Morgunblaðið - 02.02.1978, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. FEBRUAR 1978
Áfengisvandinn
vex í réttu hlut-
falli vid neyzlu
hreins vínanda
Rætt vid Pál V. Daníelsson
SAMTÖKIN Landssambandið
gegn áfengisbölinu voru slofn-
uð fyrir rúmum 20 árum og
voru lög þess samþykkt á stofn-
fundi hinn 16. október 1955 og
26. nóv. 1966 var þeim breytt
nokkuð. Núverandi formaður
I.andssambandsins er Páll V.
Daníelsson framkvæmdastjóri,
og ræddi Mbl. við hann og
fræddist um starfsemi samtak-
anna.
— I Jögum Landssambands-
ins gegn áfengisbölinu segir, að
það sé tilgangur þess að stuðla
að bindindisstarfsemi, vinna
gegn neyzlu áfengra drykkja og
leitast við að skapa almennings-
álit sem hagstætt er bindindi og
reglusemi, segir Páll. Starfar
sambandið í samvinnu við
Afengisvarnaráð, en inngöngu i
það fá öll félög og samtök í
landinu, sem vilja vinna að
þessum tilgangi sambandsins.
Hvað heldurðu að margir fé-
lagsmenn séu innan vébanda
sambandsins? -
— Það er svo til ómögulegt
að segja til um það, í samband-
inu eru nú um 30 félög og mörg
mjög f jölmenn, t.d. ASI og ýmis
félög kennara, íþróttasamband
íslands, Slysavarnafélag Is-
lands, Ungmennafélag Islands,
Læknafélag Isl., Slysav.fél. ísl.,
Bandalag ísl. skáta, bindindis-
félög og kristileg félög svo það
má sjálfsagt gera ráð fyrir að
mikill meirihluti landsmanna
séu félagar i einhverjum bess-
Páll V. Daníelsson formaður
Landssambandsins gegn áfeng-
isbölinu.
ara aðildarfélaga sambandsins.
Á hvern hátt starfar sam-
bandið að markmiði sinu?
— Það er með ýmsu móti, en
aðallega er um að ræða nokkurs
konar upplýsinga- og áróðurs-
starf. Annað hvert ár eru hald-
in þing og fer þá fram stjórnar-
kjör og á hvert aðildarfélag tvo
fulltrúa á þinginu. Þingið kýs
fulltrúaráð til tveggja ára i
senn og boðar stjórnin fulltrúa-
ráðið til fundar þegar þurfa
þykir. Á þessum þingum eru
gerðar ýmsar ályktanir um
áfengismál og önnur mál er það
snerta og starf stjórnarinnar er
síðan fólgið í því að fylgja eftir
þessum ályktunum með viðtöl-
um við ráðamenn o.fl. er koma
við sögu. Arið sem ekki er þing
sambandsins er fulltrúafundur
haldinn.
— Þá er á hverju ári efnt til
svonefnds bíndindisdags og er
hann yfirleitt í október eða nó-
vember og eru aðildarfélögin
þá hvött til að gera þeim degi
einhver skii. Með starfi þessa
sambands teljum við að ná
megi meiri árangri í bindindis-
starfinu, í aðildarfélögunum er
að finna margt fólk, sem hefur
áhuga á þessum málum og það
er það fólk sem við viljum fá til
starfa.
Hvað um árangur af starf-
inu?
— Við teljum að hugarfar sé
nú allbreytt hjá mörgum þótt
aðgerðir séu e.t.v. litlar enn
sem komið er. Ég álít að sá
árangur sem SÁÁ hafi náð
megi þakka breyttu hugarfari,
fólki er að verða enn betur Ijóst
hversu mikið vandamál áfengið
er orðið.
Hvernig er starfsemin fjár-
mögnuð?
— Sambandið nýtur ekki
fastra tekna fyrir utan fram-
lags frá Afengisvarnarráði.
Fjármagnið fer aðallega til að
kosta fjölritun og kostnað við
ráðstefnur og fundahöld og því-
líkt.
Hver eru helztu baráttumál
sambandsins um þessar mund-
ir?
— Við teljum að til þess að
draga úr neyzlu áfengis verði
að koma til einhvers kona tak-
markana frá því sem nú er og
þar má Iíka nefna að við erum á
móti því að bjór verði leyfður
hérlendis. Einnig má taka fram
að það er undarlegt að meðan
lög banna innflutning á áfeng-
um drykkjum án tolla skuli far-
mönnum og farþegum heimilt
að færa inn í landið tollfrjálsan
varning af þessu tagi. Þá viljum
við líka benda á það ósamræmi
að bannað er að selja sterkt öl
hérlendis en leyft að selja efni
til ölgerðar og við höfum mikl-
ar áhyggjur af þessum ölgerð-
arefnum og viljum fá þau út af
frílista.
