Morgunblaðið - 31.01.1978, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. JANUAR 1978
31
Pálmi Jónsson, alþingismaður:
öryggisbúnaður smábáta
38 dauðaslys á 10 árum
Hér fer á eftir þingræða Pálma
Jónssonar, alþingismanns, er
hann flutti með tillögu sinni til
þingsályktunar varðandi öryggis-
búnað smábáta:
Á þingskjali 77 hef ég leyft mér
að flytja tillögu til þingsályktun-
ar um öryggisútbúnað smábáta.
Tillögu greinin hljóðar svo með
leyfi hæstvirts forseta:
„Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að beita sér fyrir
því að þegar verði settar reglur
um öryggisbúnað og eftirlit með
opnum smábátum."
Engar lágmarkskröfur hafa enn
verið gerðar af hálfu opinberra
aðila um flothæfni og öryggisbún-
að þeirra báta, sem eru 6 metra
langir milli stafna eða styttri.
Skip og bátar sem eru ofan þeirra
stærðarmarka eru á hinn bóginn
skoðunarskyld samkvæmt lögum
um Siglingamálastofnun ríkisins.
Bátar af þeirri stærð, sem ekki
eru skoðunarskyldir hafa alla tíð
verið notaðir af okkar þjóð á sjó,
ám og vötnum í margvíslegum
tilgangi. Lengst af hefur sú notk-
un verið bundin lífsbaráttu
þjóðarinnar bæði á sviði sam-
gangna og varðandi öflun lífs-
viðurværis. Þessi notkun smábáta
er við lýði enn þann dag í dag, en
að öðru leyti virðist notkun bát-
anna fara vaxandi hin síðustu ár
ekki síst á þann veg, að þeir eru
notaðir sem leiktæki gjarnan með
mjög kraftmiklum vélum. Þannig
tíðkast nú stofnun sérstarkra sigl-
ingakiúbba á vegum ungs fólks
þar sem smábátar eru notaðir og
má búast við því að slik starfsemi
fari vaxandi. A sama tíma hefur
það gerst, að trébátum fer fækk-
andi, en plastbátar koma i stað-
inn. Mér hafa sagt reyndir sjó-
menn, að fullfriskum manni sé
naumast bráð hætta búin þótt
hann hvolfi undir sig trébát á
óstæðu vatni. Því veldur hve auð-
velt sé að ná taki á bátnum, snúa
honum eða í það minnsta komast
á kjöl. Þessu virðist nokkuð á
annan veg farið með plastbáta.
Plastbátar eru þægilegir i notkun,
þeir eru léttir og meðfærilegir, en
þeir eru kvikir í hreyfingum, hál-
ir þegar þeir blotna, og afsleppir
ef út af ber.
38 dauðaslys á 10 árum.
A undanförnum árum hafa orð-
ið hörmuleg slys hvað eftir annað
á smábátum bæði á sjó og vötnum.
Samkvæmt upplýsingum Slysa-
varnafélags Islands hafa á siðustu
10 árum eða frá 1968—1977 orðið
38 dauðaslys af óskoðunarskyld-
um bátum bæði á sjó og vötnum.
Þetta er hörmuleg niðurstaða og
er ástæða til að leita leiða til að
bregðast við þessu betur en gert
hefur verið til þessa. Tillagan er
því ekki flutt að tilefnislausu.
Þrátt fyrir þessa tölu eða sem
næst 4 dauéjaslys á ári að meðal-
tali hafa þó margir bjargast og
sumir næsta nauðuglega þegar
óhöpp hafa orðið. Ætla má að
slysin hefðu orðið færri og óhöpp-
in ekki eins alvarleg ef meira
öryggis hefði verið gætt í búnaði
bátanna. Skal þó síður en svo gert
lítið úr þeim þætti, sem lítur að
öryggisbúnaði bátsverja sjálfra.
Áskoranir S.V.F.Í.
Þessi atriði hafa orðið mörgum
ærið umhugsunarefni á undan-
förnum árum. ÞaU hafa t.d. hvað
eftir annað komið til umræðu á
þingum Slysavarnarfélags ís-
lands. A 17. landsþingi Slysa-
varnafélagsins var m.a. samþykkt
svofelld ályktun:
„17. landsþing Slysavarnafélags
Islands haldið í Reykjavík 30.
apríl — 2. maí 1976 ítrekar fyrri
áskoranir sinar til stjórnvalda um
setningu sérstakrar reglugerðar
fyrir opna smábáta 6 metra og
styttri. Þingið telur þetta mál
hafa dregist úr hömlu og óskar
tafarlausra aðgerða i því.“ Með
tillögunni fylgdi svofelld greinar-
gerð:
„Á undanförnum árum hafa
mörg slys orðið á sjó og vötnum
þar sem rekja hefur mátt orsakir
þeirra til þess að öryggi bátanna
hefur verið ábótavant. Enda af
opinberri hálfu engar kröfur
gerðar til flothæfni þeirra, traust-
leika eða búnaðar. Þarf því nauð-
synlega að setja reglur þar um.
