Morgunblaðið - 31.01.1978, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 31. JANUAR 1978
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. JANUAR 1978
29
JMftgttniiIftfrft
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 1 700.0
í lausasölu
hf. Árvakur. Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10100.
Aðalstræti 6, simi 22480.
0 kr. á mánuði innanlands.
90 kr. eintakið.
Varanleg lífekjarabót
Asiðasta ári jókst kaupmáttur launa verulega. Hver
einasta fjölskylda veit, að hagur hennar hefur batnað mjög
unöanfarin misseri Nú skiptir mestu máli að tryggja þennan
kaupmátt, að festa þessa lífskjarabót þannig að hún verði
varanleg en renni ekki út i sandinn eins og t d kjarabætur þær,
sem samið var um snemma árs 1 974
Við getum hins vegar ekki búizt við því, að kjör okkar haldi
áfram að batna á þessu ári Til þess eru engar aðstæður nú. Ekki
er búizt við batnandi viðskiptakjörum i ár. Verðlag á afurðum
okkar erlendis mun að öðru óbreyttu ekki hækka að ráði á þessu
ári Vissar blikur eru á lofti í sambandi við skreiðarsölu til Nígeríu
og saltfisksölu til Portúgals Þegar aðstæður eru hafðar i huga er
ekki raunhæft að gera ráð fyrir lífskjarabata á þessu ári Lifskjör
okkar eru góð Þau eru með þvi bezta, sem þekkist i veröldinni
Enginn þarf að kvarta, þótt hann verði í ár að sætta sig við óbreytt
lifskjör frá fyrra ári Þarerengum i kot vísað
Ef við hins vegar kunnum okkur ekki hóf getur illa farið
Atvinnuvegir okkar eru þegar komnir í erfiðleika, sérstaklega
fiskvinnslan, sem stendur frammi fyrir stórfelldum hallarekstri á
þessu ári Stöðvist fiskvinnslufyrirtækin smátt og smátt kemur til
atvinnuleysis, sem fyrst í stað verður staðbundið en breiðist siðan
út í byggingariðnaði eru ýmsar blikur á lofti Sumir sérfróðir
menn telja, að samdráttur verði í byggingariðnaði, þegar kemur
fram á sumarið Af þessu er Ijóst, að nú er ekki tilefni til að
spenna bogann hærra en orðið er, heldur verðum við að leggja
áherzlu á að varðveita þann árangur, sem náðst hefur í bættum
kjörum, vinna að þvi að hann verði varanlegur Það er mikilvæg-
asta verkefnið, sem framundan er í kjaramálum
Á 12 mánaða tímabilí hækkuðu laun um 60—80% Afrakstur
þeirrar launahækkunar er um 8% aukning kaupmáttar Það
hlýtur að vera hægt að ná slikri aukningu kaupmáttar án þess að
hækka laun i krónutölu, svo mikið Það er verðugt viðfangsefni
fyrir stjórnvöld, verkalýðshreyfingu og vinnuveitendur að vinna
sameiginlega að þvi að finna leiðir til þess.
Ibúðarbyggingar
í Reykjavík
Reykjavíkurborg ver á yfirstandandi ári 700 m kr til
ibúðarbygginga í þágu aldraðra Er hér um að ræða íbúðir við
Furugerði, Dalbraut og Lönguhlið, samtals -170 íbúðir. Nokkur
hluti þessara ibúða er á lokastigi og verður úthlutað innan
skamms tíma. Auk þess ver borgin um 214 m.kr. til byggingar
verkamannabústaða — en viðkomandi sveitarfélög leggja fram
25% byggingarkostnaðar íbúða, er falla undir lög um verka-
mannabústaði Beint framlag Reykjavikurborgar til ibúðarbygg-
inga 1978 verður þvi 914 m.kr. Auk þessa greiðir Reykjavikur-
borg launaskatt, eins og aðrir vinnuveitendur Þar koma 220
m.kr. til viðbótar, sem renna í Byggingarsjóð ríkisins, sem varið
er til húsbyggínga. Hækkar þá framlag borgarinnar í þennan
framkvæmdaþátt upp i 1 milljarð 124 milljónir króna, sem er
há fjárhæð, jafnvel þó hliðsjón sé höfð af rýrnun verðgildis
krónunnar i verðbólguflóðinu
Nokkur ágreiningur kom upp í borgarstjórn Reykjavíkur um