Teljið þið þá að unglingar
noti þau fremur en fullorðnir?
— Það er sjálfsagt bæði og,
og sjálfsagt þykir fólki það af-
skaplega þægílegt að grípa til
þessara efna. Samkvæmt öllum
rannsóknum, sem gerðar hafa
verið dregur ekkert úr áfengis-
neyzlu nema einhvers konar
takmarkanir, áfengisvandinn
er í réttu hlutfalli við neyzlu
hreins vínanda og raunar í vax-
andi hlutfalli.
Eru veitingahúsin vandamál
að ykkar mati?
— Við teljum það fullreynt
að veitingahúsin eigi verulegan
þátt í áfengisneyzlu og áfengis-
böli og það hefur komið í ljós að
þegar þau ioka af einhverjum
ástæðum, er allt gjörbreytt hjá
lögreglunni. Veit ég t.d. að út-
köll hjá lögreglunni jukust um
25% í bæ einum þegar veitinga-
staður var opnaður þar og þó að
útköll lögreglu séu ekki neinn
mælikvarði getur þetta sagt
sína sögu.
— Ég held að það sé ákaflega.
brýnt að ráða bót á þessurn mál-
um og þá er eitt verkefnið að
gera ráðstafanir í þá átt að það
sé ekki fínt að hafa áfengi um
hönd. Ráðamenn eru oft fyrir-
mynd í þessum efnum og ef
áfengi er haft um hönd í veizl-
um ríkisins verður það oft einn-
ig svo hjá öðrum fyrirtækjum
og því erum við ákaflega
ánægðir með afstöðu mennta-
málaráðherra og við teljum að
það þurfi að gera eitthvað í þá
átt að svipta áfengi dýrðarljóm-
anum, og fá almenningsálitið til
að breytast. Það getur t.d. verið
með því að efla bindindis-
fræðslu í skólum og umræður í
fjölmiðlum.
— Það væri vissulega gott ef
hægt væri að vekja öldu meðal
unglinga í skólum svipaða
þeírri sem verið hefur gegn
reykingum. Þungamiðjan er að
vísu fyrirmynd fullorðinna, en
alda sem rís upp meðal ungs
fólks fær miklu áorkað, slík
alda hefur áhrif á alla í kring-
um það, sagði Páll V. Daníels-
son að lokum. í.
(JTIDEILD nefndist starfsemi
sem rekin er sameiginlega af
Félagsmálaráði Reykjavfkur og
Æskulýðsráði Reykjavíkur.
Deildin hefur starfað I nokkur
misseri, í fyrstu var um tilrauna-
starf að ræða, sem nú hefur verið
ákveðið að haldið skuli áfram. Til
að fræðast nokkuð um starfsem-
ina leitaði Morgunblaðið til
þriggja starfsmanna, þeirra
Stefanfu Sörheller, Eiríks
Ragnarssonar félagsráðgjafa og
Sigurðar Ragnarssonar sálfræð-
ings.
— Þessi starfsemi hófst á árinu
1976, sagði Eiríkur, og var þá um
tilraunastarf að ræða og er óhætt
að fullyrða það hafi gengið allvel
og þar af leiðandi var ákveðið að
halda áfram og í ár var veitt um
fjórum milljónum krónatil starfs-
ins. Alls eru það 11 manns sem
starfa við þetta tvö kvöld í viku,
föstudags- og laugardagskvöld
eða nætur öllu heldur og síðan
erum við Sigurður ráðgjafar og
erum á vikulegum fundum með
starfsfólkinu öllu.
Markmið útideildar:
Starf fyrir börn og unglinga
12—18 ára í því umhverfi sem
þau dvelja í hverju sinni með það
fyrir augum að skapa gagnkvæmt
traust sem hægt er að beita til að
efla sjálfsvitund, sjálfstæði og
félagsþroska þeirra, draga úr
áhættu á að þau Ieiðist út í að-
gerðaleysi, óreglu og afbrot og
stuðla að því að óskum þeirra og
þörfum verði betur fullnægt.
Stefanía Sörheller, sem er for-
svarsmaður hópsins, rekur hvern-
ig starfið gengur fyrir sig:
— Við erum fimm á vakt í einu
og erum að frá kl. 10 á kvöldin til
4—5 að morgninum, eftir því
Markmið útideildar er að koma til mðts við unglinga og
beina þeim inn á farsælli brautir ef þurfa þykir. Ekki er
hins vegar leiðbeiningar þörf í öllu.