Aukin smábátaeign gerir málið
enn brýnna þannig að vart er
sæmandi annað en að settar verði
reglur um slíka báta og notkun
þeirra eins og farið er að gera i
nágrannalöndum okkar.“ Álykt-
un þessi var samþ. samhljóða.
I ýmsum tilvikum hefur að
þessum málum hefur verið vikið
hjá Slysavarnafélagi tslands í
fleiri ályktunum heldur en þess-
ari. M.a. á þá lund, að brýna það
fyrir stjórnvöldum hve nauðsyn-
legt sé að í slíkum reglum bæði
um óskoðunarskylda báta og jafn-
vel aðra smærri báta sem notaðir
eru á sjó, að þeir séu t.d. málaðir
sterkum litum og búnir radar-
speglum sem geri auðveldari leit
að þeim, ef þeir týnast eins og því
miður kemur stundum fyrir.
Með greinargerð þessarar
þingsályktunartillögu er prentað
viðtal sem dagblaðið Timinn átti
við Hannes Hafstein fram-
kvæmdastjóra Slysavarnafélags
Islands um þessi mál hinn 23.
ágúst s.l. I þessu viðtali koma
fram ýsmar ábendingar Hannesar
Hafstein sem ástæða er til að hafa
í huga þegar um þessi mál er rætt
og er til að hafa í huga þegar um
þessi mál er rætt og að þvi kæmi
Pálmi Jónsson.
að setja reglugerð um þetta efni.
Þar kemur m.a. fram að Hannes
telur nauðsynlegt að hafa á plast-
bátum líflinu við báða borðstokka
þannig að auðvelt sé að ná taki á
bátunum, einnig að það sé lengri
lína á bæði borð, sem unnt væri
að nota til þess að snúa bátunum
eða að minnsta kosti að vega sig
upp eftir og komast þannig á kjöl.
Þar kemur enn fremur fram það
sem fyrr er getið hver nauðsyn sé
að smábátar séu málaðir skærum
litum og að þeir séu búnir tal-
stöðvum til þess að auðvelta leit.
að þeim þegar þeir týnast. Þessi
atriði eru að mér sýnist naumast
svo kostnaðarsöm, að þau ættu að
vera ofviða þeim, sem eiga eða
nota báta af þessu tagi á óstæðu
vatni.
Siglingamálastjóri hefur að
undanförnu unnið að þvj að
kynna sér þær reglur, sem gilda á
Norðurlöndunum um öryggisbún-
að og flothæfni skemmtibáta í því
skyni að þær verði uppistaða í
sambærilegum reglum hér á
landi.
Þetta ætti að flýta fyrir því að
mál þetta fái framgang og ég hygg
að siglingamálastjóri hafi unnið
þarna þýðingarmikið og gott
undirbúningsstarf, að setningu
reglugerðar, sem hér um ræðir.
Nauðsynlegt er þó að þessar
reglur nái ekki einvörðungu til
skemmtibáta heldur einnig og
ekki síður til báta, sem notaðir
eru i atvinnyskyni og ekki eru
skoðunarskyldir. Þýðingarmikið
er að reglur af þessu tagi séu ekki
þungar í vöfum og ekki of
kostnaðarsamar i reynd eigi þær
að verða virkar í framkvæmd.
Framkvæmd og eftirlit.
I þeim reglum, sem hér er lagt
til að settar verði þurfa að vera
ákvæði um framkvæmd þeirra og
hvernig eftirliti skuli háttað.
Við fyrstu sýn kann að virðast
eðlilegt að sá þáttur málsins sé i
höndum Siglingamálastofnunar
ríkisins, en sé betur að gáð má
telja líklegt að af því myndi hljót-
ast óhæfilegur kostnaður.
Þess vegna sýnist mér að þurfi
a.m.k. að leita að ódýrari iausn.
Hugsanlegt virðist að fela al-
mennum löggæslumönnum þetta
eftirlit og gera þeim þá jafnframt
kleift að beita viðurlögum, jafn-
vel á þann veg að taka báta í sína
vörslu sé fyrirmælum reglugerð-
ar ekki hlítt. Þessi atriði þurfa öll
nánari athugunar við, m.a. við-
ræðna við lögregluyfirvöld en að
öðru leyti sýnist mér eðlilegt að
reglur þessar séu settar í nánu
samráði við Slysavarnafélag Is-
lands og Siglingamálastofnun rík-
isins.
Ég legg á það áherslu að þær
kröfur sem settar verða sam-
kvæmt þessum reglum mega ekki
hafa óhæfilegan kostnað í för með
sér fyrir eigendur bátanna. Þess
sýnist enda ekki þörf miðað við
þær ábendingar, sem fram hafa
— Dæmt á lík-
um — dómur
Hæstaréttar
Framhald af bls. 19
þýðubankann hinn 12. septem-
ber 1974 og lagt inn á spari-
sjóðsbók sina nr. 340820 við
bankann kr. 650.000 i reiðufé.