stefnu í byggingarmálum Borgarfulltrúi Alþýðuflokksins lagði
höfuðáherzlu á leiguibúðir Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
töldu hins vegar að fjármagn borgarinnar nýttist verulega betur
með byggingu verkamannabústaða, bæði í þágu borgarbúa og
byggingariðnaðarins, þar sem borgin þyrfti aðeins að leggja fram
25% byggingarkostnaðar verkamannabústaða en 75% kostnað-
ar leiguibúða Kostnaður borgarinnar við byggingu 100 leigu-
ibúða myndi nægja tíl byggingar 300 íbúða skv lögunum um
verkamannabústaði Auk þess ætti borgin þegar um 700 leigu-
íbúðir
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins lögðu og áherzlu á það, að
auðvelda þyrfti ungu fólki, m.a með stýringu lánsfjármagns, að
festa kaup á eldra húsnæði i grónum borgarhverfum, m a. til að
nýta betur margháttaða samfélagslega þjónustu og stofnanir,
sem þar væri fyrir hendi, oft ekkí fullnýtt, sem ella þyrfti að
byggja upp annars staðar
Varðandi byggingaþróun í borginni var m a bent á, að á einum
áratug hefði risið 20-25 þús manna byggð í Breiðholti, auk þess
sem byggt hefði verið i öðrum borgarhverfum Byggðin i
Breiðholti einu hýsti tvöfalt fleira fólk en i því sveitarfélagi, sem
næst kæmi Reykjavík að stærð Gagnrýni minnihlutaflokkanna á
kyrrstöðu í ibúðárbyggingum i Reykjavik væri því fjarstæða, sem
stangaðist á við áþreifanlegan veruleikann, sem hvarvetna blasti
við augum borgarbúa
Þórhallur Ásgeirsson ráðuneytisstjóri:
Fríverzlunarsamningur-
inn við EBE fimm ára
Erindi flutt á fundi Rotaryklúbbs
Reykjavíkur, 25. janúar 1978.
Nú eru bráðum liðin 5 ár síðan
fríverlunarsamningur Islands við
EB tók gildi, en það var 1. apríl
1973. Mér fannst því vel til fallið,
þegar ég var beðinn um að flytja
erindi hér, að fjalla um fram-
kvæmd samningsins og þá
reynslu, sem fengist hefur af hon-
um. Það er mér sérstök ánægja að
ræða um þetta efni einmitt hér á
fundi i Rotaryklúbb Reykjavíkur,
því að það var einmitt á sams
konar fundi fyrir rúmum 5 árum,
að mér gafst tækifæri til þess að
gera grein fyrir samningsgerð
okkar við EB og þá um leið að
vekja athygli á nauðsyn þess, að
samningurinn yrði staðfestur.
Eins og menn vafalaust muna, þá
var um tíma mjög tvísýnt, hvort
samningurinn yrði staðfestur
vegna landhelgisdeilunnar við
Bretland og Þýzkaland, og þess
skilyrðis bandalagsins, að bókin
nr. 6 um friðindi fyrir sjávar-
afurðir tæki ekki gildi nema sam-
komulag tækist á sviði fiskveiða.
Þegar horft er til baka, má
segja, að sérstök gæfa hafi fylgt
okkur í samningunum við EFTA
og Efnahagsbandalagið. Svo vel
vildi til, að Island gerðist aðili að
EFTA árið 1970 rétt áður en
Efnahagsbandalagið bauð þremur
EFTA-löndum, Bretlandi, Dan-
mörku og Noregi, að semja um
inngöngu í bandalagið og þá um
leið hinum EFTA-ríkjunum að
semja um friverslun, er næði til
allra landa bandalagsins og
EFTA. Aðildin að EFTA opnaði
því leiðina til samnings við Efna-
hagsbandalagið, en án hennar
hefði bandalagið ekki verið til
viðræðna við Island um fríversl-
unarsamning og hefðu þá tollmúr-
ar hins stækkaða bandalags og
tollamismunun valdið islenskum
útflutningi ófyrirsjáanlegum
erfiðleikum.
Það var því tvimælalaust mikið
lán, að tsland fekk í EFTA 1970.
Það má einnig teljast sérstök
heppni, að EFTA-löndunum tókst
að ná samningi um friverslun við
Efnahagsbandalagið árið 1972
einmitt á þeim tíma, þegar hug-
sjónin um friverslun og frjáls al-
þjóðaviðskipti var sem öflugust.
