Morgunblaðið - 20.01.1978, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. JANUAR 1978
17
„Hef í raun og
veru bara gefið
kompásáttina ”
— ÞESSI sex ljóð Ólafs Jó-
hanns Sigurðssonar, sem tón-
listin er samin við, eru úr Að
laufferjum og brunnum, sem
hann hlaut bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs fyrir, sagði
Atli Heimir Sveinsson tónskáld
er' Morgunblaðið ræddi við
hann um frumflutning verks-
ins, sem fram fer f dag.
— Ég hef farið þá leið i
þessu verki að semja ekki tón-
list við kveðskap, heldur reyna
að laða fram þá músikk, sem
fyrir er í Ijóðunum sjálfum, og
undirstrika hana. Það er út af
fyrir sig ekki flókið að búa til
lag við Ijóð, eða þá laglínu, sem
fellur að ákveðnu ljóðformi eða
bragarhætti. Slíka laglinu má
þá nota við önnur ljóð, sem
falla inn i sama ramma. En það
sem vakti fyrir mér þegar ég
var að semja „Litlar ferjur“ var
að tengja tónlistina ljóðinu
þannig að úr yrði ein órofa
heild, á þann hátt að það væru í
raun og veru hljómur ljóðanna,
stigandi þeirra og boðskapur,
sem mörkuðu tónlistinni farveg
og réðu formi hennar og yfir-
bragði.
— I þessu verki reynir mjög
á flytjendur, hélt Atli Heimir
áfram. — Ég hef í raun og veru
bara gefið kompásáttina. Flytj-
inga innan heildarinnar. Á
þennan hátt fá flytjendur betra
tækifæri til að njóta sín og þeir
leggja þannig meira af mörkum
en þegar þeir fá fastmótaða for-
skrift til að fara eftir. Þetta er
svona eins og þú ætlir úr Aðal-
sér hvort einhver einn maður
er höfundurinn. En það má
kannski segja, að ég sé nokkurs
konar stefnumótandi fram-
kvæmdastjóri I sambandi við
þetta verk.
— Nú eru ýmsir þeirrar
skoðunar að nútimatónlist eða
svokölluð æðri tónlist, sem sam-
in er nú um stundir, sé ein-
hvers konar yfirstéttarlist, —
list sem einungis eigi erindi við
fáa og nái til takmarkaðs hóps.
Hvert er þitt álit?
— Ef hægt er að láta f té
reynslu, sem er einhvers virði
— jafnvel bara einum manni —
þá er tilganginum náð. Þessi
eini maður verður eins og
steinn, sem gárar vatn. Stærsti
áheyrendahópurinn er ekki
endilega sá bezti, og sumir
spekingar segja að viðmiðun
fjöldans sé lakari en viðmiðun
einstaklingsins. Ef takmarkið
er hins vegar að afla listaverki
bekk og óæðri, eða þá létta tón-
list og þá líklega þunga og al-
varlega Austur-þýzkur kunn-
ingi minn, tónlistarprófessor,
kallar þetta Músíkk eitt og Mús-
ikk tvö. Númer eitt er sú tón-
list, sem á flesta áhangendur.
Hún uppfyllir ákveðnar þarfir,
eins og til dæmis þær að hægt
er að dansa eftir henni. Það að
dansa er manninum eiginlegt
og I blóð borið og flestir hafa
þörf fyrir að gera það. Að dómi
þessa manns er Músikk tvö það,
sem ýmsir kalla æðri tónlist. Ut
af fyrir sig er hún ekki merki-
legri en hin tegundin. Hún upp-
fyllir aðeins aðrar þarfir —
öðru vísi þarfir — og hvorugt
getur verið án hinnar. Þetta
finnst mér góð kenning, sagði
Atli Heimir.
„Litlar ferjur“ er eins og fyrr
segir tónverk, sem byggist á sex
ljóðum. Eitt þessara Ijóða er Ef
til vill, sem hefst þannig:
- segir Atli Heimir um „Litlar ferjur
nýtt tónverk við ljóð Ólafs Jóhanns
endur fá nokkuð frjálsar hend-
ur og sú leið er náttúrlega farin
í ljósi þess að flytjandinn er
sjálfstæð manneskja, sem er
skapandi í eðli sínu, eins og
allir einstaklingar. Þetta er lika
spurning um hegðun og atferli.
Einstaklingurinn þarf að hafa
frelsi og svigrúm, án þess þó að
ganga á rétt annarra einstakl-
stræti og inn á Hlemm. Þú veizt
hvaðan þú ferð og hvert þú
ætlar, en það er um ýmsar leið-
ir að velja á áfangastaðinn og
þú getur til að mynda ráðið þvi
nokkuð hvað þú ert lengi á leið-
inni. Það má kannski segja að
verkið sé eins og Framsóknar-
flokkurinn — opið i báða enda.
Ramminn er ákveðinn, en end-
anleg gerð myndarinnar ræðst
af framlagi söngvara og hljóð-
færaleikara.
