Morgunblaðið - 25.01.1978, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 25. JANUAR 1978
r
Vest-
manna-
gianni
ígarði
Þær soRja mikla sö«u þossar
Ivær myndir. önnur er tokin af
slærstum hlula bvf'Kðar Vesl-
mannaeyja fyrir eldgosid 1973.
en hin var tekin sl. vor f Ey jum.
læpum 5 árum eflir ad jarðeld-
arnir komu þar upp. Fl/ti hluli
Veslmannaeyja er um 10 þús.
ára ííamall, en llelMafell sem er
lengst til ha*nri á myndunum
«aus fvrir um þad bil 5000 árum
ok tenjídi þá saman ýmsar smá-
eyjar svo úr varð ein heild og er
þaú Heimaey. Næst verður veru-
legt eldftos á Vestmannaeyja-
svæðinu þef»ar ný eyja bætist í
hópinn með Surtseyjarjíosinu
1963. Stóð það f liðlega fjö«ur ár
og risu úr hafi auk Surtseyjar
tvær smærri eyjar, Syrtlinfíur
og Jólnir, en hraun náði ekki að
koma upp úr þeim KÍf'um og
brimrót hafsins hraut ösku-
hraukana niður á skömmum
tíma. Aftur gaus síðan eins og
öllum er kunnugt á V'estmanna-
eyjasvæðinu 23. janúar 1973 ok
stóð það eldf-os f 5 mánuði o«
hraunmaf'nið sem kom upp á
yfirborðið var um 240 millj.
rúmmetrar or nokkrir tufíir
milljóna rúmmetra af ösku.
(■osmagnið í Surtseyjargosinu,
sem er annað lerif'sla ros á ís-
landi, var um 1100 þús. millj.
rúmmetrar.
Ilraunið sem rann úr Eldfell-
inu f Eyjurn og kallað er Kirkju-
bæjarhraun. eyðilaf’ði 300—400
húsa bygf'ð og þar á meðal rót-
grónustu bæi byggðarinnar.
Kirkjubæjarba'ina og (ierðis-
bæina. Er byggðin undir hraun-
inu nú á 20—150 metra dýpi.
Allt frá haustinu 1973 hafa
Eyjamenn unnið hörðum hönd-
um við upphyggingu bæjarins
og endurreisn og hafa einstak-
lingar sýnt einhuga dugnað f
því sambandi. Þegar eldgosinu
lauk voru mörkin tiltölulega
skýr varðandi það hvað unnt
væri að lagfæra og hvað væri úr
sögunni. Öskuhreinsunin f
kaupstaðnum sumarið 1973 var
stórkostlegt afrek þeirra, sem
við það starf unnu. en alls voru
flutt úr bænum um 1.5 milljón
tonn af ösku þá um sumarið.
l'm haustið fluttust fjölskyldur
í stórum stfl til Eyja aftur. en
fyrstu fjölskyldurnar fluttust
þangað með börn f júnímánuði
áður en eldgosinu lauk. l'm
haustið hófu at\innufyrirtækin
aftur rekstur og lágmarksraf-
magni og annarri þjónustu
hæjarfélagsins var komið á
þannig að allt hjálpaðist að við
að fá hjól mannlffsins og at-
vinnulífsins aftur til að snúast á
eðlilegan hátt.
Sfðan hefur verið unnið jöfn-
um höndum að þvf að koma
hlutum á réttan kjöl. en Vest-
mannaeyingar töpuðu þúsund-
um milljóna á eldgosinu og þvf
hafa margir átt við fjárhags-
erfiðleika að strfða og eiga enn.
Til að mynda er ekki gert ráð
fyrir eðlilegri fjárhagsstöðu
hæjarfélagsins fvrr en 1981 og
hundruð fjöískyldna í Eyjum
sátu uppi með milljóna tón hver
að loknu gosi. Ríkisvaldið lofaði
fullum bótum, en staðreyndirn-
ar segja allf aðra sögu og þar
hefur eldra fólkið orðið lang-
verst úti. margir tapað nær al-
eigu sinní í eignum.
Hins vegar hefur margl já-
kvætt orðið í sambandi við upp-
bygginguna. mannvirki endur-
nýjuð og möguleikar opnast. En
öllu þessu mannlffs- og jarð-
eldaróti fvlgdi mikil kvfka, 1100
stiga heit hraunkvikan og hugir
margra urðu kvika. Með áræði
einstaklinga er samfélagið þó
aflur að síast og ná sfnum fyrri
takli þar sem ævintýrið f sam-
býlinu með Eyjunum býður Iffs-
glaðan dag af degi þrátt fyrir
sjálfsögð skipti á milli skins og
skúra. Aftur er Eyjabyggð að
kiæðast hinni gamalkunnu
grænu skikkju og þótt söknuður
sé f mörgum eru menn hyrjaðir
að ríma við nýja sniðið og gera
gott úr þvf sem í garði er. — á.j.
V