Morgunblaðið - 17.01.1978, Side 17
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JANUAR 1978
17
erum við íslendingar síður en
svo þeir einu, sem standa
frammi fyrir vandamálum, og
við þurfum augljóslega einnig
að gera upp hug okkar um það,
hvert við viljum stefna i framtí-
inni. Nokkrar umræður hafa átt
sér stað um þessi mál að und-
anförnu í þjóðlífinu. Stjórnun-
arfélagi íslands fannst því tima-
bært að skapa tækifæri til þess
að auðvelda skoðanaskipti og
ákvörðunartöku i þeim efnum
með því að efna til þessarar
ráðstefnu. Okkur er Ijóst, að við
erum ekki einir i heiminum og
getum ekki upp á eindæmi
ákveðið alfarið hvert stefnir i
framtiðinni, en að sjálfsögðu
viljum við vera með i því að
móta stefnuna um það, hvaða
valkosti við nýtum og hvaða
leiðir við förum. Am leið og ég
vonast til þess, að viðstaddir
eigi auðveldara með að gera
upp hug sinn eftir að hafa hlýtt
á þau framsöguerindi og tekið
þátt í þeim umræðum, sem hér
munu eiga sér stað, segi ég
ráðstefnu Stjórnunarfélags ís-
lands, Þjóðhagsleg Markmið
og Afkomu íslendinga, setta.
Kínverjar neyðast til
að flytja inn mikið
kom frá Vesturlöndum
VEGNA mjög slæmrar uppskeru
á árinu 1977 neyðast Klnverjar til
að flytja inn að minnsta kosti
6—7 milljónir lesta af korni er-
lendis frá á þessu ári til að geta
fullnægt eftirspurn. Skýringar
Kfnverja eru þær, að óvenju kalt
veður hafi einkum valdið þessum
uppskerubresti, sem hafi verið
mestur á hrfsgrjónum og hveiti.
Þrátt fyrir þennan uppskerubrest
er talið, að almennt hafi landbún-
aður aukið framleiðslu sfna um
14% á s.l. ári.
Kfnversk iðnaðarfyrirtæki,
aðallega f olfu-, stál- og kolaiðn-
aði, voru með töluvert mikla
aukningu á s.l. ári og búast við
mjög góðri útkomu á þessu ári,
jafnvel töluverðum útflutningi,
sem hefur verið af skornum
skammti til þessa.
þessum áratug, hafi skaðað
stórlega siðferði þjóðarinnar og
það sé að hafa alvarleg áhrif i
íslenzku efnahagslifi?
Frá minu sjónarmiði verður
þvi svarið við spurningu um,
hver eigi að vera þjóðfélagsleg
markmið Islendinga, að vera
viðtækt. Á hinn bóginn er mér
Ijóst, að svarið má ekki vera
fólgið í almennri staðhæfingu
t.d. um nauðsyn þess að keppa
að hamingju og farsæld, að
heilbrigðu og fögru mannlífi.
En ég legg áherzlu á, að það má
ekki heldur vera svo einfalt að
segja, að það skuli fólgið i hag-
vexti og hagsæld.
Ef einhver tæki upp á þvi að
spyrja mig, hvort ég væri efnis-
hyggjumaður, þá mundi ég
vilja fá að vita, hvað spyrj,andi
ætti við með efnishyggju. Ef
hann segðist eiga við það, að i
riki náttúrunnar séu reglu-
bundin lögmál að baki hinum
fjölbreyttustu fyrirbærum, en
ekki dulræn öfl eða góðir eða
illir andar, svara ég já. Ef hann
segði, að maðurinn, með þvi að
hagnýta hæfi sitt til athugana
og athafna, gæti öðlazt vit-
neskju um þessi reglubundnu
lögmál, — ef hann segði, að
með ímyndunarafli og skyn-
semi gæti maðurinn öðlazt auk-
inn skilning á þvi, sem gerist í
ríki náttúrunnar, og sett fram
prófanlegar tilgátur eða kenn-
ingar um þessi lögmál, — ef
hann segði, að hægt væri, að
með gagnrýnu hugarfari, að
sannreyna þessar tilgátur eða
kenningar með tilraunum og
Dr. Gylfi Þ. Gfslason
komast að raun um, hvort þær
væru réttar eða rangar, án þess
þó að álita nokkurn tfma, að
unnt sé að höndla algildan
sannleika, heldur aðeins dýpri
og víðtækari skilning, — ef
hann segði, að hann 'ætti við allt
þetta með efnishyggju, þá
myndi ég svara því játandi, að
ég væri efnishyggjumaður. Að
visu myndi ég fremur vilja taka
þannig til orða, að ég aðhyllst
viðhorf og vinnubrögð vfsinda.
Ef hann segði hins vegar, að
með efnishyggju ætti hann við
það, að ekkert skipti máli i
mannlifinu nema það, sem
mælt yrði eða vegið með aðferð-
um visinda, þá myndi ég svara
neitandi. Manngildi verður
ekki mælt eða vegið með neinni
visindaaðferð. Enginn visinda-
mælikvarði verður lagður á
mikiivægi ástarinnar i mannfff-
i.
inu. Verðmæti trúarlífsins eru
vísindum óviðkomandi. Ðegar
svara á jafnviðtækri spurningu
og þeirri, hver skuli verða þjóð-
félagsleg markmið þjóðar,
verður það þess vegna að minu
viti ekki gert einvörðungu á
grundvelli niðurstöðu, sem
fengizt hefur með visindaað-
ferðum, heldur verður einnig
að grundvalla svarið á gildis-
mati, sem er utan við svið vís-
inda.