— En hver er þá í raun og
veru höfundur verksins?
— Það skiptir í raun og veru
ekki máli. Ef útkoman er verk,
sem. er einhverjum einhvers
virði, þá er sú útkoma rétt og
óþarfi að velta því mikið fyrir
vinsælda og gera það að sölu-
varningi býst ég ekki við að
nútímatónlist yrði þung á met-
unum. t þessu sambandi er
gildismatið jafn afstætt fyrir-
bæri og á öðrum sviðum. Þetta
minnir mig á það, sem Páll ts-
ólfsson sagði, — að beztu tón-
leikarnir hefðu sennilega verið
þegar fæstir áheyrendur voru
og að það þyrfti ekki fulla
kirkju til að tilganginum væri
náð. Sú saga er Ifka til að þeir
séra Bjarni hafi verið sammála
um að bezt heppnuðu jarðarfar-
irnar hafi verið þær þegar bæði
prestur og organista tókst veru-
lega upp og það hafi venjulega
verið þegar fæst sat á kirkju-
bekkjunum. Annars er vafa-
samt að setja tónlist á æðri
Ef (il vill færðu aflur ad hvflast
f grasi
örskammt frá blessuðum Irknum. rétl
eins og fordum.
og hlusta á vingjarnlegt raul hans
renna saman
við reyrmýrarþyt og skrjáf f
snarrótarpunti,
finna á vöngum þérylgeisla
sumarsólar
ogsilkimjúka andvarakveðju
f hári —
Sem dæmi um hvernig tón-
listin er löguð að ljóðinu sagði
tónskáldið:
— Þetta Ijóð er eins og hin
tónrænt og býður upp á ákveðið
músikalskt form. Grunntónn-
inn er sá sami ljóðið á enda, en
þar sem hendingar ljóðsins eru
opnar fljóta tónhendingarnar
ofan á þessum grunntóni.
Framhald á bls. 19
Bolungarvik 13.1. '78
f DAG kom hingaS til Bolungarvikur
nýr 294 tonna skuttogari. Eigandi
skipsins ar Völusteinn h/f Bolungar-
vik og hefur það hlotið nafnið HeiS-
rún IS 4.
Skipið er smíðað hjá skipasmiðastöð
M Bernharðsson h/f og er búið öllum
fullkomnustu siglinga- og fiskileitar-
tækjum. Meðal nýjunga i skipinu má
nefna stýrisbúnaðinn sem er þannig að
stýrisblaðið er tviskipt þannig að þegar
skipinu er beygt þá leggur aftari
helmingur stýrisblaðsins helmingi
meira á en sá fremri, þessi búnaður
reyndist mjög vel i reynslusiglingu
skipsins og auðveldar mjög alla stjórn-
un þess. auk þess er það búið bóg-
skrúfu
Önnur athyglisverð nýjung er i skip-
inu en það er sjónvarpskerfi sem sýnir
á sjónvarpsskermi umhverfi skipsins i
1 km radius og leitar sjálfvirkt i 60°á
hvort borð. Mannaibúðir eru allar hinar
vistlegustu, en þær rúma 16 menn i
Heíðrún I heimahöfn. Ljósm. Mbl: Gunnar Hallsson. eins og tveggja manna klefum.
I Heiðrúnu er sjónvarpskerfi, sem sýnir umhverfi skipsins i eins kilómetra
radius. Á þessari mynd má sjá á skerminum um borð bifreið, sem stóð á
bryggjunni. i um 10 metra fjarlægð frá skipinu.
Skuttogari til Bolungarvíkur
Vinnusalur á millidekki
Skipið er búið 1450 hp Afla aðalvél.
og var ganghraði þess i reynslusigl
ingu 1 2 milur.
Eldsneytisgeymar skipsins rúma um
100 000 litra og rúm er fyrir um 16
tonn af vatni auk þess er eimir til að
framleiða vatn úr sjó. Skipið er mjög
fjölbreitt af öllum veiðibúnaði. það er
með allan búnað til botnvörpu-, flot-
vörpu-, linu- og nótaveiða
Skipið fer strax til veiða og mun
einkum stunda línu- og flotvörpuveiðar
fyrst um sinn.
1 5 manna áhöfn er á skipinu. skip-
stjórar eru tveir kunnir aflamenn hér i
Bolungarvik þeir Jón E. Sigurgeirsson
og Einar Hálfdánsson I. stýrimaður er
Viðir Jónsson og I vélstjóri Viðar Ernir
Axelsson. Þvi má bæta hér við að
töluverð aukning varð á bolviska báta-
flotanum á siðasta ári. en þá voru
skráðir 9 nýir bátar frá 7 tonnum að
stærð og upp i 35 tonn
Þessir bátar róa flestir allt árið og eru
ýmist gerðir út á linu- eða rækjuveiðar
Gunnar Skipstjórarnir. Einar Hálfdánarson (t.v.) og Jón Sigurgeirsson. i brúnni.