Morgunblaðið - 07.01.1978, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. JANUAR 1978
• •
Markús Orn Antonsson:
Margþætt starf Félagsmála-
stofnunar Reykjavíkur
Borgarstjórn ræðir úttekt hagsýslu-
skrifstofu á starfsemi félagsmálastofnunar
„Félaíismálastofnun Reykjavíkurhorííar viröist aö
fíestu leyti vel rekin stofnun og jafnvel betur en húast
hefói mátt við, miðaö við verulega útþenslu hennar um
tíma, ör starfsmannaskipti og erfið viðfangsefni,“ segir í
úttekt hagsýslustofnunar á Félagsmálastofnun borgar-
innar, sem var til fyrri umræðu í horgarstjórn sl.
fimmtudag. Þorbjörn Broddason, horgarfulltrúi Alþýðu-
bandalags, sagði skýrsluna bera vott ágætu starfi stofn-
unar og starfsfólks hennar — og væri það áreiöanlega
verðskuldað.
1 skýrslunni kemur fram að starfsemi stofnunarinnar
er í aðalatriðum fjórþætt:
1) Húsnæðismiðlun, en stofnunin ráðstafar um 700
íhúðum, sem eru í eigu borgarinnar, auk annarrar
fyrirgreiðslu á þessum vettvangi.
2) Rekstur dagvistunarheimila.
3) Heimilisþjónusta, sem er vaxandi þáttur í starfi
stofnunarinnar, við aldraöa, sem búa á eigin heimil-
um, og við sjúka, sem ekki eru vistaðir utan heimilis.
4) Leiöbeiningar og fyrirgrciðsla fjölskyldudeildar,
sem er margþætt starf, m.a. fjárhagsleg aðstoð sem
hcfur farið ört minnkandi.
Helztu niðurstöður
Markús Örn Anlonsson (S),
borgarfulltrúi, formaður félags-
málaráðs, gerði grein fyrir viða-
mikilli „Athugun á Félágsmála-
stofnun Reykjavíkurborgar", sem
hagsýsluskrifstofa Reykjavíkur-
borgar hefur unnið. Hér á eftir
fara kaflar úr máli hans:
Um helztu niðurstöður hag-
sýsluskrifstofunnar af þessari
athugun er einkum ástæða til að
vekja athygli á eftirfarandi:
0 1) — Veruleg aukning hefur
orðið á fjölda skjólstæðinga
félagsmálastofnunar síðan 1968.
Frá 1971 hefur fjölgunin aðallega
verið hjá þeim hluta skjólstæð-
inga, sem fá annars konar fyrir-
greiðslu en styrki eða lán. Þannig
voru það 19% allra skjólstæðinga
fjölskyldudeildar á aldrinum
16—67 ára sem nutu aðstoðar án
fjárhagsfyrirgreiðslu árið 1975 en
þetta hlutfall af heildinni var að-
eins 6,5% árið 1971. Séu skjól-
stæðingar 68 ára og eldri taldir
með verður hlutfallstala allra
skjólstæðinga, er fengu leiðbein-
ingar eða aðstoð án fjárhagsfyrir-
greiðslu árið 1975, hins vegar
38% af öllum skjólstæðingum
stofnunarinnarí Eins og fram
kemur í skýrslunni eru viðtöl við
skjólstæðinga talin úrræði í sjálfu
sér en ekki aðeins undirbúningur
að annarri fyrirgreiðslu. Þessi
viðtöl eru mismunandí tímafrek,
allt frá stuttum upplýsinga- og
leiðbeiningaviðtölum upp í mörg
og tímafrek viðtöl við fjölskyldur
um flókin félagsleg vandamál.
# 2) Heildarútgjöld Reykja-
víkurborgar til félagsmála fóru
mjög vaxandi á árunum
1968—1971 en hafa lækkað veru-
lega síðan. Frjáls framlög til
félagsmála fóru vaxandí frá árinu
1969 til 1974 en lækka milli ár-
anna 1974 og 1975. Skýringar á
þessu felast m.a. í því að með
lagabreytingum hefur dregið úr
hlutverki sveitarfélaganna á sum-
um sviðum félagsmála.
0 3) Ráðstöfunarfé félagsmála-
stofnunar óx verulega árin
1968—1972 að undanteknu árinu
1971 en frá 1972 hefur ráðstöfun-
arfé stofnunarinnar lækkað frá
ári til árs miðað við verðlag ársins
1975 og tekið skal fram, að tölur í
greinargerðinni miðast yfirleitt
síðast við árið 1975.
0 4) Rekstrarútgjöld félags-
málastofnunar I hlutfalli við
heildarrekstrarútgjöld borgarinn-
ar voru 6,2% 1968, um 8.6% árin
1970 og 1972 en 8,1% 1975.