Eftir efnahagsáfallið 1973, þegar
olíuverð fjórfaldaðist og sam-
dráttur varð á efnahagssviðinu,
hefði eflaust orðið mun erfiðara,
ef ekki útilokað, að ná slíkum
fríverslunarsamningum. Fríversl-
unin hefur síðustu árin átt í vök
að verjast vegna efnahagserfið-
leikanna, en hún hefur samt hald-
ið velli. Alþjóðasamstarf á vegum
Efnahagsbandalagsins, EFTA,
OECD, GATT og Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins hefur átt veigamik-
inn þátt í að koma í veg fyrir, að
nýjar hömlur yrðu settar á al-
þjóðaviðskiptin, sem hefði orðið
svo til þess að auka enn meir
efnahagsvandann.
Loks er svo rétt að minnast á, að
ísland hafði nokkra sérstöðu í
sambndi við samningana við
Efnahagsbandalagið að því leyti,
að hagsmunir þess voru ekki fyrst
og fremst bundnir við fríverslun
um iðnaðarvörur, sem var grund-
völlur samninga EFTA-landanna
og Efnahagsbandalagsins, heldur
um fríverslun fyrir sjávarafurðir
og þá um leið, að Island átti í
alvarlegri deilu við 2 stórveldi
Evrópu um fiskveiðiréttindi. Var
það sérstakt lán, að þrátt fyrir
þetta ástand, skyldi takast að ná
samningum og að deilan varð
heldur ekki til þess, að samningn-
um var sagt upp af hvorugum
aðilanum. Nú getum við fagnað
þeim árangri, sem náðst hefur, að
hafa bæði fríverslunarsamning og
200 milna fiskveiðilögsögu.
Þótt samningurinn hafi verið í
gildi í tæp 5 ár, er samt ekki hægt
að segja, að fengist hafi 5 ára
reynsla af honum, því að það var
ekki fyrr en 1. júlí 1976, að veiga-
mesti hluti samningsins, sem
snertir fríðindi fyrir sjávarafurð-
ir okkar í bókun 6, kom til fram-
kvæmda, eftir að samningar tók-
ust við Breta í landhelgismálinu.
Samningurinn hefur því raun-
verulega ekki verið að fullu í gildi
nema rúmt llA ár. Tollfrelsi fyrir
flestar útflutningsvörur okkar í
Efnahagsbandalagslöndunum
hefur heldur ekki gilt í nema 'A
ár, þvi að tollar á iðnaðarvörum
voru afnumdir i fimm áföngum á
timabilinu frá 1. apríl 1973 — 1.
júlí 1977. Hins vegar höfum við
fengið lengri tíma til að afnema
verndartolla á iðnaðarvörum frá
bæði Efnahagsbandalagslöndum
og EFTA-löndum eða til 1. janúar
1980.
Tollar og viðskiptahindranir
eru aðeins einn af mörgum þátt-
um, sem hafa áhrif á þróun al-
þjóðaviðskipta. Það hefur reynst
erfitt að meta áhrif tollalækkana
á viðskipti, enda eru þau mjög
breytileg eftir vörutegundum og
markaðslöndum. En þótt ná-
kvæmir útreikningar séu ekki
mögulegir, þá er það ómótmælan-
leg staðreynd, að lækkun og af-
nám íolla hefur orðið mikill hvati
alþjóðaviðskipta og er saga frí-
verslunar- og tollabandalaga síð-
ustu áratuga besta sönnun þess.
Á síðustu 5 árum hefur orðið
mikil aukning viðskfpta Islands
við Efnahagsbandalagið. Ennþá
liggja ekki fyrir niðurstöðutölur
fyrir viðskipti ársins 1977, en ef
viðskiptin 1976 eru borin saman
við viðskiptin 1972, kemur i ljós,
að innflutningur okkar frá Efna-
hagsbandalagslöndum jókst um
67% reiknað í dollurum, en aftur
á móti jókst útflutningur okkar til
Efnahagsbandalagsins á þessum
árum um 103%. Það er athyglis-
vert, að útflutningurinn til EB
hefur aukist meir heldur en inn-
flutningurinn þaðan, en samt
vantar mikið á, að viðskipta-
jöfnuður hafi náðst. Árið 1972 var
innfltuningur okkar frá Efna-
hagsbandalaginu helmingi meiri
en útflutningur okkar þangað, en
árið 1976 var útflutningurinn
62% af innflutningsverðmætinu.