Gjaldkeri bankans er afgreiddi
ákærða staðhæfir hins vegar,
að komið hafi verið með tékk-
ann að fjárhæð 850.000 kr. og
lagt inn á bókina kr. 650.000 af
andvirði tékkans, en mismun-
urinn kr. 200.000 verið greidd-
ur út i peningum. Hefur hún
máli sinu til stuðnings bent á.
að hún hafi skrifað töluna
3408020 aftan á ávísunina strax
af afgreiðslu lokinni sem
númerið á sparisjóðsbók hans.
Þá hefur skriftarsérfræðingur
lýst það álit sitt, að rithönd
ákærða sé, þar sem stendur YY
á tékkanum og einnig þar sem
rituð er upphæð tékkans í tölu-
stöfum, og tveir skriftarsér-
fræðingar hjá dönsku lögregl-
unni telja, að líkindi séu fyrir
þvi að ákærði hafi skrifað það
sem á framhlið tékkans greinir
og afar liklegt sé að framsalið
YY sé gert af ákærða. Loks
hefur ákærði að áliti dómsins
ekki getað gert nægilega grein
fyrir því, hvernig hann fór að
afla þeirra 650.000 kr. sem
hann lagði inn á sparisjóðsbók
sína i framangreint sinn og
hann hefur haldið fram að hafi
verið i reiðufé. Þegar þetta er
virt svo og margháttuð grun-'
samleg framkoma ákærða í
máli þessu, svo sem hann veigr-
ar sér við að fara inn i Alþýðu-
bankann sjálfur til að taka út
úr sparisjóðsbókinni, en fær
annan til að annast það fyrir
sig, þá telur dómurinn, að þrátt
fyri neitun ákærða séu lögfull-
komið frá framkvæmdastjóra
Slysavarnafélagsins og ég legg
einnig áherslu á, að framkvæmd
þessara reglna og eftirlit má ekki
vera þungt í vöfum eða hafa um
of mikinn kostnað i för með sér
þvi þá myndi slfkt eftirlit væntan-
lega bresta. Þess vegna er höfuð-
nauðsyn að þessar reglur séu sem
einfaldastar, þær séu sem ódýr-
astar og leitað sé að þeirri leið til
eftirlits með þeim sem er hægust
í framkvæmd og kostar minnst fé.
Ég tel sjálfsagt að félagar í björg-
unarsveitum og slysavarnadeild-
um geti verið hjálplegir við eftir-
lit með brotum á slíkum reglum,
enda þótt ég telji að það sé ekki
unnt að setja neinar skyldur á
herðar þessara félagasamtaka í
þvi §kyni.
Ég skal svo, herra forseti, að-
eins leggja áherslu á það að síð-
ustu, að ég tel að þetta mál megi
ekki dragast. Slys sem orðið hafa
og eru eins og ég sagði ærið mörg
þau verða ekki bætt. En ef unnt
er með tiltölulega einföldum regl-
um og viðráðanlegum kostnaði að
koma í veg fyrir eitthvað af slik-
um slysum í framtíðinni tel ég
óverjandi að koma ekki slíkum
reglum fram.
ar sannanir fram komnar fyrir
því, að hann hafi útfyllt marg-
nefndan tékka, sem átti að vera
að fjárhæð kr. 850 með fjár-
hæðinni kr. 850.000 og faisað á
hann framsalið YY, en BB
hafði áður ritað nafn sitt á
tékkann sm útgefandi. I fram-
haldi af þessu hafi ákærði farið
með tékkann i bankann og lagt
inn kr. 650.000 af andvirðí hans
inn á sparisjóðsbók sína, en
fengið kr. 200.000 greiddar i
peningum.
Þetta atferði ákærða varðar
við 155. gr. 1. mgr. almennra
hegningarlaga nr. 19. 1940.“
— (Sakborningur var jafn-
framt ákærður fyrir að hafa
leyst út innstæðulausan tékka á
eigin reikning við annan banka
í Reykjavík).—
Refsing ákærða þótti hæfi-
lega ákveðin með hliðsjón af 77
gr. almennra hegningarlaga 1
árs fangelsi. Til frádráttar refs-
ingunni kom 20 daga gæzlu-
varðhaldsvist ákærða.
Alþýðubankinn og BB gerðu
þá kröfu að ákærði yrði dæmd-
ur til að greiða bankanum
skaðabætur kr. 200.000 sem
hann fékk greiddar út ásamt
vöxtum fyrir hvern byrjaðan
mánuð frá 12. 9. 1974 til
greiðsludags. Sú krafa var tek-
in til greina og ákærði dæmdur
til greiðslu hennar og ennfrem-
ur til greiðslu alls sakarkostn-
aðar.
Gunnlaugur Briem sakadóm-
ari kvað dóminn upp i endur-
rétti.
Akærði áfrýjaði dómnum til
Hæstaréttar, þar sem hann var
staðfestur og ákærða dæmt að
greiða allan kostnað sakarinnar
bæði i héraði og fyrir Hæsta-
rétti. I Hæstarétti dæmdu dóm-
ararnir Magnús Þ. Torfason,
Benedikt Sigurjónsson, Björn
Sveinbjörnsson, Logi Einarsson
og Þór Vilhjálmsson.
Okkar árlega hljómplötuútsala
er á fullu
Hljóðfærahús Reykjavíkur
Laugavegi 96