Starfsmannahald
Félagsmálastofnunar
Um starfsmannahald hjá félags-
málastofnun segir í greinargerð
hagsýslustjóra meðal annars:
— Ekkert bendir til þess, að
skrifstofa félagsmálastjóra sé of
mönnuð, fremur virðist vera of
fámennt í rekstrar- og fjármála-
deild og fjölskyldudeild til þess
að þær deildir valdi þeim verk-
efnum, sem til félagsmálastofn-
unar berast.
I þessu sambandi vil ég minna
á, að félagsmálastofnunin hefur
gert tillögu um að fjölgað verði
starfsmönnum í rekstrardeild til
þess m.a. að ná þeim markmiðum,
sem hagsýsluskrifstofan leggur
áherzlu á í skýrslu sinni m.a. varð-
andi uppsetningu spjaldskrár og
afgreiðslur lána, sem ekki hafa
verið í nægilega föstum skorðum
að dómi hagsýsluskrifstofunnar
en félagsmálastjóri hefur hins
vegar gefið sínar skýringar á eins
og fram kemur af athugasemdum
hans.
Sé litið á heildarstarfsmanna-
fjölda félagsmálastofnunar og
hann metinn í mannárum, kemur
í ljós, að rúmleg tvöföldun hefur
orðið frá árinu 1969. Talið í mann-
árum var starfsmannafjöldinn
84,15 árið 1969 en 185,4 1975.
Starfsmannafjölgunin hefur fyrst
og fremst orðið við heimilishjálp
aðallega við aldraða og vegna
heimila og stofnana á vegum
félagsmálastofnunar, en mun
minni á skrifstofu félagsmála-
stjóra. Starfa nú um 76% alls
mannafla félagsmálastofnunar
við heimilishjálp og á heimilum
og gistiskýlum.
Starfsmannafjölgun hefur ver-
ið misjöfn milli ára mest 28% i
mannárum talið árin 1970—71 en
minnst árin 1971—1972 og
1972—1973, 7%. Milli áranna
1974—1975 varð aukningin 12%
en um það bil helmingur af fjölg-
un starfsfólks er vegna starfa í
þágu aldraðra.
Heimilishjálp
og öldrunarþjónusta
Aberandi er, að heimilishjálp
til aldraðra hefur vaxið miklum
Markús örn Antonsson, borgar-
fulltrúi, formaður Félagsmála-
ráðs Reykjavíkurborgar.
mun meira en önnur heimilis-
hjálp, eða um 246% á móti 32%,
ef miðað er við heimili, sem fá
þjónustuna, og um 311% á móti
77% ef miðað er við fjölda
klukkustunda í veittri aðstoð frá
1970—1975. Kostnaður vegna
heimilishjálparinnar hefur vaxið
mjög á undanförnum árum. Arið
1969 var hlutur Reykjavíkurborg-
ar í honum rúmar 10 milljónir,
árið 1974 33,8 milljónir en verður
á næsta ári 232,4 millj samkvæmt
frumvarpi að fjárhagsáætlun
1978 og nú stendur Reykjavík al-
farið að þessum rekstri eftir að
hlutdeild ríkisins er úr sögunni.
Mjög mikil aukning hefur einn-
ig orðið í tómstundastarfi aldr-
aðra. Árið 1968 voru mætingar
um 4000 í tómstundastarfinu en
árið 1975 var þátttakan tæplega
25000 mætingar. Þessi starfsemi
er að verulegu leyti rekin með
aðstoð sjálfboðaliða og hefur þátt-
taka sjálfboðaliðanna einnig auk-
izt nokkuð í takt við áhuga eldra
fólksins.
REYKJAVlKURBORG • HAGSÝSLUSKRIFSTOFA
2500
f
x )
■jr-
j? T.S7 _jF jtj. AjS£*ij^STCgmiNAK
2000
1500
1000
500
o L
Afgreiðsla og racóferð án fjárhags-
eóa lánveitingar.
1971
1972
'1973
1974
1975
frAr
Á þessari skýringarmynd er sá talinn skjólstæðingur, er nýtur aðstoðar fjölskyldudeildar (að
undanskilinni dagvistun barna á einkaheiniilum) og aðstoðar deildar um málefni aldraðra. þó ekki
tómstundastarf. Myndin sýnir að vaxandi hópur skjólstæðinga nýtur eingöngu leiðbeininga og
aðstoðar (stuðningsviðtala), þ.e. aðstoðar án fjárhagsfyrirgreiðslu eða 19% skjólstæðinga fjölskyldu-
deildar (16—67 ára) árið 1975 á móti 6.5% árið 1971. Hlutfallstala allra skjólstæðinga. sein fengu
leiðbeiningar eða aðstoð 1975 eru hins vegar 38%. Skjólstæðingar 67 ára og eldri, sem njóta
stuðningsviðfala. eru því helmingur þeirra, sem njóta annarrar fyrirgreiðslu en fjárhagsfyrirgreiöslu
árið 1975.