Árið 1976 var innflutningur frá
Efnahagsbandalaginu 43,5% af
heildarinnflutningnum, en út-
flutningur til bandalagsins 31,1%
af heildarútflutningnum og sýna
þessar hlutfallstölur, hversu þýð-
ingarmikil viðskiptin eru.
Ég sagði áðan, að erfitt væri að
reikna út áhrif tollabreytinga, en
þau eru samt ótvíræð og er út-
flutningur okkar á frystri rækju á
undanförnum árum gott dæmi
um það/ Þegar Bretar tóku aftur
að le'ggja toll á frysta rækju árið
1974 á meðan á landhelgisdeil-
unni stóð og bókun nr. 6 hafði
ekki tekið gildi, þá hafði það í för
með sér mikinn samdrátt á rækju-
sölu til Bretlands. Framleiðslunni
var að mestu beint til Svíþjóðar,
þar sem tollfrelsi var áfram,
vegna EFTA-aðildar. Þegar svo
bókun nr. 6 tók gildi 1. júlí 1976,
jókst salan strax aftur til Bret-
lands og nýir hagstæðir markaðir
opnuðust í Þýzkalandi og Hol-
landi. Hafði þetta einnig í för með
sér verðhækkun á rækju á helsta
markaði okkar í Sviþjóð. Strax
fyrsta misserið, sem bókunin var í
gildi, þrefaldaðist þannig út-
flutningur á frystri rækju til
Efnahagsbandalagsins samanbor-
ið við seinna misseri ársins 1975.
Þá má einnig bénda á samhengi
milll tollalækkunar og útflutn-
ings freðfisks, þótt ekki sé það
eins áberandi eins og með frysta
rækju. Sala freðfisks til Bret-
lands hefur á undanförnum árum
sveiflast talsvert eftir því, hve
hár tollurinn hefur verið, en hann
var afnuminn 1970 við inngöng-
una í EFTA, en svo lögðu Bretar á
toll aftur 1974 og fór hann hækk-
andi upp í ytri toll Efnahags-
bandalagsins þar til að bókun nr.
6 tók gildi, að hann var alveg
felldur niður. Tollfrelsi í Bret-
landi hefur örvað mjög sölu á
freðfiskflökum þangað. I fyrra
voru seld 6000 tonn til Bretlands
og er það 5—6 sinnum meira
magn en selt var þangað á næstu
þremur árum þar á undan. Að
sjálfsögðu hefur verðlag og eftir-
spurn á breska markaðnum ráðið
miklu um þessa þróun, en 15%
tollur hefði vafalaust dregið mik-
ið úr þessum viðskiptum. Þótt
Bandarikjamarkaðurinn sé lang
þýðingarmesti markaðurinn fyrir
freðfisk og verði það eflaust
áfram, skapar það samt mikið
öryggi, að geta selt freðfisk toll-
frjálst og óhindrað til Efnahags-
bandalagslanda. I þessum löndum
er einnig mikill markaður fyrir
tilbúna frysta fiskrétti, sem eru
einnig tollfrjálsir samkvæmt frí-
verslunarsamningnum. Það hlýt-
ur að koma að því, að hafin
verður framleiðsla á slikum rétt-
um til útflutnings og ættu SH og
SlS einmitt að hafa mjög góða
aðstöðu til þess, þar sem þau geta
stuðst við reynslu systurfyrir-
tækja þeirra í Bandarikjunum.
Hér er tvimælalaust um að ræða
mögúleika til frekari iðnþróunar,
sem æskilegt er að nýta.
Tollur á isfiski úr íslenskum
fiskiskipum hefur ekki verið
felldur niður í bandalaginu eins
og á freðfiski, heldur lækkaður úr
15% fyrir þorsk, ýsu og ufsa í
3,7% og fyrir karfa úr 8% í 2%.