Reynum að finna
hvað geti komið í
stað áfengisneyzlu
Rætt við starfsfólk útideildar
hversu unglingarnir eru mikið á
ferli og sameiginleg bakvakt er til
taks ef á þarf að halda. Þrjú okk-
ar eru að starfi í miðbænum með
bækistöð í Tónabæ, en tvö i Breið-
holti með bækistöð i Fellahelli, en
á þessum stöðum höfum við að-
stöðu. Við höfum tvo bíla til um-
ráða og gengur nóttin þannig
fyrir sig að eftir að við höfum litið
við á þessum skemmtistöðum
unglinganna, Tónabæ og Fella-
helli, þar sem eru opin hús og
diskótek á föstudags- og laugar-
dagskvöldum, förum við um
hverfið og lítum síðan aftur við á
skemmtistöðunum. Flestir þeirra
sem við hittum eru á aldrinum
15—16 ára, en við höfum við einn-
ig kynni af unglingunum allt frá
13 ára gömlum og upp í 18 ára.
— Við erum yfirleitt við
skemmtistaðina þegar þeir loka
en þá vilja unglingarnir gjarnan
komast í „partý", því fæstir
þeirra eru á heimleið um mið-
nættið. Við spjöllum við krakkana
og þeir segja okkur gjarnan hvert
leiðin liggur, þetta eru smáhópar
og það kémur fyrir að okkur er
boðið með í „partý“. Oft liggur
leiðin samt fyrst eitthvað niður í
bæ t.d. úr Breiðholtinu og þá yfir-
leitt á „Hallærisplanið", en þang-
að geta unglingarnir safnast í
stórhópum, sem kunnugt er.
Venja er að þessir tveir hópar
útideildarinnar sem eru á vakt í
einu, hittist einu sinni á kvöldi og
beri saman bækur sínar og stund-
um þarf að leysa einhver vanda-
mál sameiginlega og þá er nauð-
synlegt að ræðast við.
Við stöldrum aðeins við „partý-
in“ og spurt ér hvernig þau fari
fram, hvort þar sé mikil neyzla
víns eða hvort þar sé eingöngu
verið að hittast og ræða sameigin-
leg mál. (Þessu svara þau öll og
verður ekki hirt um að geta þess
hver sagði hvað):
— Þessi samkvæmi ungling-
anna fara ekki eftir neinni fastri
formúlu, þau koma saman og
rabba um hina og þessa hluti og
drekka i og með. Þau spjalla um
heimilisástæður sínar, skólann,
sem þeim þykir yfirleitt leiðinleg-
ur, tómstundir, skemmtanir,
áfengi, samband við fjölskyldu og
foreldra og kynferðismál.
Við sem höfum verið með í
svona samkvæmum ræðum við
unglingana um þessi mál öll,
heyrum þeirra skoðanir og hvað
þeir hugsa og það kemur oft í Ijós
að þeir vilja fræðast mun meira
um hin og þessi mál sem þeir eru
að fást við og þá er oft hægt að
leiðbeina þeim, vísa þeim til
þeirra aðila er geta gefið gleggst-
ar upplýsingar og ráð við vanda-
málunum. Krakkarnir spyrja
okku.r einnig um okkar viðhorf,
vilja með öðrum orðum kynnast
því hvernig fólk sem er aðeins
eldra en þeir hugsar og í svona
viðræðum er oft hægt að veita
Landssambandib gegn áfengisbölinu
AÐILDARFÉLÖG:
Áfengisvarnaráð
Ábyrgð hf., tryggingafélag
Áfengisvarnanefnd kvenna
Alþýðusamband íslands
Bandalag íslenzkra skáta
Bindindisfélag kennara
Bindindisfélag ökumanna
Bindindisráð kristinna safnaða
Félag menntskólakennara
Hjálpræðisherinn
Hjúkrunarfélag íslands
Hvftabandið
íslenzkir ungtemplarar
íþróttasamband íslands
Kristilegt félag ungra kvenna
Kvenfélagasamband íslands
Kvenréttindafélag íslands
Landssamband framhaldsskólakennara
Landssamband K.F.U.M.
Læknafélag íslands
Náttúrulækningafélag íslands
Prestafólag íslands
Samband barnaskólakennara
Samband bindindisfélaga í skólum
Samband íslenzkra kristniboðsfélaga
Slysavarnafélag íslands
S.D. Aðventistar á íslandi
Stórstúka íslands 1.0.G.T.
Ungmennafélag íslands
Vernd, félagasamtök