Morgunblaðið - 11.01.1978, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR ll. JANUAB 1978
Magnús Þorkelsson skrifar frá Nottingham:
Helzt börn, sem
urðu eldi að bráð
— Um verkfall slökkviliðsmanna í Bretlandi
ÞESSA dagana litur England
nýtt ár og 9. viku verkfalls
slökkviliósins. 29. des. var sátt-
um hafnað af sambandi þeirra.
Samt var komið af stað fundi
milli deiluaðila sem kom saman
3. og 4. þ.m. Tala dauðsfalla
hækkar og það sorglegasta er
að það eru helst börn sem verða
eldinum að bráð.
Herinn ...
Hvernig ætli átján ára
unglingi liði að vaða gegn eldi,
eftir 2.—3. daga þjálfun, með
léleg tæki? Framan af stóðu
þeir einir og undir miklum
þrýstingi frá almenningi og
blöðum. Lítt þjálfaðir og tækja-
fáir fóru þeir gegn eldinum, og
leið þá yfir margan hraustan
drenginn. Og mörgum þessara
vösku pilta sem eru þjálfaðir til
að drepa í nafni föðurlandsins,
lá við að kasta upp, er fréttist af
barni i eldinum, sem engin von
var til að bjarga.
Slökkviliðið...
Upphaflega kaupkrafan var
upp á 30% hækkun launa, stytt-
ingu vinnutíma o.fl. Semsagt
langt fyrir ofan 10% viðmiðun
stjórnarinnar eins og allir hin-
ir. Framanaf var lagt blátt
bann við því að notuð yrðu
nokkur þeirra tækja ' sem
geymd eru á slökkviliðsstöðv-
um. Það þýddi t.d. að lögreglan
gat ekki skorið slasað fólk úr
bílflökum ef þurfti. Þó komu
þeir oft til hjálpar, einkum
þegar líða tók á verkfallið.
Einnig er líða tók á verkfallið
kom varaslökkviliðið til hjálpar
og verkfallsverðir máttu hjálpa
ef mannslíf var í veði. Svo hafa
bæst við heraflann sérþjálfaðir
menn frá flugher og flota, en
þeir hafa aðeins 15 stöðvar á
Bretlandseyjum öllum.
Hvern ...
Hvern á að láta vita ef kvikn-
ar í? Auðvitað herinn. En á líka
að láta slökkviliðið vita? 28.12
kviknaði í húsi í London. Tvö
börn fórust, 7 ára og 9 ára.
Rúmlega km í burtu er slökkvi-
liðsstöð, þar sem sex menn voru
við verkfallsvörslu. Þeir vissu
ekki af brunanum fyrr en
kollegi þeirra fór hjá og sagði
þeim frá því. Þó að þeir næðu á
staðinn rétt á undan hernum
var allt of seint að reyna að
bjarga börnunum. Scotland
Yard játti því að hafa ekki
reynt að láta þá vita, og jafn-
framt var sagt að slíkt væri
ekki fyrirhugað. Slökkviliðið
væri í verkfalli og að herinn
ætti að sinna þessu. Reis nú
upp deila milli slökkviliðsins og
Scotland Yard. Sagði slökkvilið-
ió að þarna væri verið viljandi
að reyna að sverta slökkviliðið
og um leið ætti að færa þær
fórnir sem færa þyrfti, þess
vegna mannslffum. Otkallið var
hálftima áður en nokkur komst
á staðinn. Foreldrarnir sluppu,
en deilan er óleyst.
9 vikur án kaups.
Eftir að hafa verið kauplaus-
ir í 9 vikur, eru flestir slökkvi-
liðsmenn komnir á Guð og
gaddinn. Lítið var um dýrð og
gjafir hjá þeim um jólin. Flest-
ir voru upp á náð ættingja og
vina komnir, enda var reiknað
út að kauptap frá því að verk-
fallið hófsf 14.11 ’77 til áramóta
sé £ 300,— og er þá ekki reikn-
að með hugsanlegri aukavinnu.
Því áttu fæstir hinn ómissandi
kalkún. Flestir lifðu sultarlifi
og enginn lýsti því yfir opinber-
lega að hann sæi eftir nokkru
eða hefði hug á að hætta fyrr en
samið yrði.