Vinnuálag í
Félagsmálastofniin
Vert er að geta þeirra upplýs-
inga, sem fram koma i töflu á
fylgiskjali nr. 8 en hún sýnir
meðal annars, að árið 1968 voru
það 16 af hverjum þúsund íbúum,
Reykjavíkur er leituðu aðstoðar
hjá Félagsmálastofnun en 29 af
hverjum 1000 árið 1975. Árið 1968
voru skjólstæðingar 98,8 á hvern
starfsmann en 109,8 á hvern
starfsmann 1975.
Hagsýsluskrifstofan bendir á,
að starfsmannaskipti séu tíð hjá
félagsmálastofnun og sé jafnmikil
hreyfing og um'er að ræða óæski-
leg, „þar sem viðfangsefni krefj-
ast bæði nokkurrar festu svo og
samræmis í afgreiðslum og í
meðferð rnála" eins og það er orð-
að. Félagsráðgjafar eru færri á
skrifstofu félagsmálastjóra, en
hagsýslan telur að ætla mætti, en
í október 1976 voru þeir 5 af 43
starfsmönnum.
Félagsmálastjóri hefur bent á,
að vinnuálag í stofnuninni sé mik-
ið og viðfangsefnin, sem starfs-
fólk_glimir við af alerfiðasta tagi,
þannig að i því sé fólgin aðalskýr-
ingin á þeim öru breytingum er á
starfsmannahaldi verða. Þetta er
hins vegar talsvert vandamál, sem
borgarstjórn þarf að taka til sér-
stakrar athugunar og í þvi sam-
bandi vil ég minna á, að gerð
hefur verið tillaga um fjölgun
fulltrúa í fjölskyldudeild, þar sem
mestur þunginn af meðferðar-
málum stofnunarinnar hvílir.
Það er stefna borgarinnar að
aðstoða þá, sem aðstoðar eru
þurfi, til sjálfsbjargar og í þvi
skyni ber að leggja höfuðáherzlu
á öll tiltæk úrræði áður en gripið
er til beinnar peningaaðstoðar.
Mörg þeirra atriða, sem gerð
eru að sérstöku umfjöllunarefni i
skýrslunni hafa verið til umræðu
hjá félagsmálaráði. Nýlega voru
endurskoðaðar reglur um
afgreiðslu fjárhagsaðstoðar,
leiguhúsnæðismál borgarinnar og
innheimta á húsaleigu hefur
verið til sérstakrar umræðu. Svo
er einnig um kynningarmál
félagsmálastofnunar, þ.e. þá
kynningu gagnvart almenningi
sem eðlilegt getur talizt að félags-
maðlastofnun reki um sína eigin
starfsemi. 1 undirbúningi er nú
alménnur kynningarbæklingur
um hina fjölþættu starfsemi
stofnunarinnar og ennfremur sér-
stakt rit um starfsemi í þágu aldr-
aðra og aðstoð við þá, er Reykja-
víkurborg veitir. Ábendingar um
skipulegt kynningarstarf, sem
fram koma í skýrslu hagsýslu-
skrifstofu, eru athyglisverðar og
ástæða til að ræða þær nánar.
Athugun er leiði til
tiliögugerðar og
endurskipulagningar.
Eins og ég tók fram áður er
skýrsla hagsýsluskrifstofu mjög
gagnlegt upplýsingarit um veiga-
mikinn þátt í starfsemi Reykja-
víkurborgar, sem kostar mjög um-
talsverðar fjárhæðir. Ég veit, að
borgarfulltrúum þykir fengur að
því að hafa slíkt heimildarrit með
höndum og jafngóðar ábendingar
til úrbóta og þar er að finna. 1
upphafi þessa kjörtímabils efnd-
um við til sérstakrar kynningar
fyrir borgarfulltrúa á starfsemi
félagsmálastofnunar og með
þeirri athugun sem nú er lögð
fram, tel ég að borgarfulltrúar
ættu að vera tiltölulega vel búnir
undir umræður um starfsemi
Félagsmálastofnunar og félags-
mál Reykvíkinga almennt.
Félagsmálaráð mun nú á
næstunni taka athugun hagsýslu-
skrifstofunnar til ítarlegri
meðferðar og gera tillögur sínar
til borgarstjórnar út frá henni. Ég
vil láta í ljós sérstakar þakkir til
fyrrverandi hagsýslustjóra, Ás-
geirs Thoroddsen, og Geirs Thor-
steinssonar, samstarfsmanns hans
og síðar eftirmanns í embætti
hagsýslustjóra, fyrir mikið og vel
unnið starf, svo og öðrum sem að
verki þessu hafa unnið.
Þessi skýrsla er hér með lögð
fram í borgarstjórn og ég geri að
tillögu minni að henni verði vísað
til annarrar umræðu og fram-
haldsumfjöllunar félagsmálaráðs
á milli umræðna.