
um, hefur nú verið tekið upp ná-
kvæmara kostnaðarbókhald en
áður, og I gangi er skipulagt starf
á sviði kostnaðarlækkunar að er-
lendri fyrirmynd með svokölluð-
um K/L eða cost reduction áætl-
unum.
Þessu starfi verður haldið
áfram og stefnt að því að minnka
mannahald og annan kostnað, án
þess að draga úr þjónustu við
rafmagnsnotendur.
Á næsta ári er m.a. áformað að
festa kaup á sérstökum búnaði,
sem tengdur verður við tölvur
Skýrsluvéla ríkisins og Reykja-
vikurborgar, og sem gerir starfs-
mönnum R.R. í Hafnarhúsi kleift
að svara fyrirspurnum notenda
tafarlaust með því að líta á sjón-
varpsskerm fyrir framan sig, eii
þar er stöðugt hægt að kalla fram
ferskar upplýsingar af tölvutekn-
um skrám. Þetta mun spara bæði
pappír og starfslið, veita notend-
um bætta þjónustu og starfs-
mönnum R.R. betri möguleika til
eftirlits.
Þessi þáttur í starfsemi R.R. er
dæmi um þær hagræðingarað-
gerðir, sem á hverjum tima eru í
gangi hjá borginni og fyrirtækj-
um hennar til að draga úr rekstr-
arkostnaði.
0 Hitaveita
Reykjavíkur
Að þvi er varðar áætlun Hita-
veitu Reykjavfkur er gert ráð fyr-
Birgir fsl. Gunnarsson
borgarstjóri.
ir hækkun gjaldskrárinnar i 75
kr./rúmm. vatns, eða um 18.6%,
en eftir þá hækkun áætlar hita-
veitustjóri, að kostnaður húseig-
enda á veitusvæðinu verði u.þ.b.
29.6% af þvi, sem kosta myndi að
kynda með olíu.
1 þessu sambandi er vert að
vekja athygli á, að sé miðað við
upphaf verðstöðvunartimans árið
1970 og vísitala byggingarkostn-
aðar og gjaldskrá Hitaveitunnar
þá hvoru tveggja ákveðin 100, þá
nemur gjaldskrá Hitaveitunnar
nú aðeins 67% af vísitölu bygg-
ingarkostnaðarins og eftir um-
rædda hækkun 79%. Þessi hlut-
fallslega lækkun á gjaldskrá mið-
að við þróun byggingarvísitölunn-
ar á þessu árabili er m.a. möguleg
vegna stækkunar á veitunni og
aukins markaðar bæði hér í
Reykjavik, en einnig í nágranna-
sveitarfélögunum.
1 þessu sambandi má einnig
nefna, að samanburður við al-
mennt timakaup I hafnarvinnu
leiðir í Ijós, að þrátt fyrir áætlaða
hækkun vatnsverðs væri samt
hægt að kaupa 50% meira af
vatni fyrir eitt timakaup en var
árið 1970.
Helztu framkvæmdir á vegum
Hitaveitu Reykjavíkur á næsta
ári er borun á þrem nýjum holum
i Mosfellsdal og Reykjavík og
tenging þeirra við safnæðakerfið
svo og lögn siðasta áfanga Reykja-
æðar II, þ.e. frá Elliðaám að
geymunum á Öskjuhllð. Þá verð-
ur reistur miðlunargeymir í
Hnoðraholti við Hafnarfjarðaræð.
Einnig verður haldið áfram lögn
nýrra dreifikerfa bæði i Breið-
holtshverfi, Árbæjarhverfi og
iðnaðarhverfi við Vesturlands-
veg.
0 Vatnsveita
Reykjavíkur
A vegum Vatnsveitu Reykjavlk-
ur er nú unnið að síðasta stóra
áfanganum, sem eftir er við lögn
nýju aðalæðarinnar frá Heiðmörk
og á honum að vera lokið i júlí á
næsta ári. Um svipað leyti er áætl-
að, að öðrum frágangi aðalæðar-
innar verði lokið, alla leið að
Gvendarbrunnum. Vmsum teng-
ingum nýju aðalæðarinnar við
eldra kerfi verður lokið síðla
haust 1978.
Á næsta ári er stefnt að þvl að
ná nokkrum megináföngum í
endurnýjun aðalæðanna og virkj-
un nýrra vatnsbólanna, s.s.
0 1. taka í notkun nýju aðalæð-
ina.