Þetta hefur í för með sér hækkun
á skilaverðmæti Isfisks til útgerð-
ar og sjómanna um nær 10% eða
1—4 millj. kr. i venjulegri sölu-
ferð togara. Þótt eflaust sé hag-
stæðast og æskilegast frá atvinnu-
sjónarmiðum að vinna úr fiskin-
um hér á landi, getur það samt
komið sér vel fyrir útgerðina að
selja ísfisk erlendis, þegar
markaðurinn er þar sérstaklega
hagstæður. Einnig má benda á, að
fiskiskipin hlifa miðunum á
meðan þau eru í söluferðum,-
Þegar metið er gildi bókunar
nr. 6 fyrir útflutning islenskra
sjávarafurða, þarf einnig að hafa
i huga, hver aðstaða okkar er á
bandalagsmörkuðum samanborið
við aðra keppinauta, sem standa
utan bandalagsins. I innflutning
sjávarafurða til bandalagsins frá
flestum löndum utan þess er
lagður ytri tollur. Þó gerðu Norð-
menn sérsamning við bandalagið
um afnám og lækkun tolla á
nokkrum sjávarafurðum, en sá
samningur var ekki eins víðtækur
og hagstæður eins og okkar
samningur. Þannig er enn lagður
3,7% tollur á freðfiskflök og 7%
tollur á frysta rækju og 15%
tollur á isfisk og 2% tollur á fiski-
mjöl frá Noregi. En þessar afurð-
ir eru tollfrjálsar, þegar þær eru
fluttar inn frá Islandi. Ennfrem-
ur er hert feiti tollfrjáls, þegar
hún er flutt frá tslandi, en tollur
er 17%, ef hún kemur frá Noregi.
Við getum ekki notfært okkur
þetta, þar sem ekki hefur verið
reist hér verksmiðja, sem herðir
lýsi til útflutnings, en ef til vill
skapast grundvöllur fyrir rekstri
slikrar verksmiðju með áfram-
haldandi stöðugri loðnuveiði.
Fyrir álframleiðsluna skiptir
Efnahagsbandalagsmarkaðurinn
mjög miklu máli, því að þangað
var 75% af framleiðslu áls 1976
seld, og var útflutningurinn 40%
af heildarútflutningi til Efna-
hagsbandalagsins það ár. Tollur
bandalagsins á áli var 7%, en
hann hefur nú lækkað niður í
2,8% og verður að fullu afnuminn
1. janúar 1980. Á1 og nokkrar s.k.
viðkvæmar vörur voru undan-
þegnar hinu almenna ákvæði
samningsins um tollfrelsi í Efna-
hagsbandalaginu 1977. Sama máli
gegnir um járnblendi og um ál, að
tollfrelsi í Efnahagsbandalaginu
hefur mikla þýðingu og hefði
varla verið ráðist í byggingu járn-
blendiverksmiðjunnar, ef sú að-
staða væri ekki fyrir hendi. Ut-
flutningur á ullarvörum til Efna-
hagsbandalagsins hefur einnig
stóraukist á undanförnum árum
og hafa tollalækkanirnar greitt
mjög fyrir sölu þessara vara.
Áhrif tollalækkunar á sölu lag-
metis eru ekki enn sem komið er
umtalsverð, en horfur eru á auk-
inni sölu til EB-landa á þessu ári.
Af öðrum iðnaðarvörum má
nefna, að 72% af útflutningi kisil-
gúrs var árið 1976 til Efnahags-
bandalagslandanna.
E 'g hefi hér bent á ýms jákvæð
og hagstæð áhrif af samningi okk-
ar við Efnahagsbandalagið og
eiga þau eflaust eftir að fara vax-
andi eftir því sem fram líða
stundir. Það er því ekki óeðlilegt,
að spurt sé: Hver eru hin nei-
kvæðu áhrif og hverju höfum við
orðið að fórna til þess að fá þessa
Þórhallur Asgeirsson
hagstæðu aðstöðu á mörkuðum
bandalagsins? Greiðsla okkar fyr-
ir viðskiptafriðindin hefur verið
fólgin í lækkun á verndartollum
og loforð um afnám þeirra 1.
janúar 1980. Með þessu fengu
Efnahagsbandalagslöndin sömu
tollfríðindi og áður hafði verið
samið um við EFTA-löndin. Þess-
ar tollalækkanir ná til aðeins um
16% af heildarinnflutningnum.
en óneitanlega er hér um að ræða
fríðindi, sem lönd Efnahags-
bandalagsins og EFTA hafa til
sölu á vissum vörum umfram önn-
ur lönd. Samt sem áður hefur
hlutfall fyrrnefndu landanna í
innflutningi ekki aukist neitt
verulega, enda var það stórt áður.