En þó að sjónvarp og blöð
hafi hitt á menn sem voru
svona fastir í trúnni, sýna tölur
annað. Töluverður hópur hafði
einhvers konar aukavinnu, og
komið hefur í ljós að u.þ.b. 400
manns hafa hætt starfi. Sumir
hafa'farið og gert aukavinnuna
að aðalstarfi eða leitað annarra
starfa, allir vegna vonar um
hærri laun eða hreinnar sjóð-
þurrðar. Þessum liðhlaupum
hefur verið bannað að taka til
starfa aftur við slökkviliðsstörf
af sambandi slökkviliðsmanna,
en fæstir segjast hafa áhuga.
Tölur...
Siðastliðna 3 mánuði hafa
orðið 30.000 tilfelli sem slökkvi-
liðið hefói átt að vinna. Líkast
til flest brunar. I þeim hafa
farist 366 manns. Verkfalls-
vikurnar fórust um það bil 126
manns sem er færra en á sama
tíma 1976. Þá fórust 182.
1 Skotlandi er talan 19 á móti
23 1976. Hver ástæðan er fyrir
lægra hlutfalli er óvíst. Líklegt
er að fólk hafi sýnt meiri var-
kárni en venjulega. Samt er
það ekki nógu góð ástæða þvi að
á sama tima hækkaði tala tjóns
á verðmætum. Nóvember 1976
brunnu verðmæti að andvirði £
19,3 millj. Meðaltal á mánuði
jan.—okt. 1977 er £ 18,5 millj. í
nóvember 1977 var talan £ 42.
millj. þar af eru aðeins tvær
vikur verkfallsins meðtaldar.
Hvernig desember kemur út er
ekki víst ennþá, en menn bíða
spenntir eftir þeim tölum. Þess
má geta, að fyrstu verkfalls-
vikurnar voru dátarnir frekar
áhorfendur en nokkuð annað.
Kostnaðurinn við að reka
slökkvilið Bretlandseyja var ár-
ið 1976 £ 226 millj. Um það bil
80% fóru í laun. Þær vikur sem
slökkviliðið var í verkfalli, hafa
sparast um £ 25 millj. Að vísu
er reikningur frá hernum
ókominn, en laun þeirra eru
mun lægri og þar að auki eru
þeir færri en þeir sem venju-
lega sinna störfum þessum.
Afleiðingar?
Þetta er í fyrsta skipti sem
slökkviliðið fer í verkfall. Af-
leiðingarnar eru að sýna sig.
Hverju breytir það öðru en
kaupi? Síðustu vikurnar hefur
það sýnt sig, að líklega er hægt
að komast af með minna lið en
áóur hefur verið. Það hefur
komið í ljós, að öllum líkindum
er hægt að fækka um helming
til sveita, ef sá helmingur sem
hættir sinnir störfum sem vara-
lið. Og líka má fækka slökkvi-
liðsmönnum í borgum. Hve
mikið er ekki víst, en öruggt er
að fleira breytist en talan í
launaumslaginu.
Framhald á bls. 21
Ólafur Gunnarsson framkvæmdastjóri:
Audlindaskattur er skatt-
lagning á sjávarútveg til
styrktar öðrum atvinnugreinum
SVO AUGLJÓSAR staðreyndir, ætti ekki að þurfa að
skrifa um í blþð. É{? tel þó nauðsynlegt, því svo virðist
sem margir geri sér þetta ekki ljóst.
Helst hafa nokkrir framagosar I
stjórnmálum, svo og forráðamenn
hagsmunasamtaka, sem vonast til
að fá auknar styrkveitingar frá
sjávarútveginum, skrifað um auð-
lindaskatt.
Þau rök hafa komið fram, að
aðrir atvinnuvegir séu ekki sam-
keppnisfærir við sjávarútveg og
þvi sé skattlagning nauðsynleg,
auk þess þrengi hún svo að hag
fyrirtækja í sjávarútvegi, að þá
muni mörg þeirra hætta starfsemi
og sókn i fiskistofnana því
minnka. Þessi rök eru falsrök.
Ég tel alveg óeðlilegt að ein
atvinnugrein greiði með annarri.
Sjávarútvegurinn hefur, öfugt við
það sem margir halda, gert alltof
mikið af sliku. Með lækkandi að-
flutningsgjöldum fer sú meðgjöf
minnkandi og er það m.a. ástæðan
fyrir auknum áróðri fyrir áuð-
lindaskatti nú.
Eðlilegt hlýtur að teljast að
hver atvinnugrein búi við sem
líkust kjör. Greiði sín gjöld og
njóti sinna tekna.
Þannig hlýtur nýting fjármagns
aó vera bezt og möguleikar til
aukinna launagreiðslna meiri.