0 2. leggja niður opna sjálf-
rennslisvatnsbólið frá árinu 1909.
0 3. virkja borholur á Jaðar-
svæðinu, sem koma í stað þess
vatns, sem nú fæst úr vatnsbólinu
frá 1909, auk nokkurrar viðbótar
vegna vaxandi vatnsþarfar.
Með ofangreindum fram-
kvæmdum er unnt að leggja niður
trébrautirnar fra árinu 1923 auk
þess sem nýja aðalæðin getur
einnig komið í stað aðalæðarinnar
frá 1947, þótt gert sé ráð fyrir að
nýta hana enn um sinn. Kostnað-
ur á næsta ári er áætlaður 100
millj. kf- við aðalæðina, kr. 45
millj. við ýmsar tengingar á aðal-
æðum og kr. 130 millj. við virkjun
Jaðarsvæðisins.
Þá er gert ráð fyrir lögn dreifi-
kerfis i samræmi við áætlun
gatnagerðar um uppbyggingu
nýrra byggingarhverfa fyrir
u.þ.b. 111.5 millj.kr.
I stjórnarnefnd veitustofnana
eða borgarráði hefur ekki orðið
ágreiningur um nauðsyn þeirra
framkvæmda, sem nú hafa verið
raktar, en hins vegar hafa verið
nokkuð skiptar skoðanir um,
hvort hækka ætti vatnsskattinn
umfram þá hækkun, sem væntan-
leg er á fasteignamatinu, og ég
hef áður gert að umtalsefni.
Samkvæmt gildandi gjaldskrá
er heimilt að hafa vatnsskattinn
0.15% af fasteignamati, en með
bókun í 13. lið fundargerðar
borgarráðs frá 9. þ.m. er lagt til,
að vatnsskatturinn verði ákveð-
inn 0.115%, en það jafngildir
77.6% nýtingu á gjaldskránni og
um 11.6% hækkun á vatnsskattin-
um umfram það, sem endurskoð-
að og framreiknað fasteignamat
myndi gefa.
Ef hækkun vatnsskattsstuðuls-
ins fengist ekki myndi það jafn-
gilda auknum lántökum um kr.
68.5 millj. og yrði þvf I frumvarp-
inu að gera ráð fyrir lántökum,
sem næmu samtals 145.3 millj.,
eða niðurskurði framkvæmda.
Fyrirfram verður að ætla óliklegt
og jafnvel óæskilegt, að mögulegt
verði að taka svo há lán á næsta
ári, en niðurskurður fram-
kvæmda myndi aftur á móti hafa i
för með sér, að fyrrnefndum
framkvæmdaáföngum Vatnsveit-
unnar yrði ekki náð fyrr en sum-
arið 1979 og mætti þá reikna með
miklum rekstrarörðugleikum á
fyrri hluta þess árs og þar með
mjög ófullnægjandi vatnsþrýst-
ingi á vetrarvertíð.
Þegar reikningar borgarsjóðs
fyrir árið 1976 voru lagðir fram á
s.l. sumri gat ég þess, að ég hefði
óskað eftir því, að reikningar
veitustofnana yrðu samræmdir til
þess að auðvelda samanburð og að
slfk samræming þyrfti að eiga sér
stað við gerð fjárhagsáætlunar
fyrir árið 1978. Stjórn endurskoð-
unardeildar ásamt borgarbókara
hafa átt fund með forstöðumönn-
um veitustofnana um mál þetta,
en þar mun hafa komið i Ijós, að
málið var ekki eins einfalt og auð-
velt úrlausnar og ætlað var í
fyrstu. Stjórn endurskoðunar-
deildar hefur þvi ákveðið að
fresta málinu um sinn, þar sem
hún hefur unnið að hugmyndum
um enn frekari breytingar á
reikningsskilun borgarinnar og
vonazt er til þess, að frumtillögur
um þetta efni verði lagðar fram á
næsta ári.
0 Strætisvagnar
Reykjavíkur
Strætisvagnar Reykjavfkur
eiga nú við vaxandi rekstrarerfið-
leika að etja vegna mikillar hækk-
unar rekstrarkostnaðar, sem ekki
hefur reynzt unnt að mæta með
Framhald á bls. 21
» • s.
SVR eiga nú við vaxandi rekstrarerfiðleika að stríða. — Fargjaldatekj-
ur eru innan við 68% rekstrargjalda.