Ég tel nauðsynlegt, að þjóðin
setji sér markmið á sviði efna-
hagsmála, varðandi stjórnar-
hætti, á sviði öryggismála, á
sviði menningar- og heilbrigðis-
mála, og siðast en ekki sízt, að
hún setji sér siðgæðismarkmið.
Á sviði efnahagsmála tel ég
mikilvægustu markmiðin eiga
að vera hagvöxt og farsæld.
Forsenda hagvaxtar er hag-
kvæm framleiðsla, framleiðni,
að arðsemissjónarmið móti
ákvarðanir. Markaðskerfi
tryggir bezt hagkvæma fram-
leiðslu og þá um leið hagvöxt.
Ef markaðskerfið er frjálst,
leiðir það til þess, að þær afurð-
ir, sem óskað er eftir, eru fram-
leiddar þar, sem það er mögu-
legt, þannig að framleiðsluöfl
eru flutt þaðan, sem verðmæti
markaafurðarinnar er minna,
þangað, þar sem það er meira,
þar til verðmæti takmarkaaf-
urða sérhvers framleiðsluþátt-
ar er hið sama við alla hugsan-
lega hagnýtingu. Þá er frekari
aukning verðmætis framleiðsl-
Framhald á bls. 26.
Sveinn Valfells, verkfræðingur:
Auðlinda-
skattur
1 Morgunblaðinu 11. janúar sl.
er grein eftir Ólaf Gunnarsson
framkvæmdastjóra.
Undirritaður, sem starfar við
iðnrekstur, vill leiðrétta algengan
misskilning, er kemur fram í
þessari grein.
Stjórn efnahagsmála á íslandi
undanfarna áratugi þekkja aliir
íslendingar og er óþarfi að lýsa
henni. Á síðustu árum hafa æ
fleiri raddir heyrst um að ekki
dugi lengur að höggva í sama kné-
runn.
Eitt stjórntæki, sem rætt hefur
verið um, er beiting auðlinda-
skatts. Höfuðmisskilningur Ólafs
Gunnarssonar er sá, að auðlinda-
skattur- er ekki hugsaður sem
tæki til að styrkja einn eða annan,
heldur ein af mörgum breyting-
um í stýrikerfi þjóðarbúsins, sem
æskilegar eru til að koma á jafn-
vægi í íslenskum þjóðarbúskap.
Eins og allir skattar er hann til
þess að afla ríkissjóði tekna fyrst
og fremst. Þegar verulegur meiri-
hluti gjaldeyrirstekna þjóðarinn-
ar kom frá fiskútflutningi, má
segja að tolltekjur ríkissjóðs hafi
verið óbeinn auðlindaskattur, þ.e.
tekinn af gjaldeyriseyðslunni i
stað af gjaldeyrisöfluninni. Nú
hafa þær breytingar átt sér stað,
að tollar á iðnvörum frá EFTA og
EBE eru að falla niður og væri
hér því um að ræða flutning á
skattheimtu frá gjaldeyriseyðslu
til gjaldeyrisöflunar.
En hvers vegna er æskilegt að
skattleggja útgerð á þennan hátt?
Það er vegna þess að um veiði er
að ræða á það auðugum fiskstofn-
um að ef ekkert er að gert getur
það verið aróbært fyrir fólk að
stunda veiðar þótt sóknin sé kom-
in yfir æskilegt hámark. Dæmi
um fullnýtta stofna eru þorskur
og sild. Því fjölgar fleytum á sjó
þar til veiðimennskan gefur ekk-
ert betur en önnur störf i landi.
Þannig geta staðbundnir hags-
munir hvers og eins stangast á við
sameinginlega hagsmuni heildar-
innar. Með því að skattleggjá fisk-
veiðarnar en ekki fiskiðnaðinn,
má stýra arðbæri veiðanna með
tilliti til heppilegraar sóknar. Það
er misskilningur að auðlinda-
skattur þurfi að koma fram í verð-
lagi. Hér er ruglað saman skatt-
aðferðum og heildarsköttum.
Auðvitað má lækka söluskatt,
tolla og vörugjald til jafns við
tekjuauka af auðlindaskatti.
Það eru ekki aðeins hagsmunir
útgerðarinnar að of margt fólk
stundi ekki veiðar, heldur einnig
fiskiðnaðarins, sem fengi þá
fleira fólk í vinnu og þyrfti ekki
að flytja inn Nýsjálendinga.
Einnig myndi samkeppnisað-
Sveinn Vaffells
staða fiskiðnaðarins stórbatna og
yrði kannski hægt að flytja út
kaviar i dósum en ekki hrogn í
tunnum, sem nú er gert.
Sveinn Valfells,
verkfræðingur.
Ljósavél bilar
1 Hofsjökli og
tefur vesturferð
SKIP Jökla h.f. Hofsjökulf þurfti
að snúa til hafnar f Reykjavfk um
helgina, sökum þess að aðalljósa-
vél skipsins bilaði, en Hofsjökuli
var þá nýiagður af stað til Banda-
rfkjanna með freðfisk. Við athug-
un kom f fjós, að stimpilhringir f
Ijósavélinni höfðu brotnað, en
samt ekki valdið skemmdum út
frá sér, og var gert ráð fyrir að
viðgerð lyki f gærkvöldi eða nótt.
Þettaær ekkf f fyrsta sinn, sem
Hofsjökull verður fyrir vélarbil-
un frá þvi að skipið kom til lands-
ins, reyndar hafa bilanirnar ekki
verið þær sömu í hvert sinn, t.d.
biluðu kælivélar fyrir lestar
skipsins f eitt skiptið. Gisli Ólafs-
son forstjóri Jökla h.f. sagði i gær,
að skipið væri i ábyrgð seljenda,
en ekki væri það alltaf, sem bilan-
ir féllu undir ábyrgð seljenda,
þau mál væru skoðuð i hvert
skipti, senrbHnnyrði.