Sjálfsagt er að vernda innlenda
framleiðslu gegn undirboðum er-
lendis frá og stjórna samkeppnis-
aðstöðu innlendrar og erlendrar
framleiðslu, eftir því sem þaó er
talið heppilegt frá þjóðhagslegu
sjónarmiði.
Hægt er að stjórna sókn í fiski-
stofnana með því að hafa áhrif á
stærð fiskiskipaflotans.
Til þess eru margar leiðir.
Lánasjóðir sjávarútvegsins og
ekki síður viðskiptabankar geta
haft afgerandi áhrif í þessum efn-
um. Fyrirtækjum sem er stjórnað
þokkalega og fyrirtæki í sjávar-
þorpum, þar sem atvinnulíf bygg-
ist alfarið á sjávarútvegi, ættu að
hafa einhvern forgang.
En allar takmarkanir eru
vandasamar, því verða ákvarðanir
að vera teknar af mönnum, sem
hafa þekkingu á sjávarútgegi, ef
ekki á illa að fara.
Rétt er að muna, að f járfesting í
sjávarútvegi hefur ævinlega sætt
gagnrýni.
Síldarverksmiðjur Norðurlands
þóttu á sínum tíma orðnar allt of
stórar, sama var með verksmiðjur
sunnan- og austanlands. Nú er
talað um að afkastageta verk-
smiðjanna, sé of lítil.
Síldveiðiflotinn þótti orðinn
alltof stór I lok síldaráranna.
Þessi floti hefur siðan haft næg
verkefni og varla væri veidd mik-
il loðna nú, ef ekki væri þessi floti
fyrir hendi. Svona má lengi telja.
Staðreyndin er sú að fjárfesting
í sjávarútvegi hefur nýst furðu
vel og án efa betur en orðið hefði
ef hagspekingar lærðir og ólærðir
hefðu ráðið meiru.
Afkoma fiskverkunar hefur
verið mjög slæm hin síðari ár og
mun verri en fyrirtækja í iðnaði.
Rekstrarskilyrði eru reiknuð út
af þjóðhagsstofnun og síðan leit-
ast stjórnvöld við, að sjá svo til
með efnahagslegum aðgerðum, að
rekstur meðal fyrirtækis sé sem
næst núlli, þ.e. hvorki. um tap eða
hagnað að ræða. Eðlilegt er að •
Olafur Gunnarsson
verulegur munur sé á afkomu ein-
stakra fyrirtækja, þar sem að-
stæður eru breytilegar.
Svona knappt hefur verið
skammtað undanfarið, að mörg
fyrirtæki starfa nú i óhentugum
húsakynnum, með úreltum vél-
um, eða' eru hreinlega að hætta
starfsrækslu.
Það virðist vera stefna stjórn-
valda að fækka fyrirtækjum i
sjávarútvegi og er markmið
þeirra að því leyti sama og for-
mælenda auðlindaskatts. Stjórn-
völd ná því marki einfaldlega með
því, að ákveða rekstrargrundvöll
fiskvinnslu þannig, að mörg fyrir-
tæki hafa enga möguleika til
starfsrækslu.
Þessi stefna er stórhættuleg.
Fyrirtæki sem hætta starfrækslu,
hefja hana ekki aftur, þegar að
því kemur að nægur fiskur verð-
ur i sjónum.
Eg tel þvert á móti að eftir
nokkur ár þurfi að auka afkasta-
getu fiskvinnslustöðva. Jafnframt
þarf að fá fleira fólk til starfa.
Til þess þurfa störf við fisk-
vinnslu að verða eftirsóknarverð-
ari, en þau eru nú.
Það er ekkert annað en nútíma
þrælahald, að flytja inn útlend-
inga til að vinna störf sem við
viljum ekki vinna við sjálfir.
Vilji menn meiri fiskfriðun en
orðin er, þá held ég að byrja ætti
á því að banna vinnu í fiskvinnslu
eftir kl. 20.00. Þá munu þeir sem
of mikinn fisk hafa, selja öðrum
fisk sem lítið hafa.
Þannig minnkar þrýstingurinn
á aukningu fiskveiðiflotans. Auk
þess sem það að vinna eftir kl.
20.00 er ekki sérlega skynsamlegt,
hvorki fyrir atvinnurekandann
né launþegann.
Fram hefur komið sú hugmynd
að auðlindaskattur skuli nema
álíka upphæð og tolltekjur ríkis-
sjóðs. Þær voru um 12 milljarðar
1976. Með gengisbreytingu fái síð-
an sjávarútvegurinn tekjur á móti
auðlindaskattinum. Sama ár nam