Ahrif tollalækkana eru einkum
tvenns konar: 1. Ahrif á fjármál
ríkisins, þar sem tolltekjur hafa
hlutfallslega minnkað. 2. Áhrif á
samkeppnisaðstöðu islenskra iðn-
fyrirtækja. Siðan 1963 hafa verið
gerðar miklar breytingar á toll-
skránni einkum til lækkunar og
var viðurkennt, að þar væri um
mikla nauðsyn að ræða. Endur-
skoðun á tollskránni fór fram
1963 og 1967 og hefði eflaust hald-
ið áfram, þótt Island hefði ekki
gert samningana vió EFTA og
Efnahagsbandalagið. Lækkanirn-
ar ná ekki aðeins til innflutnings
frá EBE og EFTA heldur er um
miklar almennar tollalækkanir að
ræða. Tollalækkanirnar hafa haft
í för með sér minnkun á hlutfalli
tolltekna í heildartekjum ríkis-
sjóðs. Þetta hlutfall var árið 1969
37.1% en árið 1976 21.6%. En
vegna sífellds vaxandi innflutn-
ings hafa raunverulegar tolltekj-
ur vaxió þrátt fyrir það. Voru
tolltekjurnar 1969 2.767 millj. kr.,
en 1976 15.421 millj. kr. Hlutfalls-
lega lækkun tolltekna hefur ríkis-
sjóður fengið miklu meir en bætt
með hækkun söluskattsins.
Um áhrif tollalækkana á ís-
lenskan iðnað er erfitt að ræða í
stuttu máli. Staða hinnaýmsu iðn-
greina hefur verið mjög mismun-
andi. Sumar þeirra, svo sem
kassagerðir, veiðarfæragerðir og
skipasmíðastöðvar, nutu áður
engrar tollverndar. Stærstu iðn-
fyrirtækin, áburðarverksmiðjan
og sementsverksmiðjan, eru
ósnortin af tollalækkunum og
sama má segja um byggingariðn-
að og þjónustuiðnað. Þá eru einn-
ig ýms vinnslufyrirtæki, svo sem
smjörlíkisgerðir, kjötiðnaðarfyr-
irtæki, kaffibrennslur, sem tolla-
lækkanir og innflutningsfrelsi
nær ekki til. Sælgætisgerðir og
kexgerðir njóta áfram verndar
með takmörkun á innflutningi,
sem hlýtur þó fljótlega að verða
felld nið.ur vegna skuldbindinga
okkar við EBE og EFTA, en um
leið er hægt að veita þessum iðn-
greinum áfram verulega vernd.
Loks eru svo nokkrar iðngreinar,
sem, eins og við mátti búast, hafa
fundið fyrir meiri samkeppni er-
lendis frá. Ég vil ekki gera of litið
úr þeim erfiðleikum, sem þessi
aðlögun kann að hafa haft í för
með sér hjá einstökum fyrirtækj-
um, en á hitt vil ég benda, sem ég
tel þýðingarmeira, að iðnaðinum i
heild hefur tekist á þessum aðlög-
unarárum að auka framleiðslu
sina og halda sínum hlut á flest-
um sviðum. Hefur þessi þróun
tvímælalaust haft þau áhrif, að
aukin áhersla hefur verið lögð á
framleiðni jafnframt þvi, sem
meiri fyrirgreiðsla af hálfu opin-
berra aðila hefur komið til. Tel
ég, að iðnrekendur megi vera
stoltir af þeim árangri, sem þeir
hafa náð.
Nú eiga mörg iðnfyrirtæki við
mikla erfiðleika að striða, eins og
allar atvinnugreinar aðrar. Hér er
þó ekki fyrst og fremst um að
ræða áhrif tollalækkana heldur
það efnahagsástand, sem hér hef-
ur skapast, með verðbólgu og
óhagstæðri gengisskráningu fyrir
iðnaðinn. Þessi vandamál þarf að
leysa með ákveðnum samstilitum
aðgerðum, svo að hægt sé að hald
a áfram gróandi atvinnulífi og
góðum lifskjörum, en eitt af
grundvallarskilyrðum þess er, að
alþjóðaviðskiptin verði áfram
frjáls og að okkur takist að nýta
þá aðstöðu, sem við höfum fengið
í EFTA og gagnvart Efnahags-
bandalaginu.
Frumvarp til laga:
Samkeppni í verðmyndun
og samruni fyrirtækja
Samið að tilhlutan
/
Verzlunarráðs Islands
I gær var lagt fram á Alþingi viðamikið frumvarp til laga um
samkeppni f verðm.vndun og samruna fyrirtækja, samið að tilhlutan
Verzlunarráðs Islands, flutt af Albert Guðmundssyni (S). Frumvarpið
er í 3 hlutum, 12 köflum, 72 greinum. Fyrsti hlutinn fjallar um
SAMKEPPNISHÖMLUR. Kaflafyrirsagnir hans eru: Samningar og
ákvarðanir um samkeppnishömlur, Um viðskiptahömlur, Starfsemi
markaðsráðandi fyrirtækja, Ölögleg markaðshegðun, Samkeppnisregl-
ur, Verðmyndun, Almenn ákvæði. Annar kafli frumvarpsins ber
yfirskriftina YFIRVÖLD. Hann fjallar um: Yfirvöld, sem annast
eftirlit og framkvæmd laganna, Markaðsstofnun lslands, Markaðsdóm-
stól, Einokunarnefnd. Þriðji hluti frumvarpsins ber yfirskriftina:
GILDISSVIÐ OG GILDISTAKA. Hann fjallar eins og nafnið bendir til
um gildissvið laganna. Þar eru og talin upp þau lög, er falla úr gildi, ef
frv. verður samþykkt, sem og þau lög, sem taka breytingum með
samþykkt þess.
# Viðskiptaþing
V.í. 1975
„Dagana 20. og 21. maí 1975
hélt Verslunarráð Islands við-
skiptaþing um efnið: „Hlutverk
verslunar og verðmyndunar í
frjálsu markaðshagkerfi". A þing-
inu voru flutt fjölmörg erindi um
núverandi fyrirkomulag verð-
myndunar á vöru og þjónustu at-
vinnuveganna og hverjar úrbæt-
ur væru nauðsynlegar. Niður-
staða viðskiptaþingsins var sú, að
nauðsynlegt væri, að markaðs-
verðmyndun stjórnaði verði á
vöru og þjónustu atvinnuveg-
anna. Jafnframt þyrfti að semja
löggjöf, sem hefði þann tilgang að
efla samkeppni, banna samkeppn-
ishamlandi viðskiptahætti og
veita markaðsráðandi fyrirtækj-
um aðhald í verðlagningu, sam-
keppnisháttum og varðandi sam-
runa.
Þar sem stjórnvöld sinntu
þessu brýna verkefni þá lítið, ef
frá er talið ákvæði í stjórnarsátt-
mála ríkisstjórnarinnar, vaknaði
sú spurning, hvort Verslunarráð-
ið gæti ekki látið semja frumvarp
til laga um þetta efni. Var ákveðið
að leggja þá hugmynd fyrir stjórn
Verslunarráðsins."
# Nefndarskipun
„Á fundi stjórnar Verslunar-
ráðs íslands mánudaginn 13. októ-
ber 1975 var ákveðið að skipa
fimm manna nefnd til þess að
semja frumvarp til laga um sam-
keppni, verðmyndun og samruna.
fyrirtækja. Formaður nefhdar-
innar var kosinn Þorvarður Elías-
son viðskiptafræðingur, fram-
kvæmdastjóri Verslunarráðs ís-
lands. Aðrir nefndarmenn voru
Sveinn Snorrason hrl, sem verið
hefur fulltrúi Verslunarráðsins í
verðlagsnefnd, Halldór Jónsson
verkfræðingur, Jóhann J. Ölafs-
son lögfræðingur, samkvæmt ósk
Félags ísl. stórkaupmanna, og
Kristmann Magnússon, sam-
kvæmt ósk Kaupmannasamtaka
Islands. Auk þess störfuðu tveir
starfsmenn Verslunarráðsins þeir
Sigvaldi Þorsteinsson lögfræðing-
ur og Árni Árnason rekstrarhag-
fræðingur fyrir nefndina."
^ Efni frumvarpsins
og gerð
„Verðlagslöggjöf annarra
þjóða, sem er löggjöf þeirra um
samkeppni, verðmyndun og sam-
runa fyrirtækja, hefur þann til-
gang að tryggja, eins og framast
er kostur, að allar markaðsað-
stæður hvetji fyrirtæki og ein,-
staklinga til efnahagslegra fram-
fara. Jafnframt er stjórnvöldum
gert kleift og skylt að fyrirbyggja,
að einstakir aðilar geti hagnýtt
sér eða skapað sér aðstöðu til þess
Framhald á hls. 32.
Albert Guðmundsson, alþingis-
maóur.
...þingfréttir í stuttu máli...þingfréttir í stuttu máli...
iStjórnarfrumvarp:
Breyting á fyrirkomulagi slysatrygginga
Slysatryggingar
Fundur var í neðri deild Alþingis í gær. Matthías
Bjarnason, tryggingamálaráherra, mælti fyrir stjórn-
arfrumvarpi til breytinga á lögum um almannatrygg-
ingar. Helzta efnisatriði breytinga, sem frumvarpið
felur í sér, eru:
0 1. Slysatryggingar verði
lagðar niður að mestu sem sjálf-
stæð grein almannatrygginga.
Sem sérstakar slysabætur telj-
ist aðeins tvær tegundir bóta,
þ.e. bætur vegna örorku frá
15% til 50% samkvæmt 34 gr.
almannatryggingalaga og 8 ára
bætur til ekkju eða ekkils sam-
kvæmt a-lið 35. gr. Bætur þess-
ar verði á vegum lífeyristrygg-
inga, er hér eftir verði nefndar
lífeyris- og slysatryggingar.
# 2. Lifeyristryggingar greiði
þær bætur sem réttur er til
samkvæmt II. kafla almanna-
tryggingalaga, enda þótt bóta-
greiðsla eigi rót sína að rekja til
vinnuslyss.
% 3. Sjúkrahjálp vegna vinnu-
slysa verði greidd af sjúkra-
tryggingum eftir þeim ákvæð-
um, sem um siðarnefndu trygg-
ingarnar gilda. Breyting þessi
.veitir tilefni til nokkurra breyt-
inga á bótaákvæðum sjúkra-
tryggingakafla laganna.
# 4. Sjúkratryggingar greiða
sömu dagpeninga i veikinda- og
slysaforföllum. Jafnframt
Framhald á hls. 30.
10 stjórnarfrumvörp:
Um þinglesningu og eignaskráningu
Lagt var fram á Al-
þingi I gær viðamikið
frumvarp til þinglýsing-
arlaga. Fjallar frumvarp-
ið um þinglýsingardóm-
ara, framkvæmd þinglýs-
inga og aflýsinga, for-
gangsáhrif þinglýsingar
og grandleysi, þinglýs-
ingu, er varðar fasteign-
ir, leiðréttingu á röngum
færslum (bráðabirgða-
vernd réttinda), hvaða
réttindi skuli háð þing-
lýsingu, réttaráhrif þing-
lýsingar, brottfall þing-
lýsingar, þinglýsingu
skrásetts skips, þinglýs-
ingu er varðar lausafé,
bótaákvæði, gildistöku
o.fl.
Gaukur Jörundsson,
prófessor, samdi frum-
varp þetta að tilhlutan
dómsmálaráðherra. Við
samningu frumvarpsins
naut hann aðstoðar Þor-
leifs Pálssonar, deildar-
stjóra, og Þorsteins A.
Jónssonar, fulltrúa, sem
báðir eru starfsmenn
dómsmálaráðuneytis.
Frumvarpið byggist í
flestum meginatriðum á
frumvarpi til laga um
þinglýsingar, sem þeir dr.
Ármann Snævarr og Ól-
afur A. Pálsson sömdu á
sinum tíma.
Frumvarpið i heild
miðar að því að greiðar
og öruggar upplýsingar
megi fá um réttindi yfir
fasteignum og að reglur
um réttaráhrif þinglýs-
ingar séu sem skýrastar.
Stefnir það að gleggri og
öruggari skráningu fast-
eignaréttinda en verið
hefur og að bættum hátt-
um á vörzlu skjala.
Frumvarpinu fylgja
mörg hliðarfrumvörp til
samræmingar við efni
þess: frumvarp til laga
um breytingu á lögum
um lögtak og fjárnám án
undangengins dóms eða
sáttar; frumvarp um
breytingu á jarðarlögum;
frumvarp til breytinga á
lögum um eignarétt og af-
notarétt fasteigna; frv. til
breytinga á lögum um
landamerki o.fl; frv. til
br. á lögum um bæjanöfn
o.fl; frv. til br. á lögum
um nauðasamninga; frv.
til br. á lögum um kyrr-
setningu og lögbann; frv.
til br. á lögum um land-
